Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ภาวะมีบุตรยาก (Infertility) - Coggle Diagram
ภาวะมีบุตรยาก
(Infertility)
แบ่ง 2 ชนิด
Primary infertility : ฝ่ายหญิงไม่เคยตั้งครรภ์นาน 12 เดือน
Secondary infertility : ฝ่ายหญิงเคยตั้งครรภ์ก่อนแท้งหรือคลอดและไม่ตั้งครรภ์นาน 12 เดือน
ความหมาย
คู่สมรสฝ่ายหญิงที่มีอายุ < 35 ปี
มีเพศสัมพันธ์แต่ไม่สามารถตั้งครรภ์และคุมกำเนิดได้เป็นเวลา 1 ปี
คู่สมรสฝ่ายหญิงที่มีอายุ > 35 ปี
มีเพศสัมพันธ์แต่ไม่สามารถตั้งครรภ์และคุมกำเนิดได้เป็นเวลา 6 เดือน
สาเหตุจากฝ่ายหญิง
(Female infertility)
การทำงานรังไข่ผิดปกติ
ท่อนำไข่
Endometriosis
วินิจฉัย
ประจำเดือน แต่งงาน/มีบุตร มีเพศสัมพันธ์ คุมกำเนิด ยา รังสี สารเคมี ได้รับอุบัติเหตุและผ่าตัด
ตรวจร่างกาย
ทั่วไป
Secondary sex โรคทางอายุรกรรม
ต่อมไร้ท่อ (Hypothalamus,Pituitary,Thyroid)
เฉพาะระบบสืบพันธ์ุสตรี
คอมดลูก
PV ดูกายวิภาค ตรวจมูกคอมดลูก
ตัวมดลูก
PV,Hysterosalpingogram,Eb,U/S
เยื่อพรหมจารีและช่องคลอด
PV,Wet smear, Culture
ท่อนำไข่
CO2 insufflation/Rubin test,Laparoscope
ประเมินท่อนำไข่
ภาวะอุดตันท่อนำไข่ เกิดหลังอักเสบติเชื้อในอุ้งเชิงกรานจากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ไส้ติ่งอักเสบ ทำแท้งภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
ตรวจห้องปฏิบัติการ
เลือดทั่วไป Hormone
ตรวจความผิดปติการตกไข่
ตรวจวัดระดับ Hormone ในกระแสเลือด กึ่งกลางระยะลูเทียล
เจาะเลือด ตรวจประมาณ 1 week ก่อนประจำเดือนมา
ตรวจปัจจัยด้านปากมดลูก/ทำ postcoital test
ตรวจวัด basal body temperature/BBT chart
ตรวจทำงานอสุจิ/sperm function test
การทำ post coital test
ดูมูกปากมดลูกและดูความสามารถอสุจิ ที่ไปโพรงมดลูก
เวลาที่เหมาะสมตรวจ 1-2 วัน ก่อนตกไข่
ให้มีเพศสัมพันธ์หลังงดมา 2-3 วัน
และมาตรวจประมาณ 9-24 ชม.
