Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
สายสะดือย้อย (Prolapsed of the umbilical cord) - Coggle Diagram
สายสะดือย้อย
(Prolapsed of the umbilical cord)
ความหมาย
ภาวะที่สายสะดือลงมาอยู่ข้างๆหรือต่ำกว่าส่วนนำของทารกในครรภ์ หรือสายสะดือโผล่ออกมาภายนอกช่องคลอด
ชนิดของสายสะดือ
2.สายสะดือย้อยลงมาต่ำกว่าส่วนนำของทารกในครรภ์ และถุงน้ำคร่ำยังไม่แตก (Forelying cord/Funic presentation/Cord presentation)
3.สายสะดือย้อยลงมาต่ำกว่าส่วนนำของทารกในครรภ์ มักอยู่ในช่องคลอด หรือบางรายจะออกมานอกช่องคลอด และถุงน้ำคร่ำแตกแล้ว (Ovet prolapsed cord/Prolapsed of cord presentation)
1.สายสะดือย้อยลงมาต่ำกว่าปกติ หรือลงมาอยู่ข้างๆส่วนนำของทารกในครรภ์สายสะดือส่วนนี้จะถูกกดกับช่องทางคลอดได้เมื่อทารกเคลื่อนต่ำลงหรือเมื่อมดลูกหดรัดตัวถุงน้ำคร่ำอาจแตกหรือไม่แตกก็ได้ (Occult prolapsed cord)
สาเหตุ
ทารกท่าผิดปกติ เช่น ท่าก้นชนิดมีเท้ายื่นเป็นส่วนนำ ท่าขวาง
เชิงกรานแคบ (การผิดสัดส่วนของส่วนนำทารกกับช่องทางคลอด)
ตั้งครรภ์แฝด/ครรภ์แฝดน้ำ(มีน้ำคร่ำมากเกินไปจนส่วนนำไม่พอดีกับโพรงมดลูกส่วนล่าง)
ทารกไม่ครบกำหนด หรือทารกตัวเล็ก
การตั้งครรภ์หลัง
สายสะดือยาวกว่าปกติ (ยาวกว่า 75 cm. มีโอกาสสูง)
รกเกาะต่ำ หรือสายสะดือเกาะริมขอบรก
การเจาะถุงน้ำ หรือถุงน้ำแตกก่อนที่ส่วนนำจะลงสู่ช่องเชิงกราน
การรักษา
การช่วยเหลือแบบฉุกเฉิน
กลุ่มอายุครรภ์น้อย
ถ้าทารกมีโอกาสรอดน้อยโดยเฉพาะน้อยกว่า 24 wks.
ส่วนใหญ่แนะนำยุติการตั้งครรภ์เพราะรักษาแบประคับประคองมักได้ผลลัพธ์ไม่ดีและอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนกับมารดา
ผู้ป่วยที่สายสะดือย้อยนอกโรงพยาบาล
ไปรพ.ที่ใกล้สุดและสามารถผ่าท้องคลอดและดูแลทารกแรกเกิดได้
ขณะอยู่บนรถ เปลี่ยนเป็นท่านอนตะแคงซ้ายยกสะโพกสูงเล็กน้อย
ขณะรอรถส่งรพ.จัดท่าผู้คลอดท่า Knee-Chest-face-down position
จับสายสะดือน้อยที่สุด/นุ่มนวล โดย ใช้ก๊อซชุบ NSS หุ้มสายสะดือป้องกันการเกิด Vasospasm
ผู้อคลอดที่สายสะดือย้อยในโรงพยาบาล
ถ้าให้ยา Oxytocin หยุดให้ทันที
จัดท่านอนหงายยกก้นสูง (Trendelenburg's position)
นอนตะแคงยกก้นสูง (Elevated Sim's position)
นอนท่าโก้งโค้ง (Knee chest position)
กรณีย้ายผู้คลอดส่งต่อระยะไกลๆ ควรนอนในท่า Elevated Sim's position
ลดการกดดัน (Decompression) โดยสอดมือเข้าในช่องคลอดและดันส่วนนำไว้ไม่ให้เคลื่อต่ำลงมากดสายสะดือ
