Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลมารดาในระยะหลังคลอด, อ้างอิง, นางสาวธนัชชา คำตะลบเลขที่50ห้องB…

- - - - 1.Involution of uterus
        
        ปัจจัยที่เกี่ยวข้อง
        
        1.การหดรัดตัวของใยกล้ามเนื้อมดลูก(Contraction of muscle fiibers)
        
        Estrogen and Progesterone
        ลดลงภายหลังคลอด
        
        กล้ามเนื้อทำงานได้ดีขึ้น
        
        การหลั่งฮอร์โมน Oxytocin
        
        กล้ามเนื้อมดลูกมีการหดรัดตัวมากขึ้น
        
        หลอดเลือดบริเวณรกเกาะตีบลง การไหลเวียนเลือดที่มดลูกลดลง
        
        1 more item...
        
        2.กระบวนการย่อยโมเลกุล
        (Catabolism)
        
        Estrogen and progesterone
        ลดลงภายหลังคลอด
        และกระบวนautolysis / self-digestionเกิดขึ้น
        
        ทำให้คอลลาจีเนสในมดลูกเพิ่มการหลั่งProteolysis enzymes
        
        เพิ่มการหลั่งน้ำย่อยโปรตีน(proteolysis enzymes)
        เกิดการแตกตัวของใยกล้ามเนื้อมดลูกเข้าสู่โพรงมดลูก
        
        1 more item...
        
        3.การคืนสภาพ
        Regeneration of uterine eqpithelium
        
        Myometrial cells มีขนาดลดลง แต่จำนวนเซลล์ไม่ลดลง เท่ากับก่อนการตั้งครรภ์
        
        ดังนั้นสตรีที่ผ่านการคลอดจึงมีมดลูกใหญ่
        มากกว่าสตรีที่ยังไม่เคยผ่านการคลอดบุตรเล็กน้อย
        
        การกลับคืนสู่สภาพ เรียกว่า มดลูกเข้าอู่
        
        Sub involution of uterus
        คือการไม่เข้าอู่
        
        ปัจจัยที่ทำให้เกิด
        
        การคลอดยาวนาน
        
        การคคลอดยาก
        
        ทารกตัวโต การตั้งครรภ์และการคคลอดหลายครั้ง
        
        ภาวะน้ำคร่ำมาก
        
        การใช้ยาแก้ปวดหรือยาระงับความรู้สึกในระยะคลอด
        
        เศษรกค้างในโพรงมดลูก
        
        การติดเชื้อ
        
        กระเพาะปัสสาวะเต็ม
      - 2.ขนาดและน้ำหนักของมดลูก
        
        -ทันทีหลังรกคลอดมดลูกมีขนาดลดลง
        =16 was.pregnancy
        -ภายหลังคลอด หนักประมาณ 1000 g ยาวประมาณ 15 cm
        -กว้างประมาณ 12 cm,หนาาประมาณ 8-10 cm
        1 สัปดาห์ หนัก500g
        2 สัปดาห์ หนัก300g
        6สัปดาห์ หนักประมาณ60-80 g
      - 3.การลดระดับของมดลูก
        
        -บ่งบอกของการเกิดภาวะinvolution of uterus
        -ทันทีหลังกคลอด ความสูงของยอดมดลูกได้ที่ระดับกึ่งกลางระหว่างระหว่างสะดือกับกระดูกหัวเหน่าหรือสูงกว่าเล็กน้อย
        
        1ถึง2 cmหลังคลอดคลำมดลูกได้ระดับสะดือ ลักษณะกลมแข็ง หดรัดตัวดี อาจเอียงไปด้านขวาของหน้าท้องมารดาวัดได้ประมาณ 1 นิ้วมือ(finger-breadth:FB)ต่ำกว่าสะดือ
        -ภายใน 12-25 ชม แรกหลังคลอด ยอดมดลูกจะอยู่ที่ระดับสะดือ และจะลดระดับลงอย่างต่อเนื่อง
        -เฉลี่ยประมาณ 1cmหรือ0.5-1นิ้วฟุตหรือ1FB/วัน
        
