ประเมินทางระบบประสาท ได้แก่ ระดับความรู้สึกตัว การสื่อสารทางคำพูด การเคลื่อนไหวและการทรงตัว การลืมตา และรูม่านตา

ตรวจพิเศษต่าง ๆ เช่น การตรวจน้ำไขสันหลัง การตรวจคลื่นสมอง MRI

การตอบสนองการพูด (Verbral response : V)
กรณีเด็กอายุ 0 – 4 ปี
-ยิ้ม ฟัง มองตาม/ร้องเสียงดัง/พูดจ้อ 5 คะแนน
-พูดคุยเป็นคำและประโยคร้องไห้เมื่อถูกทำให้ระคายเคือง/ร้องไห้แต่หยุด 4 คะแนน
-ร้องไห้ตลอด/กรีดร้องเมื่อเจ็บ 3 คะแนน
-ส่งเสียงครางเมื่อเจ็บหรือกระวนกระวาย พักไม่ได้ 2 คะแนน
-ไม่เปล่งเสียงหรือไม่ตอบสนอง 1 คะแนน

การตอบสนองด้วยการเคลื่อนไหว (Motor response : M)
กรณีเด็กอายุ 0 – 4 ปี
-เคลื่อนไหวได้เอง 6 คะแนน
-ชักแขนขาหนีเมื่อจับ 5 คะแนน
-ชักแขนขาหนีเมื่อเจ็บ 4 คะแนน
-แขนขามีอาการเกร็งแบบศอกงอ (Decorticate) 3 คะแนน
-แขนมีการเกร็งแบบศอกเหยียด (Decerebrate) 2 คะแนน
-ไม่มีปฏิกิริยาหรือไม่เคลื่อนไหวเลย 1 คะแนน

การสนองตอบด้วยการลืมตา (Eye opening : E)
-ลืมตาเอง 4 คะแนน
-ลืมตาเมื่อเรียกหรือได้ยินเสียงพูด 3 คะแนน
-ลืมตาเมื่อเจ็บปวด 2 คะแนน
-ไม่ลืมตาเมื่อได้รับการกระตุ้น 1 คะแนน

กรณีเด็กอายุ 5 – 18 ปี
-ทำตามคำสั่งได้ 6 คะแนน
-เคลื่อนไหวเมื่อรู้สึกเจ็บ 5 คะแนน
-ชักแขนขาหนีเมื่อเจ็บ 4 คะแน
-แขนขามีอาการเกร็งแบบศอกงอ (Decorticate) 3 คะแนน
-แขนมีการเกร็งแบบศอกเหยียด (Decerebrate) 2 คะแนน
-ไม่มีปฏิกิริยาหรือไม่เคลื่อนไหวเลย 1 คะแนน

อาการชักที่สัมพันธ์กับการมีไข้ โดยไม่ได้เกิดจากการติดเชืhของระบบประสาทหรือความไม่สมดุลย์ของเกลือแร่ เด็กที่อายุมากกว่า 1 เดือน เด็กไม่เคยมีอาการชักโดยไม่มีอาการไข้มาก่อน
ปัจจัยเสี่ยงของการชักซ้า

1. อายุ มีอาการชักครั้งแรกในช่วงอายุก่อน 1 ปี
2. มีความผิดปกติของระบบประสาทก่อนมีอาการชัก
3. ประวัติการชักของสมาชิกในครอบครัว
4. ไข้ที่เกิดร่วมกับการติดเชื้อ
   

สาเหตุ : การติดเชื้อในระบบต่าง ๆ ที่ไม่ใช่ระบบประสาท เช่น ติดเชื้อระบบทางเดินอาหาร , ทางเดินปัสสาวะ , ทางเดินหายใจ

อาการ : มีอาการชักเมื่ออุณหภูมิสูงกว่า 39 องศาเซลเซียส อาการชัก เกิดขึ้นใน 24 ชม.แรกที่เริ่มมีไข้ มักเกิดในเด็กอายุ 3 เดือน ถึง 5 ปี พบมากช่วงอายุ 17 – 24 เดือน

