Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
SES OLAYLARI - Coggle Diagram
SES
OLAYLARI
Ünsüz Düşmesi
“k” ünsüzüyle biten bazı sözcüklere “-cik/-cek” eklerinden biri geldiğinde sözcük sonundaki “k” ünsüzü düşer.*
çabuk-cak çabucak
sıcak-cık sıcacık
Ünsüz Sertleşmesi
Dilimizde sert ünsüzle (p, ç, t, k, f, s, ş, h) biten kelimeler “c, d, g” yumuşak ünsüzleriyle başlayan bir ek aldığında ekin başındaki c-ç’ye, d-t’ye, g-k’ye dönüşerek sertleşir.
Kaynaştırma:
Türkçe'de iki ünlü yan yana bulunmaz bu yüzden ünlü ile biten kelimelere ünlü ile başlayan bir ek geldiğinde bu iki ünlünün arasına "-y, -ş, -s, -n" eklerinden biri gelir.
örnek: masa-y-ı
Büyük Ünlü Uyumu
Bir kelimenin birinci hecesinde kalın bir ünlü varsa diğer hecedeki ünlüler de kalın, ilk hecesinde ince bir ünlü varsa diğer hecedeki ünlüler de ince olmalıdır.
örnek: bilezik
kapı
Ulama
Sessizle biten sözcükten sonra sesliyle başlayan sözcük geldiğinde iki sözcüğün birleştirilip okunmasına ulama denir.
örnek: Kemal Atatürk
Ünlü Daralması
Sonu düz-geniş ünlü ile biten sözcükler “-yor” ekini aldığında sözcüğün sonundaki “a” veya “e” sesi daralarak “ı, i, u, ü” seslerinden birine
dönüşür.
Ünsüz Yumuşaması
Sonu “p, ç, t, k” sert ünsüzleri ile biten sözcükler, ünlü ile başlayan bir ek aldığında sözcüğün sonundaki bu sert ünsüzler yumuşayarak “b, c, d, g, ğ” ye dönüşür.
Ünlü Türemesi
Ünsüzle biten bazı sözcükler “-cik” yapım ekini aldığında iki ünsüz arasında bir ünlü türer. Ayrıca bazı sözcükler pekiştirilirken ünlü türemesine uğrar. örnek: bir-cik= biricik
Ünsüz Türemesi
Dilimize yabancı dillerden geçen bazı sözcükler, ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında ya da ünlüyle başlayan bir yardımcı fiille birleştiğinde sözcüğün sonundaki ünsüzden bir tane ürer.
Ünlü Düşmesi
Türkçede iki heceli bazı sözcükler ünlü ile başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecedeki dar ünlü
düşer.