Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลมารดาทารกที่มีความผิดปกติของปัจจัยการคลอด : (6P) - Coggle Diagram
การพยาบาลมารดาทารกที่มีความผิดปกติของปัจจัยการคลอด : (6P)
Passenge
การคลอดยากจากความผิดปกติของตัวเล็ก รกและน้ำคร่ำ
(abnormality of passenger)
ชนิด
ส่วนนําผิดปกติ (Faulty presentation) เช่น ส่วนนําเป็นก้นหรือเป็นหน้า
ทารกมีขนาดใหญ่ น้ำหนัก 4,000 กรัม
จํานวนทารกในครรภ์ที่มีมากกว่า 1 คน
มีแนวลําตัวผิดปกติ เช่น เด็กอยู่ในแนวขวาง
ท่า (position)และทรงของเด็ก (attitude)
ทารกมีรูปร่างผิดปกติพิการ (fetal malformations) เช่น เด็กหัวโต
เด็กหัวบาตร เด็กแฝดตัวติดกัน เด็กท้องโต
ปริมาณน้ำคร่ำน้อยกว่าปกติหรอืมากกว่าปกติ
ตําแหน่งที่รกเกาะผิดปกติ คือ รกเกาะที่ส่วนล่างของมดลูก
passage
ช่องคลอดที่ผิดปกติ (abnormality of passage)
ส่วนที่เป็นกระดูก (Bone passage)
การพยาบาล
หลังคลอดป้องกันภาวะตกเลือด
C/S ในรายที่ไม่มีความก้าวหน้าทางการคลอด
เมื่อปากมดลูกเปิดหมดแต่การคลอดไม่ก้าวหน้า
พิจารณาช่วยคลอดโดยสูติศาสตร์หัตถการ
NPO และดูแลให้ได้รับสารน้ำ
ดูแลให้ได้รับยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก
ประเมิน FHS อย่างต่อเนื่อง
ดูแลกระเพาะปัสสาวะให้ว่าง
ประเมินลักษณะช่องเชิงกรานดําเนินต่อไปได้
ประเมิน UC และ PV
จัดท่านอนศีรษะสูงหรือกระตุ้นใหลุกเดินในรายที่ถุงน้ำยังไม่แตก
ผลกระทบ
อาจได้รับอันตรายจากการคลอดล่าช้า
ทารกมีส่วนนําหรือท่าผิดปกติ
มดลูกแตก
มารดาออ่อนเพลีย ขาดน้ำ
การคลอดล่าช้า
เสี่ยงต่อการติดเชื้อในถุงน้ำคร่ำ
เสี่ยงต่อภาวะสายสะดือย้อย
เชิงกรานเป็นช่องทางที่ทารกต้องคลอดออกมาก มีความสําคัญอย่างมากในการคลอดเพราะเป็นส่วนทีแข็งและยืดขยายไม่ได้ ถ้าเชิงกรานมีรูปร่างที่ผิดปกติไปหรือมีขนาดแคบเกินไป จะเป็นสาเหตุให้เกิดการคลอดยาก
เชิงกรานผิดปกติ
เชิงกรานแคบ
เชิงกรานแคบที่ช่องออก (outlet contraction)
เชิงกรานแคบที่ช่องเข้า (inlet cotraction)
เชิงกรานแคบที่ช่องกลาง (midpelvic contraction)
เชิงกรานแคบทุกส่วน (Generally contracted pelvis)
เชิงกรานหกักหรือแตก
เชิงกรานรูปร่างวิปริต
ส่วนที่เป็นกล้ามเนื้อและเอ็น (soft passage)
สาเหตุ
ปากมดลูกบวม (cervical edema)
มดลูกอยู่ผิดที่ (uterine displacement)
มดลูกอยู่ผิดที่ (uterine displacement)
ช่องคลอดผิดปกติ เช่น แคบหรือตีบมาแต่กําเนิด
กระเพาะปัสสาวะเต็มหรอืมีอุจจาระมาก
เนื้องอกของมดลูก (myoma uterine)
มะเร็งที่ปากมดลูก
ถุงน้ำที่รังไข่ (ovarian cyst)
ปากช่องคลอดและฝีเย็บผิดปกติ เช่น แข็และไม่ยืด
Power
ความผิดปกติของแรง
(abnormal power)
