Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
สายสะดือย้อย (Prolapsed of the umbilical cord), มี 3 ชนิด ดังนี้ -…
สายสะดือย้อย
(Prolapsed of the umbilical cord)
ความหมาย
ภาวะที่สายสะดือลงมาอยู่ข้างๆ หรือต่ำกว่าส่วนนำของทารกในครรภ์ หรือสายสะดือโผล่ออกมาภายนอกช่องคลอด
ชนิดของสายสะดือย้อย
สายสะดือย้อยลงมาอยู่ต่ำกว่าส่วนนำของทารกในครรภ์ และถุงน้ำคร่ำยังไม่แตก(Forelying cord / Funic presentation / Cord presentation)
สายสะดือย้อยลงมาอยู่ต่ำกว่าส่วนนำของทารกในครรภ์ มักจะอยู่ในช่องคลอด หรือบางรายจะออกมานอกช่องคลอด และถุงน้ำคร่ำแตกแล้ว (Overt prolapsed cord / Prolapsed of cord presentation)
สายสะดือย้อยลงมาต่ำกว่าปกติ หรือลงมาอยู่ข้างๆส่วนนำทารกในครรภ์ สายสะดือส่วนนี้จะถูกกดกับช่องทางคลอดได้ เมื่อทารกเคลื่อนต่ำลง หรือเมื่อทารกเคลื่อนต่ำลง หรือเมื่อมดลูกหดรักตัวถุงน้ำคร่ำอาจจะแตกหรือไม่แตกก็ได้ (Occult prolapsed cord)
ผลกระทบต่อมารดา
มีผลกระทบทางด้านจิตใจของมารดาถ้าทารกในครรภ์เสียชีวิต
การพยาบาล
ดังต่อไปนี้
1 ประเมินสภาพมารดาและทารกในครรภ์ที่มีภาวะเสี่ยงต่อการเกิดสายสะดือย้อย เช่น ทารกถ้าผิดปกติ มีน้ำเดินก่อนการเจ็บครรภ์ เป็นต้น เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดสายสะดือย้อย
2 ดูแลให้นอนพักบนเตียงเมื่อถุงน้ำคร่ำแตก
3 ประเมินอัตราการเต้นของหัวใจทารกในครรภ์ เพื่อประเมินสภาพทารกในครรภ์
4 ตรวจภายในด้วยความนุ่มนวล ระมัดระวังไม่ให้ถุงน้ำแตก เพื่อประเมินการเกิดภาวะสายสะดือย้อย
5 ถ้าตรวจพบสายสะดือย้อย ใช้นิ้วมือดันสวนน้ำไว้ไม่ให้เคลื่อนต่ำลงมาและจัดท่านอนให้ยกก้นสูง เพื่อลดการกดทับสายสะดือ
6 ดูแลให้มารดาได้รับออกซิเจน เพื่อให้ทารกได้รับออกซิเจนเพิ่มขึ้น
7 เตรียมการคลอดฉุกเฉิน หรือเตรียมผ่าตัดคลอดทางหน้าท้อง และรายงานแพทย์ เพื่อให้การช่วยเหลือโดยรีบด่วน
8 อธิบายให้มารดาเข้าใจเกี่ยวกับการวางแผนการช่วยเหลือ เพื่อความร่วมมือและคลายความวิตกกังวล
9 ประเมินสภาพจิตใจมารดาหลังคลอดในกรณีที่สูญเสียบุตร เพื่อให้การดูแลด้านจิตใจและประคับประคองด้านจิตใจ ตลอดจนส่งเสริมครอบครัวให้สนับสนุนด้านจิตใจด้วย
สาเหตุ
การตั้งครรภ์แฝด/ครรภ์แฝดน้ำ
การตั้งครรภ์หลัง
ภาวะที่มีการผิดสัดส่วนของส่วนนำทารกกับช่องทางคลอด
ทารกไม่ครบกำหนด
การเจาะถุงน้ำ หรือถุงน้ำแตกก่อนที่ส่วนนำจะลงสู่ช่องเชิงกราน
สายสะดือยาวกว่าปกติ
ทารกท่าผิดปกติ เช่น ท่าก้มชนิดมีเท้ายืนเป็นส่วนนำ ท่าขวาง
รกเกาะต่ำ หรือสายสะดือเกาะบริเวณริมริมขอบรก
อาการและอาการแสดง
เห็นสายสะดือโผล่พ้นช่องคลอดออกมา
คลำพบสายสะดือจาการตรวจภายใน อาจจับได้ชีพจรบนสายสะดือเป็นจังหวะ
เสียงหัวใจทารกในครรภ์ผิดปกติ โดยหาสาเหตุไม่พบ
การตรวจคลื่นเสียงความถี่สูง (ultrasound) อาจช่วยในการวินิจฉัยสายสะดือย้อยชนิด Forelying cord หรือ occult prolapsed cord ได้
