Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาเกี่ยวกับกระดูก - Coggle Diagram
การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาเกี่ยวกับกระดูก
โรคกระดูกอ่อน (Ricket)
โรคของเมตาบอลิซึมของกระดูก พบมากในเด็ก 6 เดือน – 3 ปี จากการขาดวิตามินดี ความบกพร่องในการจับ
เกาะของเกลือแร่บนเนื้อกระดูกอ่อน ทำให้กระดูกหักง่าย ผิดรูป มีผลต่อพัฒนาการเด็ก
สาเหตุ
ความผิดปกติของการเผาผลาญ Vit D
ความผิดปกติของการเผาผลาญแคลเซียมจากโรคของลาไส้ ดูดซึมแคลเซียมกลับได้น้อย ท้องเดินเรื้อรัง หรือทานสารที่ขัดขวางการดูดซึมเช่น อะลูมิเนียมไฮดรอกไซค์ บาร์บิทูเรต
โรคไตบางชนิดทาให้ไม่สามารถดูดกลับอนุมูลแคลเซียมและ
ฟอสเฟต เช่น Renal Tubular Insufficiency และ Chronic renal Insufficiency
ภาวะฟอสเฟตต่า (Hypophosphatasia) จากขาด Alkaline Phosphatase ที่ทาให้เกิดการจับเกาะของเกลือแร่
อาการและอาการแสดง
ขวบปีแรกเด็กจะมีความผิดรูป ได้แก่ กะโหลกศีรษะใหญ่กว่าปกติ
รอยต่อที่กระหม่อมปิดช้า ส่วนหลังของกะโหลกศีรษะแบนราบลง หรือ
กะโหลกนิ่ม หน้าผากนูน ฟันขึ้นช้า ผมร่วง
หลังหนึ่งขวบแล้วจะพบความผิด
รูปมากขึ้น พบขาโก่ง ขาฉิ่ง กระดูกสันหลังคดหรือหลังค่อม ท่าเดินคล้ายเป็ด
อาจเกิดกระดูกหักได้
ความตึงตัวของกล้ามเนื้อจะน้อย กล้ามเนื้อหย่อน อ่อนแรงหลังแอ่น
การรักษา
แบบประคับประคอง ใช้หลักการรักษากระดูกหักทั่วไป
การรักษาสาเหตุ เช่น ให้วิตามินดี
การป้องกัน
การรับประทานอาหารโดยเฉพาะโปรตีนและแคลเซียม
ให้วิตามินดี 200 หน่วยต่อวันต่อน้าหนักตัวสาหรับเด็กคลอดก่อนกาหนด
ให้ร่างกายได้รับแสงแดดช่วงเช้าและเย็น
ให้ออกกาลังกายกระตุ้นการสร้างของกระดูก
ระวังและหลีกเลี่ยงการใช้ยาที่ขัดขวางการดูดซึมแคลเซียม เช่น ยากันชักยาลดกรด ยาเตรทตราชัยคลิน ยาระบาย ยาขับปัสสาวะ
Bone and Joint infection
การติดเชื้อในกระดูก (osteomyelitis) และข้อ (septic arthitis) ถ้าไม่ได้รับการรักษาอาจเกิดพิการได้
คาจากัดความ
Morrey and Peterson
Probable (น่าจะติดเชื้อที่กระดูก) การติดเชื้อในเลือด ร่วมกับลักษณะทางคลินิค
และภาพรังสี
Likely (คล้ายติดเชื้อที่กระดูก) พบลักษณะทางคลินิคและภาพรังสีเข้าได้กับการติดเชื้อที่กระดูกตอบสนองดีต่อยาปฏิชีวนะโดยที่ไม่พบเชื้อจากการเพาะเลี้ยง
Definite (ติดเชื้อกระดูกแน่นอน) ตรวจพบเชื้อโรคจากกระดูกหรือเนื้อเยื่อติดกับกระดูก หรือผลตรวจชิ้นเนื้อ
การวินิจฉัยการติดเชื้อที่ข้อ
พบเชื้อที่เป็นสาเหตุ ถ้าไม่พบ Morrey ต้องมีอาการ 5 ใน 6
ปวดมากเมื่อขยับข้อ
ข้อบวม
ปวดข้อ
มีอาการทาง systemic โดยไม่พบพยาธิสภาพอื่น ๆ ร่วม
อุณหภูมิร่างกาย > 38.3 องศาเซลเซียส
ตอบสนองดีต่อการให้ยาปฏิชีวนะ
Osteomyelitis
อุบัติการณ์ : พบในอายุน้อยกว่า 13 ปี พบมีการติดเชื้อที่กระดูกท่อนยาวมากที่สุด เช่น femur , tibia , humerus มักเป็นตาแหน่งเดียว
