Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การประเมินและช่วยเหลือมารดาทารก, อ้างอิง. -ทิพวรรณ์ เอี่ยมเจริญ(2560)…

- - - - Interval คือ ระยะห่างของการหดรัดตัวของมดลูกแต่ละครั้ง โดยนับตั้งแต่มดลูกเริ่มมีการหดรัดตัว จนถึงเริ่มหดรัดตัวครั้งใหม่ถ้าการคลอดก้าวหน้าขึ้น Interval จะสั้นลง ปกติในระยะ
        -Latent phase มดลูกจะหดรัดตัวทุก 5-10 นาที ระยะ
        -Active phase มดลูกจะหดรัดตัวทุก 3-5 นาทีในปลายระยะที่หนึ่งของการคลอดมดลูกจะหดรัดตัวทุก 2-3 นาที ไม่ควรน้อยกว่า 2 นาที
      - Frequency คือความถี่ของการหดรัดตัวโดยนับจำนวนครั้งของการหดรัดตัวในเวลา30 นาทีถ้า Frequency เพิ่มขึ้น เช่น 30 นาทีแรกมดลูกหดรัดตัว 6 ครั้ง 30 นาที ต่อมาเพิ่มเป็น 8ครั้ง แสดงว่าการคลอดก้าวหน้าขึ้น
    - - Intensity คือ ความแรงในการหดรัดตัวของกล้ามเนื้อมดลูกในแต่ละครั้ง6ซึ่งมีความสำคัญในการผลักดันเด็กให้เคลื่อนต่ำลงมา ถ้ามดลูกหดรัดตัวไม่แรง แม้ว่าจะหดรัดตัวนาน ก็ไม่สามารถผลักดันให้เคลื่อนต่ำลงมาได้ในระยะ Latent phase แรงการหดรัดตัวของมดลูกจะอยู่ในระดับน้อย (Mild) โดยขณะหดรัดตัวเต็มที่จะมีแรงดันภายในมดลูกประมาณ 25-40 มิลลิเมตรปรอท คลำมดลูกได้ค่อนข้างนิ่ม ลักษณะคล้ายกับแก้มของคน Active phase แรงการหดรัดจะอยู่ในระดับปานกลาง (Moderate) แรงดันในโพรงมดลูกประมาณ 50-70 มิลลิเมตรปรอท จะคลำส่วนต่างๆของทารกได้ไม่ชัดเจน คลำได้ลักษณะคล้ายกับส่วนคาง เมื่อเข้าสู่ปลายระยะที่หนึ่งจนถึงระยะที่สองของการคลอด การหดรัดตัวของมดลูกจะแข็งมาก (Strong) ลักษณะแรงดันในโพรงมดลูกประมาณ 70-90 มิลลิเมตรปรอท คลำได้คล้ายกับหน้าผาก คลำส่วนต่างๆของทารกไม่ได้ ในระยะเบ่งคลอดจะมีแรงดันในโพรงมดลูกประมาณ 90-100 มิลลิเมตรปรอท
    - - Duration คือ ช่วงเวลาที่มดลูกหดรัดตัว ถ้ามดลูกหดรัดตัวนานก็จะมีแรงผลักดันในระยะของการคลอดนานมากขึ้นในระยะแรกของการคลอด มดลูกจะหดรัดตัวครั้งหนึ่งประมาณ 20–30 วินาที และจะนานขึ้นเรื่อยๆ จนถึง 60 วินาที ในระยะท้ายๆ ระยะที่หนึ่งของการคลอด
    - - Acme เป็นระยะที่มดลูกมีการหดรัดตัวเต็มที่
      - Decrement เป็นระยะที่มดลูกเริ่มคลายตัว
      - Increment เป็นระยะที่มดลูกเริ่มหดรัดตัว
- - - - มดลูก
        
        น้ำหนัก
        
        ระยะหลังคลอดทันทีมดลูกหนักประมาณ 1 กิโลกรัม
        1 สัปดาห์หลังคลอดจะหนักประมาณ500 กรัม สัปดาห์ที่ 2 หนัก 300 กรัม และต่อมาเหลือเพียง 100 กรัม
        
