Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
สายสะดือย้อย (Prolapsed of the umbilical cord) - Coggle Diagram
สายสะดือย้อย (Prolapsed of the umbilical cord)
ความหมาย :!:
ภาวะที่สายสะดือลงมาอยู่ข้างๆ หรือต่ำกว่าส่วนนำของทารกในครรภ์ หรือสายสะดือโผล่ออกมาภายนอกช่องคลอด
ชนิดของสายสะดือย้อย :forbidden:
ตามลักษณะที่ตรวจพบ
แบ่งเป็น 3 ชนิด ดังนี้
สายสะดือย้อยลงมาต่ำกว่าปกติ หรือลงมาอยู่ข้างๆส่วนนำของทารกในครรภ์ สายสะดือส่วนนี้จะถูกกดกับช่องทางคลอดได้เมื่อทารกเคลื่อนต่ำลง หรือเมื่อมดลูกหดรัดตัวถุงน้ำคร่ำอาจจะแตกหรือไม่แตกก็ได้ (Occult prolapsed cord)
สายสะดือย้อยลงมาอยู่ต่ำกว่าส่วนนำของทารกในครรภ์ และถุงน้ำคร่ำยังไม่แตก (Forelying cord/Funic presentation / Cord presentation)
สายสะดือย้อยลงมาอยู่ต่ำกว่าส่วนนำของทารกในครรภ์ มักจะอยู่ในช่องคลอด หรือบางรายจะออกมานอกช่องคลอด และถุงน้ำคร่ำแตกแล้ว (Overt prolapsed cord / Prolapsed of cord presentation)
สาเหตุ :warning:
ทารกท่าผิดปกติ เช่น ท่าก้นชนิดมีเท้ายื่นเป็นส่วนนำ ท่าขวาง
ภาวะที่มีการผิดสัดส่วนของส่วนนำทารกกับช่องทางคลอด
การตั้งครรภ์แฝด / ครรภ์แฝดน้ำ
ทารกไม่ครบกำหนด
การตั้งครรภ์หลัง
สายสะดือยาวกว่าปกติ
การเจาะถุงน้ำ หรือถุงน้ำแตกก่อนที่ส่วนนำจะลงสู่ช่องเชิงกราน
รกเกาะต่ำ หรือสายสะดือเกาะบริเวณริมขอบรก
อาการและอาการแสดง
:checkered_flag:
คลำพบสายสะดือจากการตรวจภายใน อาจจะจับได้ชีพจรบนสายสะดือเต้นเป็นจังหวะ
เห็นสายสะดือโผล่พ้นช่องคลอดออกมา
เสียงหัวใจทารกในครรภ์ผิดปกติ โดยหาสาเหตุอื่นไม่พบ
การตรวจด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง (ultrasound) อาจจะช่วยในการวินิจฉัยสายสะดือย้อยชนิด Forelying cord หรือ occult prolapsed cord ได้
ผลกระทบต่อมารดา
:no_entry:
มีผลกระทบทางด้านจิตใจของมารดาถ้าทารกในครรภ์เสียชีวิต
ผลกระทบต่อทารก :red_cross:
ทารกจะเสียชีวิตจากการขาดออกซิเจนเนื่องจากสายสะดือถูกส่วนนำกดทับกับช่องทางคลอดจากการรายงานพบว่าทารกจะตายภายใน
การรักษา :recycle:
1. การช่วยเหลือแบบฉุกเฉิน
1.1 ท่านอนหงายยกก้นสูง
(Trendelenburg position)
1.1 นอนตะแคงยกก้นสูง (Elevate Sim’s position) ท่าขณะรถวิ่ง
1.1 นอนในท่าโก้งโค้ง (Kneechest position) ท่าในการรอรถ
1.2 สอดมือเข้าไปในช่องคลอด แล้วดันส่วนนำไว้ไม่ให้ส่วนนำเคลื่อนลงมากดสายสะดือ
1.3 ให้ออกซิเจนแก่มารดา อาจจะทำให้ทารกได้รับออกซิเจนมากขึ้น
1.4 ถ้าสายสะดือจะโผล่อกมานอกช่องคลอด ควรพยายามให้อยู่ในช่องคลอด เพราะอุ่นและไม่แห้ง ลดการหดเกร็งของหลอดเลือด (vasospasm)
1.5 หากสายสะดือย้อยออกมานอกช่องคลอด ให้ใช้ก๊อซชุบน้ำเกลือ NSS คลุมปิดสายสะดือไว้ป้องกันไม่ให้สายสะดือแห้ง ลดการหดเกร็งของหลอดเลือด (vasospasm)
