Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 3 การเตรียมและช่วยเหลือมารดาทารกที่ได้รับการตรวจด้วยเครื่องมือพิเศษ …

- - - - ดูจำนวนและการมีชีวิตของทารก
      - ดูลักษณะและตำแหน่งของรก
      - ปริมาณน้ำคร่ำ
      - ประเมินอายุครรภ์และการเจริญเติบโตของทารก
      - ตรวจ 4- chamber view ของหัวใจทารก
      - ตรวจลักษณะทางกายวิภาคของทารก
    - - ด้านมารดา :no_entry:
        
        ใช้วินิจฉัยการตั้งครรภ์ในระยะเริ่มแรก
        
        ใช้วินิจฉัยการตั้งครรภ์ที่มีความผิดปกติ
        
        ตรวจดูตำแหน่งที่รกเกาะ
        
        ตรวจดูภาวะแฝดน้ำ / น้ำคร่ำน้อย
      - ด้านมารดา :no_entry:
        
        ตรวจในรายสงสัยครรภ์ไข่ปลาอุก
        
        ใช้วินิจฉัยการตั้งครรภ์นอกมดลูก
        
        การตั้งครรภ์ที่มีห่วงอนามัยอยู่ด้วย
        
        เพื่อดูความผิดปกติ เช่น ก้อนเนื้องอกที่อุ้งเชิงกราน
        
        ตรวจดูตำแหน่งที่เหมาะสมก่อนทำ amniocentesis
      - ด้านทารก :fire:
        
        ดูการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ หรือคาดคะเนอายุครรภ์
        
        ตรวจดูความผิดปกติของทารกในครรภ์
        
        เพื่อวินิจฉัยภาวะทารกตายในครรภ์
        
        เพื่อดู lie position และส่วนนำของทารกในครรภ์
        
        เพื่อตรวจดูการหายใจของทารกในครรภ์ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์ (IUGR)
        
        เพื่อตรวจดูจำนวนของทารกในครรภ์
    - - Gestational Sac : GS)
        
        ขนาดของถุงการตั้งครรภ์
        
        อายุครรภ์ 5 -7 week ถุงที่หุ้มทารกไว้ซึ่งจะเห็นได้ในระยะแรกของการตั้งครรภ์ ใช้ยืนยันการตั้งครรภ์ ใช้ในการหาอายุครรภ์ โดยวัดเส้นผ่าศูนย์กลางของถุงการตั้งครรภ์ ทั้ง 3 แนวคือ กว้าง ยาว สูง
      - (Crown-rump lerght : CRL)
        
        ความยาวของทารก
        (Crown-rump lerght : CRL)
        
        อายุครรภ์ 7-14 week คือ ความยาวตั้งแต่ศีรษะถึงส่วนล่างสุดของกระดูกไขสันหลัง ซึ่งมีความแม่นยำมาก คลาดเคลื่อนเพียง 3 - 7 วัน
      - Biparietal diameter : BPD
        
        ส้นผ่าศูนย์กลางของส่วนที่ยาวที่สุดของศีรษะของทารก
        
        เป็นระดับ BPD ที่กว้างที่สุด การคำนวณจะแม่นยำสุด คือ ช่วง 14 - 26 สัปดาห์ คำนวณอายุครรภ์โดยประมาณ คือ BPD (ซม.) X 4 สัปดาห์
      - (Femur length : FL)
      - (Head cicumference : Hc)
      - (Abdominal circumference : Ac)
        
        เส้นรอบท้อง
        (Abdominal circumference : Ac)
        
