Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 4 การใช้กระบวนการพยาบาลในการดูแลมารดา และทารกที่มีภาวะเสี่ยง…

- - - - อาเจียนน้อยกว่า 5 ครั้ง/วัน สามารถทำงานได้ตามปกติ
      - ลักษณะอาเจียนไม่มีน้ำหรือเศษอาหาร
      - น้ำหนักตัวลดลงเล็กน้อย แต่ไม่มีอาการขาดสารอาหาร
      - มารดาสามารถทำกิจวัตรประจำวันได้
    - - 1.อาเจียนติดต่อกันมากกว่า 5-10 ครั้ง/วัน
      - 2.อาเจียนติดต่อกันไม่หยุดภายใน 2-4 สัปดาห์
      - 3.อ่อนเพลีย ไม่สามารถทำกิจวัตรประจำวันได้
      - 4.น้ำหนักตัวลด มีอาการขาดสารอาหาร
      - 5.มีภาวะเลือดเป็นกรด
    - - 1.อาเจียนมากกว่า 10 ครั้ง/วัน ไม่สามารถทำกิจวัตรประจำวันได้ นอนอยู่บนเตียงตลอดเวลา
      - น้ำหนักตัวลดลงมาก
      - 4.เกิดการขาดสารอาหารอย่างรุนแรง
      - 2.อาเจียนทันทีภายหลังรับประทานอาหาร และอาเจียนติดต่อกันเกิน 4 สัปดาห์
  - - - 1.ดูแลให้ NPO อย่างน้อย 24-48 ชม.
      - 2.หลีกเลี่ยงสิ่งที่จะกระตุ้นให้เกิดอาการคลื่นไส้อาเจียน เช่น กลิ่น
      - 4.ดูแลให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ
      - 5.ดูแลให้ยาลดอาการคลื่นไส้อาเจียน ตามแผนการรักษา
      - 6.บันทึก I/O
      - 7.เมื่ออาการดีขึ้น ให้เริ่มรับประทานอาหารมื้อละน้อยๆแต่บ่อยครั้ง
      - 8.ติดตามชั่งน้าหนัก
      - 3.ดูแลรักษาความสะอาดของช่องปากและฟัน ในขณะที่ NPO หรือหลังจากอาเจียน
- - - - แฝดชนิดนี้เป็นแฝดแท้ (True twins) เกิดจากการผสมของไข่ใบเดียว กับเชื้ออสุจิตัวเดียวจนได้ไข่ที่ได้รับการปฏิสนธิแล้ว แยกตัวเองเป็น 2 ใบ
        
        ความผิดปกติในการพัฒนาการที่เกิดภายใน 3 วัน หลังปฏิสนธิ
        
        เรียกว่า Diamniotic dichorionic monozygotic twins pregnancy
        
        ความผิดปกติเกิดขึ้นในระหว่างวันที่ 4-8 วันหลังปฏิสนธิ ระยะ Inner cell mass และ Outer cell mass
        
        เรียกว่า Diamniotic mono chorionic monozygotic twins pregnancy
        
        ความผิดปกติเกิดขึ้นหลังวันที่ 8 หลังปฏิสนธิ เป็นการแบ่งตัวของ embryonal disc
        
        เรียกว่า Monoamniotic monochorionic monozygotic twins pregnancy
        เช่น แฝดติดกัน (Conjoined twins) หรือแฝดสยาม
    - - แฝดชนิดนี้เป็นแฝดเทียม (False twins) เกิดจากการผสมของไข่ 2 ใบ กับเชื้ออสุจิ 2 ตัว
        
        คนละรอบเดือน (Different or subsequent cycle) โดยมีการตกไข่ข้างเดียวหรือคนละข้างก็ได้ ไข่ใบแรกมีการปฏิสนธิจนฝังตัวเรียบร้อยแล้ว ในรอบเดือนถัดไปยังมีไข่ตกอีก และมีการปฏิสนธิอีกแล้วยังสามารถฝังตัวได้อีก สภาวะนี้เรียกว่า Superfetation
        