สาเหตุ : เชื้อแบคทีเรีย, เชื้อรา เข้าสู่กระดูกจากการทิ่มแทงจากภายนอก หรือจากอวัยวะใกล้เคียง การแพร่กระจายจากกระแสเลือด
การวินิจฉัย
ประวัติ
ทารก นอนนิ่งไม่ขยับแขนขาข้างที่เป็น (pseudoparalysis)
เด็กโต บอกตาแหน่งที่ปวดได้ ไข้ อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร อาจมีบาดเจ็บเฉพาะที่ร่วมด้วย
มีอาการปวด เด็กเล็กแสดงออกโดยไม่ใช้แขน ขา ส่วนนั้น
การตรวจร่างกาย มีปวด บวม แดง ร้อน เฉพาะที่ บริเวณที่มีพยาธิสภาพอาจมีความผิดปกติ ปวด ปวดมากขึ้นถ้ากดบริเวณนั้น
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ ผล CBC พบ Leucocytosis , ESR , CRP มีค่าสูง ผล Gram stain และ culture ขึ้นเชื้อที่เป็นสาเหตุ
การตรวจทางรังสี
Plain flim พบเนื้อเยื่อส่วนลึกบวม โดยเฉพาะบริเวณ metaphysis
Bone scan ได้ผลบวก บอกตาแหน่งได้เฉพาะ
MRI (Magnatic resonance imaging) พบ soft tissue abcess ,bone marrow edema ค่าใช้จ่ายสูง ในเด็กเล็ก ๆ ต้องทาตอนเด็กหลับ
การรักษา
ยาปฏิชีวนะตามแผนการรักษาของแพทย์
การผ่าตัด เอาหนอง ชิ้นเนื้อ กระดูกตายออก
อาการแทรกซ้อน
กระทบต่อ physis เป็นส่วนเจริญเติบโตของกระดูก ทาลาย physeal plate ยับยั้งการเจริญของกระดูกตามยาว ทาให้กระดูกส่วนนั้นสั้น มีการ โก่งผิดรูปของกระดูก อาจต้องผ่าตัดเพื่อยืดกระดูกให้ยาวขึ้น
กระดูกและเนื้อเยื่อตาย
ข้ออักเสบติดเชื้อ (septic arthritis)
สาเหตุ การทิ่มแทงเข้าในข้อ หรือแพร่กระจายจากบริเวณใกล้เคียง,การแพร่เชื้อโรคจากกระแสเลือด เชื้อสาเหตุส่วนใหญ่ เช่น แบคทีเรีย
การวินิจฉัย
ลักษณะทางคลินิค มีไข้ อักเสบ ปวดบวมแดง ภายใน 2-3 วันแรกของการติดเชื้อข้อ มักเป็นที่ ข้อเข่า ข้อสะโพก ข้อเท้า รองลงมา ข้อศอก ข้อไหล่ ข้อมือ ข้อเล็ก ๆ เช่น ข้อนิ้ว
ผล Lab เจาะดูดน้าในข้อ (joint aspiration) มาย้อม gram stain ผล CBC พบ ESR , CRP สูงขึ้นเล็กน้อย
การตรวจทางรังสี
Ultrasound บอกถึงภาวะมีน้าในข้อมาก หรือเคลื่อนหลุด
Bone scan / MRI ช่วยบอกถึงการติดเชื้อกระดูก
Plain flim อาจพบช่องระหว่างข้อกว้าง
การรักษา
ให้ยาปฏิชีวนะ
การผ่าตัด ได้แก่ Arthrotomy and drainage มีข้อบ่งชี้ เพื่อระบายหนองหยุดยั้งการทาลายข้อ และเพื่อได้หนองและชิ้นเนื้อในการส่งตรวจ
ภาวะแทรกซ้อน
ข้อเคลื่อน (Dislocation)
ข้อถูกทาลาย (joint destruction)
Growth plate ถูกทาลาย ทาให้การเจริญเติบโตตามความยาวกระดูกและการทาหน้าที่เสียไป
หัวกระดูกข้อสะโพกตายจากการขาดเลือด(avascular necrosis)
Tuberculous Osteomyelitis and Tuberculous Arthitis
วัณโรคกระดูกและข้อในเด็กพบร้อยละ 4 ของการติดเชื้อวัณโรคปอดในเด็กที่อายุต่ากว่า 15 ปี
ตาแหน่งที่พบบ่อย ข้อสะโพก ข้อเข่า ข้อเท้า
