Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การตกเลือดหลังคลอด Postpartum hemorrhage, นายชลธร บุญเฉลิม รหัสนศ…
การตกเลือดหลังคลอด Postpartum hemorrhage
ความหมาย
การเสียเลือดผ่านทางช่องคลอด ภายหลังทารกคลอดในปริมาณมากกว่า 500 ml / ร้อยละ 1 ของน้ำหนักตัวมารดา
ชนิดของการตกเลือดหลังคลอด
Early or Immediate postpartum hemorrhage
ตกเลือดภายใน 24 ชม.แรกหลังคลอด
Late and Delay postpartum hemorrhage
ตกเลือดหลังคลอด 24 ชม. ถึง 6 สัปดาห์หลังคลอด
การตกเลือดหลังคลอดระยะแรก
Early or Immediate postpartum hemorrhage
สาเหตุ
การหดรัดตัวของมดลูก Tone
ภาวะเลือดออกก่อนคลอดจากภาวะรกเกาะต่ำ หรือ รกลอกตัวก่อนกำหนด
การติดเชื้อของมดลูก
การคลอดยากและการใช้สูติศาสตร์หัตถการในการช่วยคลอด
การชักนำการคลอดหรือการเร่งคลอดโดยให้ Oxytocin
คลอดบุตรมากกว่า 5 ครั้ง
กล้ามเนื้อมดลูกมีการยืดขยายมากผิดปกติ
การเจ็บครรภ์คลอดที่นานหรือการคลอดเร็วเกินไป
การหดรัดตัวไม่ดี
Constriction ring
มีก้อนเลือด หรือ มีเศษรกค้าง มีเนื้องอกในโพรงมดลูก
รกหรือเศษรกค้างภายในโพรงมดลูก Tissue
มีรกค้างและมีเศษรกค้าง
กรณีรกลอกตัวแล้ว แต่ยังค้างอยู่ในโพรงมดลูก
ทำให้เลือดออกมาก
กรณีรกลอกตัวเป็นบางส่วน
ทำให้เลือดออกตลอดเวลาจากบริเวณที่ลอกตัวไปแล้ว รกมี Infract เป็นบริเวณกว้าง
ปัจจัยที่ทำให้เศษรกค้าง
การทำคลอดรกผิดวิธี เช่น การดึงสายสะดือ การล้วงรก
ความผิดปกติของรก เช่น รกมีขนาดใหญ่ หรือ รกเกาะลึกร่วมกับการทำคลอดรกผิดวิธี
การมีรกน้อย
การฉีกขาดของช่องทางคลอด Trauma
การทำคลอดและการช่วยคลอดที่ไม่ถูกต้อง
การคลอดเร็วผิดปกติ
เชิงกรานไม่ได้สัดส่วนกับขนาดของทารก
มดลูกบางกว่าปกติจากการตั้งครรภ์และคลอดหลายครั้ง
การตัดฝีเย็บที่ไม่ถูกวิธี
ความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด Thrombin
โรคเลือด
Aplastic anemia
ITP
ได้รับยา Anticoagulation
มีประวัติเป็นโรคตับ / HELLP syndrome
การวินิจฉัยการตกเลือดหลังคลอด
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
Platelet count
Clotting time
Partail thromboplastic time (PTT)
Prothrombin time (PT)
ตรวจดูชิ้นส่วนของรกที่อาจค้างอยู่
หากพบรกค้าง
ล้วงรกออกทันที
อาการและอาการแสดง
มีเลือดไหลออกมาทางช่องคลอด หรือ อาจไม่มีเลือดไหลออกมาให้เห็น แต่ขังอยู่ข้างใน
เกิดเลือดคั่งที่เอ็นยึดมดลูก
มดลูกปลิ้น มีเลือดออกจำนวนมากและมีลิ่มเลือดสีแดงคล้ำปน
มีการฉีกขาดของหนทางคลอด เลือดไหลออกมาเป็นสีแดงสด
มีการฉีกขาดของหลอดเลือดฝอย เลือดไม่หยุดไหลถึงแม้มดลูกจะแข็งตัว
