Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การเปลี่ยนแปลงหน้าที่ของระบบสืบพันธุ์ :!?:, image, นางสาวพลินี จำปา…
การเปลี่ยนแปลงหน้าที่ของระบบสืบพันธุ์ :!?:
ความผิดปกติในอวัยวะสืบพันธุ์เพศชาย
2.3 ส่วนอัณฑะ : Orchitis , Torsion
Orchitis ,Epidymitis
หมายถึง อัณฑะ และ ท่อนำอสุจิอักเสบ
สาเหตุ
ติดเชื้อจากต่อมลูกหมาก กระเพาะปัสสาวะ และ ท่อปัสสาวะ ย้อนเข้าไปในท่อนำอสุจิจนถึงอัณฑะ
มักเกิดจากเชื้อ E.coli
ในวัยรุ่น
อาจเกิดติดเชื้อกามโรค เช่น Chlamydia trachomatis , N.gonirrhea
ในวัยสูงอายุ
ติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ หรือ ต่อลูกหมาก
ในบางรายอัณฑะอักเสบอาจเกิดตามหลังโรคคามทูม
เนื่องจากไวรัสที่ทำให้เกิดโรคคางทูมจะถูกขับออกจากปัสสาวะ
ดังนั้น ทำให้ผู้ป่วยมีโอกาสูงที่จะมีภาวะอัณฑะอักเสบ
อาการแสดง
อาการค่อยเป้นค่อยไป ต่อมาอัณฑะบวม ปวด กดเจ็บมาก มีไข้สูง หนาวสั่น ทิ้งไว้จะเกิดปัสสาวะ เป็นหนอง
3.หากเกิดหลังคางทูม 3-4 วัน จะมีอาการไข้ ปวด และ บวม บริเวณอัณฑะ ไม่พบปัสสาวะเป็นเลือด อาการอาจมีไข้ 7-10 วัน
อาการที่หลงเหลือจากการหายแล้ว อาจมีการฝ่อของอัณฑะ การสร้างอสุจิลดลง ถ้าเกิดทั้งสองข้างจะทำให้เป็นหมัน
ปวดถึงอัณฑะและขาหนีบ ข้างเดียวตามตำแหน่ง Vas deferens จะปวดมากขึ้นเมื่อเดิน
Testicular Torsion
พยาธิสรีระวิทยา
ในปกติ Tunica vaginalis จะหุ้มอัณฑะและยึดติดกับท่ออสุจิ
การหดตัวตามปกติ ของ Cramaster muscle ทำให้ อัณฑะข้างว้ายหดทิศทางทวนเข็มนาฬิกา และ ข้าวขวาหดตัวทิศตามเข็มนาฬิกา
ในภาวะ testicular torsion อัณฑะจะหดตามขั้วเลือดทำให้มีการคั่งบวม ขาดเลือดได้
ถ้าได้รับการรักษาใน 6 Hr จะกลับมาเป็นปกติได้
หากเกิน 12 hr จะทำให้กล้ามเนื้ออัณฑะตาย
อาการแสดง
ปวดร้าวลงอัณฑะข้างทีบาดเจ็บ หรือ ขาหนับข้างนั้น
อัณฑะบวม ช้ำ
ไม่มี cremaster reflex ของอัณฑะข้างีท่เจ็บ
ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน
Lightheadedness (วิงเวียนศีรษะ)
สาเหตุ
การยึดติดกันของ spermatic fascia และ ผนังหุ้มลูกอัณฑะ ไม่ดี มีช่องว่าง
การออกกำลังกายอย่างหนัก
ทำให้ Cramaster muscle เกิดแรงดึง จน ท่ออสุจิบิดตัว
ผิดปกติ ของ ถุงหุ้มลูกอัณฑะ และ ตำแหน่งถุงหุ้มอัณฑะ
การตรวจทางห้องทดลอง
Doppler ultrasonography
ได้ยินเสียงการไหลของเลือดไปเลี้ยงอัณฑะข้างที่เจ็บลดลง
2.4 ส่วนต่อมลูกหมาก : BPH , Prostatitis , Prostate cancer
2.4.1 Benign prostate hypertrophy (BPH)
สาเหตุ
อายุที่เพิ่มขึ้น
Arteriocierosis
การอักเสบ
การเผาผลาญและภาวะโภชนาการเปลี่ยนแปลง
พยาธิสรีระวิทยา
เมื่ออายุมากขึ้นการหลั่งHormone แอนโดนเจนลดลง ทำให้เกิดความไม่สมดุลระหว่าง ฮอร์โมน Estrogen & Endogen และมีระดับฮอร์โมนDihydrotesterone สูง
ความไม่สมดุลของฮอร์โมนนี้ทำให้เนื้อเยื่อหนาตัวขึ้นและเพิ่มจำนวนขึ้น
จากรอบท่อปัสสาวะ เจริญไปเป็น fibroadenomateous
เมื่อต่อมมีขนาดโตขึ้นจะเบียดคอกระเพาะปัสสาวะและท่อทางเดินปัสสาวะ ทำให้เกิดปัสสาวะคั่งค้างเกิดนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ และ ท่อปัสสาวะอักเสบ มีการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะและมีผลต่อการทำงานของไต
อาการและอาการแสดง
ระยะแรก
ปัสสาวะลำบาก ลำปัสสาวะเล็กลง
รู้สึกว่าถ่ายปัสสาวะไม่หมด ปัสสาวะสะดุด
ระยะอุดกั้น
ปัสสาวะบ่อย ปัสสาวะตอนกลางคืน
ปัสสาวะค้าง ปัสสาวะเป็นหยด กลั้นไม่อยู่
อาจปัสสาวะเป็นเลือด
ทางเดินปัสสาวะอักเสบ
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
Cystoscopy
Blood urea nitrogen (BUN) , Cretinine สูงจากภาวะไตเสียหน้าที่
Urinalysis พบ Hematuria , Pyuria , Bacteria > 100,000/
2.4.2 Prostatitis
หมายถึง ภาวะต่อมลูกหมากอักเสบเฉียบพลันหรือเรื้อรัง เกิดจากการติดเชื้อ แบคทีเรีย Fungi , Mycolpasma หรือ เกิดจากสาเหตุอื่นๆ เช่น ท่อปัสสาวะตีบแคบ ต่อมลูกหมากโต เชื้อที่ทำให้เกิดการอักเสบที่พบบ่อย E.coli การอักเสบเกิดจากการติดเชื้อทางท่อปัสสาวะ ลุกลามเข้าไปในต่อมลูกหมาก
อาการแสดง
ปวดบริเวฝีเย็บ ปวดแสบเวลาปัสสาวะบ่อย
ปัสสาวะบ่อย
ปวดขณะ หรือ ภายหลังการหลั่งน้ำอสุจิ
ต่อมลูกหมากอักเสบเฉียบพลัน
จะมีอาการไข้ หนาวสั้น ปิดบริเวณฝีเย็บ ทวารหนัก และ ปวดเวลาถ่ายปัสสาวะ ถ่ายปัสสาวะบ่อย และ ถ่ายปัสสาวะตอนกลางคืน
ต่อมลูกหมากอักเสบเรื้อรัง
จะมีอาหารปวดเวลาถ่ายปัสสาวะเล็กน้อย ถ่ายปัสสาวะบ่อยและมี Discharge ไหลออกจากท่อปัสสาวะ มักจะเกิดภาวะอักเสบติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ
ภาวะแทรกซ้อน
ต่อมลูกหมากบวมโต ปัสสาวะคั่งค้าง
Epididymitis (ท่อนำอสุจิอักเสบ)
Bacteremia (การอักเสบติดเชื้อในกระแสเลือด)
Pyelonephritis (กรวยไตอักเสบ)
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
ตรวจการอักเสบติดเชื้อของระบบทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง จะใช้วิธี 4 Glass bottle แต่วิธีนี้จะยุ่งยาก จึงมักนิยมใช้ 2 Glass bottle แทน คือให้ผู้ป่วยทำความสะอาด Gland penis ให้สะอาด ถ่ายปัสสาวะทิ้งก่อนเก็บ midstream urine โดยให้ผู้ป่วยปัสสาวะประมาณ 10-15 มล เก็บในขวดที่1 ซึ่งจะบอกถึงลักษณะของปัสสาวะในท่อปัสสาวะ จากนั้นให้ถ่าย ปัสสาวะใส่ขวดที่2 50-70 มล จะบอกลักษณะในกระเพาะปัสสาวะ