        รอบเดือนเดียวกัน (Same cycle) โดยมีการตกไข่จากรังไข่ทั้ง 2 ข้าง หรือข้างเดียวแต่ 2 Follicles ซึ่งไข่ทั้ง 2 ใบ คงไม่ตกพร้อมกัน แต่จะตกไข่ในเวลาไล่เลี่ยกัน หรืออาจจะตกไข่จาก Follicle เดียว แต่ภายในมีไข่ 2 ใบ สาหรับการปฏิสนธิกับเชื้ออสุจินั้นอาจเป็นชุดเดียวกันก็ได้ สภาวะนี้เรียกว่า Superfecundation
  - - - 1.ช่วยบรรเทาความเจ็บปวดโดยการผ่อนคลาย นวด ลูบหน้าท้อง การควบคุมการหายใจ
      - 2.จัดให้นอนพักผ่อนบนเตียงในรายที่มีถุงน้ำคร่ำแตก เพื่อป้องกันสายสะดือพลัดต่ำ
      - 3.ให้ได้รับสารน้าและอาหารทางหลอดเลือดดำ
      - 4.เจาะเลือดหากลุ่มเลือดเตรียมจองเลือด เพื่อป้องกันการตกเลือดในระยะคลอดและหลังคลอด
      - 5.ช่วยแพทย์ในการทำคลอดทางช่องคลอด
      - ุุ6.เฝ้าระวังการตกเลือดหลังคลอด ให้ยากระตุ้นการหดรัดตัวของกล้ามเนื้อมดลูก
      - 7.ประเมินภาวะติดเชื้อ โดยสังเกตลักษณะ สี จำนวนของน้ำคาวปลา
- - - - 1.Early Maceration เกิดการเปลี่ยนแปลงภายใน 24 ชม. หลังทารกตาย โดยจะพบ มีการแยกชั้นของ epidermis ผิวหนังมีสีแดง
      - 2.Intermediate maceration การเปลี่ยนแปลงจะเกิดขึ้นหลังจาก 1 วัน จนถึง 7 วัน ดังนี้ มีการลอกของผิวหนัง อวัยวะภายในมีสีคล้ำ จะเริ่มพบหลังจากทารกตายแล้ว 48 ชม. และชัดเจนในวันที่ 5 หลังทารกตาย
      - 3.Late maceration เป็นการเปลี่ยนแปลงหลังจากทารกตายแล้วนานกว่า 1 สัปดาห์ จะพบสีผิวของทารกมีการเปลี่ยนแปลงจากสีแดงเป็นสีน้ำตาล
  - - - 1.1 ติดตาม CBC, platelet count, PT,PTT และ fibrinogen อาจเกิดภาวะ DIC ได้
      - 1.2 social support ทั้งด้านร่างกาย และจิตใจ
      - 1.3 ให้ความรู้ในการบรรเทาความเจ็บปวดในระหว่างรอคลอด
      - 1.4 หากการคลอดได้ใช้สูติศาสตร์หัตถการ ควรให้ความรู้แก่มารดาเกี่ยวกับการทาสูติศาสตร์หัตถการนั้น
- - - - 1.ดูแลให้ bed rest นอนตะแคงซ้าย
      - 2.งดการ PV
      - 3.กระตุ้นให้ปัสสาวะทุก 2 ชม.
      - 4.สอนเทคนิคการผ่อนคลายความเครียด
      - 5.ดูแลให้ยายับยั้งการคลอดตามแผนการรักษา
      - ประเมิน UC ทุก 10 นาที หลังจากนั้นทุก 30 นาที และ 1 ชม. ตามลำดับ
      - ให้ dexamethasone ตามแผนการรักษา
      - บันทึก I/O ฟัง FHS และฟังเสียงปอด เพื่อประเมินภาวะน้ำท่วมปอด ซึ่งเป็นผลข้างเคียงจากการใช้ยาเป็นเวลานาน
- - - - ระยะเฝ้าคลอด
        
        1.สังเกตอาการและอาการแสดงของการติดเชื้อของถุงน้ำคร่ำ
        
        2.งดการ PV
        
        3.Bed rest เพราะจะเพิ่มการหดรัดตัวของมดลูก หรือในกรณีที่ส่วนนำยังไม่เข้าสู่ช่องเชิงกราน อาจทำให้เกิดสายสะดือพลัดต่ำได้
        
        4.Observe FHS
        
        5.ใส่ผ้าอนามัยเพื่อสังเกต จำนวน สี กลิ่นของน้ำคร่ำ
        
        6.ดูแลการทำความสะอาดอวัยวะสืบพันธ์หลังการขับถ่าย และการเปลี่ยนผ้าอนามัยทุก 4 ชม.
        
