Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
สายสะดือย้อย (Prolapsed of the umbilical cord), cord-pnvasa-praeviaafe-3…
สายสะดือย้อย
(Prolapsed of the umbilical cord)
ชนิดและสาเหตุการเกิด
ชนิด
สายสะดือย้อยลงมาอยู่ต่ำกว่าส่วนนำของทารกในครรภ์ และถุงน้ำคร่ำยังไม่แตก (Forelyingcord/Funic presentation / Cord presentation)
สายสะดือย้อยลงมาอยู้ข้างๆส่วนนำทารก อาจถูกกดกับช่องทางคลอดได้
(Occult prolapsed cord)
สายสะดือย้อยลงมาอยู่ต่ำกว่าส่วนนำของทารกในครรภ์
มักจะอยู่ในช่องคลอด หรือบางรายจะออกมานอกช่องคลอด
และถุงน้้ำคร่ำแตกแล้ว Overt prolapsed cord
สาเหตุ
รกเกาะต่ำ หรือสายสะดือเกาะบริเวณริมขอบรก
สายสะดือยาวกว่าปกติ
การเจาะถุงน้ำ หรือถุงน้ำแตกก่อนที่ส่วนนำจะลงสู่ช่องเชิงกราน
การตั้งครรภ์หลัง
ทารกไม่ครบกำหนด
การตั้งครรภ์แฝด / ครรภ์แฝดน้ำ
ภาวะที่มีการผิดสัดส่วนของส่วนนำทารกกับช่องทางคลอด
ทารกท่าผิดปกติ เช่น ท่าก้นชนิดมีเท้ายื่นเป็นส่วนนำ ท่าขวาง
อาการและผลกระทบ
อาการ
เห็นสายสะดือโผล่พ้นช่องคลอดออกมา
เสียงหัวใจทารกในครรภ์ผิดปกติ โดยหาสาเหตุอื่นไม่พบ
พบว่ามีอัตราการเต้นของหัวใจทารกผิดปกติ (variable deceleration)
และมีอัตราการเต้นของหัวใจทารกลดลง (fetal bradycardia)
คลำพบสายสะดือจากการตรวจภายใน อาจจะจับได้ชีพจรบนสายสะดือเต้นเป็นจังหวะ
การตรวจด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง (ultrasound) ช่วยวินิจฉัย
Forelying cord หรือ occult prolapsed cord
ผลกระทบ
มารดา
มีผลกระทบทางด้านจิตใจของมารดาถ้าทารกในครรภ์เสียชีวิต
ทารก
ทารกเสียชีวิตจากการขาดออกซิจน จะเสียชีวิตหลังสายสะดือถูกกดภายใน3นาที
การรักษาและการพยาบาล
การรักษา
การช่วยเหลือฉุกเฉิน
การจัดท่านอนท่า Trendelenburg position
การจัดท่า Elevate Sim’s position
การจัดท่าKnee-chest position
ให้ออกซิเจนแก่มารดา
ถ้าสายสะดือมีแนวโน้มจะโผล่อกมานอกช่องคลอด ควรพยายามให้อยู่ในช่องคลอด เพราะอุ่นและไม่แห้ง ลดการหดเกร็งของหลอดเลือด (vasospasm)
หากสายสะดือย้อยออกมานอกช่องคลอด ให้ใช้ก๊อซชุบน้ าเกลือ NSS คลุมปิดสายสะดือไว้ป้องกันไม่ให้สายสะดือแห้ง ลดการหดเกร็งของหลอดเลือด (vasospasm)
ทำให้กระเพาะปัสสาวะโปุงตึงโดยการใส่น้ำเกลือ 500-1,000 มิลลิลิตรทางสายสวนปัสสาวะ
เพราะเชื่อว่ากระเพาะปัสสาวะโป่งตัวขึ้นจะช่วยดันมดลูกและส่วนนำ
การช่วยเหลือการคลอด
กรณีที่ทารกในครรภ์เสียชีวิต ให้ดำเนินการคลอดทางช่องคลอด
ยกเว้นกรณีที่มีการผิดสัดส่วนระหว่างทารกกับช่องเชิงกราน
Breech extraction ในกรณีที่เป็นท่าก้น ปากมดลูกเปิดหมด ไม่มีภาวะผิดสัดส่วนของทารกกับช่องเชิงกราน
ผ่าตัดคลอดทางหน้าท้อง
ใช้เครื่องดึงสุญญากาศในรายที่เป็นครรภ์หลัง ปากมดลูกเปิดเกือบเต็มที่แล้ว และท่าศีรษะที่ไม่มีการผิดสัดส่วนของทารกกับช่องเชิงกรานมารดา
