Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาระบบประสาท - Coggle Diagram
การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาระบบประสาท
การประเมินระบบประสาทในผู้ป่วยเด็ก
การซักประวัติ
การตรวจร่างกาย
กระโหลกศรีษะและกระดูกไขสันหลัง
กล้ามเนื้อและการเคลื่อนไหว
การรับรู้และประสาทสัมผัส
Neurological signs
Alert
Drowsiness
Stupor
Restiess or confuse
Semi-conscious
Coma
หลักการพยาบาลผู้ป่วยเด็กที่ได้รับการตรวจทางระบบประสาท
การตรวจน้ำไขสันหลัง เพื่อดูการวินิจฉัยภาวะการติดเชื้อ ห้ามทำในผู้ป่วยที่มีภาวะความดันในกระโหลกศรีษะสูง
การทำ subdural tap ช่วยวินิจฉัยภาวะ subdural effusions และช่วยลดภาวะความดันในกระโหลกศรีษะสูง
การตรวจ brain scan เพื่อหาตำแหน่งของพยาธิสภาพ
การตรวจวิธีอื่นๆ เช่น MRI PET เป็นต้น
ก่อนการตรวจวินิจฉัย
อธิบายให้ผู้ป่วยและญาติเข้าใจวัตถุประสงค์ในการตรวจ รวมทั้งเตรียมจิตใจเด็ก ในผู้ป่วยบางรายต้องได้รับยานอนหลับ
ขณะวินิจฉัย
จัดท่าผู้ป่วยให้เหมาะสม อนุญาตให้บิดามารดาอยู่ด้วย และสังเกตอาการแสดงของผู้ป่วยระหว่างการทำ
หลังการวินิจฉัย
จัดท่านอนนอนหงายให้ผู้ป่วยที่ทำ lumbar puncture และท่าศรีษะสูงในผู้ป่วยที่ทำ subdural tap เพื่อลดการรั่วซึมของน้ำไขสันหลัง
หลักการพยาบาลผู้ป่วยเด็กที่มีภาวะความดันในกระโหลกศีรษะสูง (IICP)
ภาวะความดันสูงในกระโหลกศีรษะสูง คือ ภาวะที่มีความดันในกระโหลกศีรษะสูงกว่าปกติ
เกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว (acute onset)
การอุดกั้นทางน้ำไขสันหลังอย่างทันที ทันใด,การตกเลือดในกระโหลกศีรษะ,Encephalitis และ ภาวะเป็นพิษทั้งหลาย
ค่อยเป็นค่อยไป (insidious onset)
จะมีความดันในกระโหลกศีรษะเพิ่มขึ้นช้า ใช้เวลาเป็นสัปดาห็ หรือเป็นเดือน
การรักษา
รักษาตามสาเหตุที่เกิดขึ้น
หลักการพยาบาลผู้ป่วยที่มีภาวะ Hydrocephalus
Hydrocephlus หมายถึง ภาวะที่มีน้ำไขสันหลังคั่งอยู่ในกระโหลกศีรษะมากเกินไป ซึงเป็นผลทำให้ความดันในกระโหลกศีรษะศุง
สาเหตุ
การสร้างน้ำไขสันหลังผิดปกติ
การอุดกั้นของทางผ่านของน้ำไขสันหลัง
ความผิดปกติในการดูดซึมน้ำไขสันหลัง
อาการและอาการแสดง
มักเป็นเด็กเล็ก มาพบแพทย์ด้วยเรื่องศีรษะโต มีหน้าผากโปนกว่าปกติ หนังศีรษะบาง เป็นมัน หลอดเลือดดำบริเวณหนังศีรษะขนาดใหญ่ผิดปกติชัดเจน จะมีขาเกร็งทั้ง 2 ข้าง มี reflex มี clonus ที่ข้อเท้า อาจมีการอาเจียน ซึม
การรักษา
การผ่าตัด เพื่อแก้ไขสาเหตุโดยตรง หรือเปลี่ยนทางผ่านน้ำไขสันหลังไปทางอื่น
การรักษาโดยการเจาะหลังร่วมกับการใช้ยา
หลักการพยาบาลผู้ป่วยที่มีอาการชัก (Convulsion)
การจัดแบ่งชนิด
Partial seizures เป็นการชักที่เริ่มต้นส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกาย
Generalized seizures เป็นการชักทั้งตัว และผู้ป่วยมักไม่รู้สึกตัวร่วมด้วย
Unclassified seizures