ตรวจทางช่องทวารหนักที่ต่อมลูกหมากจะปวดมาก และ รีดเอาน้ำจากต่อมลูกหมากมาตรวจพบเม็ดเลือดขาวจำนวนมาก และ อาจเพาะเชื้อขึ้น
2.4.3 Prostate cancer
หมายถึง มะเร็งต่อมลูกหมาก พบได้บ่อย ในชายอายุ 50 ปี ขึ้นไป
สาเหตุ ไม่ทราบแน่ชัด
ปัจจัยเสี่ยง
กรรมพั เชื้อชาติ การถูกลมภาวะ เช่น รังสี สารเบนซิน ไฮโดรคาร์บอน
การติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์
การรับประทางอาหารที่มีไยมันสูง
พยาธิสรีระวิทยา
มักพบเซลล์มะเร็งชนิด Adenocarcinogen มักเริ่มต้นจากด้านหลังต่อมลูกหมาก หรือ เริ่มต้นบริเวณใกล้ท่อปัสสาวะ แล้ว ลุกลามไปยังเปลือกหุ้มต่อมลูกหมาก ท่อนำอสุจิแล้วแพร่กระจายไปทางเดินน้ำเหลือง
2.2 ส่วนองคชาติ : Phimosis , Balanitis , Penile cancer
2.2.3 Penile cancer or Cancer of the penis (มะเร็งองคชาติ)
พบมากใน ชาย อายุ 45-60 ปี
สาเหตุ
หมักหมมของสิ่งสกปรกบริเวณใต้หนังหุ้มปลาย
ต่อมาเปลี่ยนเป้นเซลล์มะเร็ง
ปัจจัยเสี่ยง
ประวัติเคยติดเชื้อ HPV
การสูบบุหรี่
การป้องกัน
รูดหนังองคชาติให้เปิด
ล้างทำความสะอาดทุกครั้งเมื่ออาบน้ำ
หมายเหตุ :warning: ในผู้ที่ขลิบหนังองคชาติตั้งแต่แรกเกิดมีอุบัติการเป็นมะเร็งองคชาติน้อยหว่าคนที่ไม่ได้ขลิบ
การรักษา
ขึ้นอยู่กับระวะการลุกลามของโรค
อาจตัดบางส่วน หรือ ทั้งหมด
เลาะต่อมน้ำเหลืองบริเวณขาหนีบทั้งสองข้าง
ฉายรังสี
2.2.4 Pripiam
หมายถึง ภาวะอวัยวะเพศไม่อ่อนตัว
สาเหตุ
อาจเกิดจากโรคเลือดบางชนิด
เช่น Sickle cell disease , leukemia , metastatic cancer , spinal trauma
จากยาบางชนิด
Papavarine , psychotropic drug , alcohol , marijuana
การใช้ยาฉีดเข้าอวัยวะเพศชายเกินขนาด
การรักษา
ระยะแรก
ให้ยาแก้ปวด ยาชา สารน้ำ
ระยะที่พบอาการผู้ป่วยเป้น Sickle cell disease
ให้ Oxygen
ประคบเย็นบริเวณฝีเย็บ
ระยะที่อาการไม่ดีขึ้น
ควรผ่าตัด
2.2.2 Balanitis and posthitis
หมายถึง อาการอักเวบของ Glans penis and mucous membrane บริเวณรอบๆองคชาติ มักเกิดบริเวณ หนังหุ้มหลายอักเสบ
สาเหตุ
การละคายเคืองเสียดสีจนเกิดรอยถลอกและมีอาการติดชื้อซ้ำ
ไม่รักษาความสะอาด
หนังหุ้มหลายองคชาติตีบ
อาการ
ผื่นแดง ที่ปลายองคชาติ
มีหนองไหลเหม็น
การรักษา
ทำความสะอาดบ่อยๆ
ซับให้แห้ง
ถ้าอักเสบมาก ให้ยาปฏิชีวนะ
ในบางรายอาจต้องขลิบปลายอวัยวะ
ซักประวัติภาวะเบาหวาน ปลายอวัยวะเพศ
เพราะ จะ ทำให้เกิด secondary infection ได้ง่าย
2.2.5 Peyronie' disease
หมายถึง มีโริพนีห ยสฟๆีำห มาเกาะที่ปลายหุ่้มองคชาติ
จะมองอาการไม่ออกหากองคชาติยังอ่อนตัว
มีผลทำให้การมีเพศสัมพันธ์ล้่มเหลว
พบในวัยกลางคนขึ้นไป
รักษาโดย
การผ่าตัด
2.2.1 Phimosis
หมายถึง หนังหุ้มปลายองคชาติมีรูเปิดแคบ หรือ ไม่สามารถรูดขึ้นมาหบายองคชาติได้ (paraphimosis)
สาเหตุ
แต่กำเนิด
ภายหลัง
ส่วนใหญ่เกิดจากไม่รักษาความสะอาดอวัยวะเพศสืบพันธุ์
มีการสะสมของสารคัดหลั่งจากอวัยวะเพศ
อาการ
อักเสบ
บวม
ปวดบริเวณหนังหุ้มปลายอวัยวะเพศ หรือ ไม่สามรถดึงหนังหุ้มขึ้นได้
รักษาโดย
ขลิบหนังหุ้มปลายองคชาติออกเล็กน้อย
เปิดส่วนหัวขององคชาติให้ปัสสาวะง่ายขึ้น
หากอาการไม่มาก สามารถรักษาได้โดยรักษาความสะอาด ทำความสะอาดให้สะอาด
2.5 ส่วนเต้านม : Gynecomastia , Breast cancer
2.5.1 Gynecomastia
เป็นภาวะเต้านมผิดปกติในเพศชาย พบทั้งวัยเจริญพันธุ์ และ วัยสูงอายุ
สาเหตุ
เนื่องมาจาก กลไกการทำงานของฮอร์โมนผิดปกติ แต่ไม่ทราบกลไกที่แน่ชัด อาจพบภาวะนี้ได้ในวันรุ่น จากมีการหลั่งฮอร์โมนจากลูกอัณฑะ
ปัจจัยส่งเสริม คือ การมีระดับฮอร์โมน Estrogen สูงกว่าปกติ , มะเร็งลูกอัณฑะ , ลูกอัณฑะอักเสบ , โรคตับ , โรคไทรอยด์ การได้รับยาบางชนิด เช่นOpiate , Chemotherapeunic Agent
อาการ และ อาการแสดง
เต้านมโตกว่าปกติอาจข้างเดียวหรือสองข้างก็ได้
อาจเป็นชั่วคราวแล้วยุบไปเองได้ ถ้าสิ่งกระตุ้นลดลง
ในวัยสูงอายุ จะพบก้อนนมใต้บานนม ถ้าภาวะนี้เกิดผลกระทบและเกิดปัญหาทางด้านจิตใจรุนแรงแพทย์อาจพิจารณาทำการผ่าตัดเสริมแต่งเต้านม หรือ ให้ยาAntiestrogen (tamoxifen) , Synthetic androgen (Dana Zoo)
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
Testicular ultrasound
2.5.2 Breast cancer
มะเร็งเต้านมเพศชายพบน้อยมาหมักพบในผู้ชายอายุประมาณ60 ปี อายุเฉลี่ยของผู้หญิงที่เป็นมะเร็งเต้านม 10 ปี
ปัจจัยที่ทำให้เกิด
กรรมพันธุ์
ความผิดปกติของยีน presence of the BRCA2;gene โรคตับ การสัมผัสรังสี การสัมผัสความร้อนนานๆ
2.1 ส่วนท่อปัสสาวะ : Urethritis , Urethra , Urethra stricture
2.1.2 Urethra stricture
พยาธิสรีระวิทยา
เซลล์ปัสสาวะได้รับบาดเจ็บตีบแคบ
ทำให้ท่อปัสสาวะมีการคั่งค้างของปัสสาวะ และ ไหลย้อนกลับของปัสสาวะ
เกิดต่อมลูกหมากอักเสบ ทางเดินปัสสาวะอักเสบ และ ทำให้ไตเสียหน้าที่
อาการ และ อาการแสดง
การเบ่งถ่ายปัสสาวะลำเล็กลง
2.ปัสสาวะบ่อยไม่สุด และ ปวดขณะปัสสาวะ
อาการเฉียบพลันจะมีการค้างของปัสสาวะที่ไม่ออก หรือ ออกไม่หมด
สาเหตุ
การอักเสบติดเชื้ออย่างรุนแรง
การใส่สายสวนปัสสาวะนานจนท่อปัสสาสะเกิดเนื้อตาย
ได้รับบาดเจ็บที่ท่อทางเดินปัสสาวะและขาดการรักษาที่ดีพอ
5.การใส่เครื่องมือทางการแพทย์ที่มีขนาดใหญ่
