Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ภาวะมีบุตรยาก (Infertility) - Coggle Diagram
ภาวะมีบุตรยาก (Infertility)
ความหมาย
การที่คู่สมรสไม่สามารถมีการตั้งครรภ์ได้ โดยที่มีความสัมพันธ์ทางเพศกันอย่างสมำ่เสมอและไม่ได้คุมกำเนิดมาเป็ นระยะเวลา 1 ปี• หรือระยะเวลา 6 เดือนในกรณีที่คู่สมรสฝ่าย
หญิงที่มีอายุเกิน 35 ปี ขึ้นไป
ชนิดของการมีบุตรยาก
ภาวะมีบุตรยากเเบบปฐมภูมิ(Primary Infertility)
การที่ฝ่ายหญิงไม่ตั้งครรภ์ หลังจากที่พยายามมาเเล้วเป็นระยะเวลา เดือน
ภาวะมีบุตรยากเเบบทุติยภูมิ(Secondary Infertility)
การมีบุตรยากที่ฝ่ายหญิงเคยตั้งครรภ์มาก่อน ซึ่งอาจสิ้นสุดด้วยการเเท้ง หรือการคลอดก็ตาม หลังจากนั้นก็ไม่มีการคลอดอีกเลยเป็นระยะเวลากว่า 12 เดือน
สาเหตุการมีบุตรยาก
สาเหตุจากฝ่ายหญิง
การทำงานของรังไข่ผิดปกติ 40%
ท่อนำไข่ 30%
Endometriosis 20 %
Other 5 %
Immunological 5%
สาเหตุจากฝ่ายชาย
Sperm Disfunction 80%
เชื้ออสุจิน้อย
เชื้ออสุจิมีรูปร่างผิดปกติ
เชื้ออสุจิมีการเคลื่อนไหวน้อย
Sexual factors 10%
Electile dysfunction
Premature dysfunction
other 10%
ภาวะด้านจิตใจ
ความเครียด,ความวิตกกังวล
การวินิจฉัย
การวินิจฉัยการมีบุตรยากในฝ่ายหญิง
ประวัติ
การมีประจำเดือน
การผ่าตัด
การเเต่งงานเเละการมีบุตร
การมีเพศสัมพันธ์
การคุมกำเนิด
อุปนิสัย
การได้รับยา รังสี สารเคมี
การได้รับอุบัติเหตุ
การตรวจร่างกาย
การตรวจทั่วไป
Secondary sex
โรคทางอายุรกรรม
การตรวจต่อมไร้ท่อ
Hypothalamus
Pituitary
Thyroid
การตรวจเฉพาะ
เยื่อพรหมจารีเเละช่องคลอด
PV
Wet smear
Culture
คอมดลูก
PV
ลักษณะทางกายวิภาค
มูกคอมดลูก
ตัวมดลูก
Hysterosalpingogram,
PV
Endometrium biopsy
Hysteroscopy
U/S
ท่อนำไข่
CO2 insufflation หรือ Rubin Test
Laparoscope
Hysterosalpingogram
การวินิจฉัย
Hysterosalpingogram(HSG)
การฉีดสารทึบรังสีและเอ็กซ์เรย์
Endoscopy
Laparoscopy
การตรวจในอุ้งเชิงกราน
Hysteroscopy
ตรวจในโพรงมดลูก
รังไข่
BBT
Cx mucous
Endometrium biopsy
Serum progesterone
เยื่อพังผืดในช่องเชิงกราน
Laparoscope
ภูมิต้านทานตัวอสุจิ
PCT
เต้านม
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
การตรวจเลือด
การตรวจฮอร์โมน
การตรวจความผิดปกติของการตกไข่
การตรวจระดับฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนในกระเเสเลือดของระยะลูเทียล (midluteal serum progesterone level) เจาะเลือดเพื่อตรวจในช่วงประมาณ 1 สัปดาห์ก่อนประจำเดือนจะมา
