Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ภาวะมดลูกปลิ้น …
ภาวะมดลูกปลิ้น (Inversion of the uterus)
ความหมาย
ภาวะที่ยอดมดลูกรั้งลงมาส่วนล่างของโพรงมดลูก อาจพ้นปากมดลูกออกมาหรือโผล่ออกมาถึงปากช่องคลอด
ชนิดของมดลูกปลิ้น
ระดับความรุนแรง
มดลูกปลิ้นแบบไม่สมบูรณ์ (incomplete inversion)
มดลูกปลิ้นแบบสมบูรณ์ (complete inversion)
มดลูกปลิ้นแบบสมบูรณ์และเคลื่อนต่ำลงมานอกปากช่องคลอด (prolapsed of Complete inverted uterus)
ตามระยะเวลา
Subacuse uterine Inversion เกิด 24 ชั่วโมงหลังคลอด จนถึง 1 เดือน
Chonic uterine inversion ตั้งแต่1 เดือน
Acute uterine inversion เกิดภายใน 24 ชั่วโมงหลังคลอด
พยาธิสภาพ
เมื่อเกิดการปลิ้นของมดลูกหลังทารกคลอด หรือหลังคลอดรกแล้วปากมดลูกและมดลูกส่วนล่างจะมีการหดรัดตัวเป็นวงแหวนล้อมรอบส่วนของมดลูกที่หย่อนตัวลง ทำให้ขาดเลือดไปเลี้ยงเกิดการบวมและมีเนื้อตายในที่สุดเนื้อตายนั้นจะหลุดออกมา
สาเหตุ
สายสะดือแรงเกินไป
ทำคลอดรกในขณะที่รกยังไม่ลอกตัวหรือรกเกาะแน่น
รกเกาะบริเวณส่วนยอดของมดลูกการดึง
ดันยอดมดลูกที่หน้าท้องมารดามากเกินไปในการช่วยทำคลอดรก
มดลูกและปากมดลูกอยู่ในภาวะคลายตัว
สาเหตุส่งเสริม
ผนังมดลูกหย่อนพบมดลูกปลิ้นภายหลังคลอดที่มีความดันในช่องท้องเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว
วัยรุ่น หญิงตั้งครรภ์ เเละผู้หญิงทั่วไปที่ทานยาคุมกำเนิด หรือใช้แผ่นเเปะเอสโตรเจน เพื่อคุมกำเนิด มีโอกาสสูงกว่าผู้หญิงในวัยหมดประจำเดือน
มีพยาธิสภาพที่มดลูก
อาการและอาการแสดง
การตรวจภายในคลำได้ก้อนเนื้อที่ปากมดลูก คลำได้ก้อนในช่องคลอด หรือก้อนโผล่ออกนอกช่องคลอด ถ้ารกยังไม่หลุดก็จะเห็นรกติดกับก้อนเนื้อ
การตรวจหน้าท้องมดลูกปลิ้นชนิดไม่สมบูรณ์จะพบว่ายอดมดลูกเป็นแอ่งหรือคล้ายปล่องภูเขาไฟ รายที่มดลูกปลิ้นสมบูรณ์จะคลำไม่พบยอดมดลูก
มีอาการช็อคจากการปวดและการเสียเลือดมาก
มีอาการปวดท้องอย่างรุนแรง รกติดแน่น
มีเลือดออกหลังคลอด ถ้ารกคลอดแล้ว จากผนังมดลูกด้านใน มีโพรงหลอดเลือดบริเวณที่รกเกาะ ถูกปลิ้นกลับออกมาอยู่ภายนอกหลอดเลือดที่มดลูกปลิ้น ไม่หดรัดปิดสนิทเลือดจึงไหลออกมามาก
ผนังเยื่อบุมดลูกแห้ง เป็นแผล เกิดตกขาว เลือดออกกะปลิดกะปรอย ปวดหลังจนถึงอุ้งเชิงกราน ปัสสาวะขัด
การรักษา
ถ้ารกลอกตัวแล้วให้เริ่มทำการดันมดลูกกลับได้ทันทีถ้ารกยังไม่ลอกตัวให้เซาะรกออกก่อนและใช้ฝ่ามือส่วนปลายและนิ้วหงายขึ้นแล้วดันยอดมดลูกที่ปลิ้นมาอยู่ข้างนอกให้กลับเข้าไปตามแนวแกนของช่องทางคลอดในการดันมดลูกกลับ (repositioning) ใช้ส่วนปลายสุดของนิ้วมืออยู่ตรงจุดศูนย์กลางของการดันคือยอดมดลูกและใช้นิ้วตรวจหาขอบของปากมดลูกด้วย
ดันมดลูกกลับภายใต้การดมยาสลบโดยใช้ฮาโลเธน (halothane) เพื่อให้ทุกส่วนของร่างกายคลายตัวและอาจให้สารคลายตัวของมดลูกด้วยกลุ่มของโทโคไลซีส (tocolysis)