อาจเป็นแต่กำเนิด
การเป็นมะเร็งท่อปัสสาวะ
การตรวจทางห้องทดลอง
Ultrasound
Voiding cystourethrogram
2.1.1 Urethritis
หมายถึง
การอักเสบของท่อปัสสาวะ
พบมากในเพศหญิงเนื่องจากท่อปัสสาวะของเพศชายยาวกว่าเพศหญิง และมี Prostatic fluid ที่เป็นเหมือนตัวป้องกันแบคทีเรียเคลือบทางเดินปัสสาวะไว้
สาเหตุ
การติดเชื้อเรื้อรัง
อาจเกิดจาก โรคนิ่วในทางเดินปัสสาวะ ต่อมลูกหมากอักเสบเรื้อรัง
Ascending infection จากการติดเชื้อแบคทีเรีย
Klebsiella
E.coli
Proteus
Enterobacter
Pseudomonas
พยาธิสรีระวิทยา
1.เชื้อโรคเข้าไปตามท่อปัสสาวะ
2.ท่อปัสสาวะอักเสบและลุกลามไปถึงกระเพาะปัสสาวะ
เชื้อที่เจริญได้ดีในกระเพาะปัสสาวะปละเกิดการอักเสบติดเชื้อตามกลไกลการอักเสบของร่างกาย
ดังนั้น การถ่ายปัสสาวะปกติไม่สามารถ ขับเชื้อโรคออกได้
อาการ และ อาการแสดง
ปวดแสบร้อนขณะถ่ายปัสสาวะ หรือ คันในท่อปัสสาวะ
Nocturia
กระเพาะปัสสาวะบีบเกร็ง
มีมูก หรือ หนองไหลออกจากท่อปัสสาวะ
Hematuria , Fever , Chill
Urgency , frequency , dysuria
อาการทั่วไป ได้แก่ Melaise , nausea , vomiting , low back pain , flank
กาตรวจทางห้องปฏิบัติการ
Urinalysis (U/A) เพื่อตรวจหา หนอง เลือด และ แบคทีเรียในปัสสาวะ
Clean - catch midstream urine พบเชื้อแบคทีเรียมากกว่า 100,000 /milliter
ความผิดปกติในอวัยวะสืบพันธุ์เพศหญิง
1.2 การอักเสบและการติดเชื้อ
1.2.2 Vulvovaginal infectiom
1.2.2.3 Trichomoniasis
เป็นภาวะติดเชื้อ Trichomonas vaginalis
อุบัติการเกิดพบ 15 percent
พบในผู้หญิงที่มีเพศสัมพันธุ์บ่อย
พบ 10 percent ในผู้ชายที่มีเพศสัมพันธุ์บ่อย
ในเพศหญิงอวัยวะที่ติดเชื้อพบที่ช่องคลอด ท่อปัสสาวะ endocervix กระเพาะปัสสาวะ Bartholim's gland , Sken's gland
ในเพศชายพบที่ท่อปัสสาวะส่วนล่าง ต่อมลูกหมาก ท่อนำอสุจิ
อาการ และ อาการแสดง
ฟองสีเหลืองเขียว หรือ เขียวปนเทา ออกมามีกลิ่นเหม็น
มีอาการคัน และ ปวดแสบปวดร้อนช่องคลอดมาก
ในเพศหญิงที่มีการติดเชื้อเฉียบพลัน จะมีการตกขาวมาก discharge จะมีลักษณะเป็นฟองขาว
ช่องคลอดบวมแดง ถ้าตรวจภายใจจะพบจุดแดงรอบๆ ปากมดลูก
ไม่แสดงอาการ พบมาก ถึง 70 percenทั้งในเพศหญิงและชาย
Dyspareunia , dysuria , poscoital spotting , mennorrhagia and dysmennorrhea
1.2.2.1 Vulvovaginal candidiasis
เป็นการอักเสบติดเชื้อราในช่องคลอด มักเกิดจากเชื้อ Candida albicans ซึ่งตามปกติเป็นเชื้อที่พบในช่องปาก คอ ลำใส้ใหญ่ และ ช่องคลอด และ ไม่ทำให้เกิดโรคหรืออาการปิดปกติ อาจพบการอักเสบติดเชื้อนี้ได้ในผู้ที่รับประทานยาปฏิชีวนะเป็นเวลานาน หญิงตั้งครรภ์ ผู้ที่รับยา steroid หรือ ยาคุมกำเนิดนานๆ
อาการ และ อาการแสดง
Vaginal discharge ลักษณะ คล้าย cottage cheese , curd like หรือ นมบูด บางรายอาจตกขาวข้นสีขาว จัดคล้ายตะกอนนมเป็นกลุ่มติดผนังช่องคลอด ไม่มีกลิ่น
Pruritus ระคายเคืองมาก ผิวหนังบริเวณ labia and vulva บวม มีลักษณะคล้ายผื่นแดง
ปวดแสบปวดร้อนหลังถ่ายปัสสาวะ อาการมากขึ้นก่อนมีประจำเดือน
1.2.2.4 Atrophic vaginitis
เป็นภาวะช่องคลอดอักเสบวัยชรา
เกดจากการขาด Hormone estrogen
พบในวัยสตรีหมดประจำเดือน หรือ ตัดรังไข่ทิ้ง
ทำให้ผนังช่องคลอดบางเรียบ น้ำหล่อลื่นช่องคลอดลดลง pHในช่องคลอดเปลี่ยนไป
เกิดความเป็นกรดลดลง
ความต้านทานการติดเชื้อลดลง ติดเชื้อง่ายขึ้น
มีอาการ ปวดแสบปวดร้อนในบริเวณช่องคลอด และ มีอาการมากขึ้นขณะมีเพศสัมพันธุ์ แต่ไม่มีอาการคันและเหม็น
1.2.2.2 Bacterial vaginosis
เป็นภาวะที่แบคทีเรียในช่องคลอดเจริญเติบดตมากผิดปกติ ทำให้มี discharge สีเหลืองเทา กลิ่นเหม็นเหมือนปลาเน่าออกระหว่างมีประจำเดือน หรือ หลังมีเพศสัมพันธุ์ อาจมีอาการคันในช่องคลอด ช่องคลอดแดง
1.2.2.5 Vulvitis
คือ อาการ อักเสบติดเขื้อ ของอวัยวะสืบพันธุ์ จากภายนอก
สาเหตุ
มาจากการอักเสบติดเชื้อของอวัยวะสืบพันธุ์ภายใน หรือ ได้รับสารระคายเคืองที่สัมผัส
เช่น สบู่ แป้ง สารทำความสะอาดเสื้อผ้า การสวมเสื้อผ้าคับเสียดสีอวัยวะเพศตลอดเวลา
อาการและอาการแสดง
Pruritis
Burning sensation
Vulva tissue - red and swollen , abrasions
Secondary infection
Vagina discharge
1.2.2.6 Bartholinitis
หมายถึง การอักเสบติดเชื้อของต่อม Bartholin อาจเกิดจากเชื้อ Gonococci , Streptococci , Straphylococci and E.coli
โดยทำให้เกิดการอักเสบ บวม แดง บริเวณต่อม บางครั้งอาจมีหนองแตกออกมาได้เอง หรือ ต้องได้รับการผ่าตัดกรีดหนองออก
การรักษา
โดยยาปฏิชีวนะ
ประคบร้อน หรือ sitz bath จะช่วยระบายหนองได้ดีขึ้นภายหลัง
ได้รับการรักษาแล้ว ผู้ป่วยอาจมีอาการอัดตันของท่อที่หลั่งสารจากต่อม
สังเกตุได้จาก อาการเจ็บ ขณะเดิรหรือขณะมีเพศสัมพันธ์ หรือ คลำท่อพบรอบพังผืด
เป็นอาการอักเสบติดเชื้อของช่องคลอด และ อวัยวะ สืบพันธุ์ ภายนอก
1.2.3 Pelvic inflammatory disease (PId)
หมายถึง การอักเสบติดเชื้อของอวัยวะสืบพันธ์ภายในอุ้งเชิงกราน ตั้งแต่ มดลูก ปีกมดลูก และ รังไข่ รวมถึง เยื่อบุช่องท้อง บริเวณอุ้งเชิงกาน และ อวัยวะสืบพันธูภายใน
เช่น ทวารหนัก
ส่วนใหญ่สัมพันธ์กับ การร่วมเพศ มีทั้งชนิดเฉียบพลัน