        -6-12 ชม.หลังคลอด
        -24ชม.แรกหลังคลอด
        -ทันทีหลังรกคลอด มดลูกเป็นก้อนกลมแข็ง
        หดรัดตัวดี
        -เกิดการหดดตัวของกล้ามเนื้อมดลูกและหลอดเลือดแดง ทำให้ ยอดมดลูกสูงขึ้นอยู่ที่ระดับสะดือ
      - 4.เยื่อบุโพรงมดลูก
        
        ทันทีหลังรกคลอด บริเวณตำแหน่งที่รกเกาะจะเกิดแผล ผลจากการเกิด Uterine contraction&arterial asoconstirition เพื่อป้องกันการเกิดPPHทำให้เกิดดารหายของแผลคือมีการหลุดลอกของเนื้อเยื่อที่ตายแล้ว Exfoliationบริเวณที่รกเกาะ ทำให้เนื้อเยื่อบริเวณนี้มีการลดลงอย่างรวดเร็วกลายเป็นเนื้อเรียบหายสนิทไม่มีแผลเป็น ถ้าหากมีการตั้งครรภ์ครั้งใหม่ไข่ที่ผสมแล้วจะสามารถฝังตัวในบริเวณนี้ได้ ในระยะ2-3วันแรกหลังคลอดเยื่อบุโพรงมดลูกจะลดขนาดลงเหลือประมาณ 9 cm.หรือ 1 ฝ่ามือ
        
        ชั้น(Layer)
        
        ชั้นนอก(spongy layer)
        
        คือ ส่วนที่อยู่ติดกับโพรงมดลูกจะมีเนื้อตายสลายตัวหลุดออกมาปนกับสิ่งที่ขับออกจากโพรงมดลูกเป็น น้ำคาวปลา(Lochia)
        
        การหดรัดตัวของมดลูกในระยะนี้คือ เป็นกลไกธรรมชาติที่ช่วยในการห้ามเลือดและขณะที่มีการตีบตันของหลอดเลือดทำให้เกิดการตายของเยื่อบุโพรงมดลูก(endometrial necrosis) หากมดลูกหดรัดตัวไม่ดีจะทำให้หลอดเลือดเหล่านี้ปิดไม่สนิทเกิดภาวะตกเลือดหลังคลอดได้
        
        ชั้นใน(basal layer)
        
        คือส่วนที่อยู่ติดกับผนังมดลูก มีต่อมและเนื้อเยื่อ connectiveทำหน้าที่สร้างเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูกขึ้นมาใหม่(regeneration of uterine epithelium)
        วันที่7-10วันหลังคลอดเยื่อบุโพรงมดลูกส่วนอื่นๆจะมีepithelial cell ปกคลุมทั้งหมดและกลับคืนสู่สภาวะปกติภายในสัปดาห์ที่ 3 หลังคลอด
        **ยกเว้น บริเวณที่รกเกาะ เยื่อบุโพรงมดลูกจะกลับคืนสู่สภาวะปกติประมาณ 6 สัปดาห์หลังคลอด
        
        **การเจริญของเยื่อบุโพรงมดลูกบริเวณที่เกาะนี้ ถ้าไม่มีเนื้อเยื่อบุโพรงมดลูกงอกออกมาทดแทน จะเกิดแผลเป็นและอากเกิดอันตรายในการตั้งครรภ์ครั้งใหม่ได้
      - 5.น้ำคาวปลา(Lochia)
        
        คือสิ่งที่ถูกขับออกมาจากแผลในโพรงมดลูกบริเวณตำแหน่งที่เกาะของรก น้ำคาวปลาปกติลักษณะเลือดปนน้ำเหลืองมีฤทธิ์เป็นด่าง เฉลี่ยมีปริมาณ 250 mlในสัปดาห์แรก หมดภายในสัปดาห์ที่ 3/4
        
        มี 3 ลักษณะ
        
        1.Lochia rubra 1-3 วันหลัง มีสีแดงสด มีปริมาณมาก อาจมีก้อนเลือดเล็กๆปนประกอบด้วยเลือดdeciduaและtrophoblast ที่ถูกทำลาย เซลล์เยื่อบุผิว เม็ดเลือดเเดง และเม็ดเลือดขาวอาจมีไข ขนอ่อนและขี้เทาของทารกที่ค้างอยู่ในโพรงมดลูกปนออกมาด้วย
        
