Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทบาทพยาบาลในการประเมินภาวะสุขภาพของ มารดาเเละทารกในครรภ์, 910123BA-5FF6…

- - - - การดิ้นบ่งชี้การมีชีวิตของทารกในครรภ์
        
        ทารก เริ่มเคลื่อนไหว เมื่อ GA 7 สัปดาห์
      - วิธีการที่ดี ง่าย ปลอดภัยและประหยัด
      - การดิ้นบ่งบอกการทางานของประสาทสมองส่วนกลางของทารก ซึ่งควบคุมการทำงานของกล้ามเนื้อ
      - ให้สตรีตั้งครรภ์เริ่มนับและบันทึกเมื่อ GA 28 wks. ขึ้นไป วิธีการที่นิยมมี 2 รูปแบบ
        
        แบบกำหนดช่วงเวลา (Fixed time period) เช่น วิธีของ Sadovsky & Polishuk และ Rayburn
        
        แบบกำหนดจำนวนครั้งที่ทารกดิ้น (fixed number) ได้แก่ วิธีของ Pearson และ Baskett & Liston
- - - - A-mode (amplitude mode)
        
        ใช้ในการตรวจความยาวของ biparietal diameter (BPD) ของศีรษะทารกเพื่อประเมินอายุครรภ์
      - B-mode (brightness mode)
        
        ใช้ในการวินิจฉัยการตั้งครรภ์ในระยะแรก ตรวจหาแนวลำตัวของทารกในครรภ์ ส่วนนำและท่าของทารก หาตำแหน่งรก วินิจฉัยครรภ์แฝด ครรภ์แฝดน้ำ การตั้งครรภ์นอกมดลูก ครรภ์ไข่ปลาอุก
      - Doppler ultrasound
        
        ใช้วัดการเปลี่ยนแปลงความถี่ของการเคลื่อนไหว การตรวจชนิดนี้ใช้ในการตรวจหาการเต้นของหัวใจทารกทั้งในระยะตั้งครรภ์และระยะคลอด
      - M-mode (time-motion method)
        
        ใช้ตรวจอวัยวะที่เคลื่อนไหวตลอดเวลา นิยมใช้ในการทำ echocardiography ถ้าใช้ตรวจทารกแรกเกิดจะสามารถวินิจฉัยความผิดปกติของหัวใจได้
      - Real-time ultrasound
        
        ใช้ตรวจดูการเคลื่อนไหวของทารก การหายใจของทารก (fetal respiratory movement) และการทางานของหัวใจทารก
      - ระดับการตรวจ Ultrasound
        
        การตรวจระดับที่ 1 (level I ultasound) เป็นการตรวจคัดกรองอย่างง่าย
        
        ตรวจประเมินอายุครรภ์และการเจริญเติบโตของทารก การวินิจฉัยครรภ์แฝด ครรภ์แฝดน้ำ
        
        ตรวจหาส่วนนำและท่าของทารก การตรวจตำแหน่งและเกรดของรก
        
        การตรวจดูปริมาณน้ำคร่ำ
        
        ตรวจหาความพิการของทารกที่สามารถเห็นได้ชัดเจน
        
        การตรวจระดับที่ 2 (level lI ultrasound)
        
        ความพิการของทารกที่ซ่อนรั้นอยู่
        
        การตรวจระดับนี้จะเริ่มทำระหว่าง GA 15-20 wks.
        
        ใช้วิธีตรวจทางช่องคลอด (transvaginal ultrasound)
        
        การตรวจระดับที่ 3 (level llI ultrasound)
        
        การตรวจที่ครอบคลุมถึงการวินิจฉัยที่ยากรวมถึงความพร้อมทางการรักษา
        
        การพยาบาล
        
        อธิบายให้สตรีตั้งครรภ์เข้าใจวัตถุประสงค์และวิธีการตรวจ ขั้นตอนประโยชน์ และความเสี่ยงที่อาจพบ
        