การทำ post coital test
เพื่อดูมูกที่ปากมดลูก เเละดูความสามารถของอสุจิที่จะสามารถว่ายผ่านขึ้นไปสู่โพรงมดลูก
ระยะเวลาที่เหมาะสมในการตรวจคือ 1-2 วันก่อนการตกไข่โดยให้คู่สมรสมีเพศสัมพันธ์หลังจากงดมีเพศสัมพันธ์มา 2-3 วัน เเล้วให้มารับการตรวจประมาณ 9-24 ชั่วโมงหลังจากนั้น
ตรวจโดยการใช้ syringe เล็กๆ ดูดเอามูกบริเวณ posterior fornix มาป้ายบนเเผ่นสไลด์ เพื่อดูว่ายังคงมีตัวอสุจิอยู่ไหม เเละดูดจากช่องคอมดลูก เเละยืดดูหากเป็นช่วงของการตกไข่ เเละยืดได้ยาวกว่าจะยืดขาดออกจากกัน (เป็นการประเมินเรื่องของการตกไข่ร่วมด้วย หาก มูกสามารถยืดได้ยาวเท่ากับหรือมากกว่า 10 ซม. เเละหากปล่อยไว้ให้เเห้งจะตกผลึก เป็นรูปใบเฟิร์น(จะเเปลผลว่ามีการตกไข่) จากนั้นนำไปส่องด้วยกล้องจุลทรรศน์ เพื่อดูว่ามีตัวอสุจิมีการเคลื่อนไหวดีหรือไม่ หากพบว่ามีอสุจิเกิน 5 ตัว/HPF เเสดงว่าสามารถว่ายผ่านมูกขึ้นไปได้ เเละมูกที่ปากมดลูกด้วย เเต่หากพบตัวอสุจิเเต่ไม่มีการเคลื่อนไหวเลย อาจเเสดงถึงการอักเสบของปากมดลูกโดยเฉพาะหากตรวจว่าพบว่ามีเม็ดเลือดขาวร่วมด้วย หรือภาวะที่ปากมดลูกมีภูมิต้านทานต่อเชื้ออสุจิ
การประเมินท่อนำไข่ มดลูกเเละอวัยวะภายในอุ้งเชิงกราน
สาเหตุของการมีบุตรยากร้อยละ 30-50 ส่วนใหญ่เกิดจากภาวะอุดตันของท่อนำไข่ มักเกิดจภายหลังจากการอักเสบติดเชื้อในอุ้งเชิงการจาการติดเชื้อจากการมีเพศสัมพันธ์ ไส้ติ่งอักเสบ การทำเเท้ง ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
การวินิจฉัยการมีบุตรยากในฝ่ายชาย
การซักประวัติ
ประวัติการเจ็บป่วยในอดีต
โรคเบาหวาน
โรคติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์
โรคคางทูม
โรคของต่อมไร้ท่อ
ลักษณะนิสัย
รูแบบการดำเนินชีวิต
การมีเพศสัมพันธ์เเละความถี่ในการมีเพศสัมพันธ์
การได้รับยา รังสี หรือสารเคมี
การได้รับอุบัติเหตุเเละการผ่าตัด
การได้รับการกระทบกระเทือนที่อวัยวะสืบพันธ์
การตรวจร่างกาย
การตรวจร่างกายทั่วไป
การตรวจระบบสืบพันธู์
หนังหุ้มปลายองคชาติ
ลักษณะรูเปิดของท่อปัสสาวะ
ลักษณะรูปร่างอัณฑะ
หลอดเลือดขอดในถุงอัณฑะ (Varicocele)
การตรวจทางห้องปฎิบัติการ
การตรวจฮอร์โมน
การตรวจน้ำอสุจิ
ค่าปกติของน้ำอสุจิ
จำนวนตัวอสุจิ/ซีซี 20 ล้านตัว/ซีซี หรือ มากกว่า
การเคลื่อนไหว (Motility) 50% หรือมากกว่า
ความเป็นกรดด่าง(pH) 6-8
ลักษณะรูปร่าง (Morphoiogy) 50% ปกติหรือมากกว่า
ปริมาณน้ำเชื้อ(vol) = 2 cc หรือ มากกว่า
