Chủ nghĩa Khắc kỷ (Stoicism - CNKK)

A. Lịch sử hình thành

  1. Lịch sử hình thành

1a. Các nhà Khắc kỷ (KK) đầu tiên

Hình thành từ cơ sở của
Chủ nghĩa Yếm thế
(Cynicism - CNYT)

CNKK do
Zeno xứ Citium sáng lập

CNYT do Antisthenes sáng lập

và là học trò của Socrates

Ông là đồng môn với Plato

Zeno là học trò của
Crates - 1 người theo CNYT

Nội dung của CNYT vs CNKK

CNYT: đạo đức = sống khổ hạnh

CNKK: logic + vật lý + đạo đức

"Logic là hàng rào bao quanh,
đạo đức là cây trồng,
vật lý là đất"

1b. CNKK La Mã

Panaetius - hậu duệ những đời sau của Zeno -
đến La Mã và sáng lập CNKK La Mã

Loại bỏ logic và vật lý,
Chỉ giữ lại đạo đức

Đạo đức = đức hạnh + bình thản
Bình thản = ko cảm xúc tiêu cực, chỉ có cảm xúc tích cực

B. Các kỹ thuật tâm lý của CNKK

  1. Tưởng tượng tiêu cực

1a. Hiệu ứng thích nghi với khoái lạc

Định nghĩa:
Ta mong muốn 1 thứ. Sau khi có được nó, ta chán nó và muốn 1 thứ khác tốt hơn

Vd1:
phấn đấu để vào làm 1 công ty mơ ước,
sau 1 thời gian ta thấy công việc không như mong đợi

Vd2:
Ta thấy bạn đời tuyệt vời trước khi cưới,
sau vài năm chung sống ta thấy chán nản với hôn nhân

1b. Tưởng tượng tiêu cực

Định nghĩa:
Tưởng tượng bản thân SẼ mất đi những thứ mình đang có

Mục đích

Trân trọng những gì ta đang có

Xóa bỏ hiệu ứng thích nghi với khoái lạc

Hiểu sai => hành động sai

Ủ rũ, lo âu khi thường suy nghĩ điều tiêu cực sẽ xảy ra

Lạc thú, vui chơi quá đà

2.Lưỡng phân quyền kiểm soát

Thứ ta toàn quyền kiểm soát

Thứ ta hoàn toàn không thể kiểm soát

Thứ ta kiểm soát được 1 phần

=> Ta nên quan tâm

Mục tiêu, giá trị bản thân

Vd: mặt trời có mọc vào ngày mai

=> Ta không nên quan tâm

Vd: thắng trong 1 cuộc thi

=> Ta nên quan tâm và nội tại hóa mục tiêu của mình

NỘI TẠI HÓA MỤC TIÊU

chuyển đổi thứ ta kiểm soát 1 phần thành thứ ta kiểm soát hoàn toàn

Vd:
Mục tiêu thắng 1 cuộc thi là thứ ta kiểm soát được 1 phần,
nhưng mục tiêu thi đấu hết sức mình là thứ ta hoàn hoàn kiểm soát

Xuất phát từ
triết học Hy Lạp cổ

  1. Thuyết vận mệnh

Vận mệnh quá khứ:
ta không thay đổi được quá khứ

Vận mệnh hiện tại và tương lai:
Ta có thể kiểm soát hiện tại và tương lai

Vd:
Ta không thể quyết định mình sẽ sinh ra trong 1 gia đình khó khăn,
nhưng ta có khả năng cố gắng để làm cuộc sống tương lai sung túc hơn

  1. Tự tiết chế bản thân
  1. Suy ngẫm

Tự nguyện chịu khổ định kỳ

Tự chống lại lạc thú

Nhằm trân trọng những thứ mình đang có

Là vaccine trước những khổ đau có thể xảy ra

Thường xuyên suy ngẫm

Những thứ ta làm có hợp lý ?

Những tiến bộ của bản thân

Không bị thứ khác chi phối

Làm theo lý trí

C. Lời khuyên của các nhà Khắc kỷ

  1. Bổn phận
  1. Quan hệ xã hội
  1. Sự xúc phạm
  1. Sự đau buồn
  1. Cơn giận
  1. Giá trị cá nhân
  1. Tuổi già
  1. Chết

Bổn phận của con người

Mỗi vật có 1 bổn phận khác nhau

Bổn phận với bản thân:
sống có lý trí

Bổn phận với xã hội:
sống vì cộng đồng

Mâu thuẫn từ
việc kết giao với người khác

Cần phải

Kết giao = nguy cơ phá vỡ sự bình thản của mình

Ko kết giao = ko thực hiện bổn phận xã hội

Kết bạn có lựa chọn

Thận trọng trong giao tiếp

Đau buồn là 1 phản xạ tự nhiên

Cần hạn chế đau buồn bằng

Tưởng tượng tiêu cực về tương lai

Tưởng tượng tiêu cực hồi cứu (quá khứ)

Tận hưởng thời gian trước khi đau buồn đến

Hạn chế shock khi sự đau buồn xảy đến

hình dung ta chưa từng có thứ ta đã mất

mang lại cảm giác biết ơn vì ta từng có thứ đó

Sự xúc phạm vô ý vs có chủ đích

Phản ứng đáp trả

không phản ứng gì cả

phản ứng cứng rắn

dùng sự hài hước

Tránh giận dữ càng nhiều càng tốt

Phản ứng

khoan dung: khuyên răn

nghiêm khắc: biện pháp cứng rắn

Xin lỗi khi phản ứng dữ dội vì 1 cơn giận

Các giá trị lầm lạc ta theo đuổi

Nên theo đuổi

tiền bạc đủ để trang trải cuộc sống

lòng tự trọng, sự đáng tin cậy và tâm hồn cao thượng

danh vọng, quyền lực, công nhận của xã hội

sự giàu có, xa hoa

Là độ tuổi lạc thú tuổi trẻ không còn mãnh liệt

Trân trọng những ngày còn được sống

Cần sống đời ý nghĩa để tuổi già không hối tiếc

Sống như hôm nay là ngày cuối cùng được sống

Sống để đến cuối đời không hối tiếc

D. Chủ nghĩa khắc kỷ trong cuộc sống hiện đại

  1. Sự suy tàn của CNKK
  1. Xét lại CNKK
  1. Thực hành CNKK