การสร้างกระบวนวิธีที่ทำให้คนทำงานในองค์กรได้ดึงเอาความสามารถของตนออกมาใช้ในการปรับปรุงและพัฒนางานให้มีประสิทธิภาพและเกิดประสิทธิผลมากยิ่งขึ้น

เน้นไปที่พลังอำนาจที่ใช้ในการบริหารจัดการงานในหน่วยงานหรือองค์กรเป็นหลัก ปัจจุบันนี้หน่วยงานทางด้านการแพทย์ การสาธารณสุขของไทย ก็ได้เริ่มให้ความสนใจเรื่องนี้กันมากขึ้นแล้ว

การทำให้เกิด ทำให้มี ทำให้ตระหนัก ทำให้เชื่อมั่น ทำให้ได้ใช้ ได้พัฒนา "ศักยภาพ" ที่มีอยู่ในตน ให้แปรรูปออกมาเป็นพลังที่สร้างสรรค์

สร้างเสริมให้กันได้ตั้งแต่ ให้ตนเอง ให้บุคคล กลุ่มบุคคล ชุมชน หน่วยงาน หรือองค์กร

พลังกาย พลังใจ พลังความคิด พลังปัญญา พลังทางการบริหาร พลังทางเศรษฐกิจ พลังทางการเมือง พลังทางสังคม พลังทางจิตวิญญาณ

ให้เกิดมีพลังทำในสิ่งที่ควรทำอย่างเต็มที่ เต็มความสามารถ และมีพลังที่จะพัฒนาพลังนั้นให้งอกงามยิ่งๆ ขึ้นไป

เกิดจากการรวมตัวของคำ 2 คำ คือคำว่า em และคำว่า power
คำว่า em (หรือ en) เป็นคำอุปสรรค (คำเสริมนำหน้าคำเพื่อให้เกิดความหมายใหม่) ที่ให้ความหมายถึง "การทำให้เกิดขึ้น"

เมื่อนำมารวมกับคำว่า power ที่แปลว่า "พลัง" จึงเกิดคำว่า "empower" ซึ่งมีความหมายว่า "ทำให้เกิดพลัง" หรือ "สร้างเสริมพลัง"

"Empowerment" เป็นคำนามของกริยา empower จึงแปลว่า "การสร้างเสริมพลัง"

อำนาจที่ได้รับการมอบหมาย แต่งตั้ง สถาปนา (หรือยึดอำนาจ) ขึ้น จากคน กลุ่มบุคคล เช่น ตำรวจมีอำนาจในการจับกุมผู้กระทำผิดกฎหมาย

ลักษณะชั่วคราวไม่ยั่งยืน มีอยู่ได้ใช้ได้ในช่วงเวลาหนึ่ง ไม่นานก็แปรเปลี่ยนไป และที่สำคัญ ต้อง "ขึ้นอยู่กับผู้รับรองอำนาจ" นั้นด้วย

เป็นอำนาจตามธรรมชาติ เกิดขึ้นเอง เป็นไปเอง (สำนวนจีนว่าเป็น "อำนาจของฟ้าดิน") มีพลัง มีความมั่นคงและยั่งยืน มากกว่าอำนาจสมมุติหลายร้อยหลายพันเท่า

ตัวอย่างของอำนาจชนิดนี้ ก็คือ "อำนาจของความรัก" ซึ่งหมายถึง ความสามารถในการสร้างความรักความศรัทธาให้เกิดขึ้นในจิตใจคนได้ ทำให้คนรักใคร่ ชื่นชม นับถือ และพร้อมที่จะปฏิบัติตาม

เพื่อป้องกันการเกิดโรคภัยไข้เจ็บหรือปัญหาด้านสุขภาพองค์รวมที่ร้ายแรง ที่อาจจะเกิดตามมาจากการใช้ชีวิตที่ไม่คำนึงถึงผลกระทบต่อสุขภาพของตนเอง

เปรียบได้กับการใช้รถยนต์โดยไม่เคยใส่ใจตรวจเช็กสภาพเครื่อง ไม่เคยเปลี่ยนน้ำมันเครื่อง ไม่เคยเติมน้ำกลั่นแบตเตอรี่ ไม่เคยตรวจเช็กน้ำมันเบรก ก็รับประกันได้เลยว่า รถก็จะมีอายุการใช้งานที่สั้นลงมาก ๆ มีปัญหาขึ้นมาก็ต้องเข้าอู่ซ่อมกันนาน ๆ