2. Complex febrile seizure

• การชักเป็นแบบเฉพาะที่หรือทั้งตัว(Local or Generalized seizure)
• ระยะเวลาการชักเกิดนานมากกวา่ 15 นาที
• เกิดการชักซ้ำในการเจ็บป่วยครั้เดียวกัน
• หลังชักจะมีความผิดปกติของระบบประสาท
  เสี่ยงสูงที่จะเกิดโรคลมชัก แพทย์ จะให้ยาป้องกันการชัก เช่น Phenobarbital หรือ Valproic acid

1. Simple febrile seizure (primary febrile seizure)
   
   • มีไข้ร่วมกับชักในเด็กอายุ 6 เดือน - 5 ปี
   • ชักเป็นแบบทั้งตัว (generalized seizure)
   • ชักช่วงสั้นๆไม่เกิน 15 นาที
   • ไม่มีการชักซ้ำในการเจ็บป่วยครั้งเดียวกัน
   • ก่อน – หลัง ชักไม่มีอาการทางระบบประสาท

1. การซักประวัติ ไข้ , การติดเชื อ , ประวัติครอบครัว , การได้รับวัคซีน , โรประจ าตัว, ประวัติการชัก , ระยะเวลาของการชัก

2. ประเมินสภาพร่างกาย การตรวจร่างกาย

3. การตรวจทางห้องปฏิบัติการ

4. การตรวจพิเศษอื่น ๆ

ภาวะทางระบบประสาทที่ทำให้เกิดอาการชักซ้ำๆ อย่างน้อย 2 ครั้งขั้นไป และอาการชักครั้งที่ 2 ต้องห่างกันมากกว่า 24 ชั่วโมง โดยไม่ได้เกิดจากสาเหตุมีปัจจัยกระตุ้น ผลจากเซลส์ประสาท เกิดเป็นครั้งคราวทันทีทันใดและรุนแรง มีอาการผิดปกติของกล้ามเนื้อลาย การรับความรู้สึก
อวัยวะภายในโดยแสดงออกทางระบบประสาทอัตโนมัติ พฤติกรรมผิดปกติ และความรู้สึกตัวลดลง

1. ทราบสาเหตุ : ติดเชื่อระบบประสาทส่วนกลาง,ระหว่างคลอดหรือหลังคลอด,อันตรายที่ศีรษะ,ความผิดปกติของสมดุลเกลือแร่ในร่างกาย,น ้ำตาลในเลือดต่่ำ,ความผิดปกติพัฒนาการทางสมอง,โรคหลอดเลือดสมอง,สารพิษและยา, โรคระบบประสาทร่วมกับความผิดปกติของผิวหนัง, โรคทางพันธุกรรม

2. ไม่ทราบสาเหตุ : Neurotransmission เกิดจากความผิดปกติของยีน

3. กลุ่มที่หาสาเหตุไม่ได้ : มีพยาธิสภาพภายในสมอง กลุ่ม Symtomatic epilepsy

Preictal period คือ ระยะก่อนอาการชัก

1. อาการนำ (Seizure prodromes) มีอาการชักนานหลายนาที ชั่วโมงก่อนชัก ไม่มีอาการจำเพาะ ระหว่างการเกิดจะไม่มีอาการเปลี่ยนแปลงของคลื่นไฟฟ้าสมอง
   
   2. อาการเตือน (Aura) ลักษณะอาการเตือนแตกต่างกันตามตำแหน่งของสมอง เช่น มีอาการปวด ชา เห็นภาพหลอน

Ictal event หรือ Peri-ictal period คือ ระยะที่เกิดอาการชัก มีระยะเวลาตั้งแต่วินาทีถึงนาที ไม่นานเกินครึ่งชั่วโมง

1. เกิดขึ้นทันทีทันใด
2. เกิดในระยะเวลาสั้นๆไม่เกิน 5 นาทีและหยุดเอง หรืออาจชักต่อเนื่องเป็น Status epilepticus
3. เกิดขึ้นเองแต่บางครั้งมีปัจจัยกระตุ้น
4. ส่วนใหญ่มีลักษณะเหมือนกันทุกครั้ง
   

Postictal peroid คือ ระยะเวลาเมื่อการชักสิ้นสุดลง มีอาการทางคลินิค มีการเปลี่ยนแปลงคลื่นไฟฟ้าสมอง เกิดนานหลายวินาทีถึงหลายวัน ไม่เกิน 24 ชั่วโมง มีอาการสับสน อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ

1. Postical paralysis หรือ Todd’s paralysis กล้ามเนื้ออ่อนแรงเฉพาะที่
2. Automatism การเคลื่อนไหวร่างกายไปโดยอัตโนมัติขณะชักเลียนแบบท่าทางปกติ เช่น เคี้ยวปาก กระพริบตาถี่ๆ ตีมือคว่ำาหงายสลับกัน

Interictal peroid คือ ช่วงเวลาระหว่างการชักตั้งแต่หลังการชักหนึ่งสิ้สุดลงถึงเริ่มเกิดชักครั้งใหม่ ไม่มีอาการแสดงแต่อาจพบคลื่นไฟฟ้าสมองที่ผิดปกติ

1.2 อาการชักเฉพาะที่แบบขาดสติ (Complex partial seizures /Complex focal seizure) ขณะชักจะสูญเสียการรับรู้สติ จะจำเหตุการณ์ในช่วงชักไม่ได้

1.3 อาการชักเฉพาะที่ตามดว้ยอาการชักทั้งตัว (Focal with secondarily generalized seizures) เป็นอาการชักเฉพาะที่ซึ่งมีอาการเริ่มจากส่วนหนึ่งของร่างกายแล้วค่อย ๆ กระจายไปยังส่วนที่อยู่ใกล้ต่อไปเรื่อยๆ

1.1 ชักเฉพาะที่แบบมีสติ (Simple partial seizures /Simple focal seizure) ขณะชักผู้ป่วยรู้ตัวตลอดเวลา จำเหตุการณ์ในช่วงชักได้

-อาการชักเหม่อแบบตรง (Typical absence seizures) ชักไม่รู้สึกตัว เกิดอาการ 5 – 10 วินาที เกิดขึ้นทันทีและหายทันที
-อาการชักเหม่อที่ไม่รู้ตัวหรือไร้สติ
-อาการชักเหม่อที่มีอาการกระตุกหรือสะดุ้งเป็นช่วงเวลาสั้นๆ มีหนังตากระตุก
-อาการชักเหม่อที่มีอาการตัวอ่อนร่วม
-อาการชักเหม่อที่มีอาการเกร็งกล้ามเนื้อร่วมกับอาการเกร็งเฉพาะที่กล้ามเนื้อใบหน้าหรือคอ

อาการเกร็งกระตุก (Tonic clonic seizures) ชักเกร็งกระตุกทั้งตัว ผู้ป่วยจะหมดสติ ร่วมกับมีอาการเกร็งกล้ามเนื้อท้ังตัวนานไม่เกิน 30 วินาที ตามด้วยกล้ามเนื้อกระตุกเป็นจังหวะ นานประมาณ 1 – 2 นาที อาการจะไม่เกิน5 นาที

อาการชักกระตุก (Clonic seizures) เป็นการชักมีลักษณะกระตุกเป็นจังหวะของอาการชัก

อาการชักเกร็ง (Tonic seizures) เป็นการชักมีลักษณะเกร็งแข็ง จากกล้ามเนื้อมีความตึงตัวมากขึ น เกิดนานประมาณ 2 – 10 วินาที เมื่อ มีอาการจะมีลัษณะแขนขาเหยียดตรง อาจเกิดทันทีหรือค่อยเป็นไป มีการสั่นจากกล้ามเนื้อหดตัว ผู้ป่วยไม่รู้สติ เสี่ยงต่ออันตรายขณะชัก

อาการชักตัวอ่อน (Atonic seizures) เป็นอาการชักที่มีการ เสียความตึงตัวของกล้ามเนื้อทันทีเมื่อเกิดอาการชัก 1-2 วินาที มักพบในผู้ป่วยอายุน้อยกวา่ 5 ปี และในรายที่มีพัฒนาการช้า

อาการชักสะดุ้ง (Myoclonic seizures) การชักที่มีลักษณะ สะดุ้ง มีการหดตัวของกล้ามเนื้ออย่างรุนแรงและรวดเร็วม อาการคล้ายสะดุ้งตกใจ อาการชักแต่ละครั้งสั้นใช้เวลาไม่กี่วนิาที