มูกยืดยาว 10 cm. ปล่อยให้แห้งตกผลึกเป็นรูป (ใบเฟิร์น)
อสุจิเคลื่อนเกิน 5 ตัว/HPF ผ่านไปปากมดลูก
อสุจิไม่เคลื่อน เกิดการอักเสบปากมดลูก
สาเหตุจากฝ่ายชาย
Sexual factors
ภาวะด้านจิตใจ
Sperm dysfunction
วินิจฉัย
เจ็บป่วยในอดีต: คางทูม ติดเชื้อระบบสืบพันธ์ุ
เบาหวาน ต่อมไร้ท่อ บุหรี่/แอลกอฮอล์
ไดรับสารเคมี ยา รังสี การมีเพศสัมพันธ์/ความถี่การมีเพศสัมพันธ์
ตรวจร่างกาย
ทั่วไป
หนังหุ้มปลายองคชาต ลักษณะและรูเปิดท่อปัสสวะ รูปร่งอัณฑะ
หลอดเลือดขอดในถุงอัณฑะ(varicocele) Hydrocele
ตรวจทางห้องปฏิบัติการ
ตรวจเลือด ฮอร์โมน น้ำอสุจิ
การตรวจอสุจิ
ไม่แนะนำมีเพศสัมพันธ์ก่อนหลั่งข้างนอก/
ใช้ถุงยางอนามัย เพราะมีสารทำลายอสุจิ
ส่งน้ำอสุจิตรวจภายใน 1 hr. หลังเก็บได้ และใส่ภาชนะที่เตรียมไว้ให้เท่านั้น
งดมีเพศสัมพันธ์ก่อนตรวจ 2-7 วัน
ภาวะมีบุตรยากที่ไม่ทราบสา
มีบตรยาก ตรวจหาสาเหตุครบตามมาตรฐาน
เช่น ประเมินการตกไข่ ตรวจวิเคระห์น้ำอสุจิ ประเมินอุดตันท่อนำไข่
การรักษา
แบบขั้นต้น (Conventional)
ผสมเทียม ใช้เครื่องฉีดเชื้ออสุจิเข้าไป
ภายในอวัยวะสืบพันธุ์หญิง (เหมาะสำหรับเชื้ออสุจิอ่อนแอ)
กระตุ้นไข่ (Ovulation induction)
กำหนดเวลาในการมีเพศสัมพันธ์ (Timing intercourse)
วิทยาการการช่วยเหลือการมีบุตร
(assisted reproductive technologies:ART)
GIFT (Gamete Intrafallopian Tranfer)
นำเอาไข่เลือกที่สมบูรณ์ เพื่อนำอสุจิและเซลล์ไข่ใส่เข้าไปในท่อนำไข่
ฝ่ายหญิง ต้องมีท่อรังไข่ปกติอย่างน้อย 1 ข้าง
ในกรณีทำ gift ต้องไม่มีปัญหาที่ปีกมดลูก
ZIFT (Zygote Intrafallopian Tranfer)
คล้ายกับการทำหลอดแก้ว แต่ไข่กับเชื้ออสุจิ ต้องผ่านการเตรียม
นำำมาผสมกันและเพาะเลี้ยงในห้องLAB 1 วัน
IVF (In Vitro Fertilization)
ปฏิสนธินอกร่างกาย & ย้ายตัวอ่อน หรือเด็กหลอดแก้ว
ไข่ & เชื้ออสุจิ เพาะเลี้ยงห้องปฏิบัติ เพื่อแบ่งตัวอ่อน
ในระยะ 4-8 cell ใช้เวลาเลี้ยง 2-5 วัน
เก็บ Sperm
หลั่งภายนอก (masturbation) เลือก sperm ที่แข็งแรง
เก็บไว้ใช้ภายหลังโดย nitrogen เหลว
เก็บไข่
แทงเข็มผ่านช่องคลอดเข้ารังไข่
เห็นจากอัลตร้าซาวน์ หรือผ่านทางหน้า้องไปที่รังไข่
Micromanipulation
มีปัญหาทางด้านเชื้ออสุจิจำนวนน้อยมาก ไม่เคลื่อนไหว
ฉีดเชื้ออสุจิเข้า Ooplasm โดยตรง อาศัยเครื่องมือพิเศษ และประสบการณ์ความชำนาญ
อิ๊กซี่ (Intracytoplasmic Sperm Injection;ICSI)
เหมาะสำหรับผู้ที่มี sperm น้อย/อสุจิมีโครงสร้างผิดปกติ
เป็นการนำเชื้ออสุจิ 1 ตัว จะเข้า Ooplasm โดยตรง
ข้อบ่งชี้
ตั้งครรภ์ในรายที่มีปริมาณอสุจิ < 100 ตัว
เพศชาย ไม่มีตัอสุจิในน้ำอสุจิ ถือว่าเป็นหมัน
Immunological factor
Retrograde ejeculation
คู่สมรสที่่ผ่านการทำปฏิสนธินอกร่างกาย
ตัวอสุจิรวมกับไข่ ไม่ปฏิสนธิกัน
ตัวอสุจิรูปร่างผิดปกติ (Teratozoospermia)
ตัวอสุจิเคลื่อนไหวไม่ดี (Astheno zoospermia)
ตัวอสุจิน้อยมาก (Oligozoopermia)