Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

บทที่ 3 การเตรียมและช่วยเหลือมารดาทารกที่ได้รับการตรวจด้วยเครื่องมือพิเศษ …

- - - - ทำโดยวิธีการปราศจากเชื้อ เจาะโดยใช้เข็มขนาดเล็กเจาะผ่านหน้าท้องและผนังมดลูกเข้าสู่ถุงน้ำคร่ำ มาส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ
      - ทำเมื่ออายุครรภ์ 16-18 สัปดาห์
    - - ปวดเกร็งเล็กน้อยบริเวณท้องน้อย
      - การติดเชื้อในถุงน้ำคร่ำ
      - กลุ่มเลือด Rh negative มารดาสร้างภูมิต้านทานต่อเม็ดเลือดแดงของทารกในครรภ์
    - - ควรสังเกต และมาพบแพทย์หากมีอาการเหล่านี้
        
        ปวดเกร็งหน้าท้องมาก
        
        ไข้ภายใน 2 สัปดาห์
        
        มีน้ำหรือเลือดออกทางช่องคลอด
      - พักหลังจากการเจาะ1 วัน ควรงดการออกแรงมากและงดการ
        ร่วมเพศ อีก 4-5 วัน
    - - ดูแลให้ปัสสาวะเพื่อให้กระเพาะปัสสาวะว่าง
      - ดูแลจัดท่า วัดความดันโลหิต และฟังเสียงหัวใจของทารก
      - จัดเตรียมอุปกรณ์ให้สะอาดปราศจากเชื้อ
      - ภายหลังเจาะให้นอนหงาย กดแผลหลังจากเอาเข็มออก ประมาณ 1 นาที และปิดแผลด้วยพลาสเตอร์
      - ฟังเสียงหัวใจทารกทุก 15 นาที จนครบ 1 ชั่วโมง
      - วัด Vital signs 2 ครั้ง ห่างกัน 15 นาที
  - - - Shake Test
        
        เป็นการทดสอบความสมบูรณ์ของปอดทารกใน
        ครรภ์โดยใช้หลักการของความสามารถในการคง
        สภาพของฟองอากาศของสารลดแรงตึงผิวของปอด
        
        วิธีการทำ
        
        ใช้หลอด 5 หลอด ใส่น้ำคร่ำจำนวน 1 cc , 0.75 cc ,0.5 cc , 0.25 cc และ 0.2 cc
        
        แล้วเติม normalsaline Solution ในหลอดที่ 2 , 3 , 4 และ 5ทำให้ส่วนผสมเป็น 1 cc ทุกหลอด
        
        แล้วเติม Ethanol 95 %ทุกหลอดเขย่านาน 15 วินาที ทิ้งไว้นาน 15 นาที
        
        การแปลผล
        
        ถ้าพบว่ามีฟองอากาศเกิดขึ้น 3 หลอดแรกแสดงว่าได้ผลบวก ปอดของทารกเจริญเต็มที่
        
        ถ้าพบฟองอากาศ 2 หลอด แรก ได้ผลintermediate ปอดทารกยังไม่เจริญเต็มที่
        
        ถ้าพบฟองอากาศเพียงหลอดเดียวหรือไม่พบเลยแสดงว่า ได้ผลลบแสดงว่าการทดสอบปอด
        ทารกยังเจริญไม่เต็มที่
        
        ถ้าได้ลบ ควรตรวจหาค่า L/S ratio ต่อไป เพราะอาจเป็นผลลบลวง false negative
      - การตรวจหาค่า L/S ratio
        
        การตรวจหาค่า L/S ratio เพื่อดู lung maturity เนื่องจากสาร lecithin
        เป็น Phospholipidsทำหน้าที่เป็น surfactant คลุมบริเวณ alveoli
        ส่วน sphingomyelin เป็นไขมันในน้ำคร่ำ
        
        สัดส่วนของ L/S จะเท่าๆกัน จนกระทั่ง 30 สัปดาห์ หลังจากนั้น
        sphingomyelin จะเริ่มคงที่ ขณะที่ lecithin จะเพิ่มขึ้น
        