        ขนาด
        
        หลังคลอดทันที บริเวณยอดมดลูกจะหดรัดตัวทาให้มดลูกลดต่ำลงมาอยู่ระดับสะดือหรือต่ำกว่า มดลูกจะประกอบไปด้วยกล้ามเนื้อมดลูกปกคลุมด้วย Serosa และภายในบุด้วย Basal deciduas ผนังด้านหน้าและหลังจะมาใกล้ชิดกัน วัดความหนาได้ 4 ถึง 5 เซนติเมตร ใน 2 วันแรกประมาณ 1สัปดาห์ระดับยอดมดลูกจะอยู่ระหว่างสะดือกับหัวเหน่า ภายใน 2 สัปดาห์มดลูกจะเคลื่อนตัวลงมาในอุ้งเชิงกรานทาให้คลาไม่ได้เหนือหัวเหน่า และจะมีขนาดเท่าก่อนตั้งครรภ์ภายใน 4 สัปดาห์
        
        ปากมดลูกและตัวมดลูกส่วนล่าง
        
        ทันทีหลังคลอดปากมดลูกและตัวมดลูกส่วนล่างจะบางตัวลดแนบติดกัน บริเวณ External osจะฉีกขาดทางด้านข้าง ซึ่งจะยังคงอยู่ตลอดไปแสดงว่าเคยคลอดบุตรภายใน 2-3 วัน ปากมดลูกจะหดรัดตัวจนเหลือขนาดเพียง 2 นิ้ว และ 1 นิ้ว ภายใน 1 สัปดาห์
        
        หลอดเลือดของตัวมดลูก
        
        หลังคลอด ขนาดของเส้นเลือดภายนอกมดลูกจะลดขนาดลงเท่ากับก่อนคลอด ส่วนเส้นเลือดภายในมดลูกหลังคลอดนั้นจะมี Hyaline change และเกิดการอุดตันเส้นเลือดที่เล็กกว่าจะทา งานแทนที่เส้นเลือดเก่าที่ถูกอุดตันจะสลายไปเช่นเดียวกับการตกไข่และการสลายตัวของ Corpus luteum แต่เส้นเลือดที่ถูกอุดตันบางแห่งอาจคงอยู่เป็นเวลานาน ทาให้แยกจากมดลูกของสตรีที่ไม่เคยตั้งครรภ์ได้จากการตรวจทางพยาธิวิทยา
        
        เยื่อบุโพรงมดลูก
        
        ภายใน 2 ถึง 3 วันหลังคลอด Decidua จะแบ่งเป็น 2 ชั้น ชั้นผิวบน (Superficial layer) จะหลุดสลายไปและลอกตัวออกเป็นส่วนของน้าคาวปลา (Lochia) ชั้นล่าง (Basal layer) ประกอบด้วยเยื่อบุโพรงมดลูกซึ่งมี Endometrial gland อยู่จะเป็นตัวสร้างเยื่อบุโพรงมดลูกใหม่มาปกคลุมบริเวณที่ไม่มีเยื่อบุโพรงมดลูกภายใน 10 วันหลังคลอด
      - การรวบรวมข้อมูลประวัติการตั้งครรภ์และการคลอดของครรภ์ปัจจุบัน เช่น ครรภ์ที่เท่าไร อายุครรภ์เมื่อคลอด ยาที่ได้รับขณะคลอด คลอดโดยวิธีใด ระยะเวลาของการคลอดระยะที่ 1 - 3 ได้ทารกเพศใด น้ำหนักเท่าไร สภาวะของทารกเมื่อแรกคลอด ตลอดจนประวัติการมาตรวจครรภ์ขณะตั้งครรภ์
      - การวัดสัญญาณชีพ ทั้งอุณหภูมิ ชีพจร ความดันโลหิต และการหายใจเพราะจะเป็นสัญญาณที่บอกความปกติหรือภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น เช่น ชีพจรเบาเร็ว ความดันโลหิตต่ำอาจเกิดจากภาวะ Hypovolemic shock
      - กระเพาะปัสสาวะ ควรจะประเมินสภาวะของกระเพาะปัสสาวะว่าเต็มหรือว่าง
        เพราะถ้ามีปัสสาวะคั่งค้าง จะท าให้มดลูกหดรัดตัวไม่ดี
      - น้ำคาวปลา (Lochia) ในระยะนี้จะมีลักษณะสีแดงสด (Bleeding) ต้องคาดคะเน
        ปริมาณโลหิตที่ออกจากช่องคลอดว่า เป็น Normal bleeding หรือ Active bleeding
        
