Abnormal Passage

bony passage

Pelvic inlet , mid pelvic , pelvic outlet มีเส้นผ่าศูนย์กลางสั้นกว่าปกติทารกไม่สามารถคลอดออกมาได้

ช่องเชิงกรานแคบที่ช่องเข้า

A-p diameter <10 cm

Transverse diameter < 12 cm

แนวทางการดูแลรักษา

เชิงกรานและส่วนนำของทารกผิดสัดส่วนกันไม่มาก ให้ trial labor โดยต้องดูแลอย่างใกล้ชิด และเฝ้าระวังมดลูกแตก

ถ้าการคลอดไม่ก้าวหน้า ผู้คลอดหรือทารกอยู่ในภาวะเสี่ยง ส่ง C/S

เชิงกรานและส่วนนำทารกผิดสัดส่วนกันมาก ส่ง C/S

เชิงกรานแคบที่ช่องกลาง

interspimous diameter + posterior sagittal diameter < 13.5 cm

interspinous diameter < 8.0 cm

แนวทางการดูแลรักษา

ใช้แรงจากการหดรัดตัวของมดลูกตามธรรมชาติผลักดัน ให้ biparietal diameter พ้น ischial spines

หลีกเลี่ยงยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก

mid pelvic แคบเล็กน้อย อาจช่วยคลอดโดยใช้ VE

ถ้า mid pelvic แคบมาก ให้ C/S

เชิงกรานแคบที่ช่องออก

intertuberous diameter < 8 cm

Subpubic angle ทำมุมน้อยกว่า 85 องศา

intertuberrous diameter + posterior sagittal diameter < 15 cm

แนวทางการดูแลรักษา

ตัดฝีเย็บให้กว้างพอที่ศีรษะทารกจะคลอดออกมาได้

จัดท่า upright position เพื่อช่วยขยายช่องทางคลอด

เชิงกรานแคบทุกส่วน

สาเหตุเกิดจากอุบัติเหตุ / โรคกระดูกบางชนิด

มักพบร่วมกับรูปร่างของกระดูกสันหลังผิดปกติ

ทำให้การคลอดยาวนาน การคลอดติดขัด หรือ CPD

มักจะสิ้นสุดด้วย C/S

ผลกระทบ

ต่อมารดา

การคลอดยาวนาน , อ่อนเพลีย เหนื่อยล้า , ขาดน้ำ

เสี่ยงมดลูกแตก , ถุงน้ำคร่ำแตกถ้านานเสี่ยงติดเชื้อ

ต่อทารก

ขาดออกซิเจนเสี่ยงเสียชีวิต , ถุงน้ำคร่ำแตกถ้านานเสี่ยงติเชื้อ , ศีรษะถูกกดนาน , Prolapsed cord

การพยาบาล bony passage ผิดปกติ

  1. ประเมิน : สภาวะของผู้คลอด , ช่องเชิงกราน ขนาดท่าและทรงของทารก , การเคลื่อนต่ำของส่วนนำ
  1. ถ้าประเมินแล้วพบว่าเชิงกรานแคบมาก ทารกตัวโต ท่าผิดปกติ + มีภาวะ CPD ให้รายงานแพทย์เตรียม C/S
  1. ถ้าประเมินแล้วปกติ + เคยผ่านการคลอดมาก่อนลอง trial labor โดยให้การพยาบาลดังนี้
  1. อธิบายแผนการรักษาพยาบาล + การปฏิบัติตัวเพื่อให้การคลอดดำเนินไปตามปกติ
  1. NPO + ดูแลให้ IV fluid ตามแผนการรักษา
  1. ถ้าถุงน้ำคร่ำยังไม่แตก กระตุ้นให้ลุกเดินหรือนอนศีรษะสูง
  1. ถ้าถุงน้ำคร่ำแตก+ ส่วนนำยังไม่กระชับกับช่องคลอด ให้นอนพักบนเตียง ไม่ลุกเดินไปมา
  1. ถ้าไม่มีข้อห้ามในการ ARM ดูแลให้ได้รับการทำ ARM
  1. ประเมิน Ut.contraction & FHS
  1. ดูแลกระเพาะให้ปัสสาวะว่าง
  1. ถ้าได้รับยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก ดูแลให้ได้รับยาตามแผนการรักษา
  1. แนะนำให้วิธิการบรรเทาปวดโดยไม่ใช้ยา
  1. ถ้าเจ็บมากพักไม่ได้ ดูแลให้ได้รับยาบรรเทาปวดตามแผนการรักษา
  1. ประเมินความก้าวหน้าของการคลอด
  1. เตรียมพร้อมสำหรับช่วยคลอดโดยสูติศาตร์หัตถการ

