Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ภาวะมดลูกแตก (Uterrine rupture ) - Coggle Diagram
ภาวะมดลูกแตก
(Uterrine rupture )
ความหมาย
ภาวะที่มีการฉีกขาดของผนังมดลูกในขณะตั้งครรภ์หลังจากทารกโตพอที่จะมีชีวิตอยู่ได้ หรือหลังอายุครรภ์ 28 สัปดาห์ และเกิดการฉีกขาดระหว่างตั้งครรภ์ ระหว่างเจ็บครรภ์ หรือระหว่างการคลอด โดยไม่รวมการแตกหรือฉีกขาดในการตั้งครรภ์นอกมดลูกหรือการทะลุของมดลูกที่ไม่ได้ตั้งครรภ์
ชนิดของมดลูกแตก
การแตกของมดลูกที่เป็นปกติ เนื่องจากได้รับการกระทบกระเทือน (Traumatic rupture of the intact uterus)
การแตกเองของมดลูก (Spontaneous raptor of the Intact uterus )
การแตกของแผลเป็นการแตกของแผลเป็นที่ตัวมดลูก (Rupture previous uterine scar)
การพยาบาล
1.การพยาบาลเพื่อป้องกันภาวะมดลูกแตก
2.มารดาที่เคยผ่าตัดข้อทางหน้าท้องควรแนะนำให้คุมกำเนิดและเว้นระยะในการตั้งครรภ์อย่างน้อย 2 ปี และเมื่อตั้งครรภ์ และมาฝากครรภ์ครั้งแรกควรส่งพบแพทย์เพื่อประเมินสภาพและอายุครรภ์ ถ้าอายุครรภ์มากกว่า 36 สัปดาห์ต้องส่งพบแพทย์เพื่อตรวจพิเศษด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง (Ultrasound) เพื่อคะเนกำหนดคลอด และเพื่อนัดมารดามาคลอด
3.ในระยะคลอดต้องเฝ้าดูแลมารดาอย่างใกล้ชิด
ตรวจการหดรัดตัวของมดลูกถ้าพบว่าผิดปกติคือ Interval< 2 นาที, duration > 90 วินาที, resting period < 1 นาที, 30 วินาที และ intensity +4
สังเกตลักษณะมดลูกถ้าพบว่ามีลักษณะคือมดลูกแบ่งเป็น 2 ลอน หน้าท้องแข็งตลอดเวลา
มารดากระสับกระส่าย ปวดท้องมาก แน่นอึดอัดในท้อง ฟังเสียงหัวใจทารกไม่ได้ยิน ให้รายงานแพทย์
1.มารดาที่มีประวัติการคลอดยากผ่าตัดมดลูกและเคยได้รับการทำสูติศาสตร์หัตถการควรแนะนำให้ฝากครรภ์อย่างสม่ำเสมอในระยะตั้งครรภ์ และแนะนำให้มารดามาคลอดที่โรงพยาบาล
4.ในกรณีที่มีการตั้งครรภ์ผิดปกติหรือมีภาวะแทรกซ้อนของการตั้งครรภ์ เช่นทารกถ้าขวาง เด็กหัวบาตร การคลอดล่าช้า เคยผ่าตัดที่มดลูก เคยได้รับการทำสูติศาสตร์หัตถการ ควรรายงานแพทย์เพื่อพิจารณาผ่าท้องทำคลอด
การพยาบาลเมื่อมีภาวะมดลูกแตกแล้ว
1.เตรียมมารดาเพื่อทำผ่าตัดในรายที่มีภาวะเสี่ยงต่อมดลูกแตกหรือ ในรายที่มีมดลูกแตก
2.เตรีเตรียมอุปกรณ์ช่วยฟื้นคืนชีพ
3.ให้การดูแลจิตใจมารดาและครอบครัวในกรณีที่สูญเสียบุตร
ลักษณะของมดลูกแตก
มดลูกปริ (Dehiscence) อาจไม่พบอาการอะไรเลย ในรายที่เคยผ่ามดลูกแผลเก่าอาจปริแยกจากกันโดยเยื่อหุ้มรกยังไม่แตก ซึ่งอาการอาจดำเนินอย่างค่อยๆเป็น ค่อยๆไป และในระยะคลอดมดลูกปริอาจจะกลายเป็นมดลูกแตกได้
มดลูกแตกไม่สมบูรณ์ (Incomplete rupture) รอยแตกไม่ทะลุชั้น คือมีการฉีกขาดของฉันกล้ามเนื้อมดลูกเท่านั้น ส่วนชั้น peritoneum ยังคงปกติดีอยู่
มดลูกแตกสมบูรณ์ (Complete rupture) รอยแตกทะลุชั้นเนื้อเยื่อบุท้อง (peritoneum) มดลูกแตกลักษณะนี้ทารกจะหลุดเข้าไปอยู่ในช่องท้อง
สาเหตุ