        แบ่งเป็น3ระยะ
        
        Lochia serosa มีประมาณวันที่ 4 – 9 ลักษณะน้้าคาวปลาสีจะจางลงเป็นสีชมพูสีน้้าตาลหรือค่อนข้างเหลืองมีมูกปนท้าให้ลักษณะที่ออกมาเป็นเลือดจางๆยืดได้เนื่องจากบริเวณแผลมีการเปลี่ยนแปลงมากขึ้นมีเม็ดเลือดขาวมีน้้าเหลือง (Exudate) ที่ออกมาจากแผลซึ่งก้าลังจะหายประกอบด้วยเลือดน้้าเหลืองจากแผลเม็ดเลือดขาวเศษเยื่อบุโพรงมดลูกที่สลายตัวแล้วมูกจากปากมดลูก
        
        3.Lochia alba มีประมาณวันที่ 10 หลังคลอดน้้าคาวปลาจะค่อยๆน้อยลงเป็นสีเหลืองจางๆหรือสีขาวประกอบด้วยเม็ดเลือดขาวเยื่อบุโพรงมดลูกที่สลายตัวแล้วมูกจากปากมดลูกหรือน้้าเมือกและจุลินทรีย์เล็กๆ
        
        Lochia rubra น้้าคาวปลาที่ออกมาในระยะ 2 – 3 วันแรกหลังคลอดเนื่องจากในระยะนี้แผลภายในโพรงมดลูกยังใหม่อยู่การซ่อมแซมยังเกิดขึ้นน้อยสิ่งที่ขับออกมามีลักษณะสีแดงคล้้าและข้นประกอบด้วยเลือดเป็นส่วนใหญ่น้้าคร่้าเศษเยื่อหุ้มเด็กเยื่อบุมดลูกไขและขนของเด็กขี้เทาลักษณะเลือดไม่เป็นก้อน
      - Perineum ควรประเมินสภาพของช่องทางคลอดและแผลฝีเย็บว่ามีภาวะ
        Hematoma บวมช้ าหรือความเจ็บปวดมากน้อยเพียงใด ระดับการฉีกขาดของแผลฝีเย็บ
      - ความไม่สุขสบายต่าง ๆ พยาบาลควรประเมินอาการอ่อนเพลีย ความเจ็บปวดและการรับรู้ต่อสิ่งแวดล้อมภายหลังคลอด เพราะมารดาบางรายได้รับยาระงับอาการปวดทำให้การตอบสนองต่อสิ่งเร้าน้อยลง
      - การประเมินสภาวะด้านจิต-สังคม ในระยะนี้พยาบาลควรประเมินความรู้สึกต่อการคลอดหรือสังเกตปฏิกิริยาที่แสดงออกกับทารกว่าเป็นอย่างไร อย่างไรก็ตามมารดาจะอ่อนเพลียมาก ไม่ควรรบกวนมารดามากเกินไปและดูแลให้พักผ่อนเต็มที่
  - - - วัดความดันโลหิต ชีพจร การหายใจทุก 15 นาที ในชั่วโมงแรกหลังคลอด แล้ววัดทุก 30 นาทีในชั่วโมงที่สองหลังคลอด ถ้าหากชีพจรเร็วเกิน 100 ครั้งต่อนาที ความดันโลหิตต่ำกว่า 100mmHg. หายใจเร็วมักเป็นอาการแสดงว่าตกเลือดหรือช็อคต้องรีบให้การช่วยเหลือทันที แต่ถ้าความดันโลหิตสูงกว่าปกติ ต้องสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด เพราะอาจจะเป็นสาเหตุให้เกิดการชักในระยะหลังคลอดได้