Status epilepticus เป็นการชักตั้งแต่ 2 ครั้งขึ้นไป
สาเหตุของอาการชักที่พบบ่อยในเด็ก
ภาวะติดเชื้อที่กะโหลกศีรษะ,ภาวะเลือดออกในกระโหลกศีรษะ,ภาวะผิดปกติทาง metabolism,ภาวะผิดปกติทางไต,เนื้องอกทางกระโหลกศีรษะ,โรคบาดทะยัก,ภาวะไข้สูงในเด็กเล็ก,ความผิดปกติของสมองโดยกำเนิด,โรคลมบ้าหมู/ลมชัก
Infantile Spasm
เกิดลักษณะเฉพาะ คือ มีการงอตัว และแขน ขาโอบเข้าหากัน หัวผงกอย่างรวดเร็วคล้ายสะดุ้ง อาการกระตุกเกิดขึ้นเป็นชุดๆ แต่ละครั้งจะใช้เวลาสั้นๆ มักพบในเด็กขวบแรก และสาวนใหญ่อยู่ในระยะ 6 เดือน พบในความผิดปกติของสมอง เมื่อโตขึ้นอาการจะค่อยๆหายไปเอง
Febrile Convulsion
เกิดขึ้นขณะเด็กที่มีไข้ โดยสาเหตุของไข้ไม่ได้เกิดจากการติดเชื้อของสมองและเยื่อหุ้มสมอง
Primary Febrile convulsion (simple febrile convulsion) ก่อนและหลังชักจะไม่มีอาการหรือความผิดปกติของระบบสมอง มีอาการชักเพียงระยะสั้นๆ ครั้งเดียวไม่เกิน15 นาที ชักทั้งตัว มีโอกาสชักซ้ำ 20-40%
Secondary Febrile Convulsion (complex febrile convulsion) ผู้ป่วยเด็กมักจะมีความผิดปกติของระบบประสาทหลังชัก เช้น ศีรษะโตหรือเล็กกว่าปกติ มีอาการชักนานกว่า 15 นาที ชักเฉพาะที่หรือทั้งตัว เด็กมีโอกาสชักซ้ำ 50-70%
ปัจจัยเสี่ยงของการชักซ้ำ
อายุของผู้ป่วยเด็ก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเด็กที่มีอาการชักครั้งแรกในช่วงอายุก่อน 1 ปี
มีความผิดปกติของระบบประสาทก่อนมีอาการชัก
ประวัติการชักของสมาชิกของสมาชิกในครอบครัว
ไข้ที่เกิดร่วมกับการติดเชื้อ
สิ่งเร้าให้เกดการชักในผู้ป่วยเด็กโรคลมชัก
ไข้ พบบ่อยที่สุด ถ้าผู้ป่วยเด็กเล็กมีไข้แพทย์จะเพิ่มยากันชัก
การออกกำลังกายมากเกินไป
การพักผ่อนไม่เพียงพอ
การกินยาไม่สม่ำเสมอ
ความเครียด
ภาวะภูมิแพ้ที่มีความสัมพันธ์กับ Recurrent convulsive disorder
หลักการพยาบาลผู้ป่วยเด็ก (Cerebral palsy: CP)
ตวามพิการทางสมอง เป็นพยาธิสภาพอย่างถาวรของสมอง มีลักษณะคือ
พยาธิสภาพของสมองที่ควบคุมการเคลื่อนไหว ทำให้เกิดความผิดปกติในการเคลื่อนไหวกล้ามเนื้อทำงานไม่ประสานกัน
พยาธิสภาพเกิดขึ้นในระยะที่สมองกำลังเจริญเติบโต
เป็นความผิดปกติที่ไม่ลุกลามและไม่หายขาด
ชนิดของโรค
Spastic Cerebral palsy(Pyramidal) ชนิดแข็งเกร็ง ผู้ป่วยเด็กจะมีพยาธิสภาพที่ motor cortex จะมีความตึงตัวของกล้ามเนื้อแขนขา มากกว่าปกติ มักเกิดจะเกิดข้อติดแข็งได้ง่าย
Extrapyramidal Cerebral palsy มีกล้ามเนื้ออ่อนปวกเปียก (Hypotonic)ผู้ป่วยเด็ก จะมีพยาธิสภาพที่ Basal ganglia
Mixed Cerebral Palsy
สาเหตุ
ระยะก่อนคลอด สาเหตุที่พบบ่อยคือ จากมารดา มีการติดเชื้อขณะตั้งครรภ์
ระยะคลอด สาเหตุที่พบบ่อยคือ Maternal or fetal anoxia, Premature birth, Difficult of prolonged ladour, Intracranial bieeding, Hypoglycemia, Jaundice
ระยะหลังคลอด พบสาเหตุได้ประมาณ 15% คือ Accidental head injury, anoxia, lead poisoning,การติดเชื้อของระบบประสาทที่สำคัญ
