Abnormal Passage
bony passage
Pelvic inlet , mid pelvic , pelvic outlet มีเส้นผ่าศูนย์กลางสั้นกว่าปกติทารกไม่สามารถคลอดออกมาได้
ช่องเชิงกรานแคบที่ช่องเข้า
A-p diameter <10 cm
Transverse diameter < 12 cm
แนวทางการดูแลรักษา
เชิงกรานและส่วนนำของทารกผิดสัดส่วนกันไม่มาก ให้ trial labor โดยต้องดูแลอย่างใกล้ชิด และเฝ้าระวังมดลูกแตก
ถ้าการคลอดไม่ก้าวหน้า ผู้คลอดหรือทารกอยู่ในภาวะเสี่ยง ส่ง C/S
เชิงกรานและส่วนนำทารกผิดสัดส่วนกันมาก ส่ง C/S
เชิงกรานแคบที่ช่องกลาง
interspimous diameter + posterior sagittal diameter < 13.5 cm
interspinous diameter < 8.0 cm
แนวทางการดูแลรักษา
ใช้แรงจากการหดรัดตัวของมดลูกตามธรรมชาติผลักดัน ให้ biparietal diameter พ้น ischial spines
หลีกเลี่ยงยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก
mid pelvic แคบเล็กน้อย อาจช่วยคลอดโดยใช้ VE
ถ้า mid pelvic แคบมาก ให้ C/S
เชิงกรานแคบที่ช่องออก
intertuberous diameter < 8 cm
Subpubic angle ทำมุมน้อยกว่า 85 องศา
intertuberrous diameter + posterior sagittal diameter < 15 cm
แนวทางการดูแลรักษา
ตัดฝีเย็บให้กว้างพอที่ศีรษะทารกจะคลอดออกมาได้
จัดท่า upright position เพื่อช่วยขยายช่องทางคลอด
เชิงกรานแคบทุกส่วน
สาเหตุเกิดจากอุบัติเหตุ / โรคกระดูกบางชนิด
มักพบร่วมกับรูปร่างของกระดูกสันหลังผิดปกติ
ทำให้การคลอดยาวนาน การคลอดติดขัด หรือ CPD
มักจะสิ้นสุดด้วย C/S
ผลกระทบ
ต่อมารดา
การคลอดยาวนาน , อ่อนเพลีย เหนื่อยล้า , ขาดน้ำ
เสี่ยงมดลูกแตก , ถุงน้ำคร่ำแตกถ้านานเสี่ยงติดเชื้อ
ต่อทารก
ขาดออกซิเจนเสี่ยงเสียชีวิต , ถุงน้ำคร่ำแตกถ้านานเสี่ยงติเชื้อ , ศีรษะถูกกดนาน , Prolapsed cord
การพยาบาล bony passage ผิดปกติ
- ประเมิน : สภาวะของผู้คลอด , ช่องเชิงกราน ขนาดท่าและทรงของทารก , การเคลื่อนต่ำของส่วนนำ
- ถ้าประเมินแล้วพบว่าเชิงกรานแคบมาก ทารกตัวโต ท่าผิดปกติ + มีภาวะ CPD ให้รายงานแพทย์เตรียม C/S
- ถ้าประเมินแล้วปกติ + เคยผ่านการคลอดมาก่อนลอง trial labor โดยให้การพยาบาลดังนี้
- อธิบายแผนการรักษาพยาบาล + การปฏิบัติตัวเพื่อให้การคลอดดำเนินไปตามปกติ
- NPO + ดูแลให้ IV fluid ตามแผนการรักษา
- ถ้าถุงน้ำคร่ำยังไม่แตก กระตุ้นให้ลุกเดินหรือนอนศีรษะสูง
- ถ้าถุงน้ำคร่ำแตก+ ส่วนนำยังไม่กระชับกับช่องคลอด ให้นอนพักบนเตียง ไม่ลุกเดินไปมา
- ถ้าไม่มีข้อห้ามในการ ARM ดูแลให้ได้รับการทำ ARM
- ประเมิน Ut.contraction & FHS
- ดูแลกระเพาะให้ปัสสาวะว่าง
- ถ้าได้รับยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก ดูแลให้ได้รับยาตามแผนการรักษา
- แนะนำให้วิธิการบรรเทาปวดโดยไม่ใช้ยา
- ถ้าเจ็บมากพักไม่ได้ ดูแลให้ได้รับยาบรรเทาปวดตามแผนการรักษา
- ประเมินความก้าวหน้าของการคลอด