      - สังเกตการหดรัดตัวของมดลูกทุก 15 นาที ใน 1 ชั่วโมงแรกหลังคลอด และทุกสามสิบนาทีในชั่วโมงที่สอง ปกติยอดมดลูกหลังคลอดทันทีจะอยู่ต่ำกว่าระดับสะดือ 4 ซม. ถ้ามีก้อนเลือดเลือดค้างอยู่ภายในโพรงมดลูกก็จะเป็นสาเหตุทำให้มดลูกหดรัดตัวไม่ดี เกิดการตกเลือดได้ ถ้ามดลูกหดรัดตัวไม่ดีควรจะคลึงมดลูก เพื่อช่วยให้มีการหดรัดตัวดีขึ้น แต่ถ้ามดลูกหดรัดตัวแข็งอยู่แล้ว ไม่ควรจะกระตุ้นอีกเพราะจะท าให้มดลูกหดรัดตัวมากเกินไป อันอาจจะท าให้กล้ามเนื้อมดลูกเมื่อยล้า เป็นผลให้เกิดการตกเลือดหลังคลอดได้เช่นกัน
      - สังเกตจำนวนและลักษณะของเลือดที่ออกทางช่องคลอด ปกติจะมีการเสียเลือดภายหลังรกคลอดแล้วประมาณ 100 - 200 ซีซี. และในระยะที่สี่ของการคลอดนี้จะมีเลือดออกได้อีก 100ซีซี. ซึ่งรวมแล้วมารดาจะเสียเลือดประมาณ 300 ซีซี. แต่ถ้ามีเลือดออกมาจำนวนเกิน 500 ซีซี. ขึ้นไป ถือว่ามีการตกเลือดหลังคลอดเกิดขึ้น แต่ทั้งนี้ต้องดู General condition ของมารดาด้วย ถ้า Condition ของมารดาไม่ดี เช่น มารดามีอาการของ Anemia ซึ่งอาจจะมีสาเหตุมาจากการขาดอาหารหรือมีการตกเลือดก่อนคลอดมาก่อน การเสียเลือดในระยะหลังคลอดน้อยกว่า 500 ซีซี. ก็อาจจะทำให้มีอันตรายถึงแก่ชีวิต ดังนั้นจึงควรตรวจดูผ้าอนามัยบ่อย ๆ ว่ามีเลือดออกมากน้อยเพียงใด ถ้ามีเลือดออกมากผิดปกติจะได้ให้การ
      - ดูแลร่างกายของมารดาให้สะอาด โดยเปลี่ยนผ้าที่เปียกและเปรอะเปื้อนออกไป เช็ดตัวให้แห้งสะอาด เปลี่ยนเสื้อผ้าให้
      - จัดให้มารดานอนหงายราบในท่าที่สบาย ให้นอนหนีบขาเข้าหากัน เพื่อให้แผลที่เย็บไม่ตึงเกินไป
      - ตรวจดูกระเพาะปัสสาวะให้ว่างอยู่เสมอ ภายหลังคลอดจะมีการขับถ่ายน้ำออกจากร่างกายมาก ดังนั้นในระยะ 1 - 2 ชั่วโมงหลังคลอดอาจพบกระเพาะปัสสาวะเต็มได้โดยจะดัน ให้มดลูกลอยตัวสูงขึ้นและเอียงไปทางขวา ซึ่งจะขัดขวางต่อการหดรัดของมดลูก อันเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดการตกเลือดหลังคลอดได้ ดังนั้นถ้ากระเพาะปัสสาวะเต็ม ควรกระตุ้นให้มารดาถ่ายปัสสาวะ หรือถ้าถ่ายไม่ออกอาจต้องสวนปัสสาวะให้