        2.Lochia serosa 4-9 วันหลังคลอด สีชมพูถึงสีน้ำตาลค่อนข้างเหลือง มีปริมาณลดลงเนื่องจากเส้นเลือดเริ่มมีการอุดตัน แผลเรียบและเริ่มหายเป็นส่วนใหญ่มีการเปลี่ยนแปลงที่บริเวณแผลโดยมีชั้นของเม็ดเลือดขาวปกคลุม และมี exudates มากขึ้นประกอบด้วย Serous exudates,deciduaที่ถูกทำลาย Erythrocytes,leukocytes,cervical mucous และbacteria
        
        3.Lochia alba 10-21 วันหลังคลอด สีเหลืองข้นหรือครีมขาว มีปริมาณลดลงมากประกอบด้วย Leukocytes,decidua cell,epithelial cell,fat,cervical mucus,cholesterol crystals และ bacteria
      - 6.อาการปวดมดลูก
        (After pain)
        
        เกิดในช่วง 2-3 วันแรกหลังคลอด มารดาครรภ์หลังจะมีอาการปวดมากกว่าครรภ์แรก เพราะความตึงตัวของกล้ามเนื้อมดลูกลดลง เกิดจากการหดรัดตัวและการคลายตัวมดลูกสลับกัน ขณะให้บุตรดูดนมอาจมีการปวดมดลูกเพิ่มขึ้นจาก Oxytocin มดลูกยืดขยายมาก ปวดมาก เช่นในรายที่มีการคลอดล่าช้า น้ำคร่ะมาก ครรภ์แฝด มีเศษรกหรือเยื่อหุ้มเด็กค้างในโพรงมดลูก
      - ปากมดลูก
        
        ไม่เคยผ่านการคลอด
        
        -ภายหลังคลอด ปากมดลูก บวม บาง ช้ำ มีรอยถลอกหรือฉีกขาดเล็กน้อยและขยายกว้าง
        
        เคยผ่านการคลอด(คล้ายปากปลา)
        
        -บริเวณexternal osฉีกขาดไปทางด้านข้างอย่างถาวรมีรูปร่างเป็นวงรี มีรอยฉีกขาดด้านข้าง ขนาดกว้างกว่าปากมดลูกของสตรีที่ไม่เคยผ่านการคลอด
        -สิ้นสุดสัปดาห์ที่ 1 cervixแคบลงมีเส้นผ่าศูนย์กลาง 1 ซม.
        
        บริเวณinternal osจะกลับสู่ภาวะปกติประมาณสัปดาห์ที่4-6
      - ช่องคลอด
        
        หลังคลอดช่องบางตัวลงRugarหายไป Hymen ขาดกะรุ่งกะริ่งเป็นติ่งเนื้อเล็กๆเรียกว่าCarunculae myriformes เป็นการเปลี่ยนแปลงถาวร
        
        ภายในสัปดาห์ที่3-4หลังคลอดผนังช่องคลอดจะค่อยๆฟื้นตัวช้าๆ
        ภายใน6-10 สัปดาห์ ผนังช่องคลอดฟื้นตัวกลับสู่สภาวะปกติหากมีเพศสัมพันธ์ก่อนอาจจะเกิดความเจ็บปวดได้(dyspareunia)
      - ฝีเย็บ(Perineum)
        