ผลกระทบต่อทารก
ทารกอาจเสียชีวิตจากการขาดออกซิเจน เนื่องจากสายสะดือถูกส่วนนำกดทับกับช่องทางคลอด พบว่าทารกจะตายภายใน 3 นาที หลังจากสายสะดือกูกกดทับ
การรักษา
การช่วยเหลือแบบฉุกเฉิน
1.1 จัดให้ผู้คลอดนอนในท่า
นอนตะแคงยกก้นสูง(Elevate Sim's position)
นอนในท่าโก้งโค้ง(Knee chest position)
นอนหงายยกก้นสูง (Trendelenburg position)
1.2 สอดมือเข้าไปในช่องคลอด แล้วดันฟันดำไว้ไม่ให้ส่วนนำเคลื่อนลงมากดสายสะดือ
1.3 ให้ออกซิเจนแก่มารดา อาจจะทำให้ทารกได้รับออกซิเจนมากขึ้น
1.4 ถ้าสายสะดือมีแนวโน้มจะโผล่ออกมานอกช่องคลอด ควรพยายามให้อยู่ในช่องคลอด เพราะอุ่นและไม่แห้งลดการหดเกร็งของหลอดเลือด(vasospasm)
1.5 หากสายสะดือออกมานอกช่องคลอด ให้ใช้ก๊อตชุบน้ำเกลือ NSS คลุมปิดสายสะดือไว้ ป้องกันไม่ให้สายสะดือแห้ง ลดการหดเกร็งของหลอดเลือด(vasospasm)
1.6 ทำให้กระเพาะปัสสาวะโป่งตึงด้วยการใส่น้ำเกลือ 500 ถึง 1,000 มิลลิลิตร ทางสายสวนปัสสาวะ เพราะถ้ากระเพาะปัสสาวะโป่งตัวขึ้นจะช่วยดันมดลูกและส่วนนำของทารก
การช่วยเหลือการคลอด
มีดังนี้
2.1 ถ้าทารกในครรภ์มีชีวิตอยู่ ปากมดลูกเปิดหมด ศีรษะทารกลงมาต่ำในช่วงคลอดด้วยคีม
2.2 ผ่าคลอดทางหน้าท้อง เป็นวิธีที่ดีที่สุดยกเว้นกรณีที่ทารกเสียชีวิตหรือมีความผิดปกติแต่กำเนิด
2.3 กรณีที่ทารกในครรภ์เสียชีวิต ให้ดำเนินการคลอดทางช่องท้อง ยกเว้นกรณีที่มีการผิดสัดส่วนระหว่างทารกกับช่องเชิงกราน อาจจะต้องทำหัตถการทำลายทารก หรือผ่าท้องคลอด
2.4 breech extraction ในกรณีที่เป็นท่าก้น ปากมดลูกเปิดหมด ไม่มีภาวะผิดสัดส่วนของทารกกับช่องเชิงกราน
2.5 ใช้เครื่องดึงสุญญากาศในรายที่เป็นครรภ์หลัง ปากมดลูกเปิดเกือบเต็มที่แล้วและศีรษะที่ไม่มีการผิดสัดส่วนของทารกกับช่องเชิงกรานมารดา
2.6 ในครรภ์หลังที่ปากมดลูกเปิดตั้งแต่ 7-8 cm ขึ้นไปที่เป็นชนิด Forelying cord ท่าของทารกปกติมีความก้าวหน้าของการคลอดเร็ว ทารกไม่มีภาวะขาดออกซิเจน พยายามไม่ให้ถุงน้ำแตก อาจจะรอเพื่อให้คลอดเองทางช่องท้องได้
การวินิจฉัย
ถ้าสายสะดือพลัดต่ำชนิด Occult prolapse cord และตรวจไม่พบส่วนของสายสะดือโผล่ออกมาหรือคลำไม่พบจากการตรวจทางช่องคลอด แต่จะพบว่ามีอัตราการเต้นของหัวใจทารกผิดปกติ (Variable deceleration) หรืออัตราการเต้นของหัวใจทารกลดลง (Bradycardia) โดยอ่านจากเครื่อง Monitor ซึ่งแสดงว่าสายสะดือถูกกด
เสียงหัวใจทารกเปลี่ยนไป: Occult หรือ Forelying Cord
เสียงหัวใจทารกเปลี่ยนทันทีภายหลังถุงน้ำแตก: Occult หรือ Forelying cord
กรณีที่ถุงน้ำคร่ำยังไม่แตกหรือในราย Forelying insertion of the umbilical cord
กรณีที่ถุงน้ำแตกแล้ว เกิด prolapse Cord จะคลำได้สายสะดือชัดเจนหรือมองเห็นถ้าสายสะดือโผล่ออกมานอกช่องคลอด
เสียงหัวใจทารกในครรภ์เปลี่ยนทันทีในระหว่างดึงศีรษะเด็กด้วยคีบมักพบในรายที่เป็น Occult prolapse of cord
มี 3 ชนิด ดังนี้