Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาล มารดาในระยะหลังคลอด, ดาวน์โหลด, 990daa64706defda0537de326a47792…

- - - - มารดาครรภ์หลังจะมี อาการปวดมากกว่าครรภ์ แรก เพราะความตึงตัว ของกล้ามเนื้อมดลูกลดลง
      - เกิดจากการหดรัดตัว และการคลายตัวของ มดลูกสลับกัน
      - ขณะให้บุตรดูดนม อาจมีการปวดมดลูกเพิ่มขึ้นจาก oxytocin มดลูกยืดขยายมาก ปวด มาก เช่น ในรายที่มีการคลอดล่าช้า น้ำคร่ำมาก ครรภ์แฝด มีเศษรกหรือ เยื่อหุ้มเด็กค้างในโพรงมดลูก
    - - เคยผ่านการคลอด ลักษณะคล้ายปากปลา (fish mouth)
      - สิ้นสุดสัปดาห์ที่ 1 cervix แคบลง มี เส้นผ่าศูนย์กลาง 1 ซม.
      - บริเวณ external os ฉีกขาดไปทางด้านข้าง อย่างถาวร มีรูปร่างเป็นวงรี มีรอยฉีกขาด ด้านข้าง ขนาดกว้างกว่าปากมดลูกของสตรีที่ ไม่เคยผ่านการคลอด
    - - หลังคลอดช่องคลอดบางตัวลง Rugae หายไป
      - Hymen ขาดกะรุ่งกะริ่ง เป็นติ่งเนื้อเล็ก ๆ เรียกว่า carunculae myriformes เป็นการเปลี่ยนแปลงถาวร
      - หากมีเพศสัมพันธ์ก่อนอาจจะเกดิความเจ็บปวดได้ (dyspareunia)
      - ภายในสัปดาห์ที่ 3 – 4 หลังคลอด ผนังช่องคลอดจะค่อย ๆ ฟื้นตัวช้า ๆ
      - ภายใน 6 – 10 สัปดาห์ ผนังช่องคลอดฟื้นตัวกลบัสสู่ภาวะปกติ
    - - หลังคลอด บริเวณ ฝีเย็บจะ ร้อนแดง erythematous เกิดจากการคั่งและบวมช้ำ
      - แผลฝีเย็บหายเหมือน ก่อนการตั้งครรภ์ ประมาณ 4-6 เดือน
      - กรณีตัดฝีเย็บหรือมีการฉีก ขาดแผลฝีเย็บจะเริ่มหาย ภายใน 2 – 3 สัปดาห์
      - บางรายมีความไม่สุขสบาย ปวดแผลฝีเย็บ อาจนาน 6 เดือนหลังคลอด
  - - - ประมาณ 6-8 สัปดาห์หลังคลอดข้อต่อจะกลับคืนสู่สภาพ เหมือนเดิมก่อนตั้งครรภ์
      - 1 – 2 วันหลังคลอดมารดามักมีอาการล้าและปวดเมื่อย กล้ามเนื้อ เป็นผลมาจากการเบ่งคลอด การลดลงของระดับ relaxin ช้าๆ
    - - ผนังกล้ามเนื้อมีการยืดขยายจากการคลอด ความตึงตัว ของกล้ามเนื้อลดลงโดยเฉพาะสตรีที่ผ่านการคลอดหลายครั้ง พบ diastasis recti เกิดจาก rectus abdomenis ออกเป็น 2 ส่วน ท าให้ไม่มีกล้ามเนื้อตรงกลางหน้าท้อง
  - - - พบได้บ่อย 2-3 วันหลังคลอด เนื่องจาก progesterone ท าให้ล าไส้เคลื่อนไหวช้าลง
      - ความตึงตัวของทางเดินอาหารและความดันในช่องท้องลดลง
      - สวนอุจจาระก่อนคลอด
      - เจ็บบริเวณฝีเย็บและริดสีดวงทวาร ท าให้มารดาไม่อยากถ่ายอุจจาระเพราะกลัวเจ็บแผล
      - การสูญเสียน้ำในร่างกาย และ NPO กลับคืนสู่สภาพเดิมประมาณ 8-14 วัน
    - - สัปดาห์แรกหลังคลอด ลดลงอีก 2.3 -3.6 กก. จากการขับออกทางเหงื่อ ปัสสาวะ และกระบวนการ involution of uterus
      - สัปดาห์ที่ 6 – 8 มารดาที่มี BMI ปกติก่อนการตั้งครรภ์ และมีน้ำหนักที่เพิ่มขึ้นระหว่างตั้งครรภ์ที่ปกติ จะมีน้ำหนักลดลงใกล้เคียงกับระยะก่อนการตั้งครรภ์
      - ลดลงทันทีหลังคลอด ประมาณ 4.5 -5.5 กก. จากการคลอดทารก รกและการสูญเสียเลือด
      - สตรีที่เลี้ยงบุตรด้วยนมมารดาจะมีน้ำหนักลดลงเร็วกว่าสตรีที่ไม่เลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา เนื่องจากการให้ นมบุตรจะสลายไขมันตามร่างกายที่สะสมไว้ นำมาใช้สร้างน้ำนมในช่วง 6 เดือนแรกหลังคลอด โดยสตรีที่ ให้นมบุตรสม่ำเสมอ จะเผาผลาญพลังงานต่อวัน ประมาณ 500 แคลอรี่ต่อวัน
    - - มีความอยากเพิ่มขึ้นจากการสูญเสยีพลงังานในการคลอด, NPO , รับยา บรรเทาความปวด รวมทั้งการสูญเสียน้ำ เลือด ในระยะคลอด และหลัง คลอดออกทางปัสสาวะ เหงื่อ และน้ำคาวปลา
- - - - อธิบายให้ทราบว่าอาการปวดมดลูกเป็นอาการปกติที่เกิดขึ้นได้ใน 1-2 วันแรกหลังคลอด โดยเฉพาะมารดาครรภ์หลังที่มีอาการปวดมากกว่าครรภ์แรก
      - ดูแลกระเพาะปัสสาวะให้ว่าง กระตุ้นปัสสาวะทุก 3 – 4 ชั่วโมง
      - แนะนำให้นอนคว่ำโดยใช้หมอนรองใต้ท้องน้อยทำให้มดลูกถูกกด เป็นการกระตุ้นให้มดลูก หดรัดตัว และน้ำคาวปลาไหลออกได้สะดวก
      - ส่งปรึกษาแพทย์หากมีอาการปวดมดลูกมากกว่าปกติ และนานมากกว่า 72 ชั่วโมง เนื่องจากอาจมีเศษรก และก้อนเลือดค้างในโพรงมดลูก
      - ห้ามประคบความร้อนบริเวณหน้าท้องในวันแรก เพราะมดลูกจะคลายตัวและทำให้เกิด PPH ตามมา
      - รับประทานยาแก้ปวดก่อน BF อย่างน้อย 30 นาที หากมีอาการปวดมดลูกมาก
  - - - 2.1 ice pack (การวางถุงน้ำแข็ง) ใน 24 ชั่วโมงแรกหลังคลอด ถ้ามารดาปวดแผลฝีเย็บและมีอาการบวมจากเลือดคั่ง ให้ประคบด้วย ice pack 15-20 นาที พักประมาณ 10 นาทีและทำซ้ำ เพื่อลดอาการบวมและความเจ็บปวด
      - 2.2 sitz bath (การนั่งแช่ก้น) ใช้บรรเทาความปวดริดสีดวงทวาร ควรทำหลังคลอด 24 ชั่วโมง มี 2 วิธี คือ
        