- เตรียมพร้อมสำหรับช่วยคลอดโดยสูติศาตร์หัตถการ
เมื่อเข้าสู้ระยะที่ 2 ของการคลอด
- กระตุ้นให้เบ่งอย่างถูกวิธิ จัดท่าศีรษะสูง
- บอกความก้าวหน้าของการคลอดให้ผู้คลอด
- ประเมิน FHS ทุกครั้งที่มดลูกคลายตัว
หลังคลอด ระวัง PPH
ประเมินการหดรัดตัวของมดลูก + คลึงมดลูก
ประเมิน bleeding/Vg
ดูแลกระเพาะปัสสาวะ
ดูแลให้ได้รับยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก
Soft passage
ความผิดปกติของปากช่องคลอด
- ปากช่องคลอดตีบ สาเหตุ : ผิดปกติแต่กำเนิด , อักเสบ , บาดเจ็บ
การช่วยเหลือ : ตีบบางส่วนให้คลอด Vg + ตัดฝีเย็บให้กว้าง หากตีบมามากให้ C/S
- Rigid perineum : พบในครรภ์แรก อายุน้อย อายุมาก มีแผลเป็นที่ฝีเย็บ , การช่วยเหลือ : ตัดฝีเย็บให้กว้าง
- ปากช่องคลอดบวม สาเหตุ : บาดเจ็บ การคลอดยาวนาน ขาดโปรตีน
การช่วยเหลือ : นอนพักบนเตียง ผ่าตัดระบายก้อนเลือ ให้ antobiotic ป้องกันติดเชื้อ
- การอักเสบ/เนื้องอก : Condyloma acuminata , ฺBartolin abscess, Bartolin Cyst
ความผิดปกติของช่องคลอด
- Vaginal stenosis สาเหตุ : การตีบของปากช่องคลอด ,
- Saptate Vagina การช่วยเหลือ : ถ้าผนังกั้นหนาไม่มากทำให้ฉีดขาดเองแต่ถ้าไม่ขาดเองอาจช่วยโดยการตัด , ถ้าผนังกั้นขวางช่องทางคลอดให้ C/S
- เนื้องอก/ถุงน้ำ เช่น fibroma , hemetoma , carcinoma ให้ C/S
ความผิดปกติของปากมดลูก
- Cervical stenosis สาเหตุ : จี้ด้วยไฟฟ้า ติดเชื้อ บาดเจ็บ เคยผ่าตัดที่ปากมดลูก
การช่วยเหลือ : เมื่อตั้งครรภ์ปากมดลูกจะนุ่มขึ้น , ขณะเจ็บครรภ์ปากมดลูกจะเปิดขยายได้ , ถ้าตีบมากไม่สามารถเปิดได้ให้ C/S
- Rigid cervix พบในมารดาครรภ์แรกที่อายุมาก หรือมีการอักเสบรุนแรง
การช่วยเหลือ : นอนตะแคงซ้าย หนุนก้นสูง หรือยกปลายเท้าสูง
การช่วยเหลือ : ส่วนนำของทารกกดช่องคลอดทำให้เนื้อเยื่อนุ่มและสามารถคลอดทางช่องคลอดได้
- Edematous cervix สาเหตุ : ศีรษะทารกกดบนปากมดลูกนาน , เบ่งขณะที่ปากมดลูกยังเปิดไม่หมด
- มะเร็งปากมดลูก ให้คลอดโดยการ C/S ทุกราย
ความผิดปกติของมดลูก
- มดลูกคว่ำหน้ามาก สาเหตุ: ผนังมดลูกหย่อนยาย การช่วยเหลือ : ใช้ผ้าพันหน้าท้อง , การดำเนินการคลอดไม่ปกติ ให้ C/S
- มดลูกคว่ำหลังมาก : ส่วนใหญ่จะแท้งใน 14 wks , ถ้าคว่ำไม่มาก ให้นอนท่า Knee chest position
- มดลูกหย่อน พบร่วมกับช่องคลอดหย่อน
- เนื้องอกของมดลูก : มักทำให้แท้ง คลอดก่อนกำหนด รอลอกตัวก่อนกำหนด
การพยาบาล Soft passage
1, ประเมิน Ut. contraction
- ประเมินการเปิดของปากมดลูก
- ประเมินการเคลื่อนต่ำของส่วนนำ
- ประเมิน FHR
- ถ้ามดลูกหดรัดตัวดี แต่ปากมดลูกเปิดช้า ส่วนนำไม่เคลื่อนต่ำ หาสาเหตุและรายงานแพทย์
- มดลูกคว่ำหน้ามากให้ผ้าพันหน้าท้อง
- ปากมดลูกบวมจากถูกกดนานให้นอนตะแคงซ้าย ปลายเท้าสูง
- ปากมดลูกบวมจากการเบ่ง ดูแลให้ได้รับยาบรรเทาปวด