Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การวางแผนครอบครัวและการคุมกำเนิด ( Family Planning and Contraception) -…
การวางแผนครอบครัวและการคุมกำเนิด
( Family Planning and Contraception)
การชะลอการเกิด มีอยู่ 3 วิธี
แต่งงานช้า ,โสด
คุมกำเนิด
ทำแท้ง
จุดมุ่งหมายของการวางแผนครอบครัว
• เพื่อหลีกเลี่ยงการตั้งครรภ์ที่ไม่พึงปรารถนา
• ให้มีการตั้งครรภ์เมื่อปรารถนาจะมี
• เว้นระยะการมีบุตรให้ห่างพอสมควร
• ให้มีบุตรขณะที่พ่อแม่มีอายุที่เหมาะสม
• ให้มีบุตรจำนวนที่เหมาะสม
วิธีคุมกำเนิด
Contraceptive Methods
ชั่วคราว
ถาวร
Periodic abstinence
( การงดร่วมเพศบางช่วงเวลา , การนับวันปลอดภัย )
วิธีนับวัน อาศัยหลักการทางสรีรวิทยา 3 อย่าง คือ
ไข่ตกประมาณวันที่ 14 (+2 วัน ) ก่อนที่วันที่จะมีประจำเดือนครั้งต่อไป
ไข่ตกแล้วจะอยู่ได้เพียง 24 ชั่วโมง
ตัวอสุจิอยู่ได้เพียง 2 – 3 วัน
วิธีนับวัน หลักการดังกล่าวนำมาคิดเป็นสูตรได้ดังนี้
(รอบเดือนที่บันทึกสม่ำเสมออย่างน้อย 6 เดือน )
วันแรกที่ไม่ปลอดภัย = จำนวนวันของรอบประจำเดือนที่สั้นที่สุด –18
วันสุดท้ายของระยะที่ไม่ปลอดภัย = จำนวนวันของรอบประจำเดือนที่ยาวที่สุด – 11
วิธีนับวัน ตัวอย่างการคำนวณ
บันทึกรอบเดือนดังนี้ 23, 25, 26, 28, 24,23
ประจำเดือนมาวันที่ 4 พ.ค. จงหาว่าช่วงใดที่ปลอดภัย
วันแรกที่ไม่ปลอดภัย = 23– 18= 5
วันสุดท้ายที่ไม่ปลอดภัย = 28– 11= 17
ดังนั้นช่วงที่ไม่ปลอดภัยคือ 4+5 = 9 และ 4+17= 21
ตั้งแต่วันที่ 9 พ.ค. - 21 พ.ค. ช่วงที่มีโอกาสตั้งครรภ์
ดังนั้นช่วงปลอดภัยคือ 1-8 และ22-31พ.ค.
วิธีวัดปรอท
(Temperature method )
ใช้การวัด basal body temperature เมื่อไข่ตกแล้ว อุณหภูมิจะสูงขึ้น วิธีนี้ในครึ่งแรกของรอบประจำเดือนจะต้องงดร่วมเพศ จนกว่าอุณหภูมิจะสูงขึ้น 3 วันขึ้นไป จึงจะสามารถร่วมเพศได้โดยไม่เกิดการตั้งครรภ์
วิธีสังเกตมูกที่ปากมดลูก ( Cervical mucus method )
ใช้การสังเกตการเปลี่ยนแปลงของมูกที่ปากมดลูก ประสิทธิภาพของการใช้วิธีนี้ขึ้นอยู่กับคู่สมรสแต่ละคู่
ยาเม็ดคุมกำเนิด
(Oral Contraceptive Pills)
ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม
( Combined oral contraceptives )
1.1 Monophasic หรือ fixed dose pills
มีฮอร์โมนเอสโตรเจน โปรเจสเตอโรนขนาดเท่ากันทุกเม็ด ในหนึ่งแผงจะมี 21 เม็ด หรือ 28 เม็ด ( 7 เม็ดสุดท้ายเป็นยาหลอก )
1.2 Multiphasic pills
มีปริมาณเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรนไม่เท่ากันทุกเม็ด
แบ่งออกเป็น
Biphasic มีฮอร์โมนต่างกัน 2 ระดับ
Triphasic มีฮอร์โมนต่างกัน 3 ระดับ
ยาเม็ดคุมกำเนิดที่มีโปรเจสเตอโรนอย่างเดียว
( Progestogen – only pills หรือ POPs )
เป็นยาเม็ดกลุ่มไม่มีเอสโตรเจน เรียก minipill แต่ละแผงจะมี 28 หรือ 35 เม็ด แต่ประสิทธิภาพการคุมกำเนิดต่ำกว่าชนิดฮอร์โมนรวม เพราะการระงับไข่ตกไม่แน่นอน
กลไกการคุมกำเนิด
เปลี่ยนแปลงสภาพของมูกที่ปากมดลูก
มีสภาพเป็นด่าง เหนียวข้น สกัดกั้นอสุจิ
เปลี่ยนแปลงสภาพเยื่อบุโพรงมดลูก
เยื่อบุมดลูกบางลง ไม่เหมาะสำหรับฝังไข่
เปลี่ยนแปลงการเคลื่อนไหวของท่อนำไข่
ไข่ที่ผสมแล้วเดินทางไปถึงมดลูกเร็วเกินไป ไม่สามารถฝังตัวได้
การใช้ยาเม็ดคุมกำเนิด
เริ่มต้นรับประทานระหว่างวันที่ 1 – 5 ของการมีประจำเดือน
ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิด 21 เม็ด เมื่อรับประทานหมดแผงต้องเว้นการรับประทาน 7 วัน เพื่อให้มีประจำเดือน แล้วจึงกลับมารับประทานแผงใหม่
ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิด 28 เม็ด 21 เม็ดแรกเป็นฮอร์โมน ส่วนอีก 7 เม็ดเป็นยาหลอก รับประทานวันละเม็ดได้ทุกวันไม่ต้องงด
สตรีที่ไม่ควรรับประทานยาเม็ดคุมกำเนิด
-ให้นมบุตรหรืออยู่ในช่วงหลังคลอดน้อยกว่า 6 สัปดาห์
-มีประวัติ /ป่วยด้วยโรคหัวใจขาดเลือด
-โรคลิ้นหัวใจที่มีภาวะแทรกซ้อน
-โรคความดันโลหิตสูง (Systolic 160 , Diastolic 100 )
-โรคเบาหวานที่มีภาวะแทรกซ้อนของระบบหลอดเลือด
อาการข้างเคียง
คลื่นไส้ อาเจียน - เอสโตรเจนสูง
หน้าเป็นสิว ฝ้า - เอสโตรเจน ฝ้า , โปรเจสเตอโรน สิว
เลือดออกกะปริดกะปรอย - เอสโตรเจนต่ำ
น้ำหนักตัวเพิ่ม - เอสโตรเจน น้ำคั่ง , โปรเจสเตอโรน อยากอาหาร