ห้ามดันหรือผลักสายสะดือเข้าไปในโพรงมดลูก เพราะสายสะดือหดเกร็ง ทากรกได้รับอันตราย
ให้ออกซิเจนแก่มารดา อาจทำให้ทารกได้รับออกซิเจนมากขึ้น
ทำวิธี Vago ใส่น้ำเกลือ 500 - 700 ml.ทางสายสวนปัสสาวะเพราะกระเพาะปัสสาวะโป่งขึ้นข่วยดันมดลูกและส่วนนำทารกเพื่อลดความรุนแรงในการหดรัดตัวของมดลูก
ในรายมดลูกหดรัดตัวดีอาจให้ยา Terbutaline 250 micrograms IV หรือ Suncutaneous เพื่อลดการกดทับสายสะดือ
การช่วยเหลือคลอด
C/S ดีสุด ยกเว้นทารกเสียชีวิตหรือมีความผิดปกติแต่กำเนิด
ทารกเสียชีวิต ให้ NL ได้ ยกเว้นมีการผิดสัดส่วนระหว่างทารกกับช่องเชิงกราน อาจต้อง C/S or Embryotomy
ถ้าทารกมีชีวิตอยู่ ปากมดลูกเปิดหมด ศีรษะทารกลงมาต่ำ
ช่วยคลอดด้วยคีม
ทารกศีรษะสูงอยู่ หรือท่าขวางให้หมุนเปลี่ยนท่าเป็นท่าก้น แล้วคลอดด้วย Breech extraction
ครรภ์ที่ปากมดลูกเปิดตั้งแต่7 - 8 cm.ขึ้นไปที่เป็นชนิด Forelying cord ท่าของทารกปกติมีความก้าวหน้าของการคลอดเร็ว ทารกไม่มีภาวะ fetal distress พยายามไม่ให้ถุงน้ำแตก อาจรอให้คลอดเองทางช่องคลอดได้
ผลกระทบ
มารดา
มีผลกระทบด้านจิตใจถ้าทารกในครรภ์เสียชีวิต
ทารก
ทารกจะเสียชีวิตจากขาดออกซิเจนจากสายสะดือถูกส่วนนำกดทับกับช่องทางคลอด
อาการและอาการแสดง
คลำพบสายสะดือจากการตรวจภายใน อาจจับได้ชีพจรบนสายสะดือเต้นเป็นจังหวะ
เห็นสายสะดือโผล่พ้นช่องคลอดออกมา
เสียงหัวใจทารกในครรภ์ผิดปกติ ถ้า fetal monitoring พบ variable deceleretion และ fetal bbradycardia
Ultrasound อาจช่วยวินิจฉัยชนิด Forelying cord or occult prolapsed cord ได้
การพยาบาล
1.ประเมินสภาพมารดาและทารกไนครรภ์ เช่น ท่าผิดปกติ มีน้ำเดินก่อนการเจ็บครรภ์ เพื่อป้องกันภาวะสายสะดือย้อย
2.ดูแลให้นอนพักบนเตียงเมื่อถุงน้ำคร่ำแตก
3.ประเมิน FHR เพื่อประเมินสภาพทารกในครรภ์
4.ตรวจภายในอย่างนุ่มนวล ระวังไม่ให้ถุงน้ำแตก ป้องกันภาวะสายสะดือย้อย
5.ถ้าพบสายสะดือย้อย ใช้นิ้วดันส่วนนำไม่ให้เคลื่อนต่ำลงมา และจัดท่านอนยกก้นสูง (Trendelenburg's position) ลดการกดทับสายสะดือ
7.เตรียทการคลอดฉุกเฉินหรือเตรียม C/S และรายงานแพทย์ เพื่อช่วยเหลือรีบด่วน
6.ดูแลให้มารดาได้รับออกซิเจน เพื่อให้ทารกได้รับออกซิเจนมากขึ้น
8.อธิบายมารดาให้เข้าใจเกี่ยวกับการวางแผนช่วยเหลืแ เพื่อให้เกิดความร่วมมือและคลายความวิตกกังวล
9.ประเมินสภาพจิตใจมารดาหลังคลอดกรณีเสียบุตร เพื่อให้การดูแลด้านจิตใจและประคับประคองจิตใจ และส่งเสริมครอบครัวให้สนับสนุนด้านจิตใจด้วย