        กรณีตัดฝีเย็บหรือมีการฉีกขาดแผลฝีเย็บจะเริ่มหายภายใน 2-3 สัปดาห์
        
        หลังคลอดบริเวณฝีเย็บร้อนแดงerythematousเกิดจากการคั่งและบวมช้ำ
        
        แผลฝีเย็บหายเหมือนก่อนการตั้งครรภ์ประมาณ4-6เดือน
        
        บางรายมีความไม่สุขสบายปวดแผลฝีเย็บ อาจนาน6เดือนหลังคลอด
    - - 1.หลังคลอดฮอร์โมนestrogen,progesteroneลดลงอย่างรวดเร็ว มีการไหลเวียนเพิ่มที่เต้านม
      - 2.ต่อมใต้สมองผลิตฮอร์โมนprolactin เพิ่มขึ้นทำให้มีการสร้างน้ำนม
      - 3.ระยะนี้เกิดกลไกการผลิตน้ำนมและหลั่งน้ำนม (Let down reflex) คือการหลั่งของน้ำนมจากเนื้อเยื่อเต้านมในการตอบสนิงของoxytocin *แต่จะหลั่งข้างที่ไม่ได้ดูดเต้านม
      - -Breastfeeding กับการตกไข่ และการกลับมามีประจำเดือนใหม่จะล่าช้าแตกต่างกันในแต่ละบุคคล ขึ้นอยู่กับการเพิ่มขึ้นของระดับ prolactin
        **การไม่มีประจำเดือน ไม่สามารถใช้เป็นวิธีคุมกำเนิดได้อย่างแน่นอน
    - - ฮอร์โมนและการเปลี่ยนแปลง
        
        Human placental lactogen(HPL)
        มีระดับลดลงและตรวจไม่พบในระยะหลังคลอด 24 ชม.
        
        Human chorionic gonadotropin(HCG)
        มีระดับต่ำอย่างรวดเร็ว และจะมีระดับต่ำจนกระทั่งมีการตกไข่(ovulation)หรืออยู่นานประมาณ 3-4เดือน
        
        Estrogen
        ลดลงร้อยละ10ภายใน 3 ชม. หลังคลอดเมื่อเปรียบเทียบกับขณะตั้งครรภ์และลดลงต่ำสุดในวันที่ 7 หลังคลอด จากนั้นจะเพิ่มระดับเท่ากับระยะ follicular phase ซึ่งเป็นระยะของการมีประจำเดือน(จะเพิ่มขึ้นช้าในสตรีที่เลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา)
        
        Progesterone
        -วันที่ 3 หลังคลอดในplasma จะลดลงต่ำกว่าในระยะ Luueal phase ซึ่งเป็นระยะที่corpus luteum พัฒนาเยื่อบุโพรงมดลูกให้รองรับไข่ต่อไป
        -ประมาณ 1 สัปดาห์จะตรวจไม่พบ progesterone serum และจะผลิตอีกครั้งเมื่อตกไข่รอบใหม่
        
        Prolactin
        -มีระดับสูงขึ้นเรื่อยๆตั้งแต่ในขณะตั้งครรภ์จนกระทั่งหลังคลอด
        -มารดาที่ไม่ได้BFนั้นProlactinจะลดลงเท่ากับก่อนตั้งครรภ์ใน 2 สัปดาห์หลังคลอด
        -มารดาที่BFจะมีระดับProlactinคงอยู่ในระดับสูงนาน 6-12 เดือนแต่แตกต่างกันออกไปตามความถี่ของการให้นมบุตรในแต่ละวัน
        -ระดับProlactinปกติหากมารดาให้นมบุตร1-3 ครั้ง/วัน และจะคงระดับได้นานกว่า 1 ปีหากให้นมบุตรสม่ำเสมอมากกว่า 6 ครั้ง/วัน
        -การตกไข่และการมีประจำเดือนแรกแตกต่างกันในมารดาหลังคลอดแต่ละราย
        
        Follicle-stimulating hormone(FSH)
        มารดาหลังคลอดจะไม่มีการตกไข่และการมีประจำเดือนอยู่ช่วงระยะหนึ่ง เนื่องจากจากระดับ Estrogen,progesterone ในเลือดลดลงอย่างรวดเร็วร่วมกับระดับ Prolactin เพิ่มขึ้นกดการทำงานของรังไข่(inhibit follicular development) ทำให้กดการหลั่ง FSH,LH ซึ่งทำให้ไม่มีการกดไข่และไม่มีประจำเดือน
        
        Luteinizing hormone(LH) -มารดาที่ไม่ได้ BFจะกลับมามีประจำเดือนอีกครั้ง ภายใน 7-9 สัปดาห์พบว่าร้อยละ 50 ของประจำเดือนครั้งแรกจะไม่มีการตกไข่ เนื่องจาก Corpus luteum ยังทำงานได้ไม่เต็มที่ มีระดับ LH,Progesteroneในเลือดต่ำ
        -การตกไข่จะเกิดขึ้นเร็วสุดอีกครั้ง ประมาณวันที่ 25 หลังคลอด
    - - ไต
        