ให้การรักษาสภาพทั่วไปเช่นให้สารน้ำและให้เลือดอย่างเพียงพอหรือการฉีดมอร์ฟีนเพื่อระงับอาการปวด
การป้องกันสิ่งที่สำคัญที่สุดเช่นการช่วยเหลือการคลอดรกอย่างถูกวิธีการตรวจภายในหลังจากทำคลอดรกและหลังการเย็บแผลสามารถประเมินสภาพได้รวดเร็ว
ให้ oxytocin ทันทีเพื่อช่วยให้มดลูกหดรัดตัวดี
กรณีที่ไม่สามารถดันกลับคืนได้ต้องผ่าตัดทางหน้าท้องช่วยทันที
ให้ยาป้องกันการติดเชื้อและให้ยากลุ่มธาตุเหล็กรักษาภาวะเลือดจาง
ผลกระทบต่อทารก
ทารกได้รับความอบอุ่นจากมารดาล่าช้า
สร้างเสริมสัมพันธภาพระหว่างมารดาและทารกล่าช้า
การพยาบาล
ป้องกันภาวะช็อคจากการเสียเลือด
รายงานแพทย์เพื่อมาดันมดลูกกลับ
ให้ยาแก้ปวดตามแผนการรักษาของแพทย์
ดูแลมดลูกที่ปลิ้นมานอกปากช่องคลอดให้ชุ่มชื้นไม่แห้งโดยใช้ผ้าก๊อซชุบน้ำเกลือคลุมและกดผนังมดลูกที่ปลิ้นไม่ให้เลือดไหลออกมามากในขณะรอแพทย์มาดันมดลูกกลับ
สังเกตภาวะช็อค ได้แก่ เหงื่อออกตัวเย็นความดันโลหิตต่ำหากมีอาการให้รายงานแพทย์เพื่อให้การช่วยเหลือต่อไป
หลังจากแก้ไขภาวะช็อคให้จัดท่า lithotomy
จัดท่า Trendelenberg's position / Knee Chest position
ติดตามภาวะตกเลือดหลังคลอด
ป้องกันการเกิดภาวะมดลูกปลิ้น
ก่อนทำคลอดรกต้องตรวจสอบว่ารกมีการลอกตัวสมบูรณ์แล้วทุกครั้งจากนั้นหากมีอาการแสดงของรกลอกตัวให้คลึงมดลูกให้มีการหดรัดตัวกลมแข็งก่อนทำคลอดรกและ / หรือไล่ก้อนเลือด
ในการช่วยทำคลอดรกไม่ว่าโดยวิธีใดก็ตามเมื่อรกคลอดออกมา แต่เยื่อหุ้มรกยังค้างอยู่ผู้ทำคลอดควรคลำยอดมดลูกว่าหดรัดตัวแข็งก่อนที่จะดึงรกเพื่อรั้งให้เยื่อหุ้มรกส่วนที่เหลือลอกออกมา
ห้ามดึงสายสะดือเพื่อให้รกคลอดก่อนการตรวจสอบว่ารกมีการลอกตัวสมบูรณ์แล้ว
หลังทำคลอดรกคลึงให้มดลูกหดรัดตัวกลมแข็งเพื่อป้องกันการตกเลือด
ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
มารดามีโอกาสตกเลือดหรือช็อคเนื่องจากมีภาวะมดลูกปลิ้น
มารดาปวดมดลูกมากเนื่องจากมดลูกปลิ้น
มารดามีโอกาสเกิดมดลูกปลิ้นเนื่องจากทำคลอดรกไม่ถูกวิธีและ / หรือการฝังตัวของรกแน่นกว่าปกติ
มารดาและครอบครัวมีความวิตกกังวลและกลัวเนื่องจากภาวะมดลูกปลิ้น
ผลกระทบต่อมารดา
เลือดออกอย่างรุนแรง
เจ็บปวดมากหรือช็อคจากการเสียเลือด
อันตรายถึงขั้นเสียชีวิต
การตรวจวินิจฉัย
การตรวจแป๊ปสเมียร์ ผู้เชี่ยวชาญด้านการดูเเลสุขภาพจะขูดตัวอย่างเซลล์ปากมดลูก เพื่อตรวจหาเชื้อเอชพีวี (HPV) เเละการเปลี่ยนเเปลงของเซลล์มะเร็ง เหรือเซลล์ก่อนเป็นมะเร็ง
การส่องตรวจช่องคลอด ได้แก่การที่ผู้เชี่ยวชาญด้านสุขภาพตรวจปากมดลูกอย่างละเอียด ด้วยเครื่องมือที่ใช้ขยายปากมดลูกพร้อมไฟส่อง
การตรวจชิ้นเนื้อ การนำตัวอย่างของเนื้อเยื่อมาตรวจเพื่อหาเซลล์มะเร็ง ผู้หญิงอาจรู้สึกปวดเกร็งที่ท้องระหว่างการตรวจดังกล่าว