เฉียบพลัน ถ้ารักษาไม่ถูกต้อง ช้าเกินไปอาจเกิดการติดเชื้อซ้ำ มีผลต่อการทำให้เกิดท่อรังไข่อุดตัน หลอดมดลูกคดงอ หรือ พังผืด เกิดขึ้นบริเวณรอบอุ้งเชิงกราน เกิดภาวะแทรกซ้อน คือ เป็นหมัน หรือ ท้องนอกมดลูกได้
สาเหตุ
จากการติดเชื้อ Neisseria gonorrhoew\ae , Chlamydia trachomatis , Staphylococci , Streptococci , Diphtheroid , Psuedomonas , Escherichia coli
ปัจจัยเสี่ยง
การใส่ห่วงคุมกำเนิด
การแท้งบุตร การผ่าตัดอุ้งเชิงกราน การติดเชื้อขณะตั้งครรภ์
Conization or Cauterization
พยาธิสรีระวิทยา
จากการติดเชื้อจากช่องคลอดและปากมดลูก เข้าไปในโพรงมดลุกและแพ่กระจายออกไปทางท่อนำไข่ทั้งสองข้าง
ทำให้เกิดการอักเสบ ติดเชื้อของเยื่อบุโพรงมดลูก
เมื่อเชื้อเข้าสู่ท่อนำไข่ จะทำให้เกิดการอักเสบที่ท่อนำไข่
ถ้า อักเสบรุนแรงอาจมีหนองไหล เข้าสู่อุ้งเชิงกราน ทำให้เกิดการอักเสบอุ้งเชิงกรานได้ และ ต่อมาอาจเกิดพังผืดติดอวัยวะในอุ้งเชิงกราน
อาการและอาการแสดง
ระยะแรกไม่มีอาการแสดง แต่ต่อมา เริ่มมีอาการปวดท้องน้อยข้างเดียว หรือ สองข้าง มักปวดหลังมีประจำเดือน ตกขาวมีกลิ่นเป็นหนอง เลือดออกกระปริดกระปรอย
หากเป็นมากจะมีอาการดังนี้
1.Systemic symptom เช่น ไข่ต่ำๆ ปวดเมื่อยตามตัว เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ปวดหัว
Heavy , purulent anf odorous vaginal discharge
Lower abdominal pelvic pain (Acute , sharp , severe aching pain both side of abdomen ) ปวดหลังมีประจำเดือน และ ปวดเมื่อมีเพศสัมพันธ์ อาการปวดจะเพิ่มมากขึ้น ขณะ เบ่งถ่ายอุจจาระ หรือ ขณะ ปัสสาวะ
Chronic PID จะมีประวัติการติดเชื้อ มีอาการแบบเฉียบพลันมาก่อน ปวดท้องน้อยเป้นระยะๆ และ ปวดมากเมื่อมีเพศสัมพันธ์ ร่วมกับมีอาการตกขาวมาก
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
Culture and sensitivity , gram stain ตรวจพบเชื้อสาเหตุ
Culdocentesis ตรวจพบเชื้อสาเหตุ
1.2.1 Leukorrhea
อาการตกขาว ระดูขาว มุตตกิต
หมายถึง ของเหลว น้ำเมือก ที่ไหล ออกจากอวัยวะสืบพันธุ์ภายในช่องคลอดออกมาที่ปากช่องคลอด ที่ไม่ใช่เลือด แต่บางครั้งอาจมีเลือดปนออกมาได้
แบ่งออก 2 ชนิด ปกติ และ ผิดปกติ
ระดูขาวปกติ
คือ การตกขาวธรรมชาติ ระยะที่เกิดก่อน-หลัง มีประจำเดือน และ ในขณะที่มีครรภ์ ลักษณะตกขาวบริเวณปากช่องคลอดจะ ขาว ใส ไม่มีสี มีฤทธิ์เป็นด่าง
ลักษณะการตกขาวบริเสวณช่องคลอดจะขาว ใส เหมือน เหงื่อ ประกอบด้วย Tissue fluid , electrolyte , protein , lacrin acid มีฤทธ์เป็นกรด PH . 3.5-4.5
ระดูขาวผิดปกติ
คือ การตกขาวที่เกิดจากการติดเชื้อรา แบคทีเรีย พยาธิ หรือ ไวรัส หรือ เชื้อโรค ที่เกิดขากการมีเพศสัมพันธุ์
เช่น หนองไน
ซิฟิลิส
1.3 เนื้องอกและมะเร็ง
1.3.2 Malignant condition
1.3.2.3 Cancer of the ovary
ปัจจัยเสี่ยง
การทำงานของรังไข่ผิดปกติ ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ
การสัมผัสมลภาวะ เช่น Asbestos , talc
ถ้าเป็นมะเร็งเต้านมจะเสี่ยงสูงเป็นมะเร็งรังไข่
อาหารไขมันสูง
เป็นหมันมีบุตรยาก ประวัติคนในครอบครัวเป็นมะเร็งรังไข่
การรับประทายยาคุมกำเนิด หรือ การรักษาด้วย ฮอร์โมนบำบัด
พยาธืสรีรวิทยา
เซลล์ epithelial tumor มักเริ่มต้นในรังไข่ และ เจริฐอย่างรวดเร็วเข้าสู่เยื่อบุช่องท้อง และ แพร่กระจายไปต่อมน่้ำเหลือง และ กระแสเลือด แล้วลุกลามไปยังปอด ทำให้เกิดน้่ำท่วมปิดได้
สาเหตุยังไม่ทราบแน่ชัด
อาการและอาการแสดง
Early stage
ปัสสาวะบ่อย ปวดท้องน้อย
ท้องผูก
คลื่นไส้อาเจียน มีลมในช่องท้อง
มีเลือดออกในช่องคลอด
ไม่สุขสบายในช่องท้อง
น้ำหนักลด
2.Late stage
ถ้าก้อนมะเร็งอตกมีอาการบิด หรือ อักเสบ มีอาการปวด ถ้าผู้อายุยังน้อยอาจเข้าใจผิดว่าเป็นไส้ติ่งอักเสบ
Granulosa cell tumor จะทำให้เกิด estrogen เพิ่ม ผลของการเพิ่มทำให้เลือดออกระหว่างประจำเดือน
Advance ovarian cancer
Postmenopausal bleeding and pain
อาการแพร่กระจายของมะเร็งไปยังอวัยวะอื่นๆ ที่พบบ่อย คือ น้ำท่วมปอด
Ascites
การตรวจห้องทดลอง
Ultrasound , CT scan . MRI
Aspiration ascitic fluid ในผู้ป่วยระยะ Advance ovarian cancer
1.3.2.4 Carcinoma of Vulva (มะเร็งอวัยวะสืบพันธ์ภายนอก)
หมายถึง มะเร็งที่เกิดขึ้นบริเวณปากช่องคลอด
ปัจจัยเสี่ยง
อายุ สตรีหมดประจำเดือน และ ในกลุ่มประจำเดือนมาเร็ว และ ไม่มีบุตร
2.Leukoplakia (white epithelial hyperplasia) [บริเวณ Vulva
chronic vulva granulomatous didease
เการมีการคเือง และ คันเรื้อรังบริเวณช่องคลอด
จากการเสียดสีของผ้าอนามัย
มีประวัติ การติดเชื้อ HPV มีการติดเชื้อเรื้อรังบริเวณอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก
ในสตรีกลุ่ม Poor hygiene , low economic
Obesity , Hypertension , Diabetes
อาการและอาการแสดง
พบก้อนหรือแผลบริเวณอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก
อาจคลำพบต่อมน้ำเหลือง ที่ขาหนีบโตร่วมด้วยในรายที่มีการแพร่กระจายของมะเร็ง
อาการคัน เลือดออกบริเวฯอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอก
1.3.2.2 Cancer of the uterus , Endometial carcinoma , uterine cancer มะเร็งมดลูก หรือ มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก
เป็นโรคที่เกิดการเปลี่ยนแปลงที่ผิดปกติไปของเซลล์เยื่อบุโพรงมดลูก
สาเหตุ ไม่แน่ชัด
ปัจจัยเสี่ยง