เคยผ่านการตั้งครรภ์ และการคลอดบุตรจำนวนมาก (grand multiparty)
การใช้ยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก
การบาดเจ็บบริเวณช่องคลอดอย่างรุนแรง (severe abdominal trauma ) จากการได้รับอุบัติเหตุ
รกฝังตัวลึกชนิด placenta percreta หรือ placenta increta
การทำสูติศาสตร์หัตถการอย่างยาก เช่น การคลอดด้วยคีม การคลอดท่าก้น การหมุนเปลี่ยนท่าเด็กจากภายในทำร้าย สูติศาสตร์หัตถการเด็กเป็นต้น
การคลอดติดขัด (obstructed labor) จากการผิดสัดส่วนระหว่างศีรษะทารกกับช่องเชิงกราน (cephalopelvic disproportion) , contracted pelvis , hydrocephalus ทารกอยู่ในท่าผิดปกติ เช่น ถท่าขวาง มีก้อนเนื้องอกขวางอยู่ เช่น เนื้องอกรังไข่หรือมดลูก ครรภ์แฝด
รอยแผลผ่าตัดเดิม จากแผลผ่าตัดท้องคลอด หรือแผลผ่าตัดอื่นๆ เช่น การผ่าตัดเอาเนื้องอกในมดลูกออก
อาการและอาการแสดง
1.อาการและอาการแสดงเตือนว่ามดลูกจะแตก (Threatened uterine rupture )
กดเจ็บบริเวณเหนือหัวเหน่า โดยเฉพาะบริเวณล่างของมดลูก
พบ Bandl’s ring หรือ pathological retraction ring
กระสับกระส่าย ชีพจรเบาเร็ว หายใจไม่สม่ำเสมอ
จากการตรวจภายในช่องคลอดพบว่าปากมดลูกลอยสูงขึ้น เนื่องจากถูกดึงรั้งขึ้นไป และอาจพบปากมดลูกบวม
ปวดท้องน้อยบริเวณเหนือหัวเหน่าอย่างรุนแรง
อัตราการเต้นของหัวใจทารกในครรภ์ไม่สม่ำเสมอ
มดลูกหดรัดตัวตลอดเวลา (tetanic uterine contraction) ไม่สัมพันธ์กับความก้าวหน้าของการคลอด
อาจมีอาจมีเลือดออกทางช่องคลอด
2.อาการและอาการแสดงของมดลูกแตก (Uterrine rupture )
เสียงหัวใจทารกจะเปลี่ยนแปลงหรือหายไป ขึ้นอยู่กับสภาขึ้นอยู่กับพยาธิสภาพของมดลูกที่แตก
การตรวจภายในพบว่าสวนนำลอยกลับหรือสวนนำลอยขึ้นสูง หรือตรวจไม่ได้สวนนำและอาจคลำพบรอยแตกของมดลูก
คลำส่วนของทารกได้ชัดเจนมากขึ้นและอาจคลำได้ส่วนของมดลูกอยู่ข้างทารก
อาจคลำได้ก้อนหยุ่นๆข้างมดลูก ถ้ามีเลือดเข้าไปค้างอยู่ใน Broad ligament
อาจมีอาการHypovolemic shock
สวนปัสสาวะอาจได้เลือดปนในปัสสาวะ ถ้ามีการฉีกขาดของกระเพาะปัสสาวะ
บางรายพบมีเลือดออกทางช่องคลอดมาก
ปวดท้องอย่างรุนแรง รู้สึกอึดอัดเนื่องจากเลือดน้ำคร่ำและตัวทารกทำให้ระคายเคืองเยื่อบุช่องท้อง
อาการปวดท้องน้อยจะทุเลาลงภายหลังจากที่มารดาบางรายบอกว่ารู้สึกเหมือนกับมีการแยกออกของอวัยวะในช่องท้อง
ผลกระทบต่อทารก
อัตราการตายปริกำเนิดของทารกจากภาวะมดลูกแตก เนื่องจากทารกขาดออกซิเจน
ผลกระทบต่อมารดา
อัตราการตายของมารดาจากมดลูกแตกเพิ่มขึ้น ซึ่งสัมพันธ์กับการเสียเลือดทั้งก่อนและหลังคลอด และเกิดการติดเชื้อ
การรักษา
รายงานกุมารแพทย์ เพื่อช่วยฟื้นคืนชีพทารก ในกรณีที่ทารกยังมีชีวิต
การเย็บซ่อมแซมหรือตัดมดลูก
การผ่าตัดเปิดช่องท้อง (Exploratory laparotomy) เพื่อแก้ไขสาเหตุของมดลูกแตก
ถ้าเลือดออกอีกต้องทำผ่าตัด เพื่อผูก Hypogastric arteries ทั้งสองข้างร่วมด้วยภายหลังการตัดมดลูกออกแล้ว
แก้ไขภาวะช็อค
ให้เลือดทดแทน และให้ยาปฏิชีวนะอย่างเต็มที่