Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาระบบประสาทกล้ามเนื้อ และกระดูก - Coggle Diagram
การพยาบาลเด็กที่มีปัญหาระบบประสาทกล้ามเนื้อ และกระดูก
แนวคิดสำคัญ
ความไม่รู้สึกตัว
ควบคุมการเคลื่อนไหวผิดปกติ
ความดันในช่องสมองผิดปกติ
ความบกพร่องของสติปัญญา
กล้ามเนื้ออ่อนแรง
ความไม่รู้สึกตัว
การทำงานของสมอง ไม่มีการตอบสนองต่อสิ่งเร้า ถึงแม้ว่าสิ่งเร้านั้นจะรุนแรงหรือก่อให้เกิดความเจ็บ
ระดับความรู้สึกตัว
รู้สึกตัวดี (full consciousness)
จะตื่นและรู้สึกตัวดี การรับรู้ต่อเวลา บุคคล และสถานที่ แสดงพฤติกรรมที่เหมาะสมกับวัยเด็ก
สับสน (Confusion)
จะรู้สึกว่าสับสนและมีความผิดปกติ เกี่ยวกับการตัดสินใจ
การรับรู้ผิดปกติ (Disorientation)
ผู้ป่วยไม่สามารถรับรู้ได้ตลอดเวลา บุคคล และสถานที่ ระดับความรู้สึกตัวเริ่มลดลง
ง่วงงุน (Lethargy/Drowsy)
สามารถเคลื่อนไหวได้เล็กน้อย มีอาการง่วงงุน พูดช้าและสับสน
กระตุ้นด้วยสิ่งเร้าหรือปลุกผู้ป่วยจะสามารถโต้ตอบได้ตามปกติ
กระตุ้นด้วยสิ่งเร้าแล้วผู้ป่วยไม่สามารถโต้ตอบได้ เรียกว่า Obtundation
ความรู้สึก Stupor
ไม่รู้สึกตัว หลับลึก แต่ยังสามารถตอบสนองต่อสิ่งเร้าที่รุนแรงแลักระตุ้นซ้ำๆกันหลายครั้ง เช่น การเคลื่อนไหว การส่งเสียงครางเบาๆ การตอบสนองที่เกิดขึ้นค่อนข้างช้า
หมดสติ (Coma)
ไม่รู้สึกตัว ไม่สมารถตอบสนองทั้งด้านการเคลื่อนไหวหรือทางวาจาต่อสิ่งกระตุ้น เช่น สิ่งกระตุ้นที่ก่อให้เกิดความเจ็บปวด
ท่าทาง (Posturing) ของเด็กในภาวะไม่รู้สึกตัว
Decorticate posturing
นอนหงาย งอแขนทั้ง2ข้าง เข้าหาตัว ในระดับไหล่ กำมือแน่นและงอข้อมือทั้ง2ข้าง ส่วนขาทั้ง2ข้าง เหยียดปลายเท้าออก และงอปลายเท้าเข้าหากัน
พบในเด็กหมดสติที่มีการทำลายของเนื้อสมองส่วน Cerebral cortex
ท่าทาง (Posturing) ของเด็กในภาวะหมดสติ
Decerebrate posturing
นอนหงาย แขนทั้ง2ข้างเกร็ง เหยียดออกและคว่ำแขนลงโดยบิดข้อมือออกด้านข้าง ขาทั้ง2ข้างเกร็ง เหยียดออกและแยกออกจากกัน
พบในเด็กหมดสติที่สมองส่วน Midbrain ไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ
ปฏิกิริยาสะท้อนกลับ Reflexes
หมดสติระดับลึก Deep coma จะพบว่า reflexes ของเด็กจะหายไป
ภาวะไม่รู้สึกตัว ร่วมกับการเคลื่อนไหวผิดปกติ
อาการสำคัญ
ชักเกร็ง
ซึม
ไม่ดูดนม
กรณีที่1 ไม่มีไข้
ความผิกปกติของสมองที่เกิดจากการได้รับบาดเจ็บ เนื้องอกในสมอง โรคลมชัก
กรณีที่2 มีไข้
ความผิดปกติที่สมองที่เกิดจากการติดเชื้อของเยื้อหุ้มสมอง สมองและไขสันหลัง
กรณีที่3 มีไข้สูง
เกิน 38องศา อายุประมาณ 6เดือน-5ปี ไม่มีการ ติดเชื้อของระบบประสาทนึกถึง Febrile convulsios
สาเหตุ:
ติดเชื้อในระบบต่างๆที่ไม่ใช่ระบบประสาท เช่น ติดเชื้อระบบทางเดินอาหาร ทางเดินปัสสาวะ ทางเดินหายใจ
อาการ:
เด็กจะมีอาการชักเมื่ออุณหภูมิสูงกว่า 39องศา ชักภายใน 24ชม.แรกที่เริ่มมีไข้ เกิดในเด็ก 3เดือน-5ปี พบมากช่วงอายุ 17-24เดือน
ชนิดของการชักจากไข้สูง
1.Simple febrile seizure (Primary febrile seizure)
มีไข้ร่วมกับชักในเด็ก 6เดือน-5ปี
ชักเป็นแบบทั้งตัว (generalized seizure