Polycystic ovarian syndrome
ปัจจัยเสี่ยงเกี่ยวกับ estrogen เช่น ไ้ระบยารักษา Tamoxifen หรือ ฮอร์โมนไม่สม่ำเสมอ
ประวัติการมีประจำเดือนไม่สม่ำเสมอ คนในครอบครัวเคยเป็นมะเร็งมดลูก
obesity , htpertention , diabetes
Anovolation , abnormal uterine bleeding
พยาธิสรีระวิทยา เริ่มต้น บริเวณ fundus และ ลุกลามไปยังชั้นกล้ามเนื้อมดลูก และ ระบบสืบพันธุ์ ตรงท่อรังไข่ รังไข่ และ ช่องท้อง แล้วลุกลามไปยัง ปอด ตับ และ กระดูก
อาการและอาการแสดง
ตกเลือดหรือมีเลือดออกผิดปกติ
3.Vaginal discharge อาจพบว่ามีน้ำใสๆ สีเหลือง หรือ สีน้ำตาล ไหลออกทางช่องคลอด บางรายอาจมีการติดเชื้อ ทำให้ตกขาวมีกลิ่นเหม็น
Uterine enlargement
การตรวจทางห้องทดลอง
Biopsy การตรวจชิ้นเนื้อ เพื่อตรวจสอบชนิดของเวลล์
Dilation and curette เพื่อแยกโรคในรายที่ผลการตรวจชิ้นเนื้อเป็นผลลบ
1.3.2.5 Breast cancer
ปัจจัยเสี่ยง
ไม่มีบุตร หรือ มีบุตรหลังอายุ 30 ปี
ได้รับการสัมผัสรังสีที่เสี่ยง
มีประวัติประจำเดือนมาครั้งแรกก่อน12 ปี และ หมดหลัง 55 (early mennache and late menopause)
6.ฮอร์โมน ได้รับฮอร์โมนเพศหญิงในวัยที่หมดประจำำเดือน และ การรับประทานยาคุม เป้นระยะเวลานาน
positive test for genetic mutation (BRCA 1 and BRCA2)
ผุ่ที่ดื่มแอลกอฮอล์เป็นเวลานาน เสี่ยงสูง
คนในครอบครัวมีประวติการเป็นมะเร็งเต้านม หรือ เสี่ยงสูง
ความเครียด
พยาธิสรีรวิทยา
มักเกิดข้างซ้ายมากกว่าข้างขวา เริ่มเจริญเติบโตช้าๆ ไปตามน้ำเหลือง และ กระแสเลือด ไปยังหัวใจห้องล่างขวา ปอด เต้านมอีกข้าง ผนังทรวงอก ตับ กระดูก และ สมอง
เซลล์ผิดปกติ มันเริ่มจากเซลล์เยื่อบุผิวท่อน้ำนม และ ลุกลามไปตามท่อนม ผ่านไปตามเนื้อเยื่อเต้านม กล้ามเนื้อทรวงอก และ แพร่กระจายไปตามทางเดินน้ำเหลืองเข้าสู่อวัยวะใกล้เคียงดังกล่าวมาแล้ว
สาเหตุ
สาเหตุที่แท้จริงยังไม่ทราบแน่ชัด แต่ปัจจุบันพบว่ามีการตรวจพบง่ายขึ้นเพราะมีการเปิดกกว้างและไม่อาจ และรู้จักการตรวจเต้านมตนเอง
อาการและอาการแสดง
ผิวหนังอุ่นหรือร้อนแดง
มีอาการคัดตึงรั้งบริเวณผิวหนัง หรือ หัวนมให้บุ๋มลง
3.มีอาการบวม เรียกว่า Peau d orange
มีของเหลวออกจากหัวนม เป็นเลือดหรือสีน้ำล้างเนื้อ
มีการเปลี่ยนแปลงรูปร่าง ขนาดเต้านม
Pathplogical bone fracture , hypercalcemia
มีก้อนไม่เจ็บ แข็ง เป็นอาการสำคัญมาก
แขนบวม ต่อมน้ำเหลืองใต้รักแร้บวม
9.หลอดเลือดที่มาเลี้ยงเต้านมขยายตัวใต้ผิวหนัง
คือ มะเร็งเต้านม
การแบ่งระยะ Staging ของมะเร็งเต้านม
ระยะที่ 1 ก้อนมะเร็งเต้านมมีขนาดเล็กกว่า 2 cm ไม่มีการแพร่กระจาย
ระยะที่ 2 ขนาดเล็กกว่า 5 cm มีการแพร่กระจายไปยังต่อมน้ำเหลืองที่รักแร้ แต่ไม่มีการแพร่กระจายไปที่ห่างไกล หรือ ก้อนมะเร็งมีขนาดใหญ่กว่า 5 cm แต่ไม่มีการแพร่กระจายไปยังต่อมน้ำเหลือง ที่รักแร้และอวัยวะที่ห่างไกล
ระยะที่ 3 มะเร็งขนาดเท่าใดก็ได้ แต่ลุกลาม ไปยังผิวหนัง และ กล้ามเนื้อpectoral หรือ ผนังหน้าอกมีการแพร่กระจายไปยังต่อมน้่ำเหลืองบริเวณรักแร้ของกลุ่มของ internal mammary แต่ยังไม่มีการแพร่กนะจายไปยังที่ห่างไกล
การตรวจวินิจฉัย
ซักประวัติ
ตรวจเต้านม และ ต่อมน้ำเหลือง
การตรวจทางห้องทดลอง
Biopsy ได้แก้ Frozen section , needle biopsy , aspiration
การตรวจหา Tumoer maker ใช้ได้เฉพาะผู้ป่วยที่มีภาวะ Metastatis disease เท่านั้น คือการเจาะเลือกเพื่อตรวจหา CEA (Carcinoembryonic) ,CA - 125 , CA 15 -3 ซึ่งสารเหล่านี้จะถ฿กสร้างโดยเวลลืมะเร็งแะหลั่งเข้ากระแสเลือกมักใช้วิธีวินิจฉัย Metastasis disease และ ใช้เป้นการติดตามเพื่อดูการตอบสนองของการรักษา
Mammagraphy
1.3.2.1 Cancer of cervix or Cervical cancer มะเร็งปากมดลูก
เป็นโรคที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงที่ผิดปกติของเวลล์บริเวรปากมดลูก มีการแบ่งตัวมากจนไม่สามารถควบคุมได้
สาเหตุ
สัมพันธ์กับการติดเชื้อ HIV มากที่สุด
ปัจจัยเสี่ยง
อายุและพฤติกรรม
สตรีอายุมากเสี่ยงมากกว่าอายุน้อย
2.สตรีแต่งงานเสี่ยงกว่าไม่แต่งงาน
3.พบมากในสตรีแต่งงาน หรือ มีการร่วมเพศตั้งแต่อายุยังน้อย เช่น ก่อน 16 ปี
การมีบุตรมากเสี่ยง
เชื้อชาติ ศาสนา วัฒนธรรม
ฐานะทางเศรษฐกิจ และ สังคม
ปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ
พยาธิสรีรวิทยา
เชื้อ HPV จะเข้าไปยังบริเวณปากมดลูก แทรกไปในรอยต่อระหว่างเซลล์เนื้อเยื่อปากมดลูกและทำให้มีการเปลี่ยนแปลงลักษณะเนื้อเยื่อบริเวณปากมดลูก
ส่วนใหญ่เป็นชนิด squamous cell carcinoma
การตรวจห้องปฎิบัติการ
Papanicolaou (Pap) test พบเซลล์ผิดปกติ ถือเป็นการ Screening test ที่ดีที่สุด
Colposcopy การส่องกล้องจะพบตำแหน่งเริ่มต้นของเซลล์ผิดปกติที่พบจากการตรวจ Pep test
3.Cone biopsy , conization การตัดปากมดลูกเป็นรูปกรวย
Organ and bone scan เพื่อตรวจการแพร่กระจายของเชื้อ
อาการและอาการแสดง
1.ระยะก่อนลุกลาม มักไม่มีอาการผิดปกติ
ระยะลุกลาม
2.1 Abnormal vaginal bleeding ภาวะเลือดออกผิดปกติ ตกเลือด
2.2 Persistent vaginal discharge การตกขาว
อาการของมะเร็งระยะสุดท้าย Advancd disease
อาการทั่วไป คือ เบื่ออาหาร ซีด น้ำหนักลด ผอมแห้ง อ่อนเพลียมาก