แรงจากการหดรัดตัวของมดลูก
(uterine contraction)
Hypertonic uterine dysfunction
ลักษณะทางคลินิก
แรงดันเฉลี่ยในโพรงมดลูกขณะหดรัดตัวมากกวา่ 50 mmHg
Interval น้อยกวา่ 2 นาที
แบ่งออกเป็น
มดลูกหดรัดตัวเป็นวงแหวนบนรอยคอดของทารก (contriction ring)
หมายถึง
การหดรัด ตัวไม่คลายเฉพาะที่
จนเกิดเป็นวงแหวน โดยรอบตําแหน่งรอยคอดบนตัวทาระ
ลักษณะ
มดลูกหดรัด ตัวแรง มีระยะพักไม่สม่ำเสมอ
มีวงแหวนเกิดบนรอยคอดของทารก
สาเหตุ
ภายหลังการคลอดครรภ์แฝดคนแรก
Oligohydramnios หรือถุงน้ำคร่ำแตกก่อนเป็นเวลานาน
ภายหลังหมุนท่าทารกจากภายใน
ได้รับยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูก
มดลูกหดรัดตัวไม่คลาย (tetanic contraction)
แนวทางรกัษา
หากการคลอดติดขัด พิจารณา C/S
หากได้รับยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูกมากเกินไป
ควรปรับยาหรือหยุดให้ยา
ลักษณะ
Interval น้อยกว่า 2 นาที
Duration นานกว่า 90 วินาที
มารดาเจ็บครรภ์มาก
ผล
ต่อมารดาและทารก
มดลูกแตก
เจ็บครรภ์มาก
ทารกพร่องออกซิเจน
ต่อการดําเนินการคลอด
ถ้าเกิดการคลอดติดขัดไม่สามารถคลอดทางช่องคลอดได้ต้อง C/S
หากได้รับยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูกมากเกินไป
ทารกไม่พร่องออกซิเจน
อาจรอใหยาหมดฤทธิ์และปล่อยให้การคลอดดําเนินการต่อไป
หมายถึง
มดลูกหดรัดตัวแข็งตึงตลอดเวลา มีความตึงตัวมากกว่าปกติและความถี่
ระยะพักสั้น
สาเหตุ
CPD
ได้รับยากระตุ้นการหดรัดตัวของมดลูกมากเกินไป
ทารกอยู่ในท่าผิดปกติ
รกลอกตัวก่อนกําหนด
มดลูกหดรัดตัวไม่ประสาน (uncoordinated contraction)
หมายถึง
มดลูกหดรัดตัวไม่สม่ำเสมอระยะพักมดลูกคลายตัวไม่เต็มที
มดลูกหดรัดตัวแรงมาก แต่ไม่ได้หดรัดตัวแรงที่บรเิวณยอดมดลูก
แรงดันเฉลี่ยมากกวา่ 50 mmHg.
ไม่มีความก้าวหน้าทางการคลอด
ผล
ต่อการดําเนินการคลอด
เจ็บครรภ์คลอดยาวนาน
ผลต่อการมารดาและทารก
ทารกขาดออกซิเจน
เจ็บครรภ์คลอดมากกว่าปกติ
มารดาอ่อนเพลีย ขาดน้ำ เลือดเป็นกรด
ปัจจัยส่งเสริม
มารดามีความวิตกกังวลสูง มีความเจ็บปวดอย่างรุนแรง
ครรภ์แรก
มารดาอายุมาก
เคยผ่านการคลอดมามากกว่า 5 ครั้ง
ภาวะ CPD
ทารกผิดปกติ
แนวทางรักษา
ดูแลให้ยาแก้ปวดและใหพักผ่อน
ให้สารน้ำ
ในรายมีภาวะ CPD หรือ Fetal distress
หลังได้รบัการช่วยเหลือแล้วยังพบความผิดปกติพิจารณา C/S
ความหมาย การที่มดลูกหดรัดตัวแรง แต่ไม่มีประสิทธิภาพ
กล้ามเนื้อมดลูกในระยะพักมีความตึงตัวมากกว่าปกติ
ไม่มีจุดรวมของการหดรัดตัวที่ยอดมดลูก
แรงเบ่งของมารดา (maternal force)
การวินิจฉัย
เบ่งออกเสียง
บิดตัวไปมาขณะเบ่ง
เบ่งแล้วหน้าแดง
เบ่งสั้น
เบ่งนานเกินไป
รักษา
ช่วยคลอดโดยสูติศาสตร์
เบ่งคลอดในท่าที่เหมาะสม
