Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การดูแลมารดาที่มีปัญหาสุขภาพในระยะหลังคลอด - Coggle Diagram
การดูแลมารดาที่มีปัญหาสุขภาพในระยะหลังคลอด
Puerperal fever
Puerperal sepsis
Childbed fever
คำจำกัดความ
ภายใน 28 วัน
ทีไข้ >38 c อย่างน้อย 2 วัน ใน 10 วัน
สาเหตุ
Anaerobic streptococci
ติดเชื้อ Anaerobic staphylococci มากขึ้น ด้วย การติดเชื้อ Staphylococci นั้นเป็นสาเหตุของการเกิด Toxic shock syndrome
ปัจจัยส่งเสริมที่ทำให้เกิดการติดเชื้อหลังคลอด
เเม่น้ำหนักก่อนตั้งครรภ์น้อย โภชนาการไม่ดี
มีภาวะโลหิตจาก ภูมิคุ้มกันไม่ดี
PROM
PVบ่อยเกินไป
เนื้อเยื่อของช่องทางคลอดได้รับกระทบกระเทือน
การตรวจสอบเสียงหัวใจทารกผ่านทางช่องคลอด
prolong labor
เทคนิคการทำคลอดไม่ถูกต้องเหมาะสม
เศษรกค้างในโพรงมดลูก
การล้วงรกหรือมีการตรวจโพรงมดลูกหลังคลอด
มีการตกเลือด
การบวมเลือด (hematoma) ของเนื้อเยื่อ
รายที่มีอาการอ่อนเพลีย มภีาวะขาดน้ า
การดูแลฝีเย็บไม่ถูกต้อง
เเบ่งเป็น 2 ชนิด
การติดเชื้อเฉพาะที
การติดเชื้อที่ลุกลาม
การวินิจฉัย
(gram stain)
Culture : ในช่องคลอด ปากมดลูก ในเลือด
WBC
ตรวจปัสสาวะ sensitivitity
HB
นับ CBC
การรักษา
ให้ยา 2 ตัวยารวมกัน :recycle:
Penicillin ร่วมกับ Aminoglycoside
Penicillin กับ Tetracycline
Penicillin กบั Cepharosporin
อาการไม่ดี ภายใน 24 -48 ชม. ให้ :warning:
Chloramphenical หรือ Clindamycin ร่วมอีก เช่น
Penicillin กับ Cholramphenical
Metronidazole กับ Aminoglycoside
Clindamycin กับ Aminoglycoside
ภาวะแทรกซ้อนของการติดเชื้อในระยะหลังคลอด
การติดเชื้อสู่ทารก
มดลูกเข้าอู่ช้า (subinvolution)
การตกเลือด
การเป็นหมัน
โรคไตเรื้อรัง
หลอดเลือดของปอดอุดตัน
มีภาวะช็อคจากการติดเชื้อ
มีการจับตัวของลิ่มเลือด
การตายของมารดา
การป้องกันการติดเชื้อหลังคลอด
หลังคลอด ควรรีบเปลี่ยนเสื้อผ้า ผ้าปูที่นอน และสิ่งอื่น ๆ ที่ปนเปื้อนเลือด ปัสสาวะหรืออุจจาระทันที
แยกหญิงหลังคลอดจากผู้ป่วยอื่นที่มีการติดเชื้อ
เครื่องมือต่าง ๆ ที่ใช้ในการทำความสะอาดบรเิวณอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกควรสะอาดปราศจากเชื้อ
เครื่องใช้ต่าง ๆ ไม่ควรใช้ปะปนกับของผู้อื่น
กระตุ้นหญิงหลังคลอดให้ล้างมือบ่อยๆ
กระตุ้นให้หญิงหลังคลอดดื่มน้ำมากๆ รับประทานอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง
รักษาสภาพแวดล้อมให้สะอาด การถ่ายเทอากาศดี
