Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลมารดาในระยะหลังคลอด, อ้างอิง …

- - - - การยอมรับบุตร
      - การปรับตัวในการดูแลบุตร
      - ความคิดเห็นจากบุคคลใกล้ชิดและบุคลากรทางสุขภาพ
      - การกำหนดตำแหน่งสมาชิกในครอบครัวให้บุตรคนใหม
    - - ระยะพึ่งพา
        
        Taking-in phase
        
        เป็นระยะที่ต้องการพึ่งพาผู้อื่นทั้งด้านร่างกายและจิตใจ เกิดใน 1-2 วันแรกหลังคลอด การพยาบาลควรส่งเสริมให้มารดาได้รับการพักผ่อนอย่างเพียงพอ ดูแลให้มารดามีความสุขสบาย เปิดโอกาสให้มารดาระบายความรู้สึก
      - ระยะกึ่งพึ่งพา
        
        Taking-hold phase
        
        เป็นระยะที่เริ่มเป็นตัวของตัวเองมากขึ้น เกิดขึ้นในช่วง 3-10 วันหลังคลอด มารดาเริ่มสนใจที่จะเรียนรู้และ ฝึกทักษะการดูแลบุตร การพยาบาลควรให้คำแนะนำในการดูแลบุตร กระตุ้นให้มารดาฝึกบทบาทในการดูแลบุตร เพื่อลดความกังวลและสร้างความมั่นใจ
      - ระยะพึ่งตนเอง
        
        Letting-go-phase
        
        เป็นระยะที่มารดามีความเป็นตัวเองมากขึ้น เกิดขึ้นประมาณ 2 สัปดาห์หลังคลอด ปรับตัวต่อบทบาทการเป็นมารดาและภรรยา ควรส่งเสริมให้มารดามีการตอบสนองความต้องการของทารกที่เหมาะสม
    - - ภาวะซึมเศร้าภายหลังคลอด (Postpartum Depression)
        
        ภาวะซึมเศร้าหลังคล้ายกับโรคซึมเศร้าทั่วไป ลักษณะอาการของภาวะซึมเศร้าหลังคลอด พบว่ามีการเปลี่ยนแปลงในกิจกรรมการนอนหลับ ความอยากอาหาร มีอารมณ์เศร้า หงุดหงิด มีความวิตกกังวล จัดการปัญหาไม่ได้ มีความคิดเชิงลบ กลัวเมื่อต้องอยู่คนเดียว สับสน สูญเสียการรับรู้ รู้สึกผิด สูญเสียความมั่นใจ และมีความคิดอยากทำร้ายตัวเองหรืออยากทำร้ายบุตร ลักษณะดังกล่าวแตกต่างจากอารมณ์เศร้าหลังคลอด (Postpartum blue) คือมีอาการรุนแรงมากกว่าจนถึงขั้นรบกวนความเป็นอยู่ การเลี้ยงดูทารก และอาการอยู่นานเกิน 2 สัปดาห์
      - อารมณ์เศร้าหลังคลอด (postpartum blues)
        
        เกิดระยะแรกหลังคลอดและต่อเนื่องจนถึง 3-4 วัน หลังคลอด อาการแสดง ได้แก่ มีอารมณ์หงุดหงิด ร้องไห้ วิตกกังวล รบกวนการนอนหลับและความอยากอาหาร การให้คำจำกัดความของอารมณ์เศร้าหลังคลอด คือ อารมณ์ที่มีระยะเวลาการเกิดอาการสั้น อาการไม่รุนแรง ไม่ต้องรักษาใดๆ และอาการจะกลับคืนสู่สภาวะเดิม
      - โรคจิตหลังคลอด (postpartum psychosis)
        
        เป็นอาการที่มีความรุนแรงมาก รูปแบบของโรคจิตหลังคลอดเป็นรูปแบบที่รุนแรงมาก และมีความผิดปกติ ของอารมณ์มากที่สุด อาการเริ่มต้นใน 48-72 ชั่วโมง ภายหลังคลอด และมีการพัฒนาอาการภายใน 2 สัปดาห์ ซึ่งมักจะแสดงอารมณ์เศร้าหรือมีอารมณ์สุข แต่อาการจะเปลี่ยนอย่างรวดเร็ว มีอาการหลงผิดและเห็นภาพหลอนร่วมด้วย
    - - สัมพันธภาพระหว่างคู่สมรส
      - ด้านครอบครัว สังคมและสิ่งแวดล้อม
      - ภาวะสุขภาพของมารดา
      - อายุ
      - ระดับการศึกษาและรายได้ครอบครัว
  - - - มดลูก
        
        มดลูกลงสู่อุ้งเชิงกราน วันละ 0.5-1 นิ้ว จนปกติ = "มดลูกเข้าอู่"
        
        หลัง 24 ชม. : มดลูกลอยเหนือสะดือเล็กน้อย เอียงไปทางขวา
        
        หลังคลอด : ลดลงทันทีที่ทารกและรกคลอด มีก้อนแข็ง อยู่ระดับสะดือหรือต่ำกว่าสะดือเล็กน้อย
        