อาการและอาการแสดง
มีการเจริญเติบโตและพัฒนาการช้า โดยเฉพาะด้านการเคลื่อนไหว มีความผิดปกติการทรงตัว
ปัญญาอ่อน
รีเฟล็กซ์ต่างๆ ผิดปกติ
อาจพบอาการอื่นร่วมด้วย เช่น ชัก หูหนวก มองไม่เห็น การรับรู้ผิดปกติ รวมทั้งปัยหาด้านการพูด
การวินิจฉัย
จากประวัติการตั้งครรภ์และการคลอดของมารดา ประวัติการการติดเชื้อของเด็ก
การตรวจร่างกาย ความผิดปกติที่สังเกตได้คือ
เวลาจับยืนจะยืดขาตรงเกรง หรือเวลาอุ้มตะโพกจะไม่เหยียดออก
มี Cortical Thumb posture หลังอายุ 3 เดือน
หลักการพยาบาลผู้ป่วยเด็กที่มีภาวะ Myelodysplasia
Myelodysplasia เป็นความผิดปกติของการเจริญเติบโตและพัฒนาการของ spinal columnตั้งแจ่เป็นตัวอ่อนในครรภ์มารดา ซึ่งมีความผิดปกติที่พบบ่อย
Spina bifida occulta
Meningocele
Myelomeningocele
สาเหตุ
การขาดสารอาหาร โดยเฉพาะ สังกะสี โฟเลต วิตามิน
อายุของมารดา กลุ่มที่เสี่ยงคือ มารดาวัยรุ่น และมารดาอายุมากกว่า 35 ปี
พยาธิสภาพ
ขึ้นอยู่กับตำแหน่งของความผิดปกติ ซึ่งอาจมีตั้งแต่ Comparalysis จนถึง minimal
การรักษา ส่วนใหญ่จะรักษาโดยการผ่าตัด
โอกาสที่ผู้ป่วยเด็กจะเจริญขึ้นมาดำเนินชีวิตที่คุ้มค่า โดยขึ้นอยู่กับ
การทำลายของเนื้อสมองจาก Hydrocephalus
ความพิการของ neurologic deficit
ลักษณะของ Meningocele ต้องพิจารณาถึง
ลักษณะและขนาดของ Meningocele
ลักษณะของผิวหนังที่คลุม ถ้าบางมากอาจแตกได้ง่าย ทำให้เกิดการติดเชื้อได้ง่าย ควรทำการผ่าตัด
หลักการพยาบาลผู้ป่วยเด็กที่มีการติดเชื้อระบบประสาท
เยื้อหุ้มสมองอักเสบ (Meningitis)
ชนิดเป็นหนอง(Purulent meningitis)
สาเหตุ
ทารกแรกเกิดมักเกิดจาก Escherichia coli, Pseudomonas, Proteus, Beta hemolytic streptococcus group B
ทารกอายุ 1 เดือนถึง 1 ปี มักเกิดจาก H.Influenzae type B
เด็กโตและผู้ใหญ่มักจะเกิดจาก Streptococcus pneumoniae,Neissria meningitidis
พยาธิสภาพ
เชื้อแบคทีเรียเข้ามาอยู่ในน้ำไขสันหลังและเจริญเติบโตขึ้น Neutrophil จากเลือดจะผ่านผนังเส้นเลือดเข้ามาในน้ำไขสันหลัง เพื่อทำลายเชื้อแบคทีเรีย ถ้าผู้ป่วยไม่เสียชีวิต ร่างกายจะเสริมสร้างเยื่ออะแรคนอยด์ขึ้นมาใหม่ ที่มีลักษณะขุ่นทึบและหนากว่าปกติ เป็นผังผืดเรียก Arachnoid adhesion
การวินิจฉัยโรค
จากการซักประวัติ
อาการทางคลินิก และการตรวจร่างกาย
การตรวจเลือดและน้ำไขสันหลัง
การรักษา
ให้ยาปฏิชีวนะ ตามที่เชื้อเป็นสาเหตุของโรคนาน 10-14 วัน
รักษาตามอาการ เช่น ยาลดไข้
ภาวะแทรกซ้อน
ระยะแรก เช่น ชัก สมองบวม ฝีในสมอง หนองใต้ชั้นดูรา
ระยะหลัง เช่น ปัญญาอ่อน อัมพาตของแขนขา โรคลมชัก ศีรษะโต
จากเชื้อวัณโรค(Tuberculous meningitic)
สาเหตุ
Mycobacterium tuberculosis
พยาธิสภาพ