บุคลากรในทีมสุขภาพมคีวามระมัดระวัง เทคนิคปราศจากเชื้อถูกต้อง
การประเมินสภาวะสุขภาพ
13B
:warning: :warning:
Background : ภูมิหลังของหญงิหลังคลอด
Belief: ศึกษาความเชื่อในการดูแลตนเองและทารกในระยะหลังคลอด ที่ส่งผลกระทบต่อการดูแลภาวะสขุภาพ
Body condition : ประเมินภาวะสุขภาพ
Body temperature & Blood pressure: สัญญาณชีพ
Breast & Lactation: เต้านมและการหลั่งน้ านม
Belly & Fundus: หน้าท้องและยอดมดลูก
Bladder: กระเพาะปัสสาวะ
Bleeding & Lochia: เลือดและน้ำคาวปลา
น้ำคาวปลามาก กลิ่นเหม็นเน่า ซึ่งเป็นข้อบ่งชี้ของการติดเชื้อ Anaerobic Streptococcus
น้ำคาวปลาน้อย ไม่เหม็น เป็นข้อบ่งชี้ของการติดเชื้อ Beta-Hemolytic Streptococcus
Bottom: ฝีเย็บและทวารหนัก
Bowel movement: การขับถ่ายอุจจาระ
Blue : ภาวะด้านจิตใจ
Bonding and attachment: สัมพันธภาพระหว่างมารดาทารก
Baby: ทารก
Puerperal Infection(ติดเชื้อเเผลฝีเย็บ)
อาการและอาการแสดงเฉพาะที่
:red_cross: :red_cross:
ขอบแผลบวม แดง ร้อน
มีอาการห้อเลือด ปากช่องคลอดบวม
มีหนองไหล บริเวณที่มีการติดเชื้อแข็งตึง สัมผัสดูจะรู้สึกนุ่มมีน้ำขังอยู่ข้างใน เป็นลักษณะของการบวมเลือด กดบริเวณรอบๆ รู้สึกเจ็บ แผลอาจแยกหรือปากแผลเปิด
เจ็บปวดเฉพาะบรเิวณที่ติดเชื้อ ผิวหนังมีสีคล้ำ
อาการและอาการแสดงทั่วไป
:no_entry: :no_entry: :no_entry:
ชีพจรต่ำกว่า 100 ครั้ง/นาที
จำนวนเม็ดเลือดขาวในเลือดเพิ่มขึ้น
มีอาการหนาวสั่น ไข้สูงถึง 40°C (104°F) ในรายที่มีการติดเชื้อเฉียบพลัน หรือ มีหนองขังไม่สามารถไหลออกมาได้ หรือรายที่มี การติดเชื้อเล็กน้อย อุณหภูมิอาจสูงถึง 38.8°C (101°F) หรือไม่มีไข้
การรักษาพยาบาล
:recycle: :recycle: :recycle:
วัดสัญญาณชีพทุก 4 ชั่วโมง
ประเมินแผลฝีเย็บทุกวัน
ส่งเพาะเชื้อและทำ Sensitivity ตามแผนการรักษา
ตรวจดูผ้าก๊อซที่อัดไว้ในแผลถ้ามีกลิ่นเหม็นเน่า ควรแจ้งให้แพทย์ทราบทันที
1.ตัดไหมระบายน้ำ หรือหนองออก อาจใช้ผ้าก๊อชซับน้ำยาอัดเข้าไปในแผล
เมื่อมีแผลตดิดีขึ้น ความเจ็บปวดน้อยลง ให้นั่งแช่ก้น (sitz bath) วันละ 2-3 ครั้ง
ให้ยาแก้ปวดตามแผนการรักษา กระตุ้นให้ลุกเดินบ่อยๆ และทำกิจกรรมอย่างต่อเนื่อง
แนะนำหญิงหลังคลอดให้เปลี่ยนผ้าอนามัยบ่อยๆ
ให้มารดาล้างมือทุกครั้งก่อนจับต้องทารก และไม่ควรวางทารกบนผ้าปูที่นอน โดยไม่มีผ้าสะอาดปูรองก่อน
ให้กำลังใจ ลดความวิตกกังวล
การติดเชื้อของเยื่อบุในโพรงมดลูก (Endometritis หรือ Metritis)