        hot sitz bath (การนั่งแช่ก้นในน้ำอุ่น)
        
        cool sitz bath (การนั่งแช่ก้นในน้ำเย็น)
      - 2.3 การใช้ยาแก้ปวด มารดาหลังคลอดที่มีอาการปวดแผลฝีเย็บมาก อาจให้ยาแก้ปวดรับประทานหรือใช้ anesthetic spray หรือ ointment ทาบริเวณแผลเพื่อลดอาการปวดตามแผนการรักษา
      - 2.4 การอบแผลฝีเย็บด้วย intra red light ช่วยลดอาการบวมของแผลฝีเย็บ กระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต ช่วยให้แผลแห้งและหายไว ทำให้รู้สึกสุขสบาย วิธีปฏิบัติ วางหลอดไฟให้ห่างจากฝีเย็บประมาณ 1-1 ½ ฟุต อบไฟนาน 3-5 นาที ก่อนอบควรชำระอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกให้แห้ง
  - - - ปรับกิจกรรมการพยาบาลอย่างเป็นระบบ รบกวนมารดาน้อยที่สุด เพื่อให้พักผ่อนอย่างเต็มที่
      - ให้คำแนะนำมารดาในการใช้เทคนิคการผ่อนคลาย
      - จัดสิ่งแวดล้อมให้เงียบ สงบ และส่งเสริมการพักผ่อน
      - หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน และอาหารที่ทำให้ท้องอืด
      - แนะนำให้มารดาหลังคลอดปรับเปลี่ยนเวลานอน เช่น ให้นอนหลับพักผ่อนพร้อมบุตรหรือหาบุคคลอื่นช่วยดูแลบุตรเมื่อรู้สึกอ่อนเพลีย
  - - - กระตุ้นให้เกิด early ambulation และบริหารร่างกายสม่ำเสมอ
      - หากมีอาการท้องผูก 3- 4 วัน และมารดารู้สึกท้องอืด ให้ยาระบายอ่อนๆ หรือสวนอุจจาระ
      - แนะนำให้รับประทานผัก ผลไม้ ดื่มน้ำให้เพียงพอ และขับถ่ายเป็นเวลา
      - ดูแลบรรเทาอาการริดสีดวงทวารในช่วง 2 – 3 วันแรก โดยทำ hot sitz bath นอนในท่า sim’s position เพื่อช่วยการไหลเวียนของหลอดเลือดดำบริเวณทวารหนักดีขึ้น
      - ดูแลให้ยาเหน็บทางทวารหนัก หรือให้ยาที่ทำให้อุจจาระอ่อนตัวตามแผนการรักษา
    - - ถ้า 4-8 ชั่วโมงหลังคลอด ยังไม่สามารถปัสสาวะได้เอง และกระเพาะปัสสาวะเต็มหรือถ่ายปัสสาวะเองไม่หมด ต้องสวนปัสสาวะทิ้ง (singer catheter) ถ้าปัสสาวะไม่ออกเกิน 8 ชั่วโมง ต้องสวนปัสสาวะและติดตามความสามารถในการขับถ่ายปัสสาวะ
      - ถ้ามีปริมาณน้ำปัสสาวะค้างมากกว่า 100- 150 ml. อาจพิจารณาคาสายสวนปัสสาวะคาไว้ 12 – 24 ชั่วโมง เพื่อช่วยให้แรงตึงตัวของกล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะทำงานปกติ
      - เบื้องต้นช่วยเหลือในการราดน้ำอุ่นบริเวณอวัยวะสืบพันธุ์ หรือเปิดน้ำ