        วัดยาก ไม่ค่อยนิยม
  - - - การหายใจ
      - การเคลื่อนไหว
      - แรงตึงตัวของกล้ามเนื้อ
      - การเต้นของหัวใจทารก
      - การวัดปริมาณน้ำคร่ำอีก 1 ตัวแปร
    - - เตรียมหญิงตั้งครรภ์ในท่านอน Semi-fowler ตะแคงซ้ายเล็กน้อย
      - ใช้ Ultrasound ตรวจวัดข้อมูล 5 ตัวแปรที่ต้องการ
      - กำหนดค่าคะแนนของแต่ละข้อมูล ข้อละ 2 คะแนน
      - เมื่อพบว่าปกติให้ 2 คะแนน และให้ 0 คะแนนเมื่อพบว่าผิดปกติ
    - - คะแนน 8-10 คะแนน แสดงว่า ปกติ ไม่มีภาวะเสี่ยงควรตรวจซ้ำใน 1 สัปดาห์
      - คะแนน 6 คะแนน แสดงว่า มีภาวะเสี่ยงต่อการขาดภาวะออกซิเจนเรื้อรังของทารก ควรตรวจซ้ำใน 4-6 ชั่วโมง
      - คะแนน 4 คะแนน แสดงว่า มีภาวะขาดออกซิเจนเรื้อรัง
      - คะแนน 0-2 คะแนน แสดงว่า มีภาวะขาดออกซิเจนเรื้อรังอย่างรุนแรง ควรให้มีการคลอดโดยเร็ว
  - - - การนับการดิ้นของทารกในครรภ์ให้ครบ 10 ครั้ง ในช่วงเวลา 2 ชั่วโมงต่อกัน
    - - นับจำนวนเด็กดิ้นจนครบ 10 ครั้ง ในเวลา 4 ชั่วโมง
    - - daily fetal movement record (DFMR)
        
        การนับลูกดิ้น 3 เวลาหลังมื้ออาหาร ครั้งละ 1 ชั่วโมง
        
        นับต่ออีก 6-12 ชั่วโมงต่อวัน
    - - ทารกอยู่ในภาวะอันตราย มีความเสี่ยงที่จะเสียชีวิต ดังนั้นถ้ามารดาพบว่า ทารกดิ้นน้อยลง หรือหยุดดิ้น ให้มาพบแพทย์ทันที และควรมีการบันทึกการดิ้นของทารกในแต่ละวัน
- - - - ตั้งครรภ์อายุตั้งแต่ 35 ปี
      - โรคโลหิตจางธาลัสซีเมีย
    - - ทำโดยวิธีการปราศจากเชื้อ เจาะโดยใช้เข็มขนาดเล็กเจาะผ่านหน้าท้อง และผนังมดลูกเข้าสู่ถุงน้ำคร่ำ มาส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ
      - ทำเมื่ออายุครรภ์ 16-18 สัปดาห์
    - - ปวดเกร็งเล็กน้อยบริเวณท้องน้อย
      - การติดเชื้อในถุงน้ำคร่ำ
      - กลุ่มเลือด Rh negative
    - - ควรสังเกต และมาพบแพทย์หากมีอาการเหล่านี้
        
        ปวดเกร็งหน้าท้องมาก
        
        ไข้ภายใน 2 สัปดาห์
        
        มีน้ำหรือเลือดออกทางช่องคลอด
        
        พักหลังจากการเจาะ1 วัน
        
        ควรงดการออกแรงมาก เช่น ยกของหนัก ออกกำลังกาย และงดการร่วมเพศ อีก 4-5 วัน ไม่ควรเดินทางไกลภายใน 7 วันหลังการเจาะน้ำคร่ำ
    - - ดูแลให้ปัสสาวะเพื่อให้กระเพาะปัสสาวะว่าง
      - ดูแลจัดท่า วัดความดันโลหิต และฟังเสียงหัวใจของทารก
      - จัดเตรียมอุปกรณ์ให้สะอาดปราศจากเชื้อ
      - ภายหลังเจาะให้นอนหงาย กดแผลหลังจากเอาเข็มออก ประมาณ 1 นาที และปิดแผลด้วยพลาสเตอร์
      - ฟังเสียงหัวใจทารกทุก 15 นาที จนครบ 1 ชั่วโมง
      - วัด Vital signs 2 ครั้ง ห่างกัน 15 นาที
  - - - 1.จากการดูสีของน้ำคร่ำ :pencil2:
      - 2.การตรวจหาค่า L/S ratio :pencil2:
        
        เพื่อดู lung maturity เนื่องจากสาร lecithin เป็น Phospholipids ทำหน้าที่เป็น surfactant คลุมบริเวณ alveoli ส่วน sphingomyelin เป็นไขมันในน้ำคร่ำ
        
        สัดส่วนของ L/S จะเท่าๆกัน จนกระทั่ง 30 สัปดาห์ หลังจากนั้น sphingomyelin จะเริ่มคงที่ ขณะที่ lecithin จะเพิ่มขึ้น
        