:<3: :green_cross:
:warning:
อาการและอาการแสดง
:warning:
WBC สูงเล็กน้อย
กดเจ็บบริเวณท้องน้อย
เบื่ออาหาร รู้สึกไม่สุขสบาย
มดลูกเข้าอู่ช้า การหดรัดตัวไม่ดี เจ็บเวลาสัมผัส มีอาการปวดมดลูกมากขณะมดลูกหดรัดตัว (after pain)
pulse 100 - 104 ครั้ง/นาที
lochia มีสีน้ำตาลเข้ม มีกลิ่นเหม็น จำนวนlochia อาจมากเนื่องจากมดลูกหดรัดตัวไม่ดี ถ้ามีไข้สูง lochiaอาจมีน้อย หรือไม่มีเลย
มีไข้สูง BT 38.8 - 38.9º c อาจมีอาการหนาวสั่น
:!!: * รายที่มีการติดเชื้อเพียงเล็กน้อย หญิงหลังคลอดอาจรู้สึกสบายดี ไม่มีอาการแสดงที่เด่นชัด lochia อาจน้อยและไม่มีกลิ่น :!!:
:recycle: :recycle:การรักษาพยาบาล :recycle: :recycle:
Antibiotic หลังนับเซลล์เม็ดเลือดและส่งเพาะเชื้อ รายที่มีการติดเชื้อเล็กน้อยอาจไม่จำเป็นต้องAdmit ให้ATB ไปรับประทานต่อที่บ้านอย่างเพียงพอ ย้ำให้กินยาถูกต้องครบถ้วน
รายที่มีอาการรุนแรง IV ร่วมกับยาบีบรัดมดลูก (Oxytocin) เพื่อกระตุ้นให้มดลูกหดรัดตัว
รายที่มีไข้สูงให้สารน้ำเพียงพอ ถ้ามีอาการปวดมดลูกรุนแรงหรือไม่สุขสบายจากการปวดท้อง ให้ยาแก้ปวดตามแผนการรักษาอาจต้องแยกหญิงหลังคลอดเพื่อป้องกันการแพร่กระจายของเชื้อ
ให้นอนท่า Fowler's เพื่อช่วยให้Lochia ไหลสะดวกและป้องกันการกระจายของสารน้ำที่มีเชื้อในช่องท้องไปยังอวัยวะข้างเคียง
แนะนำให้หญิงหลังคลอดล้างมือทุกครั้งที่เปลี่ยนผ้าอนามัย
:!!: :!!:การติดเชื้อของเนื้อเยื่อยึด
เหนี่ยวส่วนของมดลูกเหนือช่องคลอด (Parametritis หรือ Pelvic cellulitis) : : : : :<3:
ทางติดเชื้อ :star:
มีการตดิเชื้อที่หลอดเลือดดำ แล้วลามมายังช่องเชิงกราน
เชื้อเข้าทางช่องคลอดโดยตรงผ่านมดลูก ปีกมดลูก เข้าเยื่อบุช่องท้อง
มีการติดเชื้อของปากมดลูกอยู่เดิม แล้วแพร่กระจายผ่านเข้ามาทางหลอดน้ำเหลือง
อาการและอาการแสดง :recycle: :recycle:
เจ็บมากขณะมดลูกหดรัดตัว หรือเมื่อเคลื่อนไหวมดลูกและปากมดลูก
มีก้อน คลำได้ทางช่องคลอด ทวารหนักหรือหน้าท้อง หลังมีก้อนหนอง อุณหภูมิจะขึ้นๆ ลงๆ มีอาการหนาวสั่น
เจ็บหน้าท้องข้างเดียว หรือสองข้าง และอาจเจ็บมากถึงด้านข้าง
Lochiaมีกลิ่นเหม็นเน่าหรืออาจไม่เหม็น
WBC (leukocytosis อาจสูงถึง 15,000-30,000เซลล์/มม.3)
อาจเกิด endotoxic shock ได้
หน้าแดง หนาวสั่น RRเร็ว pulseเร็ว HRเร็ว
ไข้สูง BT 39.4º - 40º ซ
การรักษาพยาบาล :recycle: :recycle: :recycle:
ให้การดูแลตามอาการ ลดความกลัว ความวิตกกังวล ให้กำลังใจ