สาเหตุ เชื้อ Mycobacterium tuberculosis เข้าสู่ปอดโดยการหายใจ จากการไอ จาม ของผู้ป่วย เชื้อเจริญเติบโตและแพร่กระจายผ่านทาง lympho- hematogenous บางส่วนที่อยู่ตามอวัยวะต่าง ๆ จะลุกลามเมื่อมีปัจจัย
อาการและอาการแสดง
เริ่มแสดงหลังการติดเชื้อประมาณ
1 – 3 ปีที่กระดูกรอยโรคเริ่มที่ metaphysis ของ long bone ซึ่งมีเลือดมาเลี้ยงมาก
กระดูกจะถูกทาลายมากขึ้น บางลงหรือแตกนอกกระดูกเกิดเป็นโพรงหนองที่ไม่มีลักษณะอักเสบหรือแตกเข้าสู่ข้อใกล้เคียง ทาลายกระดูกอ่อนของผิวข้อ
ที่กระดูกสันหลังเชื้อข้าทางท่อน้าเหลืองจากต่อมน้าเหลืองข้างกระดูกสันหลังหรือระบบไหลเวียนเลือด ท่อน้าเหลืองจากกระดูกที่ติดเชื้อใกล้เคียง จะทาลายกระดูกสันหลัง
การวินิจฉัย
ลักษณะทางคลินิก
อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร น้าหนักลด มีไข้ต่าๆ ต่อมน้าเหลืองโต ใกล้ชิดกับผู้ป่วยวัณโรค มีปวดข้อ ปวดหลัง หลังแข็งเดินหลังแอ่น
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ CBC อาจพบ WBC ปกติหรือสูงไม่มาก ค่า CRP , ESR สูง ทดสอบ tuberculin test ผล+
การตรวจทางรังสี plaint film, MRI
การรักษา
ให้ยาต้านวัณโรค
การผ่าตัด การตรวจชิ้นเนื้อ การผ่าตัดระบายหนอง ผ่าตัดเพื่อแก้การกดทับเส้นประสาท
อาการแทรกซ้อนทางกระดูกและข้อ
กระดูกสันหลังค่อมหรืออาการกดประสาทไขสันหลังจนอ่อนแรงหรือเป็นอัมพาต (Pott’sparaplegia)
ปวดข้อ ผิวข้อขรุขระ ข้อเสื่อม ข้อยึดติด พิการ
Club Foot (เท้าปุก)
มีลักษณะข้อเท้าจิกลง (equinus) ส้นเท้าบิดเข้าใน (varusส่วนกลางเท้าและเท้าด้านหน้าบิดงุ้มเข้าใน (adduction and cavus))
สาเหตุ
ทราบสาเหตุ
positional clubfoot เกิดจาก uterus impaction affect
teratologoc clubfoot เป็นชนิดที่มีความแข็งมากพบใน Syndrome หลายชนิด เช่น arthogryposis multiplex congenita
neuromuscular clubfoot พบได้ทั้งแบบเป็นตั้งแต่เกิด / ภายหลัง
ไม่ทราบสาเหตุ (ideopathic clubfoot) หรือ Ideopatic Talipes EquinoVarus (ITCEV) พบตั้งแต่กาเนิด
ไม่แน่ชัด อาจเกิดจาก gene และปัจจัยส่งเสริม เช่น แม่สูบบุหรี่ขณะตั้งครรภ์ มีอุบัติการณ์ถึง 2.4 เท่า , การติดเชื้อในครรภ์
ระบาดวิทยา
ชาย : หญิง = 2.5 : 1 พันธุกรรม อุบัติการณ์เพิ่มขึ้นในญาติพี่น้อง ในฝาแฝดมีโอกาสร้อยละ 2.5
พยาธิสภาพ
สร้าง Catilage anlage ที่เป็นเนื้อเยื่อต้นแบบของกระดูกเท้าผิดปกติ (primary germ plasm defect)พบ navicular bone อยู่ medial และ
inferior ต่อกระดูก talus , calcaneus boneหมุนเลื่อนไปทาง medial ซ้อนอยู่ใต้
talus bone และพบกระดูก metatarsal bone บิดเข้า medial
การวินิจฉัย
positional clubfoot : ขนาดเท้าใกล้เคียงปกติ บิดผิดรูปไม่มากนัก เมื่อเขี่ยด้านข้างของเท้าเด็กสามารถกระดกเท้าขึ้นเหมือนรูปเท้าปกติได้
idiopatic clubfoot : ไม่สามารถหายได้เองต้องได้รับการรักษา
การรักษา
จุดมุ่งหมาย
ใช้ฝ่าเท้ารับน้าหนัก ได้เหมือนหรือใกล้เคียงปกติ