อาการเจ็บปวด เกิดในระยะท้าย ที่มีการแพร่กระจายลุกลามไปยังเส้นประสาท บางรายมีอาการปวดอุ้งเชิงกรานหรือปวดท้องน้อยมาก ซึ่งเกิดจากการอักเสบของปากมดลูก
มีปัสสาวะอุจจาระรั่วออกทางช่องคลอด จากการมีรูทะลุระหว่างช่องคลอด ท่อปัสสาวะ และ ทวารหนัก
4.เกิดการแพร่กระจายไปยังอวัยวะต่างๆ
1.3.1Benign tumors
1.3.1.3 Ovarian cyst
หมายถึง ถุงน้ำที่อยู่ในรังไข่ หรือ ก้อนเนื้องอกที่รังไข่ชนิดไม่ร้ายแรง มีขนาดโตเกินกว่า 2 เซนจิเมตร
พบค่อนข้างมากในเพศหญิงวัยเจริญพันธ์อายุ 20-30 ปี
แบ่งออกเป็น
Follicle cyst
เป็นถุงไข่ที่เกิดขึ้นเมื่อไข่เจริญเต็มที่แล้ว แต่ยังไม่ตกไข่ เกิดจากความผิดปกติของการดูดซึมกลับของของเพลงในฟองไข่
Corpus luteum cyst
เกิดขึ้นเมื่อไข่ตกไปแล้ว หลังการตกไข่แล้ว granulose cell จะเปลี่ยนสภาพ luteinized กลายเป้น corpus luteum
หากเลือดออกในระยะนี้ จะเรียก corpus hemorrhagicum
และเมื่อเลือดดังกล่าวดูดซึมกลับไปหมดแล้วในระยะนี้ จะเหลือแต่ก้อนถุงเรียกว่า corpus lutein cyst
3.Theca luteum cyst
มักเป็นที่รังไข่ทั้งสองข้าง พบไม่บ่อย สัมพันธ์กับท้องแฝด
Polycystic Ovarian syndrome (PCOS)
เป็นถุงน้ำเล็กๆ จำนวนมากที่รังไข่ เกิดจากระดับ LH , Estrogem and Androgen สูงกว่าปกติ แต่ระดับ FSH ต่ำ ทำให้ภาวะประจำเดือนมามากกว่าปกติ และมีภาวะ Hirsutism คือ อ้วนขนดก หน้ามันเป็นสิว ประจำเดือนไม่ปกติ
สัมพันธ์กับความเสี่ยง จะเป็น Type 2 DM มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก มะเร็งเต้านม ความดันโลหิตสูง มีระดับ cholesterol สูง
Dermoid cyst
เนื้องอกชนิดนี้มีทั้งส่วนที่เป็น น้ำ และ ไขมัน อาจมีเส้นผม ผิวหนัง ฟัน กระดูก เข้าไปอยู่ในเนื้องอก
สมัยโบราณเชื่อว่ามีอาคมเสกเข้าท้อง
Cystadenoma cyst
ถุงน้ำชนิดนี้อาจตรวจพบโดยบังเอิญ หรือ อาการผิดปกติ
ปวดท้อง อืดท้อง อาหารไม่ย่อย เสียดท้อง ตกขาว ปัสสาวะบ่อย
รักษาโดยการผ่าตัด เพราะทิ้งไว้อาจเกิดโรคแทรกซ้อน
คือ ขั่วบิด แตก มีเลือดออกภายในทำให้เจ็บปวด และ เกิดอันตรายถึงชีวิต
อาการแสดง ถุงน้ำขนาดใหญ่ จำนวนมาก มีอาการอยู่ไม่สุขสบายในช่องท้อง แน่นอึดอัด ปวดท้องน้อย หรือ ตอนมีประจำเดือน บางทีอาจประจำเดือนมามาก กระปริดกระปรอย หรือ ไม่มา มีอาการขั้วบิด มีภาวะมีบุตรยาก
การตรวจทางห้องทดลอง
ระดับ LH , FSH ,SErum testosterone สูงกว่าปกติ
ผลการตรวจ Glucose tolerance test เป็น type 2 DM
การทำ Laparascopy จะตรวจพบ Ovarian cyst
1.3.1.4 Fibroid (Leiomyoma , Myoma)
ภาวะเนื้องอกกล้ามเนื้อมดลูกเป็นเนื้องอกชนิดไม่ร้ายแรง พบบ่อยสุด
สาเหตุ
ไม่ทรายแน่ชัด แต่มีส่วนสัมพันธ์กับกลุ่มยา สเตอรอยด์ ฮอร์โมน estrogen , progesterone
พยาธิสรีระวิทยา
มีลักษณะเป็นก้อนกลมแข็งชัดเจน เนื้องอกกล้ามเนื้อมดลูกจะทำให้มดลูกขนาดใหญ่ขึ้น
อาการและอาการแสดง
คลำได้ก้อนบริเวณท้องน้อย ถ้าผู้ป่วยคลำได้เองจะมีขนาดใหญ่
มีเลือดออกผิดปกติในช่องคลอด มักพบในรายที่เป็น submucous ที่พบบ่อยคือ เลือดออกนานขณะที่มีประจำเดือน
3.อาการกดต่ออวัยวะข้างเคียง เช่น กดกระเพาะปัสสาวะทำให้ปัสสาวะบ่อย หรือ ถ่ายปัสสาวะไม่ออก หรือ กดทวารหนักทำให้มีอาการท้องผูก หรือ ถ่ายอุจจาระลำบาก นอกจากนี้การกดหลอดน้าเหลืองอาจทำให้ขาบวม
อาการปวด มีได้หลายรูปแบบ อาการปวดประจำเดือน เป็นอาการปวดที่พบมากที่สุด
มีภาวะมีบุตรยาก Infertility
หายใจลำบาก Dyspnea พบได้แต่ไม่บ่อยนัก
ตกขาว เกิดจากมีการคั่งของเลือดในอุ้งเชิงกราน
การตรวจวินิจฉัย
Bimanual examination จะพบ Enlarge , firm , nontender , iiregularly uterus
ultrasound , MRI พบก้อนเนื้องอก
การตรวจเลือด พบภาวะเลือดจาง จากการมีเลือดออกผิดปกติ
1.3.1.2 Vulva dystrophy
มักพบในสตรีสูงอายุ หรือ วัยหมดประจำเดือน หรือ สตรีที่ถูกตัดรังไข่ทั้งสองข้าง
เกิดจากการขาดฮอร์โมน estregem ทำให้น้ำหล่อลื่นในช่องคลอดลดลง ผนังช่องคลอกแห้งและมีบางตัวของผนังช่องคลอด pH ในช่องคลอดเปลี่ยนไป ความเป็นกรดลดลง ทำให้ความต้านทานต่อการติดเชื้อในช่องคลอดลดลง เกิดการติดเชื้อได้ง่ายขึ้น
เป็นโรคที่ต้องมีการติดตามอย่างต่อเนื่องเพราะเป็นสาเหตุของ Vulva cancer
พยาธิสรีระวิทยา
เนื่องจากการขาดฮอร์ดมน เอสโตรเจน ทำให้ vulva ฝ่อเล็ก ปากช่องคลอดแคบมากผนังช่องคลอดสีซีด ผิวเรียบและฉีกขาดง่าย เกิดการติดเชื้อได้ง่าย ทำให้มีการอักเสบของช่องคลอด
อาการและอาการแสดง
มีตกขาวจางๆ บางครั้งคล้ายหนอง
3.มีการอักเสบเป็นจุดแดงๆ จากการมีจุดเลือดออกใต้เยื่อบุช่องคลอด
แสบคัน ปวดแสบปวดร้อนบริเวณช่องคลอด
มีอาการเจ็บปวดขณะร่วมเพศ Dyspareunia
1.3.1.5 Endometriosis
คือ ภาวะที่เยื่อบุโพรงมดลูก Endometrial tissue ไปเจริญอยู่ตำแหน่งอื่น ที่นอกเหนือจากภายในโพรงมดลูกปกติ เช่น บริเวณเยื่อบุช่องท้อง ปอด รังไข่
สาเหตุ
ไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด อาจเกิดจากประจำเดือนไหลย้อนกลับแทรกเช้าไปในเนื้อเยื่อมดลูกเข้าสู่รังไข่ และ อุ้งเชิงกราน
พยาธิสรีรภาพ
เยื่อบุโพรงมดลูกที่อยู่ผิดที่ดังกล่าว ถูกกระตุ้นและเจริญได้เหมือนเยื่อบุโพรงมดลูก
อาการและอาการแสดง
2.เจ็บในช่องคลอดลึกๆ ขณะมีเพศสัมพันธ์ Dyspareunia
เจ็บบริเวณหัวเหน่าในช่วงที่มีประจำเดือน
classic symptoms