      - การวัดอุณหภูมิ ภายหลังคลอดอุณหภูมิอาจสูงหรือต่ำกว่าปกติเล็กน้อย ถ้าสูงกว่า37.7องศา เรียกว่า Reactionary fever ซึ่งพบได้ใน 24 ชั่วโมงแรกหลังคลอด เนื่องจากมารดาอ่อนเพลียเสียเลือดและเสียน้ำมากในระหว่างการคลอด แต่ในรายที่คลอดยาก ระยะการคลอดกินเวลานาน จะต้องให้ความสนใจเป็นพิเศษ เพราะอาจเนื่องจากการติดเชื้อก็ได้
      - ให้ความอบอุ่นแก่ร่างกายของมารดา โดยการห่มผ้าเพื่อป้องกันอาการหนาวสั่นในระยะหลังคลอด
      - เนื่องจากได้มีการจำกัดอาการและน้ำทางปาก และร่างกายมีการสูญเสียน้ำโดยเหงื่อ เลือด และอาเจียน ในระยะเจ็บครรภ์และระยะคลอด หลังการคลอดมารดาส่วนใหญ่จึงกระหายน้ำดังนั้นจึงควรให้มารดาดื่มน้ำ ซึ่งอาจเป็นน้ำเปล่าหรือน้ำผลไม้ก็ได้ การดื่มน้ำผลไม้จะช่วยทดแทนโพแทสเซียมที่ร่างกายสูญเสียไปในขณะที่เหงื่อออกมากได้ การดื่มน้ำมากเกินไปและเร็วไป อาจทำให้เกิดอาการคลื่นไส้และอาเจียนได้ หลังคลอดให้รับประทานอาหารอ่อน ๆ ได้ทันที สำหรับในรายที่ดมยาสลบไม่รู้สึกตัวหรือนอนหลับจะต้องงดน้ำและอาหารไว้ก่อน
      - มารดามักมีความอ่อนเพลียจากการคลอด ดังนั้นพยายามให้มารดาได้พักผ่อนนอนหลับเต็มที่ และควรอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่เงียบ ไม่มีแสง และเสียงรบกวนมากนัก
      - การย้ายมารดาออกจากห้องคลอด โดยทั่วไปหญิงหลังคลอดจะนอนพักเพื่อการดูแลอย่างใกล้ชิดในห้องคลอด 2 ชั่วโมง เมื่อไม่มีอาการผิดปกติจะย้ายออกไปนอนที่หน่วยหลังคลอด ก่อนย้ายพยาบาลจะต้องตรวจดูมดลูก จะต้องแข็งมีการหดรัดตัวดี อยู่ต่ำกว่าระดับสะดือ คลึงมดลูกให้หดตัวเต็มที่และดันไล่ก้อนเลือดออกจากโพรงมดลูก กระเพาะปัสสาวะจะต้องว่าง ถ้าปัสสาวะเต็มต้องกระตุ้นให้มารดาถ่ายปัสสาวะ ถ้าถ่ายเองไม่ได้อาจจำเป็นต้องสวนให้
      - มารดาที่มีแผลที่ฝีเย็บ หรือมีการหดรัดตัวของมดลูกที่รุนแรง จะมีผลให้มารดาเจ็บปวดมาก ควรให้ยาแก้ปวดหรือยานอนหลับ เพื่อให้มารดาได้พักเต็มที่
      - สังเกตดูแผลที่ฝีเย็บว่า มีการฉีกขาดของแผลที่เย็บไว้หรือไม่ มีอาการบวมหรือไม่สังเกตดูอาการคั่งของเลือดคือ เกิดHematoma ที่บริเวณแผลฝีเย็บ ซึ่งเกิดจากเส้นเลือดแตกของSubcutaneous vein และ Varicose vein ที่ Vulva เลือดที่ออกมาอาจแทรกซึมอยู่ภายใน Connective tissue ของ Vulva หรือ Vagina มักเป็นกับเส้นเลือดเล็ก ๆ ที่ตึงมากในระหว่างคลอด