Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลมารดาที่มีภาวะสายสะดือย้อย, นางสาวปิยดา จำปีพันธุ์ 601001077 -…
การพยาบาลมารดาที่มีภาวะสายสะดือย้อย
สายสะดือย้อย
ความหมาย
สายสะดือย้อย (Prolapsed of the umbilical cord) หมายถึง ภาวะที่สายสะดือลงมาอยู่ข้างๆ หรือต่ำกว่าส่วนนำของทารกในครรภ์ หรือสายสะดือโผล่ออกมาภายนอกช่องคลอด
อุบัติการณ์
อุบัติการณ์ของภาวะสายสะดือย้อยพบประมาณร้อยละ 0.1-0.6
ชนิดของสายสะดือย้อย
สายสะดือย้อยลงมาต่ำกว่าปกติ หรือลงมาอยู่ข้างๆส่วนนำของทารกในครรภ์ สายสะดือส่วนนี้จะถูกกดกับช่องทางคลอดได้ เมื่อทารกเคลื่อนต่ำลง หรือเมื่อมดลูกหดรัดตัวถุงน้ำคร่ำอาจจะแตกหรือไม่แตกก็ได้(Occult prolapsed cord)
สายสะดือย้อยลงมาอยู่ต่ำกว่าส่วนนำของทารกในครรภ์ และถุงน้ำคร่ำยังไม่แตก (Forelying cord/Funic presentation / Cord presentation)
สายสะดือย้อยลงมาอยู่ต่ำกว่าส่วนนำของทารกในครรภ์ มักจะอยู่ในช่องคลอด หรือบางรายจะออกมานอกช่องคลอด และถุงน้ำคร่ำแตกแล้ว (Overt prolapsed cord / Prolapsed of cord presentation)
สาเหตุ
ทารกท่าผิดปกติ เช่น ท่าก้นชนิดมีเท้ายื่นเป็นส่วนนำ ท่าขวาง
ภาวะที่มีการผิดสัดส่วนของส่วนนำทารกกับช่องทางคลอด
การตั้งครรภ์แฝด / ครรภ์แฝดน้ำ
ทารกไม่ครบกำหนด
การตั้งครรภ์หลัง
การเจาะถุงน้ำหรือถุงน้ำแตกก่อนที่ส่วนนำจะลงสู่ช่องเชิงกราน
สายสะดือยาวกว่าปกติ
รกเกาะต่ำหรือสายสะดือเกาะบริเวณริมขอบรก
อาการและอาการแสดง
คลำพบสายสะดือจากการตรวจภายใน อาจจะจับได้ชีพจรบนสายสะดือเต้นเป็นจังหวะ
เห็นสายสะดือโผล่พ้นช่องคลอดออกมา
เสียงหัวใจทารกในครรภ์ผิดปกติ โดยหาสาเหตุอื่นไม่พบ
การตรวจด้วยคลื่นเสียงความถี่สูง (ultrasound) อาจจะช่วยในการวินิจฉัยสายสะดือย้อยชนิด Forelying cord หรือ occult prolapsed cord ได้
ผลกระทบ
มารดา
มีผลกระทบทางด้านจิตใจของมารดาถ้าทารกในครรภ์เสียชีวิต
ทารก
สายสะดือย้อยเป็นภาวะวิกฤตต่อทารกในครรภ์เพราะทารกจะเสียชีวิตจากการขาดออกซิเจนเนื่องจากสายสะดือถูกส่วนนำกดทับกับช่องทางคลอดจากการรายงานพบว่าทารกจะตายภายใน 3 นาทีหลังจากสายสะดือถูกกดทับอัตราตายของทารกที่มีภาวะสายสะดือย้อยพบร้อยละ 10.7-16.8
การรักษา
การช่วยเหลือแบบฉุกเฉิน
จัดให้ผู้คลอดที่ได้รับการวินิจฉัยว่าสายสะดือย้อยนอนในท่านอนหงายยกก้นสูง(Trendelenburg position), นอนตะแคงยกก้นสูง (Elevate Sim’s position), นอนในท่าโก้งโค้ง (Knee-chest position) ในกรณีที่ต้องเคลื่อนย้ายผู้คลอดเพื่อส่งต่อในระยะไกลๆเพื่อรักษาต่อ ควรให้นอนในท่าElevate Sim’s position
สอดมือเข้าไปในช่องคลอด แล้วดันส่วนนำไว้ไม่ให้ส่วนนำเคลื่อนลงมากดสายสะดือ
ให้ออกซิเจนแก่มารดา อาจจะท าให้ทารกได้รับออกซิเจนมากขึ้น