        -การทำงานของไตลดลง อาจเนื่องจากระดับของSteroid hormone
        -ท่อไตและกรวยไตที่ขยายในระยะตั้งครรภ์ จะกลับคืนสู่สภาพปกติเหมือนก่อนการตั้งครรภ์ภายใน 4-6 สัปดาห์หลังคลอด
      - ส่วนประกอบของน้ำปัสสาวะ
        
        -ระยะแรกหลังคลอดพบlactosuria
        -ระดับblodd urea nitrogen สูงในมารดาBFเนื่องจากการเกิดinvolution of uterus
        -อาจพบmild proteinuria(+1)ซึ่งเกิดกระบวนการย่อยสลายโมเลกุล(catabolism)
        -อาจพบ ketonuuriaได้ในผู้คลอดที่คลอดยาวนานร่วมกับมีภาวะdehydration
      - การขับออกทางเหงื่อและปัสสาวะ
        
        2-3 วันแรกหลังคลอด มารดาจะรู้สึกไม่สุขสบายจากการมีเหงื่อออกมากโดยเฉพาะในเวลากลางคืนและปัสสาวะออกมาประมาณ2000-3000 ml เนื่องจากมีการลดลงของestrogen,blood volume,adrenal aldosterone,venous pressure ที่ขา
    - - สัญญาณชีพ
        
        ชีพจร
        
        -ชีพจรเกิดbradycardia ประมาณ 50-60/minเนื่องจากcardiac outputเพิ่มขึ้นและstroke volumeเพิ่มขึ้น
        
        8-10 สัปดาห์หลังคลอดจะกลับสู่ระดับปกติPRจากPPH,infection,pain,anxiety
        
        การหายใจ
        
        -RR ลดลงจากการลดลงของมดลูก กระบังลมเคลื่อนต่ำลง มีผลต่อcardiac axis เข้าสู่ระดับปกติในสัปดาห์ที่ 6-8หลังคลอด
        -Systolic murmurที่เกิดขึ้นในระยะตั้งครรภ์หายไปในวันที่ 8 หลังคลอดหรือคงอยู่นานถึง 4 เดือนหลังคลอด
        
        ความดันโลหิต
        
        อุณหภูมิร่างกาย
        
        -24ชม.แรกหลังคลอด อุณหภูมิสูงขึ้นเล็กน้อย
        ภาวะนี้เรียกว่า Reactionary feverเป็นผลมาจากการสูญเสียน้ำ เลือด และพลังงานจากการคลอด
        -แต่หาก BT>38 องศาเซลเซียส เกิน24 ชม แสดงว่าอาจติดเชื้อเกิดขึ้น
        
        2-3 วันแรกอาจมีไข้ต่ำๆจากการคัดตึงเต้านม(milk fever)เกิดจากVascular,lymphatic engorgement ถือเป็นภาวะปกติ
        
        Blood volume
        
        การสูญเสียเลือดในระยะคลอด ทำให้ปริมาณเลือดในร่างกายลดลง ประมาณ1-2สัปดาห์ปริมาณเลือดจะใกล้เคียงเหมือนก่อนการตั้งครรภ์
        
        ปัจจัยการสูญเสียเลือด
        
        สิ้นสุดการไหลเวียนเลือดระหว่างมารดาและทารก
        
        ฮอร์โมนจากรกลดลง เนื่องจากสูญเสียการทพหน้าที่
        
        น้ำนอกเซลล์กลับเข้าสู่หลอดเลือด
        
        การขับออกของรก สูญเสียเลือดประมาณ300-500ml (C/Sสูญเสียเลือดประมาณ1000ml)
        
        Cardiac output
        
        2-3 ชม.แรกจะสูงขึ้นชั่วคราวเนื่องจากมดลูกมีขนาดเล็กลงและแรงกดที่บริเวณมดลูกลดลงและน้ำนอกหลอดเลือดกลับเข้าสู่หลอดเลือด
        -โดยปกติ Cardiac outputจะสูงประมาณ48ชม.หลังคลอด จะลดลงภายใน 2 สัปดาห์ ลดลงร้อยละ 30
        
        6-12 สัปดาห์จะกลับเข้าสู่สภาวะปกติ
        
        Plasma volume
        
        หลังคลอดPlasma volumeจะลดลงจากการที่ร่างกายขับPlasmaออกทางdiaphoresis,diuresis
      - ส่วนประกอบของเลือด
        