        ให้สตรีตั้งครรภ์เซ็นต์ชื่อยินยอมการตรวจ
        
        กรณีตรวจทางหน้าท้อง รอให้กระเพาะปัสสาวะเต็มเพื่อช่วยดันมดลูกลอยสูงขึ้น
        
        กรณีตรวจทางช่องคลอดจัดท่านอนหงายขึ้นขาหยั่ง
        
        ทาเจล (Gel) บริเวณหัวเครื่องตรวจ (Probe) เพื่อช่วยในการหล่อลื่นและเป็นตัวนำคลื่นเสียงความถี่สูง
    - - ประเมินอายุครรภ์จากการตรวจหา ossifcation center และความทึบแสงของกระดูกทารก
      - วินิจฉัยการตั้งครรภ์ได้โดยจะตรวจพบโครงกระดูกของทารกได้ตั้งแต่อายุครรภ์ 16 สัปดาห์
      - การตรวจในครึ่งหลังของการตั้งครรภ์สามารถวินิจฉัยภาวะครรภ์แฝดได้
    - - การฉีดสารทึบแสง (radiopaque) เข้าไปในถุงน้ำคร่ำแล้วถ่ายภาพรังสี
      - ดูปริมาณน้ำคร่ำที่ผิดปกติ
      - ดูตำแหน่งของรกและตรวจความผิดปกติของทารกได้ โดยเฉพาะระบบทางเดินอาหาร
    - - การส่องดูภายในถุงน้ำคร่ำ มองผ่านเยื่อหุ้มทารกกรณีปากมดลูกเปิดกว้างพอ
      - สามารถตรวจดูลักษณะของน้ำคร่ำว่ามีขี้เทาปนหรือไม่
      - ใช้ส่องดูส่วนนำของทารกในรายที่ถุงน้ำทูนหัวแตกแล้วและเจาะเลือดทารกเพื่อตรวจ blood gas
    - - การส่องกล้องดูทารกในครรภ์โดยใช้เครื่องมือ endoscope ชนิดพิเศษที่เรียกว่า laparoamnioscope
      - ตรวจสอบความผิดปกติของทารกในรายที่มีประวัติภาวะเสี่ยง
      - ใช้เก็บตัวอย่างเลือดทารกเพื่อตรวจวินิจฉัยภาวะ fetal hemoglobinopathies
      - ก่อนทำ fetoscopy ควรทำ real-time ulrasound ตรวจดูท่าของทารกและตำแหน่งของรกก่อน เพื่อหาตำแหน่งที่เหมาะสมสาหรับการสอดใส่เครื่องมือ
- - - - เริ่มตรวจ GA 28 wks. จนอายุครรภ์ครบกำหนด ตรวจ 3 ครั้ง/wks.
      - ให้ปัสสาวะทิ้งก่อน 1 ครั้ง จากนั้นเก็บ urine จนครบ 24 ชม. หากเก็บไม่ครบผลตรวจอาจผิดพลาด
    - - Estriol ลดลงฉับพลัน ต่ำกว่า 4 มก./24 ชม. >>> ทารกอาจตายในครรภ์
      - Estriol ต่่ำเรื้อรัง (chronically low) ต่ำกว่า 2 standard deviation >>> สาเหตุจาก IUGR, chronic utero-placental in sufficiency, ทารกพิการ, ทารกติดเชื้อ รกลอกตัว, ทารกมีความผิดปกติของไต, สตรีตั้งครรภ์มีภาวะ anemia,
      - Estriol ลดต่ำลงเรื่อยๆ
  - - - ค่า hPL ใกล้กำหนดคลอด 5.4 – 7.0 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร
      - ระดับ hPL ต่ำกว่า 4 ไมโครกรัม/มิลลิลิตร แสดงถึงทารกในครรภ์อยู่ในภาวะอันตราย
    - - ระดับ MSAFP ตรวจพบได้เมื่อ GA 7 wks. หลังจากนั้นเพิ่มสูงขึ้นอย่างช้าๆ ใน ไตรมาสที่ 2 และค่าสูงสุดในระยะต้นไตรมาสที่ 3
      - ระยะเวลาเหมาะสมในการตรวจ คือ GA 16-18 wks.
      - ระดับ MSAFP สูง/ต่ำกว่าปกติ ควรตรวจซ้้าและทำ U/S ยืนยันอายุครรภ์
      - ระดับ MSAFP สูงผิดปกติจะพบได้ในกรณีที่ทารกมีภาวะ open neural tube defect หรือมีความผิดปติอื่นๆ
      - ระดับ MSAFP ต่ำกว่าปกติพบว่าสัมพันธ์กับ Down's syndrome และ Edward's syndrome
    - - ค่า uE3 ใน plasma สูงพบได้ในสตรีตั้งครรภ์ที่มีภาวะเบาหวาน ครรภ์แฝดหรือไตทำหน้าที่บกพร่อง
      - ค่า uE3 ใน plasma ลดลงอาจพบในรายที่ทารกในครรภ์มีภาวะผิดปกติ
    - - ระดับของ alkaline phosphatase ลดลง ในรายที่ทารกขาดอาหารหรือขาดออกซิเจนเรื้อรัง
      - ระดับของ oxytocinase ลดลงในรายที่ทารกตายในครรภ์ อายุครรภ์เกินกำหนดและ IUGR
    - - ระดับ hCG สูงกว่าปกติมักพบในครรภ์แฝด ครรภ์ไข่ปลาอุก และ erythroblastosis
  - - - ตรวจหาระดับ Bilrubin ของทารกจากภาวะโรค Rh
      - วินิจฉัยภาวะผิดปกติทางพันธุกรรม เช่น hemophelia, Thalassemia
      - การพยาบาล
        