เคลื่อนไหวใกล้เคียงปกติ โดยไม่เจ็บปวด
รูปร่างใกล้เคียงปกติมากที่สุด
การดัดและใส่เฝือก เพื่อรักษารูปเท้า เปลี่ยนทุก 1 – 2 สัปดาห์
ควรใส่เฝือกตั้งแต่แรกเกิด ผ่าตัดง่ายขึ้น ใส่นาน 2 – 3 เดือน และนัดมา F/U
การผ่าตัด
กระดูก (osteotomy) อายุ 3 – 10 ปี ตัดแต่งกระดูกให้รูปร่างใกล้เคียงปกติ
เชื่อมข้อกระดูก (triple fusion) อายุ 10 ปีขึ้นไป ทาให้
Subtalar joint และ midtarsal joint เชื่อมแข็ง ไม่โต รูปร่างเท้าใกล้เคียงปกติ
เนื้อเยื่อ (subtalar soft tissue release) อายุ < 3 ปี คลายเนื้อเยื่อ Subtalar joint และยืดเอ็นที่ตึง ให้เคลื่อนไหวข้อเท้าใกล้เคียงปกติ
ฝ่าเท้าแบน Flat feet
ช่องใต้ฝ่าเท้าเราเรียก arch ในเด็กเล็กจะไม่มี มีตอนอายุ 3-10 ปี ถ้าไม่มีเรียกเท้าแบนหรือ flat feet
อาการ
อาจจะมีตาปลาหรือผิวหนังฝ่าเท้าจะหนาผิดปกติ
รองเท้าผู้ป่วยจะสึกเร็ว
ขึ้นกับความรุนแรงของความแบนราบ
ปวดฝ่าเท้า
รายที่รุนแรงจะปวดน่อง เข่า และปวดสะโพก
สาเหตุ
เดินผิดปกติ เช่น เดินแบบเป็ด คือ การบิดของเท้าเข้าข้างใน
เอ็นของข้อเท้าฉีกขาด
พันธุกรรม
โรคเกี่ยวกับสมองหรือไขสันหลัง
การรักษา
อย่ารักษาตาปลาด้วยตัวเอง
ใส่แผ่นรองเท้าเสริม
ใส่รองเท้าที่กว้างและมีขนาดพอดี
อาจใช้ ultrasound หรือ laser เพื่อบรรเทาอาการเจ็บปวด
พบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญโดยเฉพาะ
Cerebral Palsy
ความพิการทางสมอง ซึ่งเด็กจะมีการเคลื่อนไหวร่างกายที่ผิดปกติรวมถึงการทรงตัวที่ผิดปกติ
สาเหตุ
ก่อนคลอด
มารดาเป็นโรคแทรกซ้อนขณะตั้งครรภ์ ได้แก่ ความดันโลหิตสูง
เบาหวาน
อุบัติเหตุที่เกิดขึ้นกับมารดาขณะตั้งครรภ์
อาจมีการติดเชื้อ
ระหว่างคลอด /หลังคลอด
คลอดยาก , สมองกระทบกระเทือน ,ขาด
ออกซิเจน , ทารกคลอดก่อนกาหนด
ลักษณะการเคลื่อนไหว
Ataxic CP กล้ามเนื้อจะยืดหดไม่เป็นระเบียบ ไม่สามารถควบคุมกล้ามเนื้อได้ หากเก็บกดอารมณ์ หรือตื่นเต้น กล้ามเนื้อจะผิดปกติมากขึ้น
Athetoid CP กล้ามเนื้อไม่ประสานกัน ควบคุมสมดุลย์ไม่ได้ โซเซและหกล้มง่าย 1 ใน 4 ของเด็กที่เป็นซีพี
Spastic CP กล้ามเนื้อเกร็งแน่น ไม่สามารถหดตัวได้เหมือนกล้ามเนื้อ
ปกติ แข็งทื่อ
Mixed CP เป็นการผสมผสานลักษณะทั้งสาม
การรักษา
ป้องกันความผิดรูปของข้อ ต่างๆ
กายภาพบาบัด(Physical Therapy) เรียนรู้การเคลื่อนไหว
และการปรับสมดุลย์ของร่างกายได้ดีขึ้น
อรรถบาบัด (Speech and Language Therapy) ฝึกทักษะการสื่อสาร
ลดความเกร็ง
ยากิน กลุ่ม diazepam
ยาฉีด เฉพาะที่ กลุ่ม Botox
.การผ่าตัด
ย้ายเอ็น เพื่อสร้างความสมดุลของข้อ
กระดูก ในรายที่กระดูกถูกดึงจนผิดรูปแล้ว
ลดความตึง โดยผ่าคลายเฉพาะกล้ามเนื้อที่ยึดตึง
ดูแลรวมถึงให้กาลังใจ โดยพ่อแม่ผู้ปกครองมีส่วนสาคัญพัฒนาการด้านอารมณ์ของเด็ก
ด้านอื่นๆ
ผ่าตัดแก้ไขตาเหล่ น้าลายยืด การใช้เครื่องช่วยฟัง ใช้ยาควบคุมการชัก รวมถึงปัญหาด้านจิตเวช