        ความเข้มข้นของเลือด
        
        -3 วันแรกหลังคลอด Hct และHbสูงขึ้นเล็กน้อยเนื่องจากร่างกายสูญเสียplasma >RBC
        -สัปดาห์ที่ 4-5 หลังคลอดค่าHct,Hb จะลดลงเข้าสู่ระดับปกติเหมือนก่อนการตั้งครรภ์
        
        WBC
        
        WBCสูงกว่าก่อนตั้งครรภ์ จากกระบวนการการอักเสบ ป้องกับการติดเชื้อ ความปวด ความเครียด 10-12 วันหลังคลอด อาจพบWBCสูงถึง20000-25000เซลล์ต่อลูกบาศก์มิลลิเมตร
        
        Clotting factor I,II,VII,IX,X
        
        24 ชม.แรกหลังคลอดclotting factor,fibrinogen ยังมีระดับสูงอยู่เหมือนในช่วงตั้งครรภ์
        2-3 วันหลังคลอดปัจจัยการแข็งตัวของเลือดจะลดลงเท่ากับระยะก่อนตั้งครรภ์
        **ในสัปดาห์แรกยังพบว่า Fibrinogen ยังคงมีระดับสูงอยู่อาจเกิดhypercoagulationได้ มารดาหลังคลอดที่มีการเคลื่อนไหวน้อยลง จึงเสี่ยงต่อการเกิด thromboembolismได้ง่าย
      - ภาวะเลือดดำโปร่งพอง(Varicosities)
        
        -ในระยะแรกหลังคลอดหลอดเลือดดำโปร่งพองบริเวณขาน่อง ขาหนีบ อวัยวะสืบพันธ์ ทวารหนัก ที่เกิดขึ้น ในระยะตั้งครรภ์ จะลดลงอย่างรวดเร็ว แต่บางรายอาจไม่หายขาด
    - - ความอยากอาหาร
        
        มีความอยากเพิ่มขึ้นจากการสูญเสียพลังงานในการคลอด,NPO,รับยาบรรเทาความปวด รวมทั้งการสูญเสียน้ำ เลือด ในระยะคลอด และหลังคลอดออกทางปัสสาวะ เหงื่อ และน้ำคาวปลา
      - ท้องผูก
        
        -พบได้บ่อย 2-3 วันหลังคลอดเนื่องจากprogesteroneทำให้ลำไส้เคลื่อนไหวช้าลง
        -ความตึงตัวของทางเดินอาหารและความดันในช่องท้องลดลง
        -สวนอุจจาระก่อนคลอด
        -เจ็บบริเวณฝีเย็บและริดสีดวงทวาร ทำให้มารดาไม่อยากถ่ายอุจจาระเพราะกลัวเจ็บแผล
        -การสูญเสียน้ำในร่างกาย และNPOกลับคืนสู่สภาพเดิมประมาณ8-14วัน
      - น้ำหนัก
        
        -ลดลงทันทีหลังคลอด ประมาณ4.5-5.5 กก.จากการคลอดทารกรกและการสูญเสียเลือด
        -สัปดาห์แรกหลังคลอด ลดลงอีก2.3-3.6 กก. จากการขับออกทางเหงื่อปัสสาวะ และกระบวนการinvolution of uterus
        -สัปดาห์ที่ 6-8 มารดาที่มีBMIปกติก่อนการตั้งครรภ์ และมีน้ำหนักที่เพิ่มขึ้นระหว่างตั้งครรภ์ที่ปกติจะน้ำหนักลดลงใกล้เคียงกับระยะก่อนการตั้งครรภ์
        -สตรีที่เลี้ยงที่บุตรด้วยนมมารดาจะมีน้ำหนักลดลงเร็วกว่าสตรีที่ไม่เลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา เนื่องจากการให้นมบุตรจะสลายไขมันตามร่างกายที่สะสมไว้ นำมาใช้สร้างน้ำนมในช่วง 6 เดือนแรกหลังคลบอด โดยสตรีที่ให้นมบุตรสม่ำเสมอ จะเผาผลาญพลังงานต่อวัน ประมาณ 500 แคลอรี่ต่อ
    - - -Linea nigra,Facial chloasma สีผิวที่เข้มขึ้นบริเวณลานนมจะจางลงและหายไป
        -Striae gravidarum บริเวณหน้าท้อง เต้านม และต้นขา จะค่อยๆจางเป็นสีเงิน และจะไปหายสมบูรณ์
        -หลอดเลือดที่ผิดปกติ เช่น spider angiomus,plasmar erythema ,epulis โดยปกติจะลดลง
    - - กล้ามเนื้อและข้อต่อ
        
