Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ลิปิด (Lipid) - Coggle Diagram

- - - - ฟอสโฟลิปิด (phospholipid)
        
        เป็นเอสเทอร์ของกลีเซอรอลกับกรดไขมัน 2 กลุ่ม ส่วนกลุ่มที่ 3 เป็นกรดฟอสฟอริก ละลายน้ำอยู่ในรูป micell
        
        ใช้เป็นพาหะนำส่งยา ฮอร์โมนเข้าสู่เซลล์หรืออวัยวะเป้าหมาย
      - -ไกลโคลิปิด (Glycolipid)
      - -ลิโพโปรตีน (Lipoprotein)
      - สฟิงโกลิปิด(Sphingolipids)
        
        เป็นการรวมกันของสฟิงโกซายน์ (Sphingosine) กับกรดไขมันและหมู่ฟอสเฟต เป็นองค์ประกอบในเยื่อหุ้ม และมีบทบาทในการจดจำระหว่างเซลล์ พบมากในเนื้อเยื่อประสาทและสมอง
        
        หมู่อะมิโนแอลกอฮอร์+กรดไขมัน = เซราไมด์ (ceramide) แบ่งเป็น3กลุ่ม ตามชนิด หมู่X
        
        Ganglioside
        
        -เป็นไกลโคลิพิดที่มีโอลิโกแซ็กคาไรด์จับกับปลายไพรมารีไฮดรอกซิลของเซอราไมด์มีเอกลักษณ์ที่สำคัญ คือ ต้องมีมอโนแซ็กคาไรด์อย่างน้อย 1 หน่วยที่เป็น N-acetylneuraminic acid หรือกรดไซอะลิค(saialic acid)
        
        -แกงกลิโอไซด์พบได้ที่เยื่อหุ้มเซลล์ของสัตว์และในเซลล์สมองของสัตว์
        
        -เป็น receptor ที่จำเพาะกับสารใดสารหนึ่ง เช่น ฮอร์โมน สารพิษ สารส่งสัญญาณประสาท
        
        Cerebroside
        
        -เป็นไกลโคลิพิดที่มีมอโนแซ็กคาไรด์หรือโอลิโกแซ็กคาไรด์ จับกับปลายไพรมารีไฮดรอกซิล ของเซอราไมค์ด้วยพันธะไกลโคซิดิก
        
        -มีสมบัติเป็นกลาง ไม่มีประจุ
        
        -Galactocerebroside พบมากที่เยื่อหุ้มเซลล์ประสาท
        
        -Glucocerebroside พบมากที่เยื่อหุ้มเซลล์นอกระบบประสาท
        
        Sphingomyelin
        
        -หมู่ x=ฟอสโฟโคลีน หรือฟอสโฟเอทานอลามีน
        
        -พบมากที่ เยื่อหุ้มเซลล์สัตว์และแผ่นไมอีลิน
  - - - เทอร์พีน (Terpene)
        
        limonene
        
        menthol
        
        camphor
        
        B-carotene
      - สเตียรอยด์ (Steroids)
        
        สเตียรอยด์ คือสารประกอบอะลิเฟติกที่มีน้ำหนักโมเลกุลสูง โครงสร้างของโมเลกุลจะต้องประกอบด้วย สเตียรอยด์นิวเคลียส (Steroid nucleus)
        
        -Testosterone บทบาทสำคัญในพัฒนาการของเนื้อเยื่อในระบบสืบพันธุ์ชาย เช่นอัณฑะและต่อมลูกหมาก
        
        -Progestogen เกี่ยวข้องกับการมีประจำเดือน การตั้งครรภ์
        
        -Estradiol ควบคุมวงจรการสืบพันธุ์ของเพศหญิง
  - - - -ไขมัน(fat)
        -น้ำมัน(oil)
        
        Triacyiglycerols หรือ Triglycerides คือ น้ำมัน(oli) และไขมัน(fat) ที่ได้จากพืชและสัตว์ ละลายในตัวทำละลายอินทรีย์ไม่มีขั้ว
        
        -น้ำมัน คือ ไตรเอซิลกลีเซอรอลที่เป็นของเหลวที่อุณหภูมิปกติ
        -ไขมัน คือไตรเอซิลกลีเซอรอลที่เป็นของแข็งที่อุณหภูมิปกติ
        -เป็นเอสเทอร์(Esther) ของกรดไขมันกับกลีเซอรอล
        
        โครงสร้างของไขมันและน้ำมัน
        
        ไฮโดรคาร์บอนของน้ำมันพืชจะมีพันธะคู่มากกว่าไขมันสัตว์ และมีคอนฟิกูเรชันของพันธะคู่เป็นแบบ cis ทำให้จุดหลอมเหลวของน้ำมันต่ำ
        
        ชนิดและการเรียกชื่อของไตรกลีเซอไรด์
        
        1.Simple triacylglycerol
        
        เรียกตามชนิดของกรดไขมัน ลงท้ายด้วย -in เช่น tristearin triolein
        
        ประกอบด้วยกรดไขมันชนิดเดียวกัน
        
        2.Mixed triacylglycerol
        
        ประกอบด้วยกรดไขมันมากกว่าหนึ่งชนิด
        
        เรียกชื่อกรดไขมันทุกชนิดพร้อมบอกตำแหน่ง เช่น 1-palmitoleoyl,2-lynoleoyl,3-stearoyl glycerol
        