กรณีมดลูกหดรัดตัวไม่ดี
เลือดมีสีคล้ำ ลิ่มเลือดปน เลือดจะหยุดไหลเมื่อมดลูกหดรัดตัวดี
คลำได้มดลูกนุ่ม ไม่ตึงตัว ระดับของมดลูกสูงและโต
กรณีมีเศษรกค้าง
เกิดการตกเลือด 6-10 วันหลังคลอด
กรณีมดลูกหดรัดตัวดี
มีเลือดออกจากช่องคลอด
ภาวะตกเลือด
หน้าซีด ชีพจรเต้นเร็ว ระยะแรกจะหายใจเร็วต่อมาจะหายใจช้า ใจสั่น เหงื่ออก อ่อนเพลีย ความดันโลหิตต่ำ
ผลจากการตกเลือดหลังคลอด
ระยะทันทีหลังคลอด
มีอาการใจสั่น ซีดลง ชีพจรเบาเร็ว ความดันโลหิตต่ำ ช็อก ขาดออกซิเจน
Anterior pituitary necrosis
ไม่มีน้ำนมหลังคลอด เต้านมเหี่ยว ระดูขาและขนของอวัยวะเพศร่วง อ่อนเพลีย เรียกว่า
Shechan's Syndromes
การป้องกันการตกเลือดหลังคลอด
ระยะก่อนคลอด
ซักประวัติ เพื่อหาปัจจัยเสี่ยง
ตรวจร่างกาย ค้นหาภาวะโลหิตจาง Keep Hct มากกว่าหรือเท่ากับ 33% Hb 11 g/dL
เตรียมดูแลรักษาสตรีตั้งครรภ์ที่มีโรคประจำตัว
ระยะหลังคลอด
ดูแลให้กระเพาะปัสสาวะว่าง โดยกระตุ้นให้ถ่ายปัสสาวะภายใน 2ชม แรกหลังคลอด
รายที่ได้รับ Oxytocin จะต้องคลอดอย่างน้อย 2 ชม
กระตุ้นให้บุตรดูดนมมารดาทันทีหลังคลอด เพื่อกระตุ้นให้ Oxytocin หลั่งมากขึ้น
ระยะคลอด
ดูแลไม่ให้เกิดการคลอดยาวนาน
ระวังการให้ยาแก้ปวดในขนาดที่มากเกินไป
ทำคลอดในระยะที่ 2 และ 3 อย่างถูกต้องเหมาะสม
หลีกเลี่ยงการทำสูติศาสตร์หัตถการอย่างยาก
ตรวจรกและช่องทางคลอดอย่างละเอียด
การรักษาการตกเลือดหลังคลอด
การตกเลือดภายหลังรกคลอด
กรณีที่ 1
กรณีมดลูกหดรัดตัวไม่ดีและมีเลือดไหลออกมาทางช่องคลอด
สวนปัสสาวะออกให้หมดและคาสายสวนไว้เพื่อให้กระเพาะปัสสาวะว่างไม่ขัดขวางการหดรัดตัวของมดลูก
ให้ 5% D/W หรือ 5% D/NSS หรือ Ringer lactase solution (RLS) 1000ml ร่วมกับ Oxytocin 10-20 Unit ผสมอยู่ (กรณียังไม่ได้ให้) และขอเลือดเตรียมไว้ 2-4 Unit
ฉีด Methergin 0.2 mg IV
คลึงมดลูกให้หดรัดตัวตลอดเวลาและวางกระเป๋าน้ำแข็งบริเวณหน้าท้อง
กรณีที่ 2
กรณีมีการฉีกขาดของช่องทางคลอด
ถ้ามดลูกหดรัดตัวดี แต่มีเลือดไหลออกมาเรื่อยๆและสีแดงสด ใช้เครื่องมือถ่างขยายช่องคลอดและปากมดลูก เพื่อตรวจหารอยฉีกขาด
กรณีที่ 3
ทำตามกรณีที่ 1 2 แล้วเลือดยังออก
ตรวจภายในโดยดมยาสลบ
มีก้อนเลือดหรือเศษรกค้างอยู่
ล้วงรกและขูดมดลูก
มดลูกมีรอยฉีกขาดหรือทะลุ
ผ่าตัดเปิดช่องท้องเพื่อแก้ไข
กรณีที่ 4
ทำตามกรณีที่ 1 2 3 แล้วเลือดยังออก
ตรวจหา Venus clotting time / Clot retraction / Clot lysis
พบ Venus clotting time เกิน 15 นาที และ Clot lysis ภายใน 1-2 ชั่วโมง
แก้ไขโดยให้พลาสมาสด หรือ พลาสมาแช่แข็ง หรือ Cryprecipitate