        1-2 วันหลังคลอดมารดามักมีอาการล้าและปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ เป็นผลมาจากการเบ่งคลอด การลดลงของระดับrelaxinช้าๆ ประมาณ 6-8 สัปดาห์หลังคลอดข้อต่อจะกลับคืนสู่สภาพเหมือนเดิมก่อนการตั้งครรภ์
      - กล้ามเนื้อหน้าท้อง
        
        ผนังกล้ามเนื้อมีการยืดขยายจากการคลอด ความตึงตัวของกล้ามเนื้อลดลงโดยเฉพาะสตรีที่ผ่านการคลอดหลายครั้งพบdiastasis recti เกิดจาก rectus abdomenisออกเป็น2ส่วนทำให้ไม่มีกล้ามเนื้อตรงกลางหน้าท้อง
      - Toneของกล้ามเนื้อไม่ดีrectusไม่สามารถกลับคืนสู่สภาพได้ทำให้เกิดภาวะ pendulous abdomen
- - - - Taking-in phase เป็นระยะที่ต้องการพึ่งพาอาศัยผู้อื่นทุกด้านเกิดใน1-2วันแรกหลังคลอด
      - การพยาบาลควรส่งเสริมให้มารดาได้รับการพักผ่อนอย่างเพียงพอดูแลให้มารดามีความสุขสบายเปิดโอกาสให้มารดาระบายความรู้สึก
    - - Taking-hold phase เป็นระยะที่เริ่มเป็นตัวของตนเองมากขึ้น เกิดขึ้นในช่วง3-10 วันหลังคลอด มารดาเริ่มสนใจที่จะเรียนรู้และฝึกทักษะการดูแลบุตร
      - การพยาบาลควรให้คำแนะนำในการดูแลบุตรกระตุ้นให้มารดาฝึกบทบาทในการดูแลบุตรเพื่อลดความกังวลและสร้างความมั่นใจ
    - - Letting-go phase เป็นระยะที่มารดามีความเป็นตัวของตัวเองมากขึ้น เกิดขึ้นประมาณ 2 สัปดาห์หลังคลอด ปรับตัวต่อบทบาทการเป็นมารดาและภรรยา
      - การพยาบาลควรส่งเสริมให้มารดามีการตอบสนองความต้องการของทารกที่เหมาะสม
  - - - เกิดระยะแรกหลังคลอดและต่อเนื่องจนถึง 3-4 วันหลังคลอดอาการแสดงได้แก่ หงุดหงิด ร้องไห้ วิตกกังวล รบกวนการหลับและอยากอาหาร การให้คำจำกัดความของอารมณ์เศร้าหลังคลอดคือ อารมณ์ที่มีระยะเวลาการเกิดอาการสั้นิไม่รุนแรง ไม่ต้องรักษาใดๆและอาการจะกลับคืนสู่สภาวะเดิม
    - - คล้ายกับโรคซึมเศร้าทั่วไป ลักษณะอาการของภาวะซึมเศร้าหลังคลอด พบว่ามีการเปลี่ยนแปลงในกิจกรรมการนอนหลับ ความอยากอาหาร มีอารมณ์เศร้าหงุดหงิด มีความวิตกกังวล จัดการปัญหาไม่ได้มีความคิดเชิงลบ กลัวเมื่อต้องอยู่คนเดียว สับสน สูญเสียการรับรู้ รู้สึกผิด สูญเสียความมั่นใจ และมีความคิดอยากทำร้ายตัวเองหรืออยากทำร้ายบุตร ลักษณะดังกล่าวแตกต่างจากอารมณ์เศร้าหลังคลอด คือมีอาการรุนแรงมากกว่าจนถึงขั้นรบกวนความเป็นอยู่ การเลี้ยงดูทารกและอาการอยู่นานเกิน 2 สัปดาห์
    - - เป็นอาการที่มีความรุนแรงมาก รูปแบบของโรคจิตหลังคลอดเป็นรูปแบบที่รุนแรงมาก และมีความผิดปกติ ของอารมณ์มากที่สุด อาการเริ่มต้นใน 48-72ชั่วโมง ภายหลังคลอด และมีการพัฒนาอาการภายใน 2 สัปดาห์ซึ่งมักจะเเสดงอารมณ์เศร้าหรือมีอารมณ์สุข แต่อาการจะเปลี่ยนอย่างรวดเร็ว มีอาการหลงผิดและเห็นภาพหลอนร่วมด้วย
- - - - ประโยชน์
        