        ค่าปกติของ L/S rotio
        
        26 สัปดาห์ แรกของการตั้งครรภ์ ค่า S > L
        
        อายุครรภ์ 26-34 สัปดาห์ ค่า L / S ratio = 1:1
        
        อายุครรภ์ 34-36 สัปดาห์ ค่า L จะเพิ่มมากขึ้นอย่างรวดเร็ว แต่ S จะมีปริมาณลดลงเล็กน้อย ทำให้ ratio สูงขึ้น เปลี่ยนเป็น 2:1
        
        L / S ratio > 2 แสดงว่าปอดทารกสมบูรณ์เต็มที่ โอกาสเกิด RDS ต่ำ
      - 3.Shake Test
        :pencil2:
        
        เป็นการทดสอบความสมบูรณ์ของปอดทารกในครรภ์ โดยใช้หลักการของความสามารถในการคงสภาพของฟองอากาศของสารลดแรงตึงผิวของปอด (Surfactant)
        
        ช้หลอด 5 หลอด ใส่น้ำคร่ำจำนวน 1 cc , 0.75 cc , 0.5 cc , 0.25 cc และ 0.2 cc ตามลำดับแล้วเติม normal saline Solution ในหลอดที่ 2 , 3 , 4 และ 5 ทำให้ส่วนผสมเป็น 1 cc ทุกหลอดแล้วเติม Ethanol 95 % ทุกหลอดเขย่านาน 15 วินาที ทิ้งไว้นาน 15 นาที
        
        ถ้าพบว่ามีฟองอากาศเกิดขึ้น 3 หลอดแรกแสดงว่าได้ผลบวก ปอดของทารกเจริญเต็มที่
        
        ถ้าพบฟองอากาศ 2 หลอด แรก ได้ผล intermediate ปอดทารกยังไม่เจริญเต็มที่
        
        ถ้าพบฟองอากาศเพียงหลอดเดียวหรือไม่พบเลย แสดงว่า ได้ผลลบ แสดงว่าการทดสอบปอดทารกยังเจริญไม่เต็มที่
        *ถ้าได้ลบ ควรตรวจหาค่า L/S ratio ต่อไป เพราะอาจเป็นผลลบลวง false negative แต่ผลบวกลวงพบได้น้อย
  - - - Turner Syndrome
        
        มีโครโมโซม X เพียงตัวเดียว
        
        มีรูปร่างเตี้ย คอมีพังผืด และปลายแขนกางออก
        
        รังไข่ที่ไม่เจริญ ไม่มีประจำเดือน
      - anencephaly (ภาวะกะโหลกศีรษะไม่ปิด)
      - Spinabifida
        
        ความบกพร่องของกระดูกไขสันหลัง (spina bifida) ซึ่งมีถุงยื่นผ่านจากกระดูกไขสันหลังออกมา
      - โรคมัยอีโลเมนิ่งโกซีล (Myelomeningocele)
        
        ความผิดปกติใน 2 - 3 สัปดาห์ ของการตั้งครรภ์
        
        ไขสันหลังจึงเกิดได้ไม่สมบูรณ์และเป็นแผ่นแบนอยู่ที่ผิวของร่างกายล้อมรอบด้วยผิวหนัง
  - - - งดน้ำงดอาหารก่อนทำ 6-8 ชั่วโมง
      - ตรวจสอบ FHS ก่อนและหลังทำ
      - ใช้ ultrasound เป็นตัวช่วยในการทำ
      - หลังทำงดการทำงานหนัก 1 – 2 สัปดาห์
      - ต้องตรวจสอบปริมาณน้ำคร่ำหลังทำ
      - ภาวะแทรกซ้อน แท้งบุตร 12 % เลือดออกทางช่องคลอด ติดเชื้อน้ำคร่ำรั่วอย่างรุนแรงเลือดแม่กับเลือดลูกปนกัน
- - - - เป็นส่วนที่วางอยู่บนหน้าท้องมารดาบริเวณยอดมดลูกเพื่อประเมินความรุนแรงของการหดรัดตัวของมดลูก
    - - สำหรับฟังอัตราการเต้นของหัวใจทารกจะเป็นส่วนที่วางอยู่บนหน้าท้องบริเวณหัวใจทารก เพื่อประเมินการเต้นของหัวใจและการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นเมื่อมีการหดรัดตัวของมดลูก
  - - - ปกติ 110 – 160 ครั้ง/นาที
        