        7.ให้ dexamethasone ตามแผนการรักษา
      - ระยะคลอด
        
        1.ป้องกันการติดเชื้อ
        
        2.งดการ PV
        
        3.ให้ยาปฏิชีวนะตามแผนการรักษา
        
        4.ดูแลให้ได้รับยาเร่งคลอดตามแผนการรักษา
        
        5.ติดตามความก้าวหน้าของการคลอด หากการคลอดไม่ก้าวหน้า และทารกมีภาวะ Fetal distress ควรรายงานแพทย์เพื่อเตรียมผ่าตัดคลอด
        
        6.ประคับประคองด้านจิตใจหากพบว่าทารกมีการติดเชื้อ หรือคลอดก่อนกำหนด หรือมีความผิดปกติอื่นๆ
      - ระยะหลังคลอด
        
        1.ป้องกันการติดเชื้อหลังคลอด
        
        2.ป้องกันการตกเลือดหลังคลอด
        
        3.ประคบประคองด้านจิตใจ
- - - - แบบเฉียบพลัน น้ำคร่ำเกิดเร็วมีมากภายใน 2- 3 วัน ซึ่งจะเกิดเมื่ออายุครรภ์ประมาณ 20
        สัปดาห์ ทำให้หญิงตั้งครรภ์มีอาการผิดปกติได้มาก
      - แบบเรื้อรัง น้ำคร่ำค่อยๆเพิ่มมากขึ้นใช้เวลานาน 2- 3 สัปดาห์ ขึ้นไป มักเกิดเมื่ออายครรภ์ 28
        สัปดาห์ขึ้นไป จะมีอาการแน่นอึดอัดเมื่อท้องใหญ่มาก
    - - ปัจจัยด้านมารดา ได้แก่ หญิงตั้งครรภ์ที่เป็นเบาหวาน และไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในกระแสเลือดได้ ซึ่งมักพบในไตรมาสที่ 3 ของการตั้งครรภ์
      - ปัจจัยด้านทารก ส่วนใหญ่เกิดจากทารกที่มีความพิการแต่กำเนิดที่พบได้บ่อย ได้แก่ ความผิดปกติของระบบประสาทส่วนกลาง หรือระบบทางเดินอาหาร ความผิดปกติของหัวใจ ระบบทางเดินปัสสาวะ ทารกที่มีโครโมโซมผิดปกติ ทารกบวมน้ำ
    - - มีอาการแน่นอึดอัด หายใจลำบาก
      - คลำมดลูกทางหน้าท้องได้ขนาดโตกว่าระยะเวลาของการขาดประจำเดือน
      - คลำส่วนของทารกทางหน้าท้องได้ไม่ชัดเจน
      - ฟังเสียงหัวใจทารกไม่ชัดเจน
      - ตรวจได้ลักษณะเหมือนเป็นคลื่นน้ำทางหน้าท้อง (Fluid thrill thrill)
      - อาจมีอาการบวมที่ขา หน้าท้อง หรืออวัยวะสืบพันธ์ภายนอก เกิดจากมดลูกกดหลอดเลือดดำใหญ่ หากมดลูกมีขนาดใหญ่อาจกดทับท่อไต ทำให้มีปัสสาวะน้อยลงได้
  - - - ภาวะความดันโลหิตสูงในขณะตั้งครรภ์
      - ภาวะรกขาดเลือดไปเลี้ยง
      - เบาหวานในขณะตั้งครรภ์
      - แฝดที่มีภาวะ TTTS
      - การตั้งครรภ์เกินกำหนด
      - ถุงน้ำคร่ำแตกก่อนกำหนด
      - รกลอกตัวก่อนกำหนด รกเสื่อมสภาพ
      - การเจริญเติบโตช้าในครรภ์
    - - การใส่น้ำเกลือไอโซโทนิคเข้าไปในถุงน้ำคร่ำในปริมาณที่พอเหมาะ ไม่เกินครั้งละ 200 มล. หรือในปริมาณที่ทำให้ความดันภายในถุงน้ำคร่ำกลับสู่ปกติ (ค่าความดันภายในถุงน้ำคร่ำเท่ากับ 1 14 มิลลิเมตรปรอท)
      - การรักษาภาวะเจริญเติบโตช้า และตรวจดูความพิการแต่กำเนิดของทารกในครรภ์ จากการ U/S มีการรักษาภายในครรภ์โดยการใส่สายเข้าไปในกระเพาะปัสสาวะของทารก ในกรณีที่มีการอุดตันอยู่ต่ำบริเวณท่อปัสสาวะ จะช่วยลดภาวะไตบวมน้ำ และท้าให้ไตทารกไม่เสียมาก
- - - - Non stress test (NST)
      - Biophysical profile (BPP) หรือ Modified BPP
      - Contraction stress test (CST)
      - การวัดปริมาณน้ำคร่ำด้วยการตรวจคลื่นเสียงความถี่สูง (Ultrasound)
    - - ปัจจัยที่ส่งผลให้การชักนำคลอดสำเร็จ
        
