Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
YAPI BAKIMINDAN SÖZCÜKLER - Coggle Diagram
YAPI BAKIMINDAN SÖZCÜKLER
Basit Sözcükler
Basit sözcükler çekim eki alabilirler. :warning:
(tıklayalım)
Yapım eki almamış, kök durumundaki sözcüklerdir.
(tıklayalım)
Örnekleri İnceleyelim
:explode: (tıklayalım)
Yarışmacıya sorulan basit kelimeleri belirleyelim.
https://www.youtube.com/watch?v=zaTTucDJqco
-->
Çocuklar, küçük kediyi yolda bulmuşlar.
Bu cümlede bütün sözcükler yapıca basittir. Çünkü sözcüklerin hiçbiri yapım eki almamıştır. Cümlede ek alan sözcükler ise çekim eki almıştır.
"Çocuk"
sözcüğü çoğul eki (-lar),
"kedi"
sözcüğü belirtme durumu eki (-i),
"yol"
sözcüğü bulunma durumu eki (-da),
"bul-"
eylemi miş'li geçmiş zaman kipi eki (-muş) ve üçüncü çoğul kişi eki (-lar) almıştır.
Türemiş Sözcükler
Örnekleri İnceleyelim
:explode: (tıklayalım)
Yapım eki almış sözcüklerdir.
(tıklayalım)
https://www.youtube.com/watch?v=OzlquOPTTFg
Yazılı anlatımınızı geliştirmelisiniz.
Bu cümlede bütün sözcükler türemiştir; çünkü her sözcük en az bir yapım eki almıştır.
yazılı
yaz-:
fiil kökü
-ı:
fiilden isim yapım eki
-lı:
isimden isim yapım eki
anlatımınızı
anla-
: fiil kökü
-t:
fiilden fiil yapım eki
-ım:
fiilden isim eki
-(ı)nız:
iyelik eki
-ı:
belirtme durum eki
gel-iş-tir-meli-siniz
gel-
: fiil kökü
-iş:
fiilden fiil yapım eki
-tir:
fiilden fiil yapım eki
-meli:
gereklilik kipi eki
-siniz:
kişi eki
Uyarı
:warning:
Bazı sözcüklerdeki yapım ekleri zor fark edilir, bu sözcüklere dikkat etmek gerekir.
devrildi > devir - (i)l - di > fiilden fiil yapım eki
çevrim > çevir - (i) m > fiilden isim yapım eki
içerliyor > içer(i) - (le)li - yor > isimden fiil yapım eki
kanıyor > kan - (a) - ı - yor > isimden fiil yapım eki
oynuyor > oy(u)n - (a)u - yor > isimden fiil yapım eki
yazım > yaz - (ı)m >fiilden isim yapım eki
uyku > uy(u) - ku >fiilden isim yapım eki
çarpı > çarp -ı >fiilden isim yapım eki
açı > aç -ı >fiilden isim yapım eki
ışık > ışı - k >fiilden isim yapım eki
ılık > ılı - k >fiilden isim yapım eki
Şiirdeki türemiş kelimeleri bulalım.
https://www.youtube.com/watch?v=OehcWImTNFg
Birleşik Sözcükler
İki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşur.
(tıklayalım)
İzleyelim Öğrenelim
https://www.youtube.com/watch?v=EvtQl8finEg
Örnekler
Birleşik Kelimeler Oyunu
https://www.youtube.com/watch?v=-DTN-lP0Lf8
Birleşik sözcükler şu şekillerde oluşur
:explode:
4. Bir isim ve bir fiilin birleşmesiyle oluşabilir.
miras + yedi → mirasyedi
kül + bastı → külbastı
5. İki fiilin birleşmesiyle oluşabilir.
çek + yat → çekyat
gel + git → gelgit
3. Birleşik sözcüğü oluşturan ikinci sözcük, gerçek anlamından uzaklaşabilir.
yer+ elma → yerelması
kara + fatma → karafatma
6. İki ismin birleşmesiyle oluşabilir.
Ak + deniz→ Akdeniz
ateş + böceği → ateşböceği
2. Birleşik sözcüğü oluşturan ilk sözcük, gerçek anlamından uzaklaşabilir.
dil + peyniri → dilpeyniri
su + böreği → suböreği
1. Birleşik sözcükleri oluşturan sözcüklerden ikisi de gerçek anlamından uzaklaşabilir.
hanım + eli → hanımeli (çiçek)
aslan + ağzı → aslanağzı (çiçek)