ประวัติเจ็บที่ลำไส้ตรง และ กั้น อุจจาระม่ได้ในช่สงที่มีประจำเดือนเป็นรอบๆ ไปร่วมกับบางครั้งถ่ายอุจจาระเป็นเลือด ในช่สงที่มีประจำเดือน ให้สงสัย Endometriosis ที่ผนังลำไส้ใหญ่
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
Laparoscopy or laparotomy พบก้อนเนื้อเยื่อบน Ulteosacral ligament , rectovaginal septum และ พบ Endometrial tissue บนรังไข่
Pelvic ultrasound พบ endometrial tissue บนรังไข่
1.3.1.1 Vulva cysts
สาเหตุ
Bartholin's cyst มักเกิดการอุดตันของต่อมอาจเกิดข้างใดข้างหนึ่งก็ได้ อยู่ส่วนล่างลอง Vulva มักเป็นปัญหาที่พบบ่อย
Vulva tumor และ พบการติดเชื้อเป็นหนอง ทำให้ผู้ป่วยเกิดความละคายเคือง ไม่สุกสบาย
การติดเชื้อมักเป็น E.coli or Staphylococcus aureus
อาการและอาการแสดง
perineal mass
pain redness
Dyspareunia
4.ปวดแสบขณะถ่ายปัสสาวะ
มีการอักเสบติดเชื้อเกิดหนอง
1.3.1.6 Adenomyosis
หมายถึง ภาวะที่มีเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูก เจริญในชั้น กล้ามเนื้อมดลูก ประกอบด้วย gland and stroma กระจายอยู่ระหว่างชั้นกล้ามเนื้อของมดลูก adenomyosis จัดเป็นเนื้องอกของมดลูก พบมากในเพศหญิงอายุประมาณ 20-30 ปี
อาการและอาการแสดง
Dysmenorrhea มักปวดในขระระดูเท่านั้น เชื่อว่ามีความผิดปกติของการหดตัว ของมดลูกคือ มีการหดตัวของมดลูกคือการหดตัวมากขึ้น เนื่องจากเลือดออกในชั้นกล้ามเนื้อมดลูก ทำให้เกิด Menstrual cramps อาการปวดหายไปเมื่อเลือดประจำเดือนหยุดไหล
Polymennorrhea
Hypermennorrhea ประจำเดือนมามากมานาน
ปวดถ่วงที่ท้องน้อย
ถ่ายปัสสาวะบ่อย เนื่องจากมดลูกไปกดเบียดกระเพาะปัสาวะ
6 มีภาวะมีบุตรยาก
1.1 ความผิดปกติของฮอร์โมนและประจำเดือน
คำศัพท์เกี่ยวกับประจำเดือนผิดปกติ
ประจำเดือนมาถี่ Polymenorrhea
ประจำเดือนมาห่าง Oligomennorrhea
มีประจำเดือนปริมาณจำนวนน้อย Hypomenorrhea
ประจำเดือนมานานวัน Menorrhagia
มีประจำเดือนปริมาณมาก Hypermenorrhea
ประจำเดือนมากกระปริดกระปอย Metrorrhagia
ไม่มีประจำเดือน ขาดประจำเดือน Amennorrhea
ปวดประจำเดือน Dysmennorrhea
1.1.1 Premenstrual syndrome (PMS)
หมายถึง อาการต่างๆทั้งทางร่างกายและจิตใจของสตรีที่เกิดเป็นรอบๆในช่วงก่อนมีประจำเดือน สัมพันธ์กับการมีประจำเดือน ถ้าประจำเดือนหายไปกลุ่มอาการเหล่านี้ก็จพหายไป เช่น อาการหงุดหงิด ซึมเศร้า บวม คัดเต้านม
พยาธิสรีระวิทยา
ยังไม่เป็นที่เข้าใจแน่ชัด แต่เชื่อว่าเกิดจากการเปลี่ยนแปลงสัดส่วนของ ระดับ Hormone Estrogen amd Progesterone การมีระดับ Hormone Prolactin, Aldersterone ที่สูงขึ้นในช่วงระหว่าง Luteal phase ของรอบเดือน ทำให้เกิดอาการนี้
เนื่องจาก Hormone Aldosterone ที่เพิ่มขึ้น ทำให้การคั่งของเกลือและน้ำ ส่งผลให้เกิดการบวม การหลั่ง Neurotransmitters เช่น monomine oxidase , serotonin จะส่งผลกระทบต่ออารมณ์ และ ความรู้สึก การเปลี่ยนแปลงต่างๆ เหล่านี้ทำให้เกิดกลุ่มอาการ PMS
อาการและอาการแสดง
มักเกิด 7-10 วัน ก่อนการมีประจำเดือน และดีขึ้นเมื่อเริ่มมีประจำเดือน
Physical symptoms
Backache , peripheral edema , joint pain
Migraine , headache with menstruation
Vertigo , nausea / vomiting , abdorminal bloating or diarrhea
Sleep disturbance
Acne , food craving , consttipation
Fluid retention ex. bloatin , breast tenderness Wt. gain
Emotional symptopms
Emotional irritability , longliness , cry easily
Hostility , depressing , anxiety
Lethargy
Irritability , mood change , insomnia
สาเหตุ
สาเหตุที่แท้จริงไม่ทราย ปัจจัยเสี่ยง คือ Major life stressor ภาวะเครียด ซึมเศร้า และ ขาดการออกกำลังกาย มักพบในคนอายุ 30 ปีชึ้นไป แต่ได้มีการพยาบามอธิบายสาเหตุไว้ดังนี้
ภาวะไม่สมดุลของฮอร์โมน Estrogen และ Progesterone คือมี ระดับEstrogen สูง แต่มี ระดับ Progesterone ต่ำ หรือ เป็นเฉพาะ Estrogen ต่ำเท่านั้น
เกิดปฏิกิริยาระหว่างฮอร์โมน Estrogen , Ptogesterone และ Aldosterone
มีภาวะฮอร์โมน Prolactin สูง , Hypothyroidism หรือ Hypoglycemia
ภาวะโภชนาการ หรือ การขาดวิตามิน B6 แมกนีเซียม Magnesiym , Mg หรือ ขาดพร้อมกันทั้งสองอย่าง
แบบแผนการดำเนินชีวิตที่มีภาวะเครียดและขาดสารอาหาร
1.1.2 Dysmenorrhea
หมายถึง ภาวะประจำเดือนมีสาเหตุจากการหลั่ง ฮอร์โมน Prostaglandins มากกว่าปกติ โดยปัจจัยเสี่ยงคือ
Primary
เป็นอาการปวดประจำเดือนที่ไม่เกี่ยวข้องกับพยาธิสภาพของโรค
พบใน คนอ้วน ไม่เคยมีบุตร อายุ < 20 ปี
Secondary
เป็นอาการปวดประจำเดือน ที่เกิดจากการผิดปกติของมดลูก
เฃ่น Endometriosis , ovarian tumor , PID
พยาธิสรีวะวิทยา
การหลั่ง Hormone Prosataglandins มากกว่าปกติ
ส่งผลกระตุ้นให้ กล้ามเนื้อมดลูกหดตัว
เป็นสาเหตุ ให้เกิด การมีการบีบเกร็งของกล้ามเนื้อมดลูกตั้งแต่ ระดับเล็กน้อย ถึง รุนแรง และ ในขระที่กล้ามเนื้อหดตัวเลือดที่มาเลี้ยงมดลูกก็จะลดลงด้วย
ทำให้เกิดอาการปวดจากการขาดเลือดมาเลี้ยงของกล้ามเนื้อ
อาการแสดง
ปวดช่องท้องด้านล่างอาจร้าวไปหลังและต้นขา
คลื่นไส้ อาเจียน
ปวดท้อง จะเริ่มพร้อมกับการมีประจำเดือน และ ปวดนานถึง 12-48 ชม. หรือ 48-72 ชม
พบน้อย คือ ปวดหัว ท้องอืด คัดเต้านม ท้องเสีย หวุดหงิด อ่อนเพลีย
1.1.3 Amenorrhea