การมีชีวิต (viability) 50% มีชีวิตหรือมากกว่า
การตรวจวิเคราะห์น้ำอสุจิ (WHO)
ปริมาตร(volume) ≥ 2 มิลลิลิตร
ความหนาเน่นของตัวอสุจิ ≥ 20ล้านตัวต่อมิลลิลิตร
การเคลื่อนที่ของตัวอสุจิ ≥ ร้อยละ 50 มีการเคลื่อนที่ไป
ข้างหน้า
จำนวนของตัวอสุจิทั้งหมด ≥ 40ล้านตัว
รูปร่าง ลักษณะ ≥ ร้อยละ 14 มีรูปร่างลักษณะปกติ
การมีชีวิต (vitality) ≥ ร้อยละ 75
จำนวนเม็ดเลือดขาว <1ล้านตัวต่อมิลลิลิตร
ความเป็นกรด-ด่าง (pH) = 7.2 หรือมากกว่า
การตรวจเลือดทั่วๆไป
การตรวจอสุจิ
งดการมีเพศสัมพันธ์ก่อนการตรวจ 2- 7 วัน
นำน้ำอสุจิส่งตรวจภายใน 1ชั่วโมง ภายหลังที่เก็บได้
ใส่ภาชนะที่เตรียมให้เท่านั้น
ไม่เเนะนำให้มีเพศศัมพันธ์ก่อนเเล้วหลั่งข้างนอกหรือใส่ถูงยางอนามัยเพราะอาจมีสารทำลายอสุจิได้
ภาวะมีบุตรยากโดยไม่ทราบสาเหตุ(Unexplained infertility)
คู่สมรสที่มีบุตรยากที่ได้รับการตรวจหาสาเหตุของการมีบุตรยากเเล้วจนครบตามมาตรฐานเเล้ว เช่น การประเมินการตกไข่ การตรวจวิเคราะห์น้ำอสุจิ การประเมินการอุดตันของท่อนำไข่ เเต่ไม่พบความผิดปกติ โดยจะพบได้ร้อยละ 10 - 15 ของคู่สมรสทั้งหมด
การรักษาภาวะมีบุตรยาก
การรักษาเเบบขั้นต้น(Conventional)
การกระตุ้นไข่ (Ovulation induction)
การผสมเทียม คือ การใช้เครื่องมือฉีดเชื้ออสุจิเข้าไปในอวัยวะสืบพันธ์ุของสตรีในช่วงที่ไข่ตก เชื้ออสุจิอาจเป็นของสามีหรือผู้บริจาค วิธีนี้เหมาะกับผู้ชายที่เชื้ออ่อนเเอ
การกำหนดระยะเวลาการมีเพศสัมพันธ์ (Timing intercourse)
การฉีดอสุจิเข้าสู่โพรงมดลูกโดยตรง (intra-uterine insemination IUI )
คือการนำน้ำอสุจิที่ได้รับการคัดเเยกเเล้วมาฉีดเข้าไปในโพรงมดลูกไปในท่อนำไข่เเละผสมกับไข่ด้วยตัวเองต่อไป เเพทย์ใช้ยากระตุ้นให้มีไข่ตกมากกว่า 1 ใบเพื่อเพิ่มโอกาสการตั้งครรภ์ให้มากขึ้น
วิธีการนี้ไม่เหมาะกับ
ท่อนำไข่เสียหาย เยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ หรือปัญหาอื่นๆ ที่ทำให้ไข่ไม่สามารถตกเข้าท่อนำไข่ได้
ผู้ชายที่มีปัญหาเรื่องน้ำอสุจิ เช่น มีจำนวนน้อย เคลื่อนไหวผิดปกติ หรือปัญหาอื่นๆ
ผู้หญิงที่มีปัญหาท่อรังไข่ตีบตัน หรือมีผังผืดขวางทางระหว่างไข่กับทางเข้าท่อนำไข่
วิทยาการการช่วยเหลือการมีบุตร(assisted reproductivetechnologies:ART)
การกระตุ้นการตกไข่
คือ