หรือถูกตัดขณะซ่อมแซมฝีเย็บ Hematoma นี้อาจจะเกิดขึ้นทันทีหลังคลอด หรือขยายขนาดขึ้นเรื่อย ๆ ลักษณะภายนอกที่มองเห็นคือ บริเวณนั้นจะบวมมีสีเขียวปนม่วง ในบางครั้งจากการสังเกตเพียงอย่างเดียวไม่อาจมองเห็นได้ต้องถาม มารดาว่าเจ็บปวดและตึงบริเวณฝีเย็บ และรู้สึกว่ามี Pressure บริเวณทวารหนักพยาบาลอาจตรวจโดยใช้ Sterile gauge แตะบริเวณแผลเบา ๆ ถ้ามี Hematoma มารดาจะปวดมาก
  - - - 3) Bladder and Uterus คือ Bladder เป็นการประเมินกระเพาะปัสสาวะ ว่ามีโปุงตึงมีน้ำปัสสาวะคั่งค้างหรือไม่ เพื่อการมีน้ำปัสสาวะคั่งค้าง จะทำให้การหดรัดตัวของมดลูกไม่ดี อาจเกิดภาวะตกเลือดหลังคลอดได้ โดยพยาบาลจะต้องกระตุ้นให้มารดาหลังคลอดปัสสาวะเองภายใน 6 ชั่วโมงหลังคลอดเพื่อปูองกันกระเพาะปัสสาวะเต็มและขัดขวางการหดรัด ตัวของมดลูก ส่วนการประเมิน Uterus เป็นการประเมินระดับยอดมดลูก และการหดรัดตัวของมดลูก โดยพยาบาลต้องประเมิน การหดรัดตัวของมดลูกทุก 15-30 นาที ใน 4 ชั่วโมงแรก หลังจากนั้นประเมินทุก 1-4 ชั่วโมง รวมถึงวัดยอดมดลูกโดยในระยะหลังคลอดใหม่ เพื่อปูองกันการตกเลือดหลังคลอด ควรมีการดูแลอย่างใกล้ชิด การประเมินการหดรัดตัวของมดลูกอาจทำทุก 15 นาที 4 ครั้ง และทุก 1 ชั่วโมงจนเป็นปกติต่อจากนั้นควรวัดและบันทึก ระดับยอดมดลูกควรทำทุกวันอย่างน้อยวันละ 1 ครั้ง ใน เวลาเดียวกันเพื่อประเมินการเข้าอู่ของมดลูก และเป็น การเฝ้าระวังภาวะตกเลือดหลังคลอดในระยะหลัง 24 ชั่วโมง
      - 4) Bleeding ,Lochia and Episiotomy คือ ประเมินลักษณะ และปริมาณของเลือดหรือน้ำคาวปลาที่ออกจากช่อง คลอด ในระยะแรกรับให้มารดาใส่ผ้าอนามัยเพื่อ ประเมินลักษณะและปริมาณของเลือดที่ออกทางช่อง คลอด และทำการบันทึกทุก 15 นาที ในระยะ 2 ชั่วโมง แรก บันทึกทุก 1-2 ชั่วโมงในระยะ 4 ชั่วโมงหลังคลอด และบันทึกทุก 4 ชั่วโมงจนครบ 24 ชั่วโมงแรกหลัง คลอดโดยชั่วโมงแรกควรออกไม่เกิน 60 ซีซีและชั่วโมงต่อไป ไม่เกิน 30 ซีซีและในด้าน Episiotomy คือ การประเมินบริเวณ ช่องทางคลอดและแผลฝีเย็บ พยาบาลต้องตรวจดูลักษณะของแผลฝีเย็บเมื่อแรกรับ และตรวจความ ผิดปกติทุกๆ 8 ชั่วโมง โดยใช้หลัก REEDAScale ในการ ประเมิน ซึ่งประกอบด้วย
        