1.6 ทำให้กระเพาะปัสสาวะโป่งตึงโดยการใส่น้ำเกลือ
500-1,000 มิลลิลิตรทางสายสวนปัสสาวะเพราะเชื่อว่ากระเพาะปัสสาวะโป่งตัวขึ้นจะช่วยดันมดลูกและส่วนนำของทารก
2. การช่วยเหลือการคลอด
ดำเนินการดังนี้
ถ้าทารกในครรภ์มีชีวิตอยู่ ปากมดลูกเปิดหมด ศีรษะทารกลงมาต่ำให้ช่วยคลอดด้วยคีม
ผ่าตัดคลอดทางหน้าท้อง เป็นวิธีที่ดีที่สุดยกเว้นกรณีที่ทารกเสียชีวิตหรือมีความผิดปกติแต่กำเนิด
กรณีที่ทารกในครรภ์เสียชีวิต ให้ดำเนินการคลอดทางช่องคลอด ยกเว้นกรณีที่มีการผิดสัดส่วนระหว่างทารกกับช่องเชิงกราน อาจจะต้องทำหัตถการทำลายทารก หรือผ่าท้องคลอด
กรณีที่เป็นท่าก้น ปากมดลูกเปิดหมด ไม่มีภาวะผิดสัดส่วนของทารกกับช่องเชิงกราน
ใช้เครื่องดึงสุญญากาศในรายที่เป็นครรภ์หลัง ปากมดลูกเปิดเกือบเต็มที่แล้ว และท่าศีรษะที่ไม่มีการผิดสัดส่วนของทารกกับช่องเชิงกรานมารดา ซึ่งจะช่วยลดอัตราตายของทารกในกรณีที่ห้องผ่าตัดไม่พร้อม
ในครรภ์หลังที่ปากมดลูกเปิดตั้งแต่ 7-8 เซนติเมตรขึ้นไป ที่เป็นชนิด Forelying cord ท่าของทารกปกติมีความก้าวหน้าของการคลอดเร็ว ทารกไม่มีภาวะขาดออกซิเจน (fetal distress) พยายามไม่ให้ถุงน้ำแตก อาจจะรอเพื่อให้คลอดเองทางช่องคลอดได้
การพยาบาล
:star:
ประเมินสภาพมารดาและทารกในครรภ์ ที่มีภาวะเสี่ยงต่อการเกิดสายสะดือย้อย เช่น ทารกท่าผิดปกติ มีน้ำเดินก่อนการเจ็บครรภ์ เป็นต้น เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดภาวะสายสะดือย้อย
ดูแลให้นอนพักบนเตียงเมื่อถุงน้ำคร่ำแตก
เตรียมการคลอดฉุกเฉินหรือเตรียมผ่าตัดคลอดทางหน้าท้อง และรายงานแพทย์ เพื่อให้การช่วยเหลือโดยรีบด่วน
ประเมินอัตราการเต้นของหัวใจทารกในครรภ์ เพื่อประเมินสภาพทารกในครรภ์
ตรวจภายในด้วยความนุ่มนวล ระมัดระวังไม่ให้ถุงน้ำแตก เพื่อประเมินการเกิดภาวะสายสะดือย้อย
ถ้าตรวจพบสายสะดือย้อย ใช้นิ้วมือดันส่วนนำไว้ไม่ให้เคลื่อนต่ำลงมา และจัดท่านอนให้ยกก้นสูงเพื่อลดการกดทับสายสะดือ
ดูแลให้มารดาได้รับออกซิเจน เพื่อให้ทารกได้รับออกซิเจนเพิ่มขึ้น
อธิบายให้มารดาเข้าใจเกี่ยวกับการวางแผนการช่วยเหลือ เพื่อความร่วมมือและคลายความวิตกกังวล
ประเมินสภาพจิตใจมารดาหลังคลอดในกรณีที่สูญเสียบุตร เพื่อให้การดูแลด้านจิตใจและประคับประคองด้านจิตใจ ตลอดจนส่งเสริมครอบครัวให้การสนับสนุนด้านจิตใจด้วย
ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
:pencil2:
เสี่ยงต่อการเกิดสายสะดือย้อย เนื่องจากมีน้ำเดินก่อนการเจ็บครรภ์
เสี่ยงต่อการเกิดสายสะดือย้อย เนื่องจากทารกอยู่ในท่าผิดปกติ
ทารกในครรภ์ขาดออกซิเจน เนื่องจากเกิดภาวะสายสะดือย้อย
มารดาและครอบครัวมีความเศร้าโศก เนื่องจากการสูญเสียทารก