ถ้าสายสะดือมีแนวโน้มจะโผล่อกมานอกช่องคลอด ควรพยายามให้อยู่ในช่องคลอด เพราะอุ่นและไม่แห้ง ลดการหดเกร็งของหลอดเลือด (vasospasm)
หากสายสะดือย้อยออกมานอกช่องคลอด ให้ใช้ก๊อซชุบน้ าเกลือ NSS คลุมปิดสายสะดือไว้ป้องกันไม่ให้สายสะดือแห้ง ลดการหดเกร็งของหลอดเลือด (vasospasm)
ทำให้กระเพาะปัสสาวะโปุงตึงโดยการใส่น้ าเกลือ 500-1,000 มิลลิลิตรทางสายสวนปัสสาวะเพราะเชื่อว่ากระเพาะปัสสาวะโป่งตัวขึ้นจะช่วยดันมดลูกและส่วนนำของทารก
การช่วยเหลือการคลอด
ถ้าทารกในครรภ์มีชีวิตอยู่ ปากมดลูกเปิดหมด ศีรษะทารกลงมาต่ำให้ช่วยคลอดด้วยคีม
ผ่าตัดคลอดทางหน้าท้อง
กรณีที่ทารกในครรภ์เสียชีวิต ให้ดำเนินการคลอดทางช่องคลอด ยกเว้นกรณีที่มีการผิดสัดส่วนระหว่างทารกกับช่องเชิงกราน อาจจะต้องทำหัตถการทำลายทารก หรือผ่าท้องคลอด
Breech extraction ในกรณีที่เป็นท่าก้น ปากมดลูกเปิดหมด ไม่มีภาวะผิดสัดส่วนของทารกกับช่องเชิงกราน
ใช้เครื่องดึงสุญญากาศในรายที่เป็นครรภ์หลัง ปากมดลูกเปิดเกือบเต็มที่แล้ว และท่าศีรษะที่ไม่มีการผิดสัดส่วนของทารกกับช่องเชิงกรานมารดา
ในครรภ์หลังที่ปากมดลูกเปิดตั้งแต่ 7-8 เซนติเมตรขึ้นไปที่เป็นชนิด Forelying cord ท่าของทารกปกติมีความก้าวหน้าของการคลอดเร็ว ทารกไม่มีภาวะขาดออกซิเจน (fetal distress) พยายามไม่ให้ถุงน้ำแตก อาจจะรอเพื่อให้คลอดเองทางช่องคลอดได้
การพยาบาล
ประเมินสภาพมารดาและทารกในครรภ์ ที่มีภาวะเสี่ยงต่อการเกิดสายสะดือย้อย เช่น ทารกท่าผิดปกติ มีน้ำเดินก่อนการเจ็บครรภ์ เป็นต้น เพื่อปูองกันไม่ให้เกิดภาวะสายสะดือย้อย
ดูแลให้นอนพักบนเตียงเมื่อถุงน้ำคร่ำแตก
ประเมินอัตราการเต้นของหัวใจทารกในครรภ์ เพื่อประเมินสภาพทารกในครรภ์
ตรวจภายในด้วยความนุ่มนวล ระมัดระวังไม่ให้ถุงน้ำแตก เพื่อประเมินการเกิดภาวะสายสะดือย้อย
ถ้าตรวจพบสายสะดือย้อย ใช้นิ้วมือดันส่วนนำไว้ไม่ให้เคลื่อนต่ำลงมา และจัดท่านอนให้ยกก้นสูงเพื่อลดการกดทับสายสะดือ
ดูแลให้มารดาได้รับออกซิเจน เพื่อให้ทารกได้รับออกซิเจนเพิ่มขึ้น
เตรียมการคลอดฉุกเฉินหรือเตรียมผ่าตัดคลอดทางหน้าท้อง และรายงานแพทย์ เพื่อให้การช่วยเหลือโดยรีบด่วน
อธิบายให้มารดาเข้าใจเกี่ยวกับการวางแผนการช่วยเหลือ เพื่อความร่วมมือและคลายความวิตกกังวล
ประเมินสภาพจิตใจมารดาหลังคลอดในกรณีที่สูญเสียบุตร
ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล
เสี่ยงต่อการเกิดสายสะดือย้อย เนื่องจากทารกอยู่ในท่าผิดปกติ
เสี่ยงต่อการเกิดสายสะดือย้อย เนื่องจากมีน้ำเดินก่อนการเจ็บครรภ์
ทารกในครรภ์ขาดออกซิเจน เนื่องจากเกิดภาวะสายสะดือย้อย
มารดาและครอบครัวมีความเศร้าโศก เนื่องจากการสูญเสียทารก
นางสาวปิยดา จำปีพันธุ์ 601001077