        ค่าปกติของ L/S rotio
        
        26 สัปดาห์ แรกของการตั้งครรภ์ ค่า S > L
        
        อายุครรภ์ 26-34 สัปดาห์ ค่า L / S ratio = 1:1
        
        อายุครรภ์ 34-36 สัปดาห์ ค่า L จะเพิ่มมากขึ้นอย่างรวดเร็ว แต่ S จะมีปริมาณลดลงเล็กน้อย ทำให้ ratio สูงขึ้นเปลี่ยนเป็น 2:1
        
        L / S ratio > 2 แสดงว่าปอดทารกสมบูรณ์เต็มที่ โอกาสเกิดRDS ต่ำ
      - จากการดูสีของน้ำคร่ำ มีเลือดปน ใสหรือขุ่น มีสีของขี้เทาปนหรือไม่
  - - - ค่าปกติ AFP 2.0 – 2.5 MOM
      - ค่า AFP สูงขึ้นหลังจากสัปดาห์ที่ 15 ของการตั้ง
        ครรภ์ แสดงว่าทารกมีความผิดปกติของopen neural
        tube เช่น anencephaly myelomeningocele
      - ค่า AFP ต่ำ สัมพันธ์กับ Down’ syndrome
    - - Turner Syndrome
        
        เกิดจากความผิดปกติของโครโมโซม X โดยผู้ป่วยภาวะนี้จะมีโครโมโซม X เพียงตัวเดียว ทำให้ผู้ป่วยมีลักษณะเฉพาะ คือ มีรูปร่างเตี้ย คอมีพังผืด และปลายแขนกางออก
      - anencephaly ภาวะกะโหลกศีรษะไม่ปิด
      - Spinabifida ความบกพร่องของกระดูกไขสันหลัง
      - โรคมัยอีโลเมนิ่งโกซีล
        
        ความผิดปกติใน 2 - 3 สัปดาห์ ของการตั้งครรภ์ ส่งผลต่อการเจริญเติบโตของตัวอ่อนทำให้ไม่สามารถเชื่อมตัวที่บริเวณหลังส่วนเอว
  - - - งดน้ำงดอาหารก่อนทำ 6-8 ชั่วโมง
      - ตรวจสอบ FHS ก่อนและหลังทำ
      - ใช้ ultrasound เป็นตัวช่วยในการทำ
      - ต้องตรวจสอบปริมาณน้ำคร่ำหลังทำ
      - หลังทำงดการทำงานหนัก 1 – 2 สัปดาห์เนื่องจากอาจมีอาการปวดท้อง
      - ภาวะแทรกซ้อน แท้งบุตร 12 % เลือดออกทาง
        ช่องคลอด ติดเชื้อน้ำคร่ำรั่วอย่างรุนแรงเลือดแม่กับเลือดลูกปนกัน
- - - - ดูจำนวนและการมีชีวิตของทารก
      - ดูลักษณะและตำแหน่งของรก
      - ปริมาณน้ำคร่ำ
      - ประเมินอายุครรภ์และการเจริญเติบโตของทารก
      - ตรวจ 4- chamber view ของหัวใจทารก
      - ตรวจลักษณะทางกายวิภาคของทารก
    - - ใช้วินิจฉัยการตั้งครรภ์ในระยะเริ่มแรก
      - ใช้วินิจฉัยการตั้งครรภ์ที่มีความผิดปกติ
      - ตรวจดูตำแหน่งที่รกเกาะ
      - ตรวจดูภาวะแฝดน้ำ / น้ำคร่ำน้อย
      - ตรวจในรายสงสัยครรภ์ไข่ปลาอุก
      - ใช้วินิจฉัยการตั้งครรภ์นอกมดลูก
      - การตั้งครรภ์ที่มีห่วงอนามัยอยู่ด้วย
    - - ดูการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์ หรือคาดคะเนอายุครรภ์
      - ตรวจดูความผิดปกติของทารกในครรภ์
      - เพื่อวินิจฉัยภาวะทารกตายในครรภ์
      - เพื่อดู lie position และส่วนนำของทารกในครรภ์
      - เพื่อตรวจดูการหายใจของทารกในครรภ์ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์ (IUGR)
      - เพื่อตรวจดูจำนวนของทารกในครรภ์
    - - (Gestational Sac : GS)
        