        Redness คือ แผลมีลักษณะ แดงอักเสบหรือไม่
        
        Edema คือ แผลมีลักษณะบวม หรือไม่
        
        Ecchymosis คือ แผลมีรอยช้ำเลือดหรือจ้ำเลือด หรือไม่
        
        Discharge คือ แผลมีเลือดน้ำเหลืองหรือหนอง ซึมออกมาหรือไม่
        
        Approximate คือ แผลฝีเย็บ ขอบเรียบชิดติดกันดีหรือไม่
      - 2) Breast and Lactation คือ การประเมิน ลักษณะของเต้านม หัวนม และการไหลของน้ำนม เพื่อประเมินความพร้อมในการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ และนำทารกเข้าเต้าเพื่อดูดนมมารดาโดยเร็วและดูดบ่อยทุก 2- 3 ชั่วโมง เป็นการช่วยกระตุ้นการท างานของฮอร์โมน ออกซิโทซินช่วยให้มดลูกหดรัดตัวดีปูองกันการตกเลือดหลังคลอด
      - 5) Bottom คือ การประเมินทวารหนักและอวัยวะโดยรอบ ว่ามีอาการปวด บวม แดง หรือมีเลือดคั่งหรือไม่ ซึ่งต้องระวัง เพราะรายที่มีการตกเลือดอาจเกิดจากการมีเลือดคั่งที่แผลฝีเย็บ ทำให้ฝีเย็บบวมและการบวมอาจเซาะไปจนถึงทวารหนัก ซึ่งจะมีอาการเจ็บปวดมาก
      - 1) Black ground and Body condition คือ การตรวจสอบประวัติการคลอด เพื่อประเมินปัจจัยเสี่ยงในระยะคลอด เช่นระยะการคลอดที่ 1 2 หรือ 3 ยาวนาน การคลอดเฉียบพลัน (Precipitatedlabor) การมีรกค้าง เป็นต้น และการตรวจร่างกายทั่วไปเพื่อดู ระดับความรู้สึกตัว ดูภาวะซีดประเมินและบันทึก สัญญาณชีพ โดยวัดสัญญาณชีพตั้งแต่หลังรกคลอดทันทีและติดตามทุก 15 นาทีใน 1 ชั่วโมงแรก ทุก 30 นาทีในชั่วโมงที่ 2-4 และทุก 4 ชั่วโมงจนครบ 24 ชั่วโมงแรก หลังคลอด
- - - - ให้คำแนะนำการเปลี่ยนแปลงด้านร่างกาย จิตใจ
      - ให้คำแนะนำการปฏิบัติขณะตั้งครรภ์
      - สนับสนุนการเตรียมตัวเพื่อคลอด
    - - -อธิบายการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ให้หญิงตั้งครรภ์และครอบครัว
      - เปิ ดโอกาสให้หญิงตั้งครรภ์และครอบครัวหัวเสียงหัวใจทารกหรือดูทารกผ่านu/s
      - ให้สัมผัส คลำส่วนของทารกทางหน้าท้อง
      - ให้นับลูกดิ้น
    - - ส่งเสริมการพูดคุยลูบหน้าท้องและฟังเพลง
    - - เปิดโอกาสให้บอกความเป็นมารดาและเเนะนำการเลี้ยงดู
  - - - นำทารกวางหน้าอกมารดาให้มารดาสำรวจร่างกายทารก สัมผัส โอบกอดให้ทารกดูดนมมารดา
        กรณีทำการคลอดนานเอาทารกมาให้มารดาเมื่อมารดาพร้อม
        Rooming in.ให้กำลังใจ
- - - - ระดับรุนแรง (Severe PPH) คือ สูญเสียเลือดตั้งแต่ 1,000มิลลิลิตรขึ้นไป
      - ระดับรุนแรงมาก (Very severe or major PPH) คือ สูญเสียเลือดตั้งแต่ 2,500 มิลลิลิตรขึ้นไป
      - ระดับเล็กน้อย (Mild PPH) คือ สูญเสียเลือดตั้งแต่ 500 มิลลิลิตรขึ้นไป
  - - - Trauma คือ สาเหตุเกี่ยวกับการฉีกขาดของช่องทางคลอด เช่น การฉีกขาดของปากมดลูก (Tear cervix) ช่องคลอด (Tear vaginal) แผลฝีเย็บ (Tear perineal) รวมถึงการมีเลือดออกใต้ชั้นกล้ามเนื้อบริเวณช่องทางคลอด (Hematoma) เป็นต้น เป็นสาเหตุอันดับสองของการตกเลือดหลังคลอดในระยะแรก โดยพบได้ร้อยละ 20 ปัจจัยเสี่ยงที่ทาให้เกิดการฉีกขาดของช่องทางคลอดแล้วตกเลือดหลังคลอด ได้แก่ ทารกตัวโต (Fetal macrosomia) ทารกมีส่วนนาที่ไม่ใช่ศีรษะ (Fetal malpresentation) การใช้สูติศาสตร์หัตถการช่วยคลอด (Forceps or vacuum) การตัดแผลฝีเย็บ (Episiotomy, especially mediolateral) การคลอดเฉียบพลัน (Rapid or precipitate of labor) และการคลอดติดไหล่ (Shoulder dystocia)ผลทาให้ช่องทางคลอดได้รับบาดเจ็บ เนื่องจากช่องทางคลอดเกิดการยืดขยายมากกว่าปกติ นอกจากนี้ยังอาจเกิดขึ้นได้จากการคลอดเฉียบพลันที่ผู้ทาคลอดทาการช่วยคลอดไม่ครบขั้นตอน เช่น ไม่ได้ save perineum เป็นต้น ทาให้ช่องทางคลอดเกิดการฉีกขาดลึก เส้นเลือดได้รับการบาดเจ็บ และเสียเลือดปริมาณมากจนเกิดตกเลือดหลังคลอดได้
    - - Tissue คือ สาเหตุที่เกี่ยวข้องกับรก เยื่อหุ้มรกหรือชิ้นส่วนของรกตกค้างภายในโพรงมดลูก (Retained products of conception) ซึ่งเป็นสาเหตุของการตกเลือดหลังคลอด ที่พบได้ร้อยละ 10 ของการคลอดปกติทั้งหมด ปัจจัยเสี่ยงที่ทาให้เกิดรกติดหรือรกค้าง ได้แก่ การคลอดก่อนกาหนด (Mid trimester delivery) การติดเชื้อของรกและน้ำคร่า (Chorioamnionitis and accessory placental lobes) การเคยผ่าตัดเนื้องอกมดลูกมาก่อน การเคยผ่าตัดคลอดทางหน้าท้อง และมารดาอายุมากกว่าหรือเท่ากับ 35 ปีขึ้น
    - - สาเหตุเกี่ยวกับความผิดปกติของการหดรัดตัวของมดลูก ซึ่งพบได้มากที่สุดคิดเป็น ร้อยละ 70 ของการตกเลือดหลังคลอดทั้งหมด เกิดจากมดลูกหดรัดตัวไม่ดี (Uterine atony) โดยปัจจัยเสี่ยงที่ทาให้มดลูกหดรัดตัวไม่ดีที่สามารถคาดการณ์ได้ ได้แก่ กล้ามเนื้อมดลูกยืดขยายมากเกินไป (Overdistention of uterus) การตั้งครรภ์แฝด (Twins) การตั้งครรภ์แฝดน้า (Polyhydramnios) ทารกตัวโต (Fetal macrosomia) การตั้งครรภ์และการคลอดตั้งแต่ 4 ครั้งขึ้นไป (Multiparity) การได้รับยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูกเป็นเวลานาน (Prolonged oxytocin use) การคลอดล่าช้า (Prolonged of labor) และการใช้ยาเทอรบูทาลีนในช่วงเจ็บครรภคลอด ปัจจัยเสี่ยงเหล่านี้เป็นสาเหตุให้มดลูกหดรัดตัวไม่ดี เนื่องจากกล้ามเนื้อมดลูกยืดขยายมากกว่าปกติหรือกล้ามเนื้อมดลูกล้าจากการยืดขยายในระยะคลอดเป็นเวลานานภายหลังจากคลอดทารก จึงทาให้การหดกลับของกล้ามเนื้อมดลูกไม่ดีดังเดิม ทาให้หลอดเลือดบริเวณรอยแผลตรงที่รกเคยเกาะหดรัดตัวไม่ดีส่งผลให้เลือดไหลไม่หยุด เกิดการตกเลือดหลังคลอดได้
    - - Thrombin คือ สาเหตุเกี่ยวกับการแข็งตัวของเลือดผิดปกติ (Defects in coagulation) พบได้ประมาณร้อยละ 1 เกิดจากการมีเกล็ดเลือดต่าทาให้การแข็งตัวของเลือดผิดปกติ โดยมีปัจจัยส่งเสริมให้เกิดการแข็งตัวของเลือดผิดปกติ ได้แก่ การมีเลือดออกในขณะตั้งครรภ์หรือมีประวัติตกเลือดหลังคลอด (Massive antepartum hemorrhage or PPH) การติดเชื้อ (Sepsis) ความดันโลหิตสูงขณะตั้งครรภ์ (Severe preeclampsia) ทารกตายในครรภ์ (Retained intrauterine fetal demise) รกลอกตัวก่อนกาหนด (Placental abruption) ได้รับยาเสตียรอยด์เพื่อรักษาทารกในขณะตั้งครรภ์ มีโรคเลือดก่อนการตั้งครรภ์ เช่น hemophilia, thalassemia โดยพบว่ามารดาที่มีภาวะซีดรุนแรงตั้งแต่ก่อนการตั้งครรภ์และไม่ได้รับการแก้ไข มีโอกาสเกิดตกเลือดหลังคลอด 6.65 เท่า มารดาที่ได้รับยาเสตียรอยด์ เพื่อรักษาทารกในขณะตั้งครรภ์ มีโอกาสตกเลือดหลังคลอด 2 เท่า ส่วนมารดาที่มีความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือดมีโอกาสเกิดตกเลือดหลังคลอดสูง