Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
BIOLOŠKI VAŽNI SPOJEVI - Coggle Diagram
BIOLOŠKI VAŽNI SPOJEVI
UGLJIKOHIDRATI - Cm(H2O)n
Monosaharidi
jednostavni šećeri, broj ugljika u molekuli od 3 do 6 - trioze, tetroze, pentoze, heksoze
monosaharidi pentoze su osnovni građevni dijelovi DNA i RNA
glukoza (krvni šećer, slatka okusa, topljiva u vodi, najvažniji izvor energije za organizam), fruktoza (slatka okusa, topljiva u vodi)
Oligosaharidi
sastoje se odmanjeg broja monosaharida - disaharidi, trisaharidi
saharoza (dobiva se iz šećerne repe, upotrebljava se kao konzervans i začin), laktoza (mliječni šećer), maltoza (slad, koristi se u industriji piva), celobioza, trehaloza, rafinoza
Polisaharidi
sastoje se od velikog broja monosaharida - biljni i životinjski
amilopektin (razgranata polimerna molekula koja se nalazi u škrobu, nije topljiv u vodi), amiloza (nerazgranat lanac sastavljen od glukoze, glavni sastojak škroba, topljiva u vrućoj vodi), škrob (bijeli prah, bez okusa, sastavljen od zrnaca koje biljka skladišti u plodovima ili listovima, osnovna prehrambena namirnica), celuloza (glavni strukturni polisaharid u biljkama), glikogen (rezervni šećer u životinjskim organizmima), hitin (glavni strukturni polisaharid od kojeg su izrađeni oklopi kukaca i rakova)
LIPIDI
sastavljeni od hidrofilne glave i hidrofobnog repa, nisu topljivi u vodi, topljivi su u nepolarnim organskim otapalima
Jednostavni (osapunjivi)
esteri
trigliceridi - esteri trovalentnog alkohola glicerola i višemasnih kiselina, dijele se na masti i ulja
masti - sadrže nezasićenu palmitinsku i stearinsku masnu kiselinu, tvore kristalnu strukturu
ulja - sadrže nezasićenu oleinsku, linolnu i linolensku masnu kiselinu, ne slažu se u pravilnu kristalnu strukturu
fosfolipidi - sastoje se od alkohola glicerola, dviju viših masnih kiselina i jedne fosfatne skupine, formiraju dvosloj
vosak - ester više masne kiseline i višeg hidroksilnog alkohola,najpozanitji je pčelinji vosak
Složeni (neosapunjivi)
steroidi - ekstrakti biljaka i životinja, imaju tetracikličku prstenastu strukturu, najrašireniji je kolesterol (sastavni dio stanične membrane)
terpene - ugljikovodici alkohola, aldehida i ketona
AMINOKISELINE
najmanja strukturna jedinica, sadrži karboksilnu i amino-skupinu, ima strukturu cikličkog amina
Standardne aminokiseline
izgrađuju proteine i peptide u biljnim i životinjskim organizmima, dijele se u 4 skupine
Aminokiseline s nepolarnim pobočnim ugljikovodičnim lancima ili aromatskim prstenima
metionin - ima vezan sumpor u obliku sulfida i triptofan s indolnim prstenom
Aminokiseline koje na pobočnim lancima imaju vezane polarne skupine koje ne ioniziraju
hidroksilna -OH, hidrosulfidna -SH, sulfidna -S i amino -NH2 skupina
Kisele aminokiseline ili monoamino-dikarboksilne kiseline
sadrže jednu karboksilnu skupinu koja stvara negativan naboj
Bazične aminokiseline ili diamino-karboksilne kiseline
sadrže dvije amino-skupine i stvaraju pozitivan naboj
PEPTIDI
polimerne lančaste molekule sastavljene od najviše 100 vezanih aminokiselina
Hormoni - signali izneđu različitih stanica, povezuju organe
glutation - hormon koji potiče rast tkiva
oksitocin - djeluje na glatke mišiće maternice
Neuropeptidi - izlučuju se u živčanom tikvu i sudjeluju u signalizaciji različitih impulsa
tireotropni oslobađajući hormon - stimulira lučenje tireotropnog hormona hipofize
Alkaloidi - izlučuju ih tkiva biljaka, životinja i gljiva, služe za onbranu od napada
amanitin - smrtonosan otrov
Antibiotici - sprečavaju rast mikroorganizma, najčešće bakterija
penicilin - najprimjenjivaniji antibiotik
PROTEINI
biopolimerne molekule sastavljene od aminokiselina
PREMA GRAĐI : metaloproteini, lipoproteini, glikoproteini, nukleoproteini, fosfoproteini, kromoproteini
PREMA OBLIKU : globulini, fibrinogeni, hemoglobin, citokromi, albumini, kolagen, elastin, keratin, aktion, miozin
PREMA FUNKCIJI : strukturni, kontraktilni, hormoni, enzimi, izvori energije, ztransportni proteini, obrambeni proteini
SVOJSTVA : sol i gel stanje, izoelektrična točka (naboj proteina jednak nuli), elektroforeza (razdvajanje različitih proteina iz smjese), denaturacija (gube svoju uređenu strukturu,a lanci u prostoru zauzimaju slučajan položaj)