ให้สารน้ำ
แนะนําการเบ่งที่ถูกต้อง
ผลกระทบต่อมารดาและทารก
ทารกขาดออกซิเจน
เกิดความกลัวและวิตกกังวล
ระยะที่สองของการคลอดยาวนาน
มารดาอ่อนเพลีย หมดแรง
เกิดทัศนคติไม่ดีต่อการคลอด
สาเหตุ
ท่าเบ่งไม่เหมาะสม
พักผ่อนหรือได้รับสารน้ำไม่เพียงพอ
ได้รับยาสลบ หมดสติ ไม่รู้สึกตัวหรือเป็นอัมพาต
เบ่งไม่ถูกวิธี
เหนื่อยล้า
มีโรคประจําตัวที่อาจเกิดอันตรายต่อสุขภาพ เช่น ความดันโลหิตสูง
โรคหัวใจ
ได้รับยาระงับปวดมากเกินไป
Hypotonic uterine dysfunction
ปัจจัยส่งเสริม
ปัสสาวะเต็มกระเพาะปัสสาวะ
มีเนื้องอกที่มดลูกหรืออุ้งเชิงกราน
ได้รับยาแก้ปวดหรือยาสลบมากเกินไป
กล้ามเนื้อมดลูกผิดปกติมีความยืดขยายมากกว่าปกติ เช่น ครรภ์แฝด
ทารกตัวโต ผ่านการคลอดมาหลายครั้ง
มีความเครียดดและความวิตกกังวลสูง
ส่วนนําไม่กระชับกับช่องเชิงกราน เช่น CPD ทารกมีส่วนนําท่าผิดปกติ
ทารกตัวเล็ก
เจ็บครรภ์เป็นเวลานาน มีอาการอ่อนเพลีย เหน็ดเหนื่่อย
หมายถึง
การที่มดลูกหดรัดตัวเป็นจังหวะดีแต่หดรัดตัวสั้นเกินไป มีระยะห่างมากเกินไปหรือมีความถี่น้อยเกินไปหรือแรงของการหดรัดตัวน้อยเกินไป
ลักษณะทางคลินิก
Interval มากกวา่ 3 นาทีความถี่น้อยกวา่ 3 ครั้ง/ใน 10 นาท
Intensity แรงดันในมดลูกเฉลี่ยมีค่าน้อยกวา่ 25 mmHg
Duration น้อยกวา่ 40 วินาที
ผล
ต่อการดําเนินการคลอด
เกิดการคลอดยากในระยะที่หนึ่ง เนื่องจากมดลูกหดรดั ตัวน้อยเกินไป
เกิดการคลอดยากในระยะที่สอง เนื่องจากแรงที่จะผลักดันทารกออกมาไม่พอ
ต่อผู้คลอดและทารก
ทารกอาจมีภาวะขาดออกซิเจน
การคลอดยาวนาน
มารดาอ่อนเพลีย มีภาวะขาดน้ำตกเลือด ติดเชื้อหลังคลอด
แนวทางในการรักษา
ดูแลไม่ให้กระเพาะปัสสาวะเต็ม
เจาะถุงน้ำคร่ำในรายที่ยังไม่แตกและพิจารณาให้ oxytocin ถ้าไม่มีข้อห้าม
ให้ยาระงับปวดในขนาดที่เหมาะสม
ให้สารน้ำ
Phychological
ภาวะสุขภาพจิตของผู้คลอด (Phychological condition
ผล
ลดการทํางานของกล้ามเนื้้อมดลูก
ระดับกลูโคสที่เก็บสะสมไว้ลดลง
ทําให้การทํางานของกล้ามเนื้อมดลูกน้อยล
ความดันโลหิตเพิ่มขึ้น
หลอดเลือดส่วนปลายหดรัดตัวและเลือดไปเลี้ยงมดลูกลดลง
การหดรัดตัวของกล้ามเนื้อมดลูกลดลง
เนื่องจากระดับกลูโคสลดลงและepinephrineเพิ่มขึ้น
Position
ท่าของผู้คลอด มีผลต่อแรงหดรัดตัวของมดลูก แรงเบ่งขนาดเชิงกราน และการหมุนภายในของทารก ท่าในแนวตรงหรือดิ่ง เช่นท่ายืน ท่านั่งยองๆ ท่าเดิน จะทำให้ทารกเคลื่อนต่ำลงมาด้วย
Physical
ภาวะสุขภาพร่างกายของผู้คลอด (physical condition)
ผู็คลอดที่มีสุขภาพอ่อนแรง มีอาการอ่อนเพลีย พักได้น้อย หมดแรง ขาดน้ำหรือได้รับอุบัติเหตุบริเวณกระดูกเชิงกราน มารดามีโรคประจำตัวได้แก่ หอบหืด โรคไต โรคตับ ความดันโลหิตสูง