มักเกิดจากเชื้อวัณโรค ในส่วนอื่นของร่างกายเข้าสู่เซลล์สมอง ไขสันหลัง แล้วเกิดเป็น Caseous tubercie กระจายอยู่ทั่วไป และปล่อย Tubercle bacilli เข้าสู่น้ำไขสันหลัง ทำให้มีการอักเสบที่เยื่อบุสมอง ทำให้เกิดภาวะน้ำไขสันหลังคั่งในกระโหลกศีรษะและความดันในกระโหลกศีรษะสูง
การวินิจฉัย
จากประวัติ
อาการทางคลินิกและการตรวจร่างกาย
Tuberculin test ได้ผลบวก
ลักษณะสีน้ำของไขสันหลัง
การถ่ายภาพรังสีทรวงอก
การรักษา
ยาปฏิขีวนะ
รักษาประคับประคอง
รักษาอาการของความดันในกระโหลกศีรษะสูง คือ ยาลดอาการบวมของสมอง และลดการคั่งของน้ำไขสันหลังในกระโหลกศีรษะ
ภาวะแทรกซ้อน
น้ำไขสันหลังคั่งในกระโหลกศีรษะ กล้ามเนื้ออ่อนแรง ปัญญาอ่อนแรง ปัญญาอ่อน ชัก อัมพาต
จากเชื้อไวรัส (viral meningitis)
สาเหตุ
เชื้อไวรัสที่พบได้บ่อย คือ Coxsachie group B, Echo virus, Polio virus
อาการทางคลินิก
มีการระคายเคืองของเยื่อหุ้มสมองและอาการเฉพาะของการติดเชื้อไวรัสแต่ละชนิด
การวินิจฉัยโรค
จากประวัติ, อาการ, การตรวจร่างกาย, การตรวจเลือด และน้ำไขสันหลัง
การรักษา
รักษาตามอาการ เช่น ยาลดไข้ ยาระงับการอาเจียน
ไข้สมองอักเสบ (Encephalitis)
สาเหตุ
ส่วนใหญ่เกิดจาดเชื้อไวรัส พบได้บ่อยในแถบเอเชีย ได้แก่ Japanese encenphalitis virus พาหะนำโรค คือ ยุงชนิด Culex และ Aeds หลาย Species ด้วยกัน สัตว์ที่เป็นแหล่งสะสมเชื้อ ได้แก่ หมู ม้า วัว ควาย แพะ นกกระจอก
อาการทางคลินิก
ระยะ Viremia มีไข้ ปวดศีรษะ เบื่ออาหาร คลื่นไว้ อาเจียน ต่อมาความรู็สึกตัวลดลง อาจเสียชีวิต เมื่อผ่านระยะนี้แล้ว ความรุงแรงของโรคจะลดลงแต่จะมีความพิการทางสมองและประสาทหลงเหลืออยู่
การวินิจฉัยโรค
จากประวัติ
อาการทางคลินิค และการตรวจร่างกาย
การตรวจเลือด
ตรวจน้ำไขสันหลัง
ตรวจคลื่นสมอง
ตรวจซีรั่วหาไตเตอร์ของแอนตีบอดีย์ต่อเชื้อไวรัส
การรักษา
ลดไข้
ลดภาวะสมองบวม
ระงับการชักให้ Phenobarb, Diazepam
ดูแลทางเดินหายใจให้โล่ง
ให้อาหาร และเกลือแร่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย
ป้องกันภาวะแทรกซ้อน เช่น แผลกดทับ
การป้องกันโรค
ควบคุมพาหนะนำเชื้อ เช่น กำจัดแหล่งเพาะพันธ์ยุง
ควบคุมสัตว์ที่แพร่เชื้อ เช่น คอกหมูควรอยู่ไกลจากที่พักอาศัยหรือฉัดวัคซีนให้หมู
ระวังไม่ให้ถูกยุงกัด โดยเฉพาะเวลาพลบค่ำ
ฉีดวัคซีนป้องกันโรคในคน
โรคฝีในสมอง(Brain abscess)
สาเหตุ
เชื้อแบคทีเรีย ที่พบบ่อยคือ Streptococcus Staphylococcus เข้าสู่สมองโดยทางกระแสเลือด ลุกลามเข้าทางเส้นเลือดดำ หรือจากการแปดเปื้อนโดยตรง
อาการทางคลินิก
อาการของการติดเชื้อ เช่น ไข้สูง อ่อนเพลีย ซึม
อาการของภาวะความดันในกระโหลกศีรษะสูง
อาการแสดงเฉพาะที่ของระบบประสาท ซึ่งขึ้นกับต่ำแหน่งของฝี
การวินิจฉัยโรค
จากประวัติ
อาการทางคลินิก และตรวจร่างกาย
การตรวจเลือดพบเม็ดเลือดขาวเพิ่มจำนวนมากและเซลนิวโตฟิลขึ้นสูง
การถ่ายภาพรังสีของกระโหลกศีรษะ
การตรวจคลื่นไฟฟ้าสมอง
การรักษา
ให้ยาปฏิชีวะนะ
ให้ยาลดการบวมของสมอง
การผ่าตัดระบายหนองหรือตัดเอาส่วนที่เป็นฝีออก