        ความพร้อมของปากมดลูก (Cervical ripening) โดยใช้ Bishop score
        
        ระดับของส่วนนำ (Station of vertex)
      - วิธีการทำให้ปากมดลูกพร้อมต่อการชักนำคลอด
        
        การเซาะแยกถุงน้ำคร่ำ Sweeping or stripping of the membrane)
        
        การใช้ยา Prostaglandin
        
        Prostaglandin E 2 : PGE 2
        
        Prostaglandin E 1 : PGE 1
- - - - ปัจจัยทางด้านสังคมประชากร
      - การเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกายและเป็นประจำเดือนเร็วขึ้น
      - ทัศนคติและค่านิยมเกี่ยวกับพฤติกรรมทางเพศเปลียนแปลงไป
      - การขาดความรู้ความเข้าใจเรื่องเพศศึกษา
      - ปัจจัยทางด้านจิตสังคม
    - - ระยะตั้งครรภ์
        การมารับบริการฝากครรภ์ และเน้นการให้ข้อมูล การปรับบทบาทการเป็นมารดา ภาวะเสี่ยงในขณะตั้งครรภ์ ได้แก่ ภาวะโลหิตจาง ภาวะโภชนาการ การคลอดก่อนกำหนด โรคร่วมในขณะตั้งครรภ์ เช่น PIH
      - ระยะคลอด
        ให้การพยาบาลในระยะรอคลอดเหมือนกับมารดารอคลอดในรายอื่น ยกเว้นในกรณีที่มารดามีโรคร่วมในขณะตั งครรภ์ ให้ความสุขสบายทั้งทางด้านร่างกายและจิตใจ
      - ระยะหลังคลอด
        เน้นการปรับบทบาทในการเลี้ยงบุตร การคุมกำเนิด
  - - - ปัจจัยด้านสังคมประชากร
      - ปัจจัยด้านเศรษฐกิจ
      - ปัจจัยด้านการแพทย์
    - - ความเสี่ยงต่อความผิดปกติด้านโครโมโซม
      - ความพิการแต่กำเนิด
      - ทารกมีน้าหนักตัวน้อย
      - Macrosomia
      - อัตราตายปริกำเนิดพบว่าเพิ่มสูงขึ้นในมารดาที่มีอายุมากกว่า 35 ปี
      - การแท้งบุตร การตั้งครรภ์แฝด การเกิดโรคเบาหวานและความดันโลหิตสูงในขณะตั้งครรภ์ การคลอดก่อนกำหนด ปัญหาการคลอดยาก
    - - ในระยะตั้งครรภ์
        ได้รับการตรวจคัดกรองความผิดปกติของโครโมโซมของทารกในครรภ์ โดยได้รับการเจาะถุงน้ำคร่ำหรือการเจาะชิ้นเนือรก ได้รับการตรวจU/S อย่างละเอียดในไตรมาสที่ 2
      - ในระยะคลอด
        เฝ้าระวังภาวะคลอดติดขัด การชักน้าการคลอดและเฝ้าระวังเป็นพิเศษในกรณีที่มีโรคร่วม เช่น PIH GDM
      - ในระยะหลังคลอด
        เฝ้าระวังเป็นพิเศษในกรณีที่สตรีตั้งครรภ์มีโรคร่วมและให้การดูแลรักษาตามภาวะเหล่านั้น
        วางแผนการตั้งครรภ์ครั้งต่อไปหรือการคุมกำเนิด โดยต้องพิจารณาจากน้าหนัก เชือชาติ และโรคร่วมต่างๆ
  - - - ปัจจัยด้านสังคมประชากรได้แก่ ปัจจัยด้าน อายุ อาชีพ รายได้ สถานภาพสมรส จ้านวนบุตร
      - ปัจจัยด้านชีวภาพ
      - ปัจจัยด้านจิตสังคม
      - ปัจจัยด้านพฤติกรรมการคุมกำเนิด
    - - ผลกระทบต่อตัวหญิงตั้งครรภ์
        