ถ้าทารกในครรภ์มีชีวิตอยู่ ปากมดลูกเปิดหมด ศีรษะทารกลงมาต่่ำให้ช่วยคลอดด้วยคีม
ในครรภ์หลังที่ปากมดลูกเปิดตั้งแต่ 7-8 เซนติเมตรขึ้นไปที่เป็นชนิด Forelying cord ทารกไม่มีภาวะขาดออกซิเจน (fetal distress) พยายาม
ไม่ให้ถุงน้ำแตก อาจจะรอเพื่อให้คลอดเองทางช่องคลอดได้
การพยาบาล
ถ้าตรวจพบสายสะดือย้อย ใช้นิ้วมือดันส่วนนำไว้ไม่ให้เคลื่อนต่่ำลงมา และจัดท่านอนให้ยกก้นสูงเพื่อลดการกดทับ
ดูแลให้มารดาได้รับออกซิเจน
ตรวจภายในด้วยความนุ่มนวล ระมัดระวังไม่ให้ถุงน้ำแตก
เตรียมการคลอดฉุกเฉินหรือเตรียมผ่าตัดคลอดทางหน้าท้อง
ประเมินอัตราการเต้นของหัวใจทารกในครรภ์
อธิบายให้มารดาเข้าใจเกี่ยวกับการวางแผนการช่วยเหลือ
ดูแลให้นอนพักบนเตียงเมื่อถุงน้้ำคร่ำแตก
ประเมินสภาพจิตใจมารดาหลังคลอดในกรณีที่สูญเสียบุตร
ประเมินสภาพมารดาและทารกในครรภ์ ที่มีภาวะเสี่ยงต่อการเกิดสายสะดือย้อย
ข้อวินิจฉัยการพยาบาล
เสี่ยงต่อการเกิดสายสะดือย้อย เนื่องจากทารกอยู่ในท่าผิดปกติ
ตรวจภายในด้วยความนุ่มนวล และระมัดระวังไม่ให้ถุงน้้ำแตก
ฟังและบันทึกเสียงการเต้นของหัวใจทารกในครรภ์ทุก 1 ชั่วโมง ในระยะปากมดลูกเปิดช้า (latent phase) และทุก 30 นาที ในระยะปากมดลูกเปิดเร็ว (active phase) แต่ถ้าเสียงการเต้นของหัวใจทารกใน
ครรภ์มากกว่า 160 ครั้ง/นาที หรือน้อยกว่า 110 ครั้ง/นาที ต้องรายงานแพทย์
อธิบายให้มารดาเข้าใจเกี่ยวกับการวางแผนให้การช่วยเหลือมารดา
ให้มารดาสังเกตลักษณะการดิ้นของทารกในครรภ์ เพื่อประเมินสภาพทารกในครรภ์
เสี่ยงต่อการเกิดสายดือย้อย เนื่องจากมีน้ำเดินก่อนการเจ็บครรภ์
ดูแลให้มารดานอนพักห้ามลุกจากเตียง
ฟังและบันทึกเสียงหัวใจทารกในครรภ์อย่างสม่่ำเสมอ ทุก 30 นาที
เสี่ยงต่อการเกิดสายดือย้อย เนื่องจากมีน้ำเดินก่อนการเจ็บครรภ์
ให้มารดาสังเกตลักษณะของน้ าคร่ า หากมี thin หรือ thick meconium stained จัดให้ผู้คลอดนอนตะแคงซ้าย ให้ออกซิเจน ตรวจภายใน
ทารกในครรภ์ขาดออกซิเจน เนื่องจากเกิดภาวะสายสะดือย้อย
ดูแลให้มารดาได้รับออกซิเจน
Monitor EFM และบันทึกอัตราการเต้นของหัวใจทารกในครรภ์
จัดให้มารดานอนยกก้นสูง เพื่อลดการกดของส่วนนำทารกกับช่องทางคลอด
เตรียมผ่าตัดทำคลอด
ทันทีที่ตรวจพบสายสะดือย้อย ใช้นิ้วมือดันส่วนนำไว้ไม่ให้เคลื่อนต่่ำลงมา
อธิบายมารดาและครอบครัวเกี่ยวกับการช่วยเหลือการคลอดในกรณีต้องผ่าตัด
อธิบายให้มารดาเข้าใจเกี่ยวกับการวางแผนให้การช่วยเหลือในมารดา
มารดาและครอบครัวมีความเศร้าโศก เนื่องจากการสูญเสียทารก
รับฟังมารดาได้ระบายความรู้สึกเงียบๆ และรับฟังอย่างตั้งใจด้วยท่าทีที่อบอุ่นเป็นกันเอง
ส่งเสริมพฤติกรรมการปรับตัวต่อความเครียดอย่างเหมาะสม
ประเมินภาวะจิตใจของมารดาและครอบครัวต่อการสูญเสียทารก
ส่งเสริมและแนะนำให้สมาชิกของครอบครัวมีส่วนร่วมในการดูแลมารดาอย่างใกล้ชิด