แนะนำการปฏบิัติตัวขณะอยู่ในโรงพยาบาลและเมื่อกลับบ้าน
ให้นอนพักในท่า semi-fowler ให้ IV วันละ 3,000 - 4,000 ml
สังเกตุการเปลี่ยนแปลงอย่างใกล้ชิด วัดV/S คลำหน้าท้องเพื่อดูอาการกดเจ็บ ดูผ้าอนามัยและบริเวณฝีเย็บ ดูสี กลิ่น และอาการบวมเลือด การประเมินตั้งแต่แรกเริ่มจะช่วยลดความรุนแรง และลดโอกาสที่จะสูญเสียอวัยวะของระบบสืบพันธไุ์ด้
จำเป็นต้องAdmit ให้ATBตามแผนการรักษา ถ้าการติดเชื้อรนุแรงอาจต้องผ่าตัด เพื่อป้องกันการแตกและแพร่เข้าไปในเยื่อบุช่องท้อง
การติดเชื้อของเยื่อบุช่องท้องหลังคลอด (Puerperal peritonitis)
:check: :check:
อาการและอาการแสดง :forbidden:
ปัสสาวะน้อย
กระสับกระส่าย ระยะแรกหน้าแดง เมื่อมีอาการรุนแรงจะซีด ตัวเย็น เหงื่อออก อาจช็อค และเสียชีวติได้
มีอาเจียนบ่อยๆ มักเป็นลักษณะพุ่ง และเมื่อมีอาการเลวลงเรื่อย ๆ อาจมีอาการท้องเดิน
ท้องอืด หน้าท้องโป่ง แข็งตึง กดเจ็บ ปวดท้องอย่างรุนแรง
อ่อนเพลีย กระหายน้ำ RRเร็วตื้น ลมหายใจมีกลิ่นเหม็น
มีไข้สูง 40.5ºC หนาวสั่น pulseเบาเร็วถึง 140 ครั้ง/นาที
การรักษาพยาบาล :recycle: :recycle:
ถ้าท้องอืดมากจำเป็นต้องใสส่ายดดูก๊าซหรืออาหารออกมา
วัด C.V.P นับจำนวนเม็ดเลือดและส่งเพาะเชื้อหา Sensitivity อาจจำเป็นต้องผ่าตัด
ให้ATBและIVตามแผนการรักษา อาจจำเป็นต้องให้เลือดหรือพลาสม่า ให้ออกซิเจน
4.อาจต้อง NPO
5.อาจทำ I/O
6.วัด V/S
ประเมิน การเคลื่อนไหวลำไส้
ให้นอนท่า semi-Fowler เพื่อให้หน้าท้องหย่อนและให้หนองมารวมอยู่ใน Cul-de-sac
มดลูกไม่เข้าอู่ในระยะหลังคลอด (Subinvolution)
:red_flag: :red_flag: :red_flag:
สาเหตุ :!!:
ไม่ได้ให้ทารกดูดนมมารดา
มีการติดเชื้อของมดลูกหรือเยื่อบุมดลูกอักเสบ
ผ่าตัดเอาทารกออกทางหน้าท้อง
มดลูกคว่ำหน้าหรือคว่ำหลังมาก
ภาวะใดๆ ที่ทำให้การหดรัดตัวของมดลูกไม่ดี
มีเศษรกและ/หรือเยื่อหุ้มทารกค้าง
มีก้อนเนื้องอกของมดลูก
หญิงหลังคลอดครรภ์หลัง การตึงตัวของมดลูกไม่ดี
ผนังมดลูกถูกยึดขยายมาก เช่น twin แฝดน้ำ ทารกในครรภ์ตัวโต
กระเพาะปัสสาวะเต็มหรือมีอุจจาระเต็ม
อาการและอาการแสดง :!!:
มดลูกนุ่มและใหญ่กว่าปกติ ระดับยอดมดลูกไม่ลดลง อาจกดเจ็บและมีอาการปวดมดลูก
น้ำคาวปลาออกนานหรือมากกว่าปกติ น้ำคาวปลาเป็นสีแดง มีกลิ่นเหม็น
อุณหภูมิสูงและอาจเกิดการตกเลือดระยะหลัง (Late P.P.H)
การรักษาพยาบาล :check: :check:
7.รกค้าง จำเป็นต้องขูด
8.สอนให้เเม่ให้ดูเเลตัวเอง
ถ้ามีอาการ ส่งเพาะเชื้อ IV ATB