่โดยการให้GnRH เป็นระยะ (ตามการหลั่งของGnRH ที่เป็นระยะ)กระตุ้นการผลิต FSH เเละ LH หรือให้ยาซึ่งเป็นฮอร์โมนสังเคราะห์ไปกีดกันการท างานของอีสโทรเจน ไม่ให้ไปยับยั้งการทำงาน ของ GnRH ทำให้มีการผลิต FSH เเละ LH ออกมาเป็นจำนวนมาก มีผลให้มีการตกไข่มากกว่า 1 .ใบ หลังจากนั้นจะนำไข่ออกมาเลือกใบที่เเข็งเเรง เเละนำมาใช้ตามการปฏิสนธินอกร่างกาย ด้วยวิธีต่างๆ
Micromanipulation
วิธีการรักษาคู่สมรสที่มีบุตรยาก ซึ่งมักจะมีปัญหาด้านเชื้ออสุจิจำนวนน้อยมาก ไม่เคลื่อนไหว เป็นต้น โโยการใช้เข็มเล็กๆเจาะเปลือกไข่ เเล้วให้เชื้ออสุจิวิ่งผ่านรูที่เจาะ หรือการฉีดอสุจิเข้าใต้เปลือกไข่ หรือเเม้เเต่การฉีดเชื้ออสุจิเข้า ooplasm โดยตรง วิธีนี้ต้องอาศัยเครื่องมือพิเศษ เเละประสบการณ์ความชำนาญของผู้ทำ
ICSI
การฉีดอสุจิเข้าไปในเซลล์ไข่โดยตรง ซึ่งทำภายใต้กล้องกำลังสูง หลังจากเซลล์ไข่ถูกอสุจิเข้าไปจะเกิดการปฏิสนธิเป็นตัวอ่อนขึ้น เนื่องจากวิธีนี้ทำให้อสุจิไม่ต้องว่ายไปหาไข่ ไม่ต้องเจาะผนังเซลล์ไข่เอง ทำให้อสุจิที่ไม่เเข็งเเรงสามารถปฏิสนธิกับไข่ได้
1 more item...
ข้อบ่งชี้
6 more items...
IVF
การปฏิสนธินอกร่างกายเเละย้ายตัวอ่อน หรือทั่วไปเรียกกันว่า
เด็กหลอดเเก้ว การทำคล้ายกับ GIFT เเต่ไข่เเละอสุจิที่ผ่านการเตรียมเเล้ว จะถูกนำมาผสมกันเพื่อให้เกิดการปฏิสนธินอกร่างกาย โดยเพาะเลี้ยงในห้องปฏฺบัติการ เพื่อให้มีการเเบ่งตัวจนเป็นตัวอ่อนในระยะ 4-8 เซลล์ ใช้เวลาเลี้ยงในห้องปฏิบัติการประมาณ 2-5 ;วัน จากนั้นนำตัวอ่อนที่ได้ใส่เข้าไปในโพรงมดลูก เพื่อให้มีการเจริญเติบโตต่อไป
ข้อบ่งชี้
ท่อนำไข่ตีบตัน
ความผิดปกติของการตกไข่
ความผิดปกติของปากมดลูก
สาเหตุจากฝ่ายชาย
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
ภาวะมีบุตยากที่ไม่ทราบสาเหตุ
มีเยื่อพังผืดในอุ้งเชิงกรานซึ่งขัดขวางการเดินทางของไข่เข้าสู่โพรงมดลูก
ZIFT
คล้ายกับการทำเด็กหลอดเเก้ว เเต่ไข่เละอสุจิที่ผ่านการเตรียมเเล้วจะถูกนำมาผสมกันเเละเพาะเลี้ยงในห้องปฏิบัตืการ 1 วันถ่้าเห็นว่าเกิดการปฏิสนธิเเล้วจะใส่กลับเข้าสู่ฝ่ายญิงผานทางหน้าท้อง ใส่ไปในท่อนำไข่
-GIFT
การนำไข่เเละเชื้ออสุจิใส่เข้าไปในท่อนำไข่ หลังจากระตุ้นไข่ชักนำให้ไข่สุกหลายใบ เเล้วเจาะดูดไข่ออกมาเเล้วนำไข่ที่ได้ 3-4 ใบมารวมกับตัวอสุจิที่ผ่านการคัดเเยกเเล้ว จากนั้นนำฉีดผ่านเข้าไปในท่อนำไข่ทันที เป็นการเลียนเเบบธรรมชาติ ฝ่ายหญองจะต้องมีท่อรังไข่ที่ปกติอย่างน้อย 1 ข้าง โดยการนำไข่ออกมาเลือกที่สมบูรณ์ เเล้วนำเครื่องมือที่นำอสุจิเเละเซลล์ไข่ ใส่เข้าไปในท่อนำไข่เพื่อให้มีการผสมเละการตั้งครรภ์เเบบธรรมชาติ เเต่ในกรณีนี้ต้องไม่มีปัญหาที่ปีกมดลุก