        อายุครรภ์ 5 -7 week ถุงที่หุ้มทารกไว้ซึ่งจะเห็นได้ในระยะแรกของการตั้งครรภ์ ใช้ยืนยันการตั้งครรภ์ ใช้ในการหาอายุครรภ์ โดยวัดเส้นผ่าศูนย์กลางของถุงการตั้งครรภ์ ทั้ง 3 แนวคือกว้าง ยาว สูง
      - (Crown-rump lerght : CRL)
        
        อายุครรภ์ 7-14 week คือ ความยาวตั้งแต่ศีรษะถึงส่วนล่างสุดของกระดูกไขสันหลังซึ่งมีความแม่นยำมาก คลาดเคลื่อนเพียง 3 - 7 วัน
      - Biparietal diameter : BPD
        
        เส้นผ่าศูนย์กลางของส่วนที่ยาวที่สุดของศีรษะของทารก เป็นตัววัดที่นิยมมากที่สุด อาศัยจุดสัมพัทธ์ คือ เป็นระดับ BPD ที่กว้างที่สุด การคำนวณจะแม่นยำสุด คือ ช่วง 14 - 26 สัปดาห์คำนวณอายุครรภ์โดยประมาณ คือ BPD (ซม.) X 4สัปดาห์
      - (Femur length : FL)
        
        วัดจากส่วนหัวกระดูก-ปลายแหลมของปลายกระดูก ควรวัดก่อนอายุครรภ์ 24 สัปดาห์
      - (Head cicumference : Hc)
      - (Abdominal circumference : Ac)
        
        วัดยาก ไม่ค่อยนิยม เนื่องจากมีการเปลี่ยนแปลงของหน้าท้องจากสาเหตุบางอย่าง
  - - - เตรียมหญิงตั้งครรภ์ในท่านอน Semi-fowlerตะแคงซ้ายเล็กน้อย
      - ใช้ Ultrasound ตรวจวัดข้อมูล 5 ตัวแปรที่ต้องการ
      - กำหนดค่าคะแนนของแต่ละข้อมูล ข้อละ 2คะแนน
      - เมื่อพบว่าปกติให้ 2 คะแนน และให้ 0 คะแนนเมื่อพบว่าผิดปกติ
    - - 8-10 คะแนน แสดงว่า ปกติ ไม่มีภาวะเสี่ยงควรตรวจซ้ำใน 1 สัปดาห์
      - 6 คะแนน แสดงว่า มีภาวะเสี่ยงต่อการขาดภาวะออกซิเจนเรื้อรังของทารกควรตรวจซ้ำใน 4-6 ชั่วโมง
      - 4 คะแนน แสดงว่า มีภาวะขาดออกซิเจนเรื้อรัง
      - 0-2 คะแนน แสดงว่า มีภาวะขาดออกซิเจนเรื้อรังอย่างรุนแรง ควรให้มีการคลอดโดยเร็ว
  - - - การนับการดิ้นของทารกในครรภ์ให้ครบ10 ครั้ง ในช่วงเวลา 2 ชั่วโมงต่อกัน
    - - นับจำนวนเด็กดิ้นจนครบ 10 ครั้ง ในเวลา 4 ชั่วโมง ซึ่งนิยมให้นับในช่วงเช้า 8.00-12.00 น.ถ้ามีความผิดปกติ ในตอนบ่ายให้มาพบแพทย์ทันที
    - - daily fetal movement record (DFMR)
        
        การนับลูกดิ้น 3 เวลาหลังมื้ออาหาร ครั้งละ 1ชั่วโมง
        
        ถ้าน้อยกว่า 3 ครั้งต่อชั่วโมง แปลผลว่าผิดปกติ
        
        ถ้านับต่ออีก 6-12 ชั่วโมงต่อวัน รวมจำนวนครั้งที่ดิ้นใน 12 ชั่วโมงต่อวัน ถ้าน้อยกว่า 10 ครั้งถือว่าผิดปกติ
- - - - จะเป็นส่วนที่วางอยู่บนหน้าท้องมารดาบริเวณยอดมดลูกเพื่อประเมินความรุนแรงของการหดรัดตัวของมดลูก
    - - สำหรับฟังอัตราการเต้นของหัวใจทารกจะเป็นส่วนที่วางอยู่บนหน้าท้องบริเวณหัวใจทารก เพื่อประเมินการเต้นของหัวใจและการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นเมื่อมีการหดรัดตัวของมดลูก
  - - - ทารกได้รับยากดประสาท
      - ทารกหลับ คลอดก่อนกำหนด
      - ความพิการของหัวใจ หรือศรีษะ
      - มีภาวะ brain hypoxia
    - - acceleration การเพิ่มขึ้นของ FHR
        