ถ้าไม่มีอาการเจ็บ Lochiaไม่เหม็น เลือดออกน้อย ให้ยา กระตุ้นมดลูก
ถ้ามีอาการให้Admit อธิบายให้ฟัง
ส่งเสริมให้เลี้ยงทารกด้วยน้ำนมมารดา
ส่งเสริมให้น้ำคาวปลาไหลสะดวก
ตรวจว่าคลอดครบไหม
การอักเสบของหลอดเลือดดำ :red_flag: :red_flag: (Thrombophlebitis)
คือการที่มี phebitis ทำให้เกิด
การอักเสบของหลอดเลือดดำ(Thrombophlebitis)
มีประวัติเคยเป็นหลอดเลือดด าอักเสบ
มีหลอดเลือดดา พองขอด (varicose veins)
อ้วนมาก
การขึ้นขาหยั่ง (Lithotomy) เป็นเวลานาน ขณะคลอด
Femoral Thrombophlebitis
ขาจะมีสีขาว จึงเรียกภาวะนี้ว่า "Milk leg"
อาการและอาการแสดง
Femoral thrombophlebitis นี้ จะปรากฏอาการประมาณ 10 วันหลังคลอด ดังนี้
มีไข้สูง หนาวสั่น
ปวดเกร็ง, ผิวหนังแดงบริเวณขาที่เี่ป็น
มีอาการบวม เนื่องจากหลอดเลือดำ อุดตัน ต่อมาผิวหนังจะตึงและบางใสเป็นสีขาว
Homan's sign ใหผ้ลบวก
การรักษาพยาบาล :recycle: : :warning:
:recycle: :recycle: :
หลีกเลี่ยงการขึ้นขาหยั่งนานๆ ขณะที่คลอด
Early ambulation
3.มารดาลุกไม่ได้ให้ เริ่มบริหาร 8 ชม.
รายที่มีหลอดเลือดดำ พองขอด หรือเคยมีประวัติหลอดเลือดดำอักเสบในช่วง 2 wksหลังคลอด ให้ใส่ถุงน่อง
เเนะนำมารดา
ไม่นั่งนานๆ
เลี่ยงนั่งไขว้ห้าง
นอนยกขาสูง
รายที่มีการอักเสบเเล้ว
bed rast ยกขาสูง
.ใช้โครงเหล็ก ครอบขาไว้
ส่องไฟ หรือประคบร้อน
4.ไม่ควรนวดบริเวณที่เป็น
ให้ยาเเก้ปวด
Anticoagulant
ตรวจก่อนให้
ประเมินน้ำคาวปลา ทุก 4 ชม
ประเมินเลือดออก
ให้ดื่มน้ำ 3-4 ลิตร
'งดให้นม
ATB
.
Pelvic thrombophlebitis
: :no_entry:
เกิดช้ากว่า femeral ประมาน 14 หรือ 15 วันหลังคลอด
อาการและอาการแสดง
มารดามีไขสู้ง หนาวสั่น
อ่อนเพลีย
การรักษาพยาบาล :recycle: :recycle:
Total bed rest
2.ATB anti cogulation ตามเเผน
เตรียมจิตใจ
สุขสบาย
การติดเชื้อของเต้านม (Mastitis)
:check:
Staphylococcus aureus เข้าไปตาม รอยเเตกของหัวนม
อาการและอาการแสดง :check: :check:
มีอาการนำคือ คัดตึงเต้านมเเรง ไข้สูงรวดเร็ว ปวดเต้านมตุ้บๆ
ไข้สูง pulse เร็ว
ปวดเมื่อยตามตัว ปวดศรีษะ อาจมีอาการหนาวสั่น
ปวดเต้านม มีอาการคั่งของน้ำนม น้ำนมออกน้อย
บริเวณเต้านมแดง ร้อน เต้านมแข็งตึงขยายใหญ่ กดเจ็บ
ถ้าเป็นฝี ผิวหนังจะใสเป็นมัน กดนุ่ม
อาจมีต่อมน้ำเหลืองที่รักแร้โต และเจ็บ
การป้องกัน :no_entry:
ทำความสะอาด
.ให้ทารกอ้าปากก่อนเอาออกจากเต้านม
ไม่ควรให้ดูดเเค่ข้างเดียวนานๆ
ล้างมือทุกครั้งก่อนสัมผัส
หากเต้านมเเห้งให้ใช้น้ำมันทา เช่น Lanolin