เป็นกลไกที่ถือได้ว่าเป็นหัวใจของแนวทาง "สร้าง" นำ "ซ่อม" ซึ่งหมายถึงการให้ความสำคัญกับการสร้างความแข็งแกร่งทางด้านสุขภาพองค์รวม

สุขภาวะทางสังคม : มีความสัมพันธ์ที่ดี (เป็นมิตรและเกื้อกูล) ต่อผู้อื่น ต่อครอบครัว ต่อชุมชน ต่อสังคม

สุขภาวะทางกาย : มีร่างกายที่แข็งแรง มีพลานามัยดี ไม่มีโรคภัยเบียดเบียน

สุขภาวะทางจิตวิญญาณ (ปัญญา) : มีปัญญา เข้าใจความจริงของโลกและชีวิต มีความมั่นคงทางอารมณ์ (วุฒิภาวะ) มีศรัทธาในความดีและยึดมั่นในวิถีชีวิตที่ดีงาม

คนเป็นพระเอกจะใช้คุณสมบัติทุกข้อเพื่อที่จะบากบั่นพากเพียร ดำเนินภารกิจต่อไปอย่างไม่หยุดยั้ง (แม้อาจจะต้องล้มแล้วล้มอีกกี่ครั้งก็ตาม) จนบรรลุถึงความสำเร็จได้อย่างน่าชื่นชม

ไม่ว่าจะเริ่มต้นจากสภาพที่ต่ำต้อย ยากลำบาก หรือมีอุปสรรคขวากหนามใด ๆ คนเป็นพระเอกจะไม่ท้อแท้หรือท้อถอย จะดำรงจิตใจที่มุ่งมั่น ฝ่าฟันอุปสรรคทั้งมวล อย่างไม่ครั่นคร้ามลังเล

พระเอกจะคิดเป็น รู้จักสังเกตเรียนรู้ เชื่อมโยงเรื่องราวต่าง ๆ มองเห็นภาพรวม รู้เท่าทันผู้ร้าย มองเห็นปัญหาและทางแก้ปัญหา (ในขณะที่คนอื่นมองไม่ออกหรือคิดไม่ถึง)

พระเอกต้องมีความเชื่อมั่นที่จะ "พึ่งพาตนเอง" แก้ปัญหาด้วยตนเอง แสดงศักยภาพ ใช้ความสามารถที่มี ทำสิ่งที่ควรทำ แก้ไขสิ่งที่ควรแก้ อย่างรวดเร็วและไม่รั้งรอ

พบเห็นได้ในรูปของคณะกรรมการเครือข่าย หรือคณะทำงานเฉพาะด้าน

การดำเนินกิจกรรมของเครือข่ายควรเริ่มจากสิ่งง่าย ๆ ทำแล้วสำเร็จผล แล้วจึงยกระดับเข้าสู่ความยากสูงขึ้นในขั้นต่อไป

กิจกรรมของเครือข่ายแต่ละประเภทน่าจะแตกต่างกันออกไปทั้งนี้ขึ้นอยู่กับภารกิจและการคิดค้นของเครือข่ายนั้น ๆ

เปรียบเหมือนกับเป็นแบบฝึกหัดการออกกำลังกายเพื่อเสริมสร้างเครือข่ายให้แข็งแรง

การสื่อสาร เรื่องราว สาระ ข้อมูล ในระหว่างแกนนำเครือข่ายและสมาชิกเครือข่าย อย่างหลายรูปแบบ

หลายเครือข่ายขาดกระบวนการสื่อสาร เรื่องราว และท้ายสุดนำไปสู่ความแตกร้าวของเครือข่าย

การเข้ามาเป็นสมาชิกของเครือข่ายบางเครือข่ายในหลักของการเข้าร่วมกิจกรรม โดยไม่ต้องยื่นเรื่องการสมัครเป็นสมาชิก

บางเครือข่ายใช้หลักการยื่นใบสมัคร ทั้งนี้แล้วแต่จะตกลงกัน สิ่งสำคัญอยู่ที่การยอมรับของสมาชิกเครือข่าย

3. เกิดจากผลที่กลุ่มต่าง ๆ ทำกิจกรรมร่วมกันมีการเรียนรู้ร่วมกันอย่างต่อเนื่อง สุดท้ายเป็นเครือข่ายขึ้นมา

4. เครือข่ายที่เกิดจากวิถีวัฒนธรรมของการเกื้อกูลช่วยเหลือกันของผู้คนในชุมชน ในจังหวัดสงขลาหรือใกล้เคียง ช่วงประมาณเดือนเมษายนของทุกปี ในชุมชนไทยพุทธ มีประเพณีการทำบุญป่าช้า ทำบุญกระดูก อุทิศส่วนกุศลไปให้บรรพบุรุษของผู้ตายในแต่ละชุมชน

2. การที่ผู้คนมีความสนใจในประเด็นร่วมกันและทำกิจกรรมร่วมกันตามความสนใจ

5. เครือข่ายที่เกิดจากการส่งเสริม สนับสนุน หรือการจัดตั้งโดยหน่วยงานภายนอก เช่น เครือข่ายอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.)