        1.เพื่อผ่อนคลายความเครียดทำให้จิตใจปลอดโปร่งและแจ่มใส
        2.เป็นการบริหารปอดทำให้ร่างกายได้รับอากาศเพียงพอสำหรับช่วยฟื้นคืนสู่สภาพเดิมได้เร็ว
      - วิธีทำ
        
        1.นอนหงายราบไม่หนุนหมอนชันเข่าและเอามือทั้งสองวางบนหน้าท้อง
        2.สูดลมหายใจออกทางจมูกให้หน้าท้องโป่งออกซึ่งจะรุ้สึกได้โดยวางมือบนหน้าท้อง
        3.ค่อยๆผ่อนลมหายใจออกทางปากพร้อมทั้งแขม่วท้องให้ทำซ้ำ 5-10ครั้งเริ่มทำตั้งแต่วันแรกและหลังคลอด
    - - ประโยชน์
        
        1.ช่วยให้น้ำคาวปลาไหลได้สะดวกและมดลูกเข้าอู่ในตำปหน่งปกติอย่างรวดเร็ว
        2.ช่วยป้องกันและบรรเทาอาการปวดหลัง
        3.ทำให้ไม่รู้สึกตึงและเจ็บแผลฝีเย็บมากเกินไป
        4.ทำให้ผ่อนคลายความเครียดและนอนพักในท่าสบาย
        5.ลดอาการปวดมดลูก
      - วิธีทำ
        
        นอนคว่ำศีรษะตะแคงไปทางด้านใดด้านหนึ่งวางแขนข้างลำตัวท้องน้อยและสะโพกนอนนานประมาณ 30 นาที เริ่มทำตั้งแต่วันแรกหลังคลอด
    - - ประโยชน์
        
        เพื่อให้กล้ามเนื้อไหล่และแขนแข็งแรงเป็นการเตรียมพร้อมสำหรับมารดาที่จะอุ้มและให้นมแก่ทารกในระยะหลังคลอด
      - วิธีทำ
        
        1.นอนหงายราบไม่หนุนหมอนขาเหยียดตรงทั้งสองข้างและวางแขนราบข้างลำตัว
        2.ยกแขนทั้งสองข้างขึ้นให้ตั้งฉากกับลำตัวขณะทำแขนต้องเหยียดตรงและข้อศอกเกร็ง
        3.หลังจากนั้นค่อยๆเอาแขนลงและกางออกจากลำตัว
        4.วางแขนไว้ข้างลำตัว
        5.ทำเช่นนี้ประมาณ 5-10 ครั้งติดต่อกันเริ่มทำตั้งแต่วันแรกหลังคลอด
    - - ประโยชน์
        
        1.ช่วยให้การเคลื่อนไหวของคอสะดวกมีความคล่องตัวและแข็งแรง
        2.ทำให้กล้ามเนื้อหน้าท้องแข็งแรงและลดแรงตึงที่ส่วนหลัง
        3.ช่วยลดหน้าท้อง
      - วิธีทำ
        
        1.นอนหงายไม่หนุนหมอน วางแขนราบข้างลำตัว 2.ยกศีรษะขึ้นให้คางจรดหน้าอกโดยหลังส่วนบนจะไม่โดนพื้น
        3.ค่อยๆวางศีรษะลงกับพื้นทำเช่นนี้โดยไม่ขยับส่วนอื่นๆของร่างกายทำวันละ5-10ครั้งติดต่อกัน