        การศึกษาสมบัติทางเคมีของไตรกลีเซอไรด์
        
        เลขไอโอดีน (lodine Number) วัดความไม่อิ่มตัวของลิพิด
        
        จำนวนกรัมของไอโอดีน ที่ต้องใช้ทำปฏิกิริยากับพันธะคู่ของลิพิดน้ำหนัก 100 กรัม
        
        ลิพิดอิ่มตัวจะมีเลขไอโอดีนเป็น 0
        
        เลขซาพอนนิฟิเคชัน (Saponification number)
        
        จำนวนมิลลิกรัมของโปแตสเซียมไฮดรอกไซด์ ที่ใช้ไฮโดรไลซ์ไขมันหรือน้ำมันหนัก 1 กรัม
        
        ค่ายิ่งสูง ยิ่งมีเปอร์เซ็นต์ไตรกลีเซอไรด์ที่มีโซ่สั้นๆและน้ำหนักโมเลกุลต่ำจำนวนมาก
      - -ไข(wax)
        
        ไม่ละลายน้ำ พบตามผิวหนังของสัตว์ เป็นตัวเคลือบใบไม้และผลไม้บางชนิด
        
        ขี้ผึ้งเป็นเอสเทอร์ของกรดไขมันกับแอลกอฮอร์ที่มีจำนวนคาร์บอนสูง(14-16 C atom)
        
        M.P. ประมาณ 60 - 100 องศาเซลเซียส
- - - - 2.กรดไขมันไม่อิ่มตัว(Unsaturated fatty acid)
        
        พันธะ C-C ต่อกันด้วยพันธะเดี่ยว และมีพันธะคู่อย่างน้อย 1 พันธะ
        ส่วนใหญ่อยู่ที่ตำแหน่ง –C9 = C10 เช่น
        
        กรดไขมันไม่อิ่มตัวที่พบมากที่สุด ได้แก่ กรดโอเลอิก (oleic acid) และกรดไลโนเลอิก(linoleic acid)
        
        กรดไขมันชนิดไม่อิ่มตัว มีสมบัติแข็งตัวยาก จุดหลอมเหลวต่ำ เหม็นหืนง่ายเพราะจะทำปฏิกิริยากับออกซิเจนในอากาศและความร้อน
        
        แบ่งได้ 2 กลุ่ม
        
        1.Monounsaturated fatty acid (monoenoic acid)
        
        2.Polyunsaturated fatty acid (polyenoic acid)
      - 1.กรดไขมันอิ่มตัว (Saturated fatty acid)
        
        กรดไขมันชนิดอิ่มตัวมีสมบัติ แข็งตัวง่าย จุดหลอมเหลวสูง ไม่เหม็นหื่น เพราะไม่ทำปฏิกิริยากับออกซิเจนในอากาศและความร้อน ถ้ารับประทานมากจะทำให้ไขมันอุดตันในเส้นเลือด
        
        ไขมันจากสัตว์(fat) มีกรดไขมันอิ่มตัวมากกว่ากรดไขมันไม่อิ่มตัว
      - ไอโคซานอยด์ (Eicosanoid)
        
        เป็นอนุพันธ์ของกรดไขมันไม่อิ่มตัวที่มี C 20 ตัว (Arachidonic) เซลล์ทุกชนิด ยกเว้นเซลล์เม็ดเลือดแดงสร้างโอโคซานอยด์ได้ จำแนกเป็น 3 กลุ่ม ตามลักษณะโครงสร้าง ได้แก่ พรอสทาแกรนดิน, ทรอมโปเซน,ลิวโคไทรอีน
        
        Thromboxane
        
        กระตุ้นการเกาะกันของเกล็ดเลือด และเกี่ยวข้องกับการตีบตัวของหลอดเลือด สร้างจากเกล็ดเลือดหรือทรอมโบไซด์ (Platelet or Thrombocyte)
        
        Leukotriene
        
        ทำให้เกิดการหดตัวของกล้ามเนื้อเรียบ พบครั้งแรกในเม็ดเลือดขาวชนิดลิวโคไซด์(Leukocyte)
        
        Prostaglandin
        
        กระตุ้นการอักเสบ สู้กับการติดเชื้อโดยทำให้เกิดการเจ็บป่วยและมีไข้ ยับยั้งการหลั่งน้ำย่อย สร้างจากต่อมลูกหมาก (Prostategland)
    - - 1.กรดไขมันจำเป็น (essential fatty acid)
        
        เป็นกรดไขมันที่ร่างกายสร้างไม่ได้แต่มีความสำคัญและจำเป็นต่อการดำรงชีวิต มี 2 ชนิด คือ
        
        -กรดลิโนเลอิก(inoleic acid) เป็นสารตั้งนของกรดอะราชิโดนิก (Arachidonic acid)
        
        -กรดลิโนเลนิก (linolenic acid) เป็นสารตั้งตันของกรดไขมันชนิดโอเมกา
      - 2.ไม่ใช่กรดไขมันจำเป็น (nonessential fatty acid)
        
        เป็นกรดไขมันที่ร่างกายสร้างขึ้นเองได้ เช่น กรดสเตียริก (stearic acid) กรดโอเลลิก(oleic acid) กรดปาลมิติก (palmitic acid) เป็นต้น