ทำ Bimanual compression
สอดกำมือขวาเข้าไปในช่องคลอด กดบริเวณ Anterior fornix และใช้มือซ้ายคลึงมดลูกบริเวณหน้าท้องให้แข็งตัว เพื่อลดปริมาณเลือดที่ไหลมายังตัวมดลูก กดและบีบผนังมดลูกให้เข้าหากันร่วมกับการคลึงมดลูกให้หดรัดตัวนาน 30 นาทีขึ้นไป
กรณีตกเลือดหลังคลอดจากการหดรัดตัวของมดลูกไม่ดี
ฉีด Prostaglandin E2 analogue
Sulprostone 0.5mg IM หรือ ฉีดที่ปากมดลูก ฉีดซ้ำทุก 10-15 นาที ให้ได้ไม่เกิน 6 ครั้ง
ฉีด Prostaglandin E2 alpha
0.25mg IM หรือ ฉีดที่ปากมดลูก ฉีดซ้ำทุก 15-90 นาที ให้ได้ไม่เกิน 8 ครั้ง
กรณีที่ทำตามกรณีที่ 1 2 3 4 แล้วเลือดยังออก
ถ้าอายุมากหรือมีบุตรเพียงพอ
ตัดมดลูกออก
ถ้าอายุน้อยแล้วยังต้องการมีบุตร
ผ่าตัดผูกหลอดเลือด Internal iliac hypogastric
ดูแลผู้ป่วยภายหลังเกิดการตกเลือดหลังคลอด ในระยะ 24 - 48 ชั่วโมงแรกหลังคลอด
ตรวจวัดชีพจร ความดันโลหิต การหายใจและระดับความรู้สึกตัว
ตรวจหาระดับความเข้มข้นของเลือดและต้องให้เลือดเพิ่มถ้าจำเป็น
คำนวณหา Intake / Output เพื่อป้องกันการให้สารน้ำมากหรือน้อยไป
ให้ Antibiotic ประเภทครอบคลุมเชื้อได้กว้าง
ให้ยาบำรุงเลือดและอาหารที่มีประโยชน์
การตกเลือดก่อนรกคลอด
ให้ยา Oxytocin 10-20 Unit IM IV เมื่อไหร่หน้าหรือศรีษะทารกคลอด
ทำคลอดรก Cord traction ถ้ารกไม่คลอด ให้ล้วงรกภายใต้ยาระงับความรู้สึก หรือ ยาระงับความเจ็บปวด หรือ Pethidine 50 mg IV
ใส่สายสวนปัสสาวะคาไว้ เพื่อวัดปริมาณของปัสสาวะและลดสิ่งขัดขวางการหดรัดตัวของมดลูก
ตรวจรกที่คลอดแล้ว และคลึงมดลูกให้หดรัดตัวตลอดเวลา
เจาะเลือดมารดาเพื่อตรวจระดับความเข้มข้อของเลือดพร้อมขอเลือดอย่างน้อย 2Unit
ให้สารน้ำ 5% D/W หรือ 5% D/NSS หรือ Ringer lactase solution (RLS) 1000 ml ร่วมกับ Oxytocin 10-20 Unit
ตรวจความดันโลหิต ชีพจร การหายใจ
ฉีด Methergin 0.2 mg IV เพื่อกระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก
ยกเว้น รายที่มีภาวะความดันโลหิตสูง
การตกเลือดหลังคลอดระยะหลัง
Late or Delay postpartum hemorrhage
สาเหตุ
มีก้อนเลือดหรือเศษรกค้างอยู่ภายในโพรงมดลูก
ติดเชื้อภายในโพรงมดลูก เช่น มีไข้ น้ำคาวปลามีกลิ่นเหม็น ปวดท้องน้อย มดลูกเข้าอู่ไม่ดี
เลือดออกจากแผลภายในช่องคลอด
เลือดออกจากแผลของมดลูกภายหลังผ่าตัดคลอดทางหน้าท้อง
ผลจากการตกเลือดหลังคลอด
ภาวะซีด อ่อนเพลีย สุขภาพทรุดโทรม
ภูมิต้านทานโรคต่ำ ติดเชื้อได้ง่าย
เกิด Necrosis ของต่อมใต้สมองส่วนหน้า
การรักษาการตกเลือดหลังคลอด
รายที่มีการติดเชื้อภายในโพรงมดลูก