        วันที่ 10 หลังคลอด : มดลูกอยู่ระดับหัวเหน่า
      - น้ำคาวปลา
        
        Lochia rubra : 1-3 วัน สีแดงเข้ม มีขี้เทา ไข และขนอ่อนบุตรปนด้วย
        
        Lochia serosa = 4-9 วัน สีแดงจางๆหรือสีชมพู จนเป็นสีน้ำตาล มีเม็ดเลือดขาว เม็ดเลือดแดง เศษเยื่อบุมดลูก
        
        Lochia alba = 10-14 วัน เริ่มเปลี่ยนเป็นสีขาว มีเม็ดเลือดขาว เมือก อาจมีเศษเยื่อบุมดลูก
      - ปากมดลูก
        
        หลังคลอด 1 สัปดาห์ = มีลักษณะแข็ง กว้างประมาณ 1 cm
        
        6 สัปดาห์หลังคลอด : เหมือนรอยตะเข็บหรือรอยแตก ด้านนอกไม่กลมเหมือนระยะก่อนคลอด สามารถบอกให้ทราบว่าสตรีรายใดผ่านการคลอดมาแล้ว
        
        หลังคลอดทันที '= มีลักษณะนุ่มมาก ไม่เป็นรูปร่าง ทั้ง Internal และ External os
      - ช่องคลอด
        
        หลังคลอด : ช่องคลอดจะอ่อนนุ่มมาก รอยย่นภายในลดน้อยลง เส้นผ่าศูนย์กลางจะกว้างกว่าระยะก่อนคลอด
        
        วิธีแก้ไข : Kegel's exercise คือ การออกกำลังกล้ามเนื้อของอุ้งเชิงกราน ที่เป็นส่วนควบคุมหูรูดของช่อง/ปากทวารเบา และปากช่องคลอดให้แข็งแรง กระชับ ซึ่งจะช่วยให้สามารถกลั้นปัสสาวะได้ดีขึ้น
      - การมีประจำเดือน
        
        แม่ให้นมทารก
        
        ทารกดูดนม
        
        กระตุ้นต่อมไฮโปทาลามัส
        
        เส้นประสาท/สมอง
        กดไม่ให้หลั่ง FSH+LH
        
        ไม่มีการตกไข่และไม่มีประจำเดือน
      - เต้านม
        
        หลั่งฮอร์โมนprolactin
        
        กระตุ้นเซลล์ผลิตน้ำนม
        
        สร้างน้ำนม
        
        เกิดกลไก let down reflex หรือ milk ejection reflex
      - ต่อมไร้ท่อต่างๆ
        
        ฮอร์โมนต่างๆในร่างกายลดลง เพื่อปรับสมดุลในร่างกายให้เป็นปกติ
    - - ระบบทางเดินปัสสาวะ
        
        ร่างกายปรับสมดุลโดยการกำจัดน้ำและเกลือโซเดียม
        
        เพื่อให้ความดันไม่เพิ่มขึ้น
        
        ไต
        
        การทำงานของไตลดลง อาจเนื่องจากระดับของ steroid hormone
        
        ท่อไตและกรวยไตที่ขยายในระยะตั้งครรภ์ จะกลับคืนสู่สภาพปกติเหมือนก่อนการตั้งครรภ์ภายใน 4-6 สัปดาห์หลังคลอด
      - ระบบหัวใจและหลอดเลือด
        
        เม็ดเลือดขาวสูง
        
        มารดาอาจมีไข้ได้หลังคลอด เนื่องจากขาดน้ำและกลไกป้องกันการติดเชื้อ ช่วยการหายของแผล
        
        ส่วนประกอบของเลือดลดลงเพื่อปรับสมดุลในร่างกายให้ปกติ
        
        Thromboembolism
        
        ในระยะแรกหลังคลอดหลอดเลือดดำโป่รงพองบริเวณขา น่อง ขาหนีบ อวัยวะสืบพันธุ์ ทวารหนัก ที่เกิดขึ้น ในระยะตั้งครรภ์ จะลดลงอย่างรวดเร็ว แต่ในบางรายอาจไม่หายขาด
      - ระบบทางเดินอาหาร
        
        อาจมีอาการท้องผูก
        
        พบได้บ่อย 2-3 วันหลังคลอด เนื่องจาก progesterone ทำให้ลำไส้เคลื่อนไหวช้าลง
        
        ความตึงตัวของทางเดินอาหารและความดันในช่องท้องลดลง
        
        มีความอยากเพิ่มขึ้นจากการสูญเสียพลังงานในการคลอด
        
        น้ำหนัก
        
        ลดลงทันทีหลังคลอด ประมาณ 4.5 -5.5 กก. จากการคลอดทารก รกและการสูญเสียเลือด
        
        สัปดาห์แรกหลังคลอด ลดลงอีก 2.3 -3.6 กก. จากการขับออกทางเหงื่อปัสสาวะ และกระบวนการ involution of uterus
      - ระบบผิวหนัง
        
        Striae gravidarum บริเวณหน้าท้อง เต้านม และต้นขา จะค่อยๆจางเป็นสีเงิน และจะไปหายสมบูรณ์
        
        Linea nigra,Facial chloasma สีผิวที่เข้มขึ้นบริเวณลานนมจะจางลง และหายไป