หมายถึง ภาวะไม่มีประจำเดือน หรือ ภาวะขาดประจำเดือน
จำแนกออก 2 ประเภท
Primary amennorrhea
หมายถึง สตรีที่ไม่เคยมีประจำเดือน เใื่อถึงอายุ 14 ปี โดย ไม่มีพัฒนาการลักษณะทางเพศทางปรากฎ และ เมื่ออายุ 16 ปี ยังไม่มีประจำเดือน แต่มีพัฒนาการลักษณะทางเพศปรากฎ
Secondary amennorrhea
หมายถึง สตรีที่เคยมีประจำเดือนมาแล้ว และ ประจำเดือนขาดหายไปเป็นระยะเวลาอย่างน้อย 3-6 เดือน ในสตรีที่เคยมีประจำเดือนปกติ และ ขาดหายไปนานเกินกว่า 12 เดือน ในสตรีที่มีรอบเดือนผิดปกติ
สาเหตุ
Emdometrial adhesions (Asherman syndrome)
Ovarian , adrenal , pituitary tumor
ระดับ ฮอรฺโมน Progesterone คงที่ หรือ ,u8;k,zbfxd9b-v'9jv,wihmjv
Emoti0onal disorder มักพบในผู้ป่วยที่มีภาวะ Depression ซึมเศร้า หรือ Anorexia nervosa เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงทางด้านจิตมจส่งผลกระทบต่อการตกไข่ และ การกระทบกระเทือนทางจิตใจอย่างรุนแรง จะส่งผลยับยั้งวงจรการตกไข่ได้
รังไข่ไม่มีการตอบสนองต่อฮอร์ดมน Gonadotropins
ภาสะทุพโภชนาการ และ การออกกำลังกายอย่างหนัก จะกด การหลังฮอร์ดโมน จาก Hypothalamus
ไม่มีการตกไข่เนื่องจากความผิดปกติ ของการหลั่ง Hormone estrogrn , gonadotropins , lutinizinf , FSH
Pregnancy
Weight loss
พยาธิสรีระวิทยา
กลไกการเกิดขึ้นอยู่กับสาเหตุ
สตรีที่มีฮอร์โมนEstrogen ปกติ แต่มีภาวะพร่อง Progesterone จะไม่มีการตกไข่ และ เป็นหมัน
ในกลุ่มที่เป็น Primary amennorrhea จะมีความผิดปกตินี้ทำให้ Hypothalamic - ovatian axis ซึ่งผลของการทำงานของระบบประสาทส่วนกลาง ที่ผิดปกตินี้ทำให้ไม่ได้รับการกระตุ้นจากฮอร์โมน ที่จำเป็นในการสร้างพัฒนาการทางเพศ และ การมีประจำเดือน
ในกลุ่มที่เป็น Secondaty amennorrhea มีผลหลายกลไก คือ
Ulterine - Asherman syndrome ทำให้เกิดผังผืดในชั้น Endometrium ของมดลูก
Premature ovarian failure
Central - Hypogonadotropic hyproestrogenic anovolation
อาการ และ อาการแสดง
Vaginal atrophy
Hirsutism
Vasomotor flushes
Acne (Secondary amennorrhea)
Infertility
ไม่มีประจำเดือน
การตรวจทางห้องทดลอง
Blood and urine studies พบว่ามีระดับ Hormone Pituitary gonadotropin อาจสูง หรือ ต่ำ ระดับ ฮอร์โมน Thyroid ผิดปกติ
X-ray , CT scan ,MRI , Laparoscopy , Biopsy เพื่อตรวจวินิจฉันโรคของมะเร็งรังไข่ ต่อมหมวกไตและต่อม Pituitary
1.1.4 Dysfunctional uterine bleeding (เลือดออกผิดปกติจากโพรงมดลูก)
หมายถึง การที่เลือดออกผอิดปกติจากฌพรงมดลูก ความผิดปกตินี้รวมถึงเลือดออกผิดปกติในช่วงจังหวะระหว่างการมีประจำเดือน ระยะเลือกออก หรือ ปริมาณเลือดที่ออก โดยไม่่พบสาเหตุ จากโรคทางนรีเวชวิทยา แต่อาจเกิดความไม่สมดุลของการหลั่ง Hormone estrogen และ progesterone ในร่างกาย ทไให้เกล็ดเลือดออกผอกปกติในช่วงระหว่างมีประจำเดือน ระยะเวลามีเลือดออกมากกว่า 7 วัน และ จำนวนเลือดออกปริมาณมากจนส่งผลให้เกิดภาวะโลหิตจางได้ และ อาจเกิดร่วมกับโรคเลือดหรือต่อมไทรอยด์ผิดปกติ
สาเหตุ
Hormone producing ovarian tumor
Endometriosis
Anovolation พบในช่วงอายุประมาณ 30 กว้่าปี หรืออายุ 40 ปีต้นๆ
Sexual assauit
กลไกการทำงานชของ Hypothalamic - pituitary - ovarian ไม่สมบูรณ์ Postpubertal teenagers
Trauma
Pelvic inflammatory disease
Obesity - เอมไซม์ในเนื้อเยื่อไขมันเปลี่ยน Androgen androstenedione เป็น estrogen
Coagulopathy
1.polycystic ovarian syndrome
พยาธิสรีระภาพ
เลือดออกผิดปกติเป็นผลจากการที่เยื่อบุโพลงมดลูกตอบสนองต่อความไม่สมดุลของการหลั่งฮอร์โมน และ ภาวะไม่มีการไข่ตก Anovolation
เมื่อไม่มีการหลั่งฮอร์ดมนProgesterone แต่มีการหลั่ง ฎหะพนเำื อยู่ตลอดเวลาทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกเกิดภาวะ Hypervascu;ar ร้วมกับ เมื่อไม่มีการตกไข่เยื่อบึมดลูกจะลอกตัวและมีเลือดออกมากและนาน
การที่ระดับ ฮอร์ดมน Progesterone ไม่เพียงพอจะส่งผลต่อกลไกการควบคุมเบื่อบุโพรงมดลูก เช่น จังหวพการเกิดหลอดเลือกตีบ การไขว้ประสานและการไหลช้าลงของหลอดเลือดจะไม่เกิดขึ้น
ทำให้ระยะเวลาการมีเลือดออกนานขึ้น การหลั่งฮอร์โมนEstrogen อยู่ตลอดเวลา อย่างเดียวเป็นเวลานานทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญเติบโตขึ้นผิดปกติ
ถ้าเป็นภาวะนี้นานๆ เป็นปี จะกลายเป็นมะเร็งมดลูกได้
อาการและอาการแสดง
Chronic polymennorrhea ประจำเดือนมาถี่ ประมาณ 18 วัน ต่อหนึ่งรอบ
Ologomennorrhea ประจำเดือนมาห่าง
Hypermennorrhea ประจำเดือนมามาก หรือ นาน Mennorrhagia มากกว่า 8 วัน
Fatigue จากภาวะเลือดจาง
Metrorrhagia มีเลือดออกในช่วงระหว่างรอบประจำเดือน
Oligomennorrhea and infectile จากภาวะไม่มีไข่ตก
การตรวจทางห้องทดลอง
ตรวจพบการแข็งตัวของเลือดผิดปกติ Prolong bleedinf time ในผู้ป่วยโรคเลือด
การตรวจ thyroid studies จะพบ abdorminal thyroid hormone
CBC จะพบภาวะเลืือดจางถ้าประจำเดือนมามากและนานวัน
การตรวจ Dilatation and curettage หรือ endometrial biopsy จะพบ endometrial hyperplasia หรืแ carcinoma
ผลตรวจระดับ Progesterone ลดลง
นางสาวพลินี จำปา Section ฺ B NO .19 // 6201210378 :<3:
