Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
มดลูกปลิ้น (Inversion of the uterus or uterine inversion) - Coggle Diagram
มดลูกปลิ้น (Inversion of the uterus or uterine inversion)
หมายถึง ภาวะที่ยอดมดลูกรั้งลงมา ส่วนล่างของโพรงมดลูก ซึ่งอาจพ้นปากมดลูกออกมา หรือโผล่ออกมาถึงปากช่องคลอด
ชนิด
มดลูกปลิ้นแบบไม่สมบูรณ์ (incomplete inversion) ยอดมดลูกเคลื่อนต่ำลงแต่ยังไม่พ้นปากมดลูก
มดลูกปลิ้นแบบสมบูรณ์ และเคลื่อนต่ำลงมานอกปากช่องคลอด (prolapsed of complete inverted uterus)
มดลูกปลิ้นแบบสมบูรณ์ (complete inversion) ยอดมดลูกเคลื่อนพ้นปากมดลูกแต่ยังไม่ถึงปากช่องคลอด
พยาธิสภาพ
เมื่อเกิดการปลิ้นของมดลูกภายหลังทารกคลอดหรือภายหลังคลอดรกแล้ว ปากมดลูกและมดลูกส่วนล่างจะมีการหดรัดตัวเป็นวงแหวนล้อมรอบส่วนของมดลูกที่หย่อนตัวลงมาทำให้บริเวณที่ถูกรัดไว้นั้นขาดเลือดไปเลี้ยงเกิดการบวมและมีเนื้อตาย ในที่สุดเนื้อตายนั้นจะหลุดออกมา
สาเหตุ
รกเกาะบริเวณส่วนยอดของมดลูก
การดึงสายสะดือแรงเกินไป
ทำคลอดรกในขณะที่รกยังไม่ลอกตัว หรือรกเกาะแน่น
ดันยอดมดลูกที่หน้าท้องมารดามากเกินไปในการช่วยทำคลอดรก
มดลูกและปากมดลูกอยู่ในภาวะคลายตัว
สาเหตุส่งเสริม มีพยาธิสภาพที่มดลูก เช่น ผนังมดลูกบางและยืดมากหรือผนังมดลูกหย่อน
อาการและอาการแสดง
มีเลือดออกมาทันทีภายหลังคลอดในกรณีที่รกคลอดแล้ว
มีอาการปวดท้องอย่างรุนแรง ถ้ารกยังไม่ลอกตัวหรือรกติดแน่น
มีอาการช็อคจากการปวด และการเสียเลือดมาก
การตรวจหน้าท้อง
4.1มดลูกปลิ้นชนิดไม่สมบูรณ์จะพบว่ายอดมดลูกเป็นแอ่งหรือคล้ายปล่องภูเขาไฟ
4.2มดลูกปลิ้นสมบูรณ์ จะคลำไม่พบยอดมดลูก
การตรวจภายใน จะคลำได้ก้อนเนื้อบริเวณปากมดลูก หรือคลำได้ก้อนในช่องคลอดหรือก้อนโผล่ ออกมานอกช่องคลอด ถ้ารกยังไม่หลุดก็จะเห็นรกติดกับก้อนเนื้อนั้น
ผลกระทบ
มารดา
เลือดออกอย่างรุนแรง เจ็บปวดมาก หรือช็อคจากการเสียเลือด และอาจเป็นอันตรายถึงขั้นเสียชีวิตได้
ทารก
ทารกได้รับความอบอุ่นจากมารดาล่าช้า รวมถึงการสร้างเสริมสัมพันธภาพระหว่างมารดาและทารกล่าช้า
การรักษา
การป้องกันสิ่งที่สำคัญที่สุด เช่นการช่วยเหลือการคลอดรกอย่างถูกวิธี การตรวจภายในหลังจากทำคลอดรก และหลังการเย็บแผลสามารถประเมินสภาพได้รวดเร็ว
ให้การรักษาสภาพทั่วไป เช่น ให้สารน้ำและให้เลือดอย่างเพียงพอ หรือการฉีดมอร์ฟีนเพื่อระงับ อาการปวด
ดันมดลูกกลับภายใต้การดมยาสลบ โดยใช้ฮาโลเธน (halothane)
ถ้ารกลอกตัวแล้วให้เริ่มทำการดันมดลูกกลับได้ทันที ถ้ารกยังไม่ลอกตัวให้เซาะรกออกก่อน และใช้ฝ่ามือส่วนปลายและนิ้วหงายขึ้น แล้วดันยอดมดลูกที่ปลิ้นมาอยู่ข้างนอกให้กลับเข้าไปตามแนวแกนของช่องทางคลอด
6.เมื่อดันเข้าที่แล้วให้ oxytocin ทันทีเพื่อช่วยให้มดลูกหดรัดตัวดี
8.ในกรณีที่ไม่สามารถดันกลับคืนได้ต้องผ่าตัดทางหน้าท้องช่วยทันที
9.ให้ยาป้องกันการติดเชื้อและให้ยากลุ่มธาตุเหล็กรักษาภาวะเลือดจาง
3.แจ้งผู้คลอดให้ทราบว่าเกิดภาวะมดลูกปริ้น ต้องดันกลับเข้าที่
7.ตรวจช่องคลอดและเย็บซ่อมแซม
การพยาบาล
1. การพยาบาลเพื่อการป้องกัน
1.1 ห้ามดึงสายสะดือ เพื่อให้รกคลอดก่อนการตรวจสอบว่ารกมีการลอกตัวสมบูรณ์แล้ว
1.2 ก่อนทำคลอดรก ต้องตรวจสอบว่ารกมีการลอกตัวสมบูรณ์แล้วทุกครั้ง หากรกลอกตัวแล้วให้คลึงมดลูกให้กลมแข็งก่อนทำคลอดรกและ/หรือไล่ก้อนเลือด
1.3 ในการช่วยทำคลอดรกไม่ว่าโดยวิธีใดก็ตาม เมื่อรกคลอดออกมาแต่เยื่อหุ้มรกยังค้างอยู่ ผู้ทำคลอดควรคลายอดมดลูกว่าหดรัดตัวแข็ง ก่อนที่จะดึงรกเพื่อรั้งให้เยื่อหุ้มรกส่วนที่เหลือลอกออกมา
1.4 หลังทำคลอดรก คลึงให้มดลูกหดรัดตัวกลมแข็งเพื่อป้องกันการตกเลือด
2. ให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำและ/หรือให้เลือดเพื่อป้องกันภาวะช็อคจากการเสียเลือด
2.1 ดูแลมดลูกที่ปลิ้นมานอกปากช่องคลอดให้ชุ่มชื้นไม่แห้งโดยใช้ผ้าก๊อซชุบน้ำเกลือคลุมและกดผนังมดลูกที่ปลิ้นไม่ให้เลือดไหลออกมามาก ในขณะรอแพทย์มาดันมดลูกกลับ
2.2 รายงานแพทย์ เพื่อมาดันมดลูกกลับ
2.3 ให้ยาแก้ปวดตามแผนการรักษาของแพทย์
2.4 สังเกตภาวะช็อค ได้แก่ เหงื่อออก ตัวเย็น ความดันโลหิตต่ำหากมีอาการให้รายงานแพทย์ เพื่อให้การช่วยเหลือต่อไป