        Tachycardia > 160 ครั้ง/นาที
        
        Bradycardia < 110 ครั้ง/นาที
  - - - Minimal : มีการเปลี่ยนแปลง 0 ถึง 5 beat / min
      - Moderate : มีการเปลี่ยนแปลง 6 ถึง 25 beat/min
      - Marked : มีการเปลี่ยนแปลงมากกว่า 25 beat/min
    - - acceleration การเพิ่มขึ้นของ FHR
        
        นานกว่า 10 นาที อายุครรภ์ > 32 สัปดาห์ มากกว่าหรือเท่ากับ 15 bpm
      - นานกว่า 15 วินาที
        
        อายุครรภ์ < 32 สัปดาห์ เพิ่มขึ้น 10 bpm
      - deceleration
        
        Early deceleration
        
        การลดลงของ FHR สัมพันธ์กับการหดรัดตัวของมดลูก พบได้ตอนท้ายของการเจ็บครรภ์คลอด เชื่อว่าเป็น reflex เกิดจากการที่ศรีษะทารกถูกกด
        
        Late deceleration
        
        การลดลงของ FHR ไม่สัมพันธ์กับการหดรัดตัวของมดลูกการลดลง ถือเป็นความผิดปกติ เชื่อว่าเกิดจากทารก hypoxia
        
        Variable deceleration
        
        การลดลงของ FHR โดยอาจจะสัมพันธ์กับการหดรัดตัวของมดลูกหรือไม่ก็ได้ ไม่นานเกิน 2 นาที เกิดจากสายสะดือถูกกด พบใน prolapse cord หรือ น้ำคร่ำน้อย
        
        Prolonged deceleration
        
        การลดลงของ FHR นานอย่างน้อย 2 นาที แต่ไม่ถึง 10 นาที การแก้ไข : ตรวจสอบหาการพลัดต่ำของสายสะดือ
  - - - จัดท่ามารดา โดยทั่วไปนิยมให้มารดานอนในท่าตะแคงซ้าย
        
        แก้ไขเมื่อมีภาวะ uterine hyperstimulation หยุดการให้ยา oxytocin
      - ให้ออกซิเจนแก่มารดาผ่านทางหน้ากากในอัตรา 8-10 ลิตร/นาที
      - ทำการประเมินการเต้นของหัวใจทารกตลอดเวลา
      - ลักษณะผิดปกติอย่างต่อเนื่องอยู่ควรทำการคลอดทารกภายใน 30 นาที
  - - - เพิ่ม uterine blood flow โดยการจัดท่ามารดา ให้สารน้ำทางเส้นเลือด ช่วยลดความกังวลใจให้กับมารดา
      - เพิ่ม umbilical circulationโดยการจัดท่ามารดา การตรวจภายในดันส่วนนำของทารกเพื่อลดการกดสายสะดือถ้าเกิดภาวะสายสะดือย้อย
      - เพิ่ม oxygen saturation โดยการจัดท่ามารดา ให้ออกซิเจนแก่มารดา และสอนวิธีการหายใจที่ถูกต้องในระหว่างเจ็บครรภ์คลอด
      - ลด uterine activity โดยปรับเปลี่ยนการให้ยาที่เหมาะสม จัดท่ามารดาให้สารน้ำทางเส้นเลือด และสอนวิธีการการเบ่งคลอดที่ถูกต้อง
  - - - ตั้งครรภ์เกินกำหนด( post term)
      - ทารกเติบโตช้าในครรภ์ (intra uterine growth retardation)
      - มารดาเป็นเบาหวาน
      - มารดามีประวัติความดันโลหิตสูง
      - มารดาเป็นโรคโลหิตจางหรือมีฮีโมโกลบินผิดปกติ
      - มารดามีอายุมากกว่า 35 ปี
      - ทารกในครรภ์ดิ้นน้อยลง
  - - - มี acceleration
      - มี long term variability ที่ปกติ (6-25 bpm.)
      - ไม่มี deceleration ของการเต้นของหัวใจทารก
    - - คุณภาพของการทดสอบไม่สามารถแปลผลได้ตามข้อกำหนด
  - - - การทดสอบดูการเปลี่ยนแปลงของอัตราการเต้นของหัวใจทารก ในครรภ์ขณะที่มดลูกหดรัดตัว
    - - ถ้ามีภาวะ Uteroplacental insufficiency ทารกอยู่ในภาวะไม่ปลอดภัย FHR pattern เกิด late deceleration ขึ้น