Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
มดลูกปลิ้น (Inversion of the uterus or uterine inversion) - Coggle Diagram
มดลูกปลิ้น (Inversion of the uterus or uterine inversion)
พยาธิสภาพ
มดลูกปลิ้น
ปากมดลูกและมดลูกส่วนล่างมีการหดรัดตัว
เป็นวงแหวนล้อมรอบมดลูกที่หย่อนตัวลงมา
บริเวณที่ถูกรัดขาดเลือดไปเลี้ยง
เกิดการบวมและมีเนื้อตายหลุดออกมา
สาเหตุ
รกเกาะบริเวณส่วนยอดของมดลูก
การดึงสายสะดือแรงเกินไป
ทำคลอดรกในขณะที่รกยังไม่ลอกตัว หรือรกเกาะแน่น
มดลูกและปากมดลูกอยู่ในภาวะคลายตัว
ดันยอดมดลูกที่หน้าท้องมารดามากเกินไปในการช่วยทำคลอดรก
ผนังมดลูกบางและยืดมาก
ผนังมดลูกหย่อน
ชนิดของมดลูกปลิ้น
มดลูกปลิ้นแบบไม่สมบูรณ์ (incomplete inversion) ยอดมดลูกเคลื่อนต่ำลง แต่ยังไม่พ้นปาก
มดลูก
มดลูกปลิ้นแบบสมบูรณ์ (complete inversion) ยอดมดลูกเคลื่อนพ้นปากมดลูก แต่ยังไม่ถึงปากช่องคลอด
มดลูกปลิ้นแบบสมบูรณ์ และเคลื่อนต่ำลงมานอกปากช่องคลอด (prolapsed of complete inverted uterus)
อาการและอาการแสดง
มีอาการปวดท้องอย่างรุนแรง ถ้ารกยังไม่ลอกตัว หรือรกติดแน่น
มีอาการช็อคจากการปวด และการเสียเลือดมาก
ตรวจหน้าท้องในรายที่เป็นมดลูกปลิ้นชนิดไม่สมบูรณ์ จะพบว่ายอดมดลูกเป็นแอ่ง หรือคล้ายปล่องภูเขาไฟ ในรายที่มดลูกปลิ้นสมบูรณ์ จะคลำไม่พบยอดมดลูก
ตรวจภายใน จะคลำได้ก้อนเนื้อบริเวณปากมดลูก หรือคลำได้ก้อนในช่องคลอดหรือก้อนโผล่ ออกมานอกช่องคลอด ถ้ารกยังไม่หลุดก็จะเห็นรกติดกับก้อนเนื้อนั้น
มีเลือดออกมาทันทีภายหลังคลอดในกรณีที่รกคลอดแล้ว เนื่องจากผนังมดลูกด้านในซึ่งมีโพรง หลอดเลือดบริเวณที่รกเกาะถูกปลิ้นกลับออกมาอยู่ภายนอก หลอดเลือดบริเวณที่มดลูกปลิ้นไม่สามารถหดรัด ปิดสนิท เลือดจึงไหลออกมามาก
ผลกระทบ
มารดา
เลือดออกอย่างรุนแรง เจ็บปวดมากหรือช็อคจากการเสียเลือดและอาจเป็นอันตรายถึงขั้นเสียชีวิตได้
ทารก
ทารกได้รับความอบอุ่นจากมารดาล่าช้า รวมถึงการสร้างเสริมสัมพันธภาพระหว่างมารดาและทารกล่าช้า
การรักษา
1.การช่วยเหลือการคลอดรกอย่างถูกวิธี การตรวจภายในหลังจากทำคลอดรก และหลังการเย็บแผลสามารถประเมินสภาพได้รวดเร็ว
2.ให้สารน้ำและให้เลือดอย่างเพียงพอ หรือการฉีดมอร์ฟีนเพื่อระงับอาการปวด