ให้ยาการหดรัดตัวของมดลูก+ Antibiotic
รายที่มีเลือดออกจากแผลภายในช่องคลอด
ทำความสะอาด + เย็บแผลให้เลือดหยุด ถ้าเย็บแล้วเลือดไม่หยุด ต้องกดไว้หรือใช้ผ้าก๊อซอัดไว้ในช่องคลอดร่วมกับให้ Antibiotic
รายที่มีเศษรกค้างหรือก้อนเลือดค้างอยู่ในโพรงมดลูก
ให้ Oxytocin + ขูดมดลูก
การวินิจฉัยการตกเลือดหลังคลอด
มีเลือดออกทางช่องคลอด ภายใน 3 สัปดาห์หลังคลอด พบระหว่างวันที่ 7-14 หลังคลอด
กิจกรรมการพยาบาล
ป้องกันการตกเลือด
ระมัดระวังการทำคลอดทุกระยะให้ถูกวิธี ป้องกันการฉีกขาดบริเวณรอบปากช่องคลอด
ประเมินปัจจัยเสี่ยง เช่น ภาวะทุพโภชนาการ ภาวะโลหิตจาง ประวัติการตั้งครรภ์และการคลอด
รายที่คาดว่าจะตกเลือด ให้เตรียมสารน้ำ ยา และอุปกรณ์กู้ชีวิตให้พร้อม
ตรวจหากลุ่มเลือดขณะตั้งครรภ์
ดูแลในระยะ 2ชม หลังคลอดอย่างใกล้ชิด
ขณะตกเลือด
ตรวจและบันทึกสัญญาณชีพ ทุก 15นาที จนกว่าจะคงที่ เพื่อประเมินความรุนแรงของการเสียเลือด
จัดท่าให้นอนราบเพื่อให้เลือดไปเลี้ยงหัวใจและสมอง
ดูแลให้สารน้ำทาง IV + ยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก
คลึงมดลูกให้แข็งตัวเป็นระยะ
ดูแลกระเพาะปัสสาวะให้ว่าง ป้องกันการขัดขวางการหดรัดตัวของมดลูก
ให้ออกซิเจน
ตรวจเลือดออกและการหดรัดตัวของมดลูก
บันทึกปริมาณสารน้ำที่ได้รับ จำนวนเลือดที่เสียไป จำนวนปัสสาวะที่ออก
ตรวจสอบผลการตรวจเลือด ติดตามค่า CBC
อธิบายพยาธิสภาพที่เกิดขึ้นเพื่อลดความวิตกกังวลและให้ความร่วมมือในการรักษา
ติดตามปริมาณน้ำคาวปลา สี กลิ่น จากจำนวนผ้าอนามัย
ถ้าเลือดออกไม่หยุด แพทย์พิจารณาให้ตัดมดลูก
หลังตกเลือด
ใส่ผ้าอนามัยเพื่อสังเกตปริมาณเลือดที่ออกทางช่องคลอด
ดูแลให้ได้รับการพักผ่อนอย่างเพียงพอ
ดูแลให้รับประทานอาหารและยาวิตามิน ธาตุเหล็ก
ระวังอุบัติเหตุที่อาจเกิดขึ้นจากอาการหน้ามืด
แนะนำการคลึงมดลูก
แนะนำการปฏิบัติตัวหลังคลอด เช่น การเปลี่ยนแปลงของน้ำคาวปลา ระดับยอดมดลูก การดูแลความสะอาดอวัยวะสืบพันธุ์
แนะนำอาการผิดปกที่ควรมาพบแพทย์ เช่น อาการติดเชื้อ มีเลือดออกทางช่องคลอด น้ำคาวปลามีกลิ่นเหม็น
กระตุ้นการรับรู้เกี่ยวกับบุตร
ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
เสี่ยงต่อการเกิดภาวะตกเลือดในระยะหลังคลอด เนื่องจากช่องการคลอดมีการฉีกขาดลึก
อาจเกิดภาวะ Hypovolemic shock เนื่องจากสูญเสียเลือดในระยะหลังคลอดเป็นจำนวนมาก
อาจเกิดภาวะตกเลือดหลังคลอด เนื่องจากมีความผิดปกติในการแข็งตัวของเลือด มดลูกหดรัดตัวไม่ดี ช่องทางคลอดฉีกขาด มีเศษรกหรือเยื่อหุ้มทารกค้างในโพรงมดลูก
นายชลธร บุญเฉลิม รหัสนศ 601001029 ปีที่ 3/1