        อายุครรภ์ > 32 สัปดาห์ มากกว่าหรือเท่ากับ15 bpmนานกว่า 15 วินาที
        
        อายุครรภ์ < 32 สัปดาห์ เพิ่มขึ้น 10 bpmนานกว่า 10 วินาที
      - deceleration
        
        Early deceleration
        
        การลดลงของ FHR สัมพันธ์กับการหดรัดตัวของมดลูก
        
        Late deceleration
        
        การลดลงของ FHR ไม่สัมพันธ์กับการหดรัดตัวของมดลูกการลดลง
        
        Variable deceleration
        
        การลดลงของ FHR โดยอาจจะสัมพันธ์กับการหด
        รัดตัวของมดลูกหรือไม่ก็ได้ ไม่นานเกิน 2 นาที
        
        Prolonged deceleration
        
        การลดลงของ FHR นานอย่างน้อย 2 นาที แต่ไม่ถึง 10 นาที
  - - - ตั้งครรภ์เกินกำหนด( post term)
      - ทารกเติบโตช้าในครรภ์ (intra uterine growth retardation)
      - มารดาเป็นเบาหวาน
      - มารดามีประวัติความดันโลหิตสูง
      - มารดาเป็นโรคโลหิตจางหรือมีฮีโมโกลบินผิดปกติ
      - มารดามีอายุมากกว่า 35 ปีทารกในครรภ์ดิ้นน้อยลง
    - - การแปลผล (NST)
        
        Reactive
        
        มี long term variability ที่ปกติ (6-25 bpm.)
        
        มี acceleration
        
        มี baseline FHS ระหว่าง 120-160 ครั้ง/นาที
        
        ไม่มี deceleration ของการเต้นของหัวใจทารก
        
        Non-reactive หมายถึง ผลที่ได้จากการทดสอบไม่ครบตามข้อกำหนดของ reactive NST
        
        Suspicious หมายถึง มีการเพิ่มของอัตราการเต้นของหัวใจน้อยกว่า 2 ครั้งหรืออัตราการเพิ่มขึ้นน้อยกว่า 15 ครั้ง/นาที และอยู่สั้นกว่า 15 วินาทีเมื่อมีทารกดิ้น
        
        Uninterpretable หมายถึง คุณภาพของการทดสอบไม่สามารถแปลผลได้ตามข้อกำหนด
    - - รายงานผลการตรวจให้แพทย์และผู้รับบริการทราบในกรณีที่ไม่แน่ใจผลการตรวจควรปรึกษาแพทย์ทุกครั้ง
      - ผล reactive ควรนัดหญิงตั้งครรภ์มาตรวจซ้ำอีกสัปดาห์ละ 1 ครั้ง แต่ถ้าผลเป็น non- reactive ก็ควรทำซ้ำ
      - ถ้าผลการตรวจเป็น suspicious ควรตรวจซ้ำภายใน 24
  - - - Negative : มี UC 3 ครั้งใน10 นาที โดยไม่มี late deceleration
      - Positive : พบ late deceleration ทุกครั้งในระยะช่วงท้ายของการหดรัดตัวของมดลูก
      - Suspicious : มี late deceleration แต่ไม่เกิดขึ้นทุกครั้งของการหดรัดตัวของมดลูก
      - Unsatisfactory : เส้นกราฟไม่มีคุณภาพเพียงพอหรือ UC ไม่ดีพอ
    - - Negative : ทารกอยู่ในสภาพปกติ แนะนำนับลูกดิ้นและตรวจซ้ำใน 1 สัปดาห์
      - Positive : ทารกอยู่ในสภาพพร่องออกซิเจนช่วยเหลือโดย Intrauterine resuscitation และหยุด Oxytocin ทันที หลังจากนั้น 15-30 นาทีให้
        ทำ CST ซ้ำ ถ้าผล Positive อีกครั้งควรสิ้นสุดการตั้งครรภ์