Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ภาวะมีบุตรยาก (Infertility) - Coggle Diagram
ภาวะมีบุตรยาก (Infertility)
ความหมาย
คู่สมรสไม่สามารถมีการตั้งครรภ์ได้โดยที่มีความสัมพันธ์ทางเพศกันอย่างสม่ำเสมอและไม่ได้คุมกำเนิดมาเป็นระยะเวลา 1 ปี หรือ 6เดือนในกรณีที่คู่สมรสฝ่ายหญิงอายุเกิน 35 ปีขึ้นไป
การรักษาการมีบุตรยาก
การรักษาแบบขั้นต้น(Conventional)
กำหนดระยะเวลาในการมีเพศสัมพันธ์(Timing inteecourse)
การกระตุ้นไข่(Ovulation induction)
การผสมเทียม
การฉีดน้ำอสุจิเข้าสู่โพรงมดลูกโดยตรง Intra-uterine insemination (IUI) คือการนำน้ำอสุจิที่ได้รับการคัดแยกมาแล้วฉีดเข้าโพรงมดลูกขณะที่มีการตกไข่
วิธีนี้ไม่เหมาะกับ ผู้หญิงที่มีปัญหาท่อนำไข่ตีบตันหรือมีผังผืด
ผู้ชายที่มีปัญหาเรื่องน้ำอสุจิ เช่น มีจำนวนน้อย
วิทยาการช่วยเหลือการมีบุตร assisted reproductive technologies : ART
การกระตุ้นการตกไข่ โดยให้ GnRH เป็นระยะ กระตุ้นการผลิต FSH และ LH หรือให้ยาที่เป็นฮอร์โมนไปกีดกันนการทำงานของอีสโทรเจน
การใช้เทคโนโลยีช่วยการเจริญพันธุ์ Assisted Reproductive Technology : (ART)
GIFT : คือการนำไข่และเชื้ออสุจิไปใส่ในท่อนำไข่ และเจาะดูดไข่ออกมาและนำไข่ที่ได้มารวมกับอสุจิที่ผ่านการคัดแยกแล้วนำฉีดเข้าในท่อนำไข่ทันที
ZIFT : คล้ายการทำเด็กหลอดแก้ว แต่ไข่และอสุจิที่ผ่านการเตรียมแล้วจะถูกนำมาผสมและเพาะเลี้ยงในห้องปฏิบัติการ 1 วัน เมื่อเกิดการปฏิสนธิแล้วนำตัวอ่อนเข้าผ่านทางหน้าท้อง ใส่ในท่อนำไข่
IVF : ทั่วไปเรียกว่าเด็กหลอดแก้ว คล้ายการทำ GIFT ใช้เวลาเลี้ยงในห้องปฏิบัติการ 2-5 วันจากนั้นนำตัวอ่อนที่ได้ใส่เข้าโพรงมดลูกเพื่อให้มีการเจริญเติบโตต่อไป
Micromanipulation คือวิธีรักษาคู่สมรสที่มีบุตรยาก มักมีปัญหาทางด้านเชื้ออสุจิน้อยมาก ไม่เคลื่อนไหว วิธีนี้ต้องอาศัยเครื่องมือพิเศษ และประสบการณ์ความชำนาญของผู้ทำ
ICSI คือการฉีดอสุจิเข้าไปในเซลล์ไข่โดยตรง ทำภายใต้กล้องขยายกำลังสูง เหมาะสำหรับผู้ที่มีสเปิร์มน้อยมากๆ
แบ่งได้เป็น 2 ประเภท
ภาวะมีบุตรยากแบบปฐมภูมิ (Primary Infertility)
การที่ฝ่ายหญิงไม่เคยตั้งครรภ์เป็นเวลานานกว่า 12 เดือน
ภาวะมีบุตรยากแบบทุติยภูมิ (Secondary Infertility)
ฝ่ายหญิงเคยตั้งครรภ์มาก่อนอาจจะสิ้นสุดลงด้วยการแท้ง หรือการคลอด แล้วหลังจากนั้นไม่มีการตั้งครรภ์อีกเป็นเวลานานกว่า 12 เดือน
สาเหตุของภาวะมีบุตรยาก
สาเหตุจากฝ่ายหญิง
การทำงานของรังไข่ผิดปกติพบร้อยละ 40
ท่อนำไข่ พบร้อยละ 30
Endometriosis พบร้อยละ 20
Immunological พบร้อยละ 5