        อธิบายขั้นตอน ประโยชน์ ข้อดี ข้อเสีย และภาวะแทรกซ้อนที่พบได้
        
        ให้คำปรึกษาแนะนำสตรีตั้งครรภ์และสามี หลังจากนั้นให้ลงนามในใบยินยอมการรักษา
        
        วัดสัญญาณชีพและการเต้นหัวใจของทารกในครรภ์
        
        ฉีดยาชาเฉพาะที่ ในกรณีที่แพทย์คาดว่าจะทำการเจาะยากหรือใช้เวลานาน
        
        หลังจากดูดเลือดแล้ว ถอนเข็มออก ตรวจด้วยคลื่นเสียงความถี่สูงอีกครั้ง เพื่อประเมินเลือดออกบริเวณที่เข็มแทงผ่านและการเต้นของหัวใจทารก
        
        หลังเจาะให้สตรีตั้งครรภ์พัก 15 – 30 นาที
        
        ไม่จำเป็นต้องได้รับยาปฏิชีวนะ เว้น สตรีตั้งครรภ์มีไข้หลังเจาะ
    - - ตรวจภาวะ กรด-ด่าง ของทารกจากภาวะ fetal distress ระยะเจ็บครรภ์คลอด
      - แพทย์ใช้ amnioscope ส่องนำเข้าไปในช่องคลอด แล้วกรีดหนังศีรษะทารกลึกประมาณ 2 มิลลิเมตร ดูดเลือดออกมาด้วยหลอดแก้ว capillary จำนวนประมาณ 0.2 มิลลิลิตร
  - - - อธิบายประโยชน์ ข้อดี ข้อเสีย และภาวะแทรกซ้อนที่พบได้
      - การตัดชิ้นเนื้อรกทางช่องคลอดจัดท่า Lithotomy position (นอนหงายขึ้นขาหยั่ง) การตัดชิ้นเนื้อรกผ่านทางหน้าท้องจัดท่านอนหงายราบ
      - หลังเจาะให้สตรีตั้งครรภ์พัก 15 – 30 นาที
      - งดทำงานหนักหรือออกกำลังกาย 24 – 72 ชั่วโมงแรก
  - - - ให้คำปรึกษาทางพันธุศาสตร์ถึงโรคที่ผิดปกติทางโครโมโซม
      - ดูแลให้สตรีตั้งครรภ์เซ็นใบยินยอมรับการตรวจด้วยความสมัครใจ
      - จัดท่าสตรีตั้งครรภ์นอนหงายราบศีรษะสูง 30 องศา เปิดหน้าท้องบริเวณใต้ลิ้นปี่ไปจนถึงหัวหน่าว ใช้ผ้าคลุมหน้าท้องและบริเวณหัวหน่าวไปจนถึงหน้าขา
      - หลังเจาะประเมินความเจ็บปวดหรืออาการผิดปกติ เช่น อาการปวดท้อง การรั่วซึมของน้้าคร่ำ
      - ให้สตรีตั้งครรภ์นอนพักบนเตียง 15 - 30 นาที
      - งดเว้นการมีเพศสัมพันธ์ 2 - 3 วัน การทำงานหนักๆ 1 สัปดาห์ แต่ไม่จำเป็นต้องลาหยุดงาน
  - - - 1.การตรวจ Lecithin/sphingomyelin ratio (L/S ratio)
        
        ค่า L:S ratio ปกติ มากกว่า 2.0 แสดงถึงปอดเจริญสมบูรณ์
      - Foam stability test หรือ shake test
        
        ใช้ทดสอบความสมบูรณ์ของปอด เช่น เดียวกับ L/S ratio
      - การตรวจหาระดับ creatinine
        
        ระดับ creatinine ในน้ำคร่ำไม่ต่ำกว่า 2.0 มก./100 มล. แสดงว่าทารกในครรภ์เจริญเติบโตเต็มที่แล้ว
      - การตรวจ Nile blue test
        
        เซลล์ติดสีส้มเป็นเซลล์ไขมัน การติดมากกว่าร้อยละ 50 ขึ้นไปแสดงว่าอายุครรภ์ครบกำหนด
    - - การตรวจดูสีหรือลักษณะทั่วไปของน้ำคร่ำ ปกติจะมีลักษณะใส สีเหลืองอ่อนคล้ายฟางข้าว
      - การตรวจระดับ bilirubin ในน้ำคร่ำเพื่อค้นหาภาวะแทรกซ้อนเกี่ยวกับ hemolytic disease
    - - การตรวจระดับ alpha fetoprotein (AFP)
      - การตรวจหา enzyme เช่น phenyl alanine
      - การเพาะเลี้ยงเซลล์และตรวจ karyotyping