เมื่อเข้าสู้ระยะที่ 2 ของการคลอด

  1. กระตุ้นให้เบ่งอย่างถูกวิธิ จัดท่าศีรษะสูง
  1. บอกความก้าวหน้าของการคลอดให้ผู้คลอด
  1. ประเมิน FHS ทุกครั้งที่มดลูกคลายตัว

หลังคลอด ระวัง PPH

ประเมินการหดรัดตัวของมดลูก + คลึงมดลูก

ประเมิน bleeding/Vg

ดูแลกระเพาะปัสสาวะ

ดูแลให้ได้รับยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก

Soft passage

ความผิดปกติของปากช่องคลอด

  1. ปากช่องคลอดตีบ สาเหตุ : ผิดปกติแต่กำเนิด , อักเสบ , บาดเจ็บ

การช่วยเหลือ : ตีบบางส่วนให้คลอด Vg + ตัดฝีเย็บให้กว้าง หากตีบมามากให้ C/S

  1. Rigid perineum : พบในครรภ์แรก อายุน้อย อายุมาก มีแผลเป็นที่ฝีเย็บ , การช่วยเหลือ : ตัดฝีเย็บให้กว้าง
  1. ปากช่องคลอดบวม สาเหตุ : บาดเจ็บ การคลอดยาวนาน ขาดโปรตีน

การช่วยเหลือ : นอนพักบนเตียง ผ่าตัดระบายก้อนเลือ ให้ antobiotic ป้องกันติดเชื้อ

  1. การอักเสบ/เนื้องอก : Condyloma acuminata , ฺBartolin abscess, Bartolin Cyst

ความผิดปกติของช่องคลอด

  1. Vaginal stenosis สาเหตุ : การตีบของปากช่องคลอด ,
  1. Saptate Vagina การช่วยเหลือ : ถ้าผนังกั้นหนาไม่มากทำให้ฉีดขาดเองแต่ถ้าไม่ขาดเองอาจช่วยโดยการตัด , ถ้าผนังกั้นขวางช่องทางคลอดให้ C/S
  1. เนื้องอก/ถุงน้ำ เช่น fibroma , hemetoma , carcinoma ให้ C/S

ความผิดปกติของปากมดลูก

  1. Cervical stenosis สาเหตุ : จี้ด้วยไฟฟ้า ติดเชื้อ บาดเจ็บ เคยผ่าตัดที่ปากมดลูก

การช่วยเหลือ : เมื่อตั้งครรภ์ปากมดลูกจะนุ่มขึ้น , ขณะเจ็บครรภ์ปากมดลูกจะเปิดขยายได้ , ถ้าตีบมากไม่สามารถเปิดได้ให้ C/S

  1. Rigid cervix พบในมารดาครรภ์แรกที่อายุมาก หรือมีการอักเสบรุนแรง

การช่วยเหลือ : นอนตะแคงซ้าย หนุนก้นสูง หรือยกปลายเท้าสูง

การช่วยเหลือ : ส่วนนำของทารกกดช่องคลอดทำให้เนื้อเยื่อนุ่มและสามารถคลอดทางช่องคลอดได้

  1. Edematous cervix สาเหตุ : ศีรษะทารกกดบนปากมดลูกนาน , เบ่งขณะที่ปากมดลูกยังเปิดไม่หมด
  1. มะเร็งปากมดลูก ให้คลอดโดยการ C/S ทุกราย

ความผิดปกติของมดลูก

  1. มดลูกคว่ำหน้ามาก สาเหตุ: ผนังมดลูกหย่อนยาย การช่วยเหลือ : ใช้ผ้าพันหน้าท้อง , การดำเนินการคลอดไม่ปกติ ให้ C/S
  1. มดลูกคว่ำหลังมาก : ส่วนใหญ่จะแท้งใน 14 wks , ถ้าคว่ำไม่มาก ให้นอนท่า Knee chest position
  1. มดลูกหย่อน พบร่วมกับช่องคลอดหย่อน
  1. เนื้องอกของมดลูก : มักทำให้แท้ง คลอดก่อนกำหนด รอลอกตัวก่อนกำหนด

การพยาบาล Soft passage

1, ประเมิน Ut. contraction

  1. ประเมินการเปิดของปากมดลูก
  1. ประเมินการเคลื่อนต่ำของส่วนนำ
  1. ประเมิน FHR
  1. ถ้ามดลูกหดรัดตัวดี แต่ปากมดลูกเปิดช้า ส่วนนำไม่เคลื่อนต่ำ หาสาเหตุและรายงานแพทย์
  1. มดลูกคว่ำหน้ามากให้ผ้าพันหน้าท้อง
  1. ปากมดลูกบวมจากถูกกดนานให้นอนตะแคงซ้าย ปลายเท้าสูง
  1. ปากมดลูกบวมจากการเบ่ง ดูแลให้ได้รับยาบรรเทาปวด