Other พบร้อยละ 5
สาเหตุจากฝ่ายชาย
Sperm dysfunction พบร้อยละ 80 เช่น เชื้ออสุจิน้อย มีรูปร่างผิดปกติ
Sexual factors พบร้อยละ 10 เช่น Electile dysfunction เป็นต้น
Other พบร้อยละ 10
ภาวะด้านจิตใจ เช่น ความเครียด ความวิตกกังวล เป็นต้น
การวินิจฉัย
การวินิจฉัยฝ่ายหญิง
ประวัติ เช่น ประวัติการมีประจำเดือน การผ่าตัด การแต่งงานและมีบุตร การมีเพศสัมพันธ์ การคุมกำเนิด เป็นต้น
การวินิจฉัยฝ่ายชาย
การซักประวัติ
ประวัติการเจ็บป่วยในอดีต เช่น โรคคางทูม โรคติดเชื้อทางเพศสัมพันธ์ เป็นต้น
รูปแบบการดำเนินชีวิต ลักษณะนิสัยส่วนตัว
การได้รับยา รังสี สารเคมี
การมีเพศสัมพันธ์ และความถี่ในการมีเพศสัมพันธ์
การได้รับอุบัติเหตุและการผ่าตัด ได้รับการกระทบกระเทือนที่อวัยวะสืบพันธ์ เป็นต้น
การตรวจร่างกาย
การตรวจร่างกายฝ่ายหญิง
ตรวจทั่วไป
โรคทางอายุรกรรม
การตรวจต่อมไร้ท่อ
การตรวจเฉพาะระบบสืบพันธุ์สตรี
เยื่อพรหมจารีและช่องคลอด ได้แก่ PV , Wet Smear ,Culture
คอมดลูก ได้แก่ PV ดูลักษณะทางกายวิภาค ตรวจมูกคอมดลูก
ตัวมดลูก ได้แก่ PV , Hysterosalpingogram ,Endometrium biopsy , Hysteroscopy , U/S
ท่อนำไข่ ได้แก่ CO2 insufflation หรือ Rubin test , Hysterosalpingogram,Laparoscope
การประเมินท่อนำไข่ มดลูก และอวัยวะในอุ้งเชิงกราน
การวินิจฉัย : Hysterosalpingogram(HSG) การฉีดสารทึบรังสีและเอ็กซ์เรย์
Endoscopy การส่องกล้อง Laparoscopy ตรวจในอุ้งเชิงกราน
Hysteroscopy ตรวจโพรงมดลูก
รังไข่ ได้แก่ BBT , Cx mucous,Endometrium biopsy,Serum progesterone
เยื่อพังผืดในช่องเชิงกราน ได้แก่ Laparoscope
ภูมิต้านทานตัวอสุจิ ได้แก่ PCT
เต้านม
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
การตรวจเลือดทั่วไป การตรวจฮอร์โมน
การตรวจความผิดปกติของการตกไข่
การวัดระดับฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนในกระแสเลือดที่กึ่งกลางของระยะ
ลูเทียล เจาะเลือด 1 สัปดาห์ก่อนประจำเดือนมา
การทำ post coital test
เพื่อดูดมูกที่ปากมดลูกและดูความสามารถของอสุจิที่จะว่ายผ่านขึ้นไปสู่โพรงมดลูก
การตรวจร่างกายฝ่ายชาย
การตรวจทั่วไป
หนังหุ้มปลายองคชาต ลักษณะรูท่อเปิดของปัสสาวะ ลักษณะรูปร่างอัณฑะ หลอดเลือดขอดในถุงอัณฑะ
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
ตรวจเลือด
ตรวจฮอร์โมน
ตรวจน้ำอสุจิ
งดการมีเพศสัมพันธ์ก่อนวันตรวจ 2-7วัน
นำส่งตรวจภายใน 1 ชั่วโมงหลังเก็บได้
ใส่ภาชนะที่เตรียมให้เท่านั้น
ไม่แนะนำให้มีเพศสัมพันธ์ก่อนแล้วหลั่งนอกหรือใช้ถุงยางอนามัยเนื่องจากอาจมีสารทำลายอสุจิ