3.ดันมดลูกกลับภายใต้การดมยาสลบ โดยใช้ฮาโลเธน (halothane) เพื่อให้ทุกส่วนของร่างกายคลายตัว และอาจให้สารคลายตัวของมดลูกด้วยกลุ่มของโทโคไลซีส (tocolysis)
4.ถ้ารกลอกตัวแล้วให้เริ่มทำการดันมดลูกกลับได้ทันที ถ้ารกยังไม่ลอกตัวให้เซาะรกออกก่อน และใช้ฝ่ามือส่วนปลายและนิ้วหงายขึ้น แล้วดันยอดมดลูกที่ปลิ้นมาอยู่ข้างนอกให้กลับเข้าไปตามแนวแกนของช่องทางคลอด ในการดันมดลูกกลับ (repositioning) ใช้อุ้งมืออยู่ระหว่างยอดมดลูก นิ้วที่เหลือหุบไว้ที่รอยต่อมดลูกและคอมดลูก อุ้งมือดันไปตามทิศทางแนวของอุ้งเชิงกรานจนพ้นเชิงกราน
วิธีนี้เรียกว่า John maneuver
6.ในกรณีที่ไม่สามารถดันกลับคืนได้ต้องผ่าตัดทางหน้าท้องช่วยทันที
เมื่อดันเข้าที่แล้วให้ oxytocin ทันทีเพื่อช่วยให้มดลูกหดรัดตัวดี
ให้ยาป้องกันการติดเชื้อ และให้ยากลุ่มธาตุเหล็กรักษาภาวะเลือดจาง
การพยาบาล
การพยาบาลเพื่อการป้องกันการเกิดภาวะมดลูกปลิ้น
ห้ามดึงสายสะดือ เพื่อให้รกคลอดก่อนการตรวจสอบว่ารกมีการลอกตัวอย่างสมบูรณ์แล้ว
ก่อนทำคลอดรก ต้องตรวจสอบว่ารกมีการลอกตัวสมบูรณ์แล้วทุกครั้ง จากนั้นหากมีอาการแสดงของรกลอกตัว ให้คลึงมดลูกให้มีการหดรัดตัวกลมแข็ง ก่อนทำคลอดรกและ/หรือไล่ก้อนเลือด
หลังทำคลอดรกคลึงให้มดลูกหดรัดตัวกลมแข็งเพื่อป้องกันการตกเลือด
ในการช่วยทำคลอดรกไม่ว่าโดยวิธีใดก็ตาม เมื่อรกคลอดออกมาแต่เยื่อหุ้มรกยังค้างอยู่ ผู้ทำคลอดควรคลำยอดมดลูกว่าหดรัดตัวแข็ง ก่อนที่จะดึงรกเพื่อรั้งให้เยื่อหุ้มส่วนที่เหลือลอกออกมา
ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำและ/หรือให้เลือดเพื่อป้องกันภาวะช็อคจากการเสียเลือด
ดูแลมดลูกที่ปลิ้นมานอกปากช่องคลอดให้ชุ่มชื้นไม่แห้งโดยใช้ผ้าก๊อซชุบน้ำเกลือคลุมและกด ผนังมดลูกที่ปลิ้นไม่ให้เลือดไหลออกมามาก ในขณะรอแพทย์มาดันมดลูกกลับ
รายงานแพทย์ เพื่อมาดันมดลูกกลับ
ให้ยาแก้ปวดตามแผนการรักษาของแพทย์
สังเกตภาวะช็อค ได้แก่ เหงื่อออก ตัวเย็น ความดันโลหิตต่ำ หากมีอาการให้รายงานแพทย์ เพื่อให้การช่วยเหลือต่อไป
การวินิจฉัย
อาการและอาการแสดงต่างๆ เช่น การตกเลือด ปวดท้องอย่างรุนแรง ภาวะช็อก
การตรวจหน้าท้อง : มดลูกปลิ้นไม่สมบูรณ์ ยอดมดลูกบุ๋ม คล้ายปล่องภูเขาไฟ
: มดลูกปลิ้นสมบูรณ์ ไม่พบยอดมดลูก
การตรวจภายใน พบก้อนเนื้อที่ปากมดลูก/ในช่องคลอด หรือโผล่พ้นช่องคลอด ถ้ารกยังไม่หลุดเห็นรกติดกับก้อนนั้น