        ผลกระทบทางด้านร่างกาย เช่น การติดเชื้อ การตกเลือด ในกรณีที่ตัดสินใจทำแท้ง
        
        ผลกระทบทางด้านจิตสังคม มารดารู้สึกเครียด วิตกกังวล ท้อแท้ รู้สึกผิด
      - ผลกระทบต่อบุตรการเสียชีวิตจากการท้าแท้ง มีปัญหาสัมพันธภาพระหว่างมารดาและบุตร บุตรถูกทอดทิ้ง ทำให้เด็กเหล่านี มีปัญหาทางด้านสุขภาพจิต
      - ผลกระทบต่อครอบครัวการมีบุตรเพิ่มขึ้นจากการตั้งครรภ์ที่ไม่พึงประสงค์ อาจทำให้ครอบครัวเกิดความเครียด มีภาระค่าใช้จ่ายในการเลี้ยงดูบุตรเพิ่มขึ้น
      - ผลกระทบต่อสังคมเกิดปัญหาการทอดทิ้งบุตร รัฐบาลต้องสูญเสียงบประมาณในการเลีียงดูเด็กที่ถูกทอดทิ้งเป็นจำนวนมาก
    - - การประเมินปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์
      - การประเมินพัฒนาการของการตั้งครรภ์
      - การประเมินภาวะสุขภาพประกอบด้วย การซักประวัติ การตรวจร่างกาย และ การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
      - การประเมินความรู้พื้นฐาน ประเมินความรู้เกี่ยวกับการตั้งครรภ์ การคลอด การเลี้ยงดูบุตร ต้องประเมินความรู้เกี่ยวกับการคุมกำเนิด
      - ประเมินการสนับสนุนทางสังคม สอบถามเกี่ยวกับการสนับสนุนทางสังคม
  - - - 1.ระยะเริ่มความตึงเครียด
      - 2.ระยะของการทำร้ายจะเริ่มทำร้ายหญิงตั้งครรภ์
      - 3.ระยะดื่มน้ำผึ้งพระจันทร์สามีจะทำทุกสิ่งทุกอย่างเพื่อชดเชยให้กับหญิงตั้งครรภ์
    - - ผลกระทบของความรุนแรงในครอบครัว
      - ผลกระทบต่อตัวหญิงตั้งครรภ์ เกิดการบาดเจ็บจากการกระทำความรุนแรง
      - ผลกระทบทางด้านจิตใจและอารมณ์ เศร้า เครียด วิตกกังวล ความรู้สึกมีคุณค่าในตนเองลดลง
      - ผลกระทบทางด้านพฤติกรรม สตรีที ถูกทำร้ายจะมีปัญหาเกี่ยวข้องกับพฤติกรรม เช่นสูบบุหรี่ ใช้สารเสพติด
      - ผลกระทบทางด้านสังคม มีปัญหาเกี่ยวกับสัมพันธภาพระหว่างคู่สมรส มีการแยกตัวจากสังคม
      - ผลกระทบต่อทารกในครรภ์ เกิดการแท้ง คลอดก่อนกำหนด ทารกมีน้ำหนักตัวน้อย
    - - ปัจจัยส่วนบุคคล
      - ปัจจัยด้านครอบครัว
      - ปัจจัยด้านสังคม
    - - การประเมินพัฒนาการของการตั้งครรภ์
      - การประเมินภาวะสุขภาพ ประกอบด้วย การซักประวัติ การตรวจร่างกาย การ ตรวจทางห้องปฏิบัติการ
      - การประเมินความรู้พื้นฐาน
      - การประเมินระบบการสนับสนุนทางสังคม
  - - - ด้านการเจริญเติบโต: ทารกเจริญเติบโตช้าในขณะอยู่ในครรภ์; เมื่อคลอดออกมาก็เจริญเติบโตช้า
      - ระบบประสาท: ทารกจะมีอาการสั่น , ดูดนมไม่ดี ,กล้ามเนื้อเกร็งหรืออ่อนปวกเปียก พัฒนาการช้า
      - การเปลี่ยนแปลงทางโครงสร้าง (ต้องมีอย่างน้อย2ข้อ): ตาแคบ, หนังตาตก,คางเล็ก ศีรษะเล็ก ตาเล็ก ศีรษะเล็ก หน้าเล็ก,ริมฝีปากบนบางและกว้าง, จมูกสั นและเชิด,ไม่มีร่องจากจมูกถึงริมฝีปาก
      - FAS จะเกิดในผู้ที่ดื่มสุรามากกว่า 3หน่วยสุราต่อวัน
    - - ทารกในครรภ์ไม่เจริญเติบโต IUGR พบว่าน้าหนักทารกที่ลดสัมพันธ์กับปริมาณบุหรี่ที่สูบ
      - คลอดก่อนกำหนด แท้ง
    - - มารดาที่สูบบุหรี่เป็นสาเหตุที่ท้าให้ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์ (IUGRIUGR)
      - มารดาที่ดื่มกาแฟมากกว่า 7-8 แก้วต่อวัน จะพบอัตราของทารกแรกเกิดน้าหนักน้อยกว่าปกติ การแท้ง การคลอดก่อนกำหนด และการตายคลอดเพิ่มขึ้น