1. เมื่อมีสถานการณ์ เรื่องราว เหตุการณ์ที่ไปมีผลทำให้ผู้คน บุคคล คณะบุคคลต้องมาเผชิญรับปัญหาร่วมกัน และจำต้องดิ้นรนเพื่อหาทางแก้ไขปัญหานั้น ๆ จะทำให้มีคณะบุคคลรวมตัวกัน ก่อให้เกิดเครือข่ายตัวตนขึ้นมา

เมื่อเรามีความหวังร่วมกันพลังในการทำงานก็จะเกิดขึ้นอย่างมหาศาล ชุมชนหวังว่าทำเรื่องนี้แล้วชุมชนจะดีขึ้น พัฒนาขึ้น แก้ทุกข์ร้อนของชุมชนได้

การทำกิจกรรมชุมชนต้องเลือกจังหวะเวลาที่เหมาะสม บางเรื่องเมื่อถึงจังหวะจับให้มั่นก็ต้องจับ แต่เมื่อถึงเวลาคลายก็ต้องปล่อย ค่อยเรียนค่อยรู้เราจะเข้าใจคน เข้าใจชุมชน

สำหรับการทำงานกับชุมชน คนที่จะเข้าไปทำในชุมชน และคนในชุมชนที่จะมาร่วมกันทำ ทั้งสองฝ่ายจะต้องได้รับสัญญาณไฟเขียวจากครอบครัว งานจึงจะเดินต่อได้

บ่อยครั้งที่เราวาดหวังว่าเรื่องราว ความตั้งใจ ความปรารถนาดีที่เรามีต่อชุมชนออกมาตรงกันข้าม ชุมชนไม่ยอมรับ ไม่เห็นผลงาน ไม่เกิดแนวร่วม เราก็ต้องทำใจยอมรับให้ได้

เมื่อมีปัญหาอุปสรรคมากมาย ที่ทำได้คือปลอบใจตนเองมันเป็นเช่นนี้เองก็ต้องปล่อยให้ผ่านไป เรียนรู้นำมาเป็นบททดสอบความแข็งแกร่ง เป็นครู

มองแบบเป็นกลาง อย่าลำเอียง ประเมินผลให้คะแนนตัวเอง เสนอแนะวิพากษ์ตังเองบ้าง เพื่อพัฒนา

การทำงานในชุมชนเพียงคนเดียวกลุ่มเดียวมีข้อจำกัดมาก แรงเคลื่อนน้อย พลังน้อย บางครั้งอ่อนล้า เหนื่อยหน่ายและเหงา เมื่อมีเพื่อนร่วมกิจกรรมเป็นแรงหนุนเสริมกัน เขามาช่วยเรา เราไปช่วยเขาไปนั่งเป็นเพื่อนก็ยังดี กำลังใจ พลัง มามากมาย

การที่เราได้เรียนรู้การทำงานกับเพื่อนร่วมเครือข่าย รู้งานเขา เห็นข้อดี ข้อเด่น ข้อด้อย เราสามารถนำมาปรับใช้กับงานของเราได้เป็นอย่างดี เราไม่ต้องนับหนึ่งใหม่ในทุกเรื่อง

การจับไม้จับมือกันทำงานทั้งที่เหมือน ต่างกัน ใกล้เคียงกัน อยู่คนละพื้นที่ แต่การเรียนรู้ซึ่งกันและกัน สร้างมุมมองที่รอบด้าน กว้างกว่า ถือว่าเราเป็นหูเป็นตาแก่กัน ทำให้กิจกรรมในพื้นที่มั่นคงสานกันแน่นหนา ยากต่อการโค่นล้ม

การทำงานร่วมกันเป็นเครือข่าย เกิดการเรียนรู้ คิดค้น หาสิ่งที่ดีกว่า ขยัน ก้าวพัฒนาอยู่เสมอ จากการเห็นกิจกรรมของกันและกัน เมื่อนำจากพื้นที่หนึ่งสู่อีกพื้นที่หนึ่ง ก็จะเกิดการเรียนรู้ใหม่และต่อยอดเสมอ

เช่น ในพื้นที่เราปลูกผักปลอดสารพิษ แต่พื้นที่อื่นใช้ผักที่มีสารฆ่าแมลงมาปรุงอาหารขายในพื้นที่ของเรา ปัญหาก็ยังมีอยู่ เลยชักชวนกันเรียนรู้สร้างเครือข่ายคุ้มครองจาก 1 หมู่ เป็น 2 หมู่ เป็น 3 หมู่ เป็นตำบล เป็นอำเภอ งานคุ้มครองก็กว้างขึ้น เป็นปึกแผ่นมั่นคง เรียนรู้เท่าทันกันทุกเรื่อง ชุมชนก็ปลอดภัยในการบริโภค

แกนนำเหล่านี้จะต้องได้รับการยอมรับจากสมาชิกเครือข่ายซึ่งดูได้จากการเลือกตั้งหรือเลือกสรร หรือได้รับฉันทานุมัติของสมาชิกเครือข่าย

แกนนำที่ดีจะต้องมีการเรียนรู้อยู่ตลอดเวลา อีกทั้งมีการพัฒนาทักษะเฉพาะด้านเพื่อนำมาใช้ในการทำงาน

หลายเครือข่ายอยู่ในรูปของกฎ ระเบียบ ข้อบังคับแล้วแต่จะตกลงกัน การได้มาของกฎเกณฑ์

บางเครือข่ายได้จากการระดมความคิดเห็นจากเวทีสมาชิกแต่บางเครือข่ายได้มาจากการยกร่างของคณะทำงาน หรือกรรมการแล้วให้สมาชิกเห็นชอบ

เครือข่ายที่ประสบความสำเร็จจะเริ่มต้นจากการทำกิจกรรมที่ง่ายไปสู่ยาก

กิจกรรมบางอย่างมีความสลับซับซ้อน ทั้งเวลาและกระบวนการที่ใช้เกี่ยวข้องและสัมพันธ์กับสภาพแวดล้อม

หลายเครือข่ายมีวิธีการได้มาของทุนหรือกองทุน ทั้งการเปิดรับบริจาคทั่วไป การเขียนโครงการขอทุนเพื่อเมาทำกิจกรรม

บทเรียนของกองทุนหรือทุนที่ได้จากการ ลงขัน สะสม หากันเองของสมาชิกเครือข่ายจะมีความต่อเนื่อง หนักแน่นและโอกาสสูญหายมีน้อยกว่าการได้รับทุนสนับสนุนจากภายนอก

มองในมุมมองของคนทำงานเครือข่าย จะพบว่า เมื่อพูดถึงกำไร หาใช่จะเป็นที่ตัวเงินเพียงอย่างเดียว

ความรู้ประสบการณ์ที่ดี ๆ ประสบความสำเร็จหรือความล้มเหลวในกรณีต่าง ๆ ของเครือข่ายที่เกิดขึ้น ก็ถือว่าเป็นกำไรทางความรู้เช่นกัน

เครือข่ายที่มีกิจกรรมทางด้านธุรกิจ สมาชิกจะให้ความสำคัญกับกำไรที่เกิดขึ้นจากการทำกิจกรรม

หัวใจสำคัญของการจัดการกำไรอยู่ที่การคืนกลับให้สมาชิกในรูปแบบต่าง ๆ เช่น เงินปันผลของกลุ่มสัจจะออมทรัพย์

การทำงานของเครือข่าย ย่อมเกิดการเรียนรู้หากการเรียนรู้เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการสื่อสารของเครือข่ายเป็นทั้งการสร้างความเข้าใจ และพัฒนาทักษะที่คลี่คลายปมประเด็นปัญหาหรือความขัดแย้งที่อาจมีอยู่ในเครือข่าย

จากการได้สัมผัสพบว่าหลายเครือข่ายมีการพูดถึงการเรียนรู้ องค์ความรู้ การเรียนรู้ที่ทำให้เครือข่ายเข้มแข็ง พบว่า การเรียนรู้ท่ามกลางการปฏิบัติจริงเป็นสิ่งสำคัญ

ระดับของการมีส่วนร่วม จะมีตั้งแต่การร่วมคิด ร่วมกันทำ ไปสู่จุดมุ่งหมายหรือเป้าหมายร่วม ร่วมติดตาม และประโยชน์ร่วม

มีข้อสังเกตอยู่ว่าทางภาคใต้ผู้นำเครือข่ายหลายคนบอกว่าการร่วมกันทำจะไม่สอดคล้องกับจริตคนปักษ์ใต้ จะต้องเป็นการร่วมกันคิด แต่แยกกันทำโดยมีจุดเป้าหมายสู่ที่เดียวกัน

ชุมชนเราจะพบเครือข่ายอยู่มากมายและหลากหลาย ขึ้นอยู่กับว่าเราจะมองในด้านใด

4.ความพิถีพิถันในการจัดเก็บข้อมูลของชุมชน ตลอดจนการตรวจสอบข้อมูลอย่างต่อเนื่อง

6.การสลายความเกรงใจกันเองของผู้นำชุมชน (ทีมหลายคน) ในเวทีวิเคราะห์แผนแม่บทชุมชน

ชี้แจงวัตถุประสงค์ของการจัดทำแผน หาจุดร่วมความเต็มใจตั้งใจของชุมชน และแสวงหาความร่วมมือกับองค์กรชุมชนต่าง ๆ เช่น อบต. กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน และพระสงฆ์ เป็นต้น

ให้ชุมชนได้เก็บรวบรวมข้อมูลของเขาเอง เพื่อให้เขารู้จักชุมชนของตนเอง / ชุมชนอื่น ภูมิประเทศ ธรรมชาติ ผลผลิต สภาพความเป็นอยู่ วัฒนธรรมความเชื่อ กิจกรรมการพัฒนาในชุมชน การแสวงหาผู้นำที่ชุมชนมีความเชื่อถือ

ชี้แจงและชักชวน ซึ่งจะต้องเป็นผู้นำกิจกรรมผู้มีประสบการณ์ มีความคล่องตัว มีความรอบรู้ และมีความกระตือรือร้น

ประมวลความเชื่อมโยงปัญหา วิธีแก้ปัญหา การบริหารจัดการเข้ากับข้อมูลศักยภาพ (ต้องมีวิทยากรนำ)

เมื่อได้ดำเนินการวิเคราะห์ข้อมูลโดยชุมชนแล้ว ก็จะนำเอาข้อมูลที่ได้มาพัฒนาสู่โครงการหรือกิจกรรม

โดยพิจารณาตามความสำคัญของปัญหา ความเร่งด่วนของแหล่งทุน และการดำเนินการโดยไม่ต้องหางบประมาณ เป็นต้น

การพึ่งพาตนเองของชุมชนลดการพึ่งพาจากภายนอกชุมชนให้มากที่สุด

โดยพัฒนาศักยภาพให้คนในชุมชนรวมกลุ่มกัน ร่วมคิด ร่วมทำ ร่วมรับผิดชอบ และร่วมรักษาผลประโยชน์ของชุมชนด้วยตนเอง

ห้ความสำคัญกับการปรับวิธีคิดและวิธีการทำงาน ของบุคลากรภาครัฐ จากการเป็นผู้สั่งการ เป็นผู้สนับสนุนในการจัดการและแก้ไขปัญหาของชุมชนเอง

การพัฒนาสวัสดิการสังคมและสวัสดิภาพของชุมชน การฟื้นฟูอนุรักษ์และจัดการทัพยากรธรรมชาติของชุมชน การค้นหาศักยภาพและการพัฒนาภูมิปัญญาท้องถิ่น

ตลอดจนการจัดทำแผนความต้องการของชุมชน รวมทั้งการสร้างประชาคมภายในชุมชนและการสร้างเครือข่ายของชุมชน

เพื่อส่งเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชน ประกอบด้วยกระบวนการส่งเสริมและสนับสนุนชุมชนได้มีการเรียนรู้ แลกเปลี่ยนประสบการณ์เพื่อการพัฒนาอาชีพและเศรษฐกิจชุมชน

5.มีการระดมใช้ทรัพยากรในชุมชนอย่างเต็มที่และมีประสิทธิภาพ

6.มีการเรียนรู้ เชื่อมโยงกัน เป็นเครือข่ายและติดต่อสื่อสารกันหลายรูปแบบ

3.มีจิตสำนึกของการพึ่งตนเอง รักษาเอื้ออาทรต่อกัน และมีความรักท้องถิ่น รักชุมชน

2.มีเป้าหมายร่วมกันและยึดโยงเกาะเกี่ยวกันด้วยประโยชน์สาธารณะและของสมาชิก

9.มีการเสริมสร้างผู้นำการเปลี่ยนแปลงที่หลากหลายของชุมชนสืบทอดกันตลอดไป

1.บุคคลหลากหลายที่รวมตัวกันเป็นองค์กรชุมชนอย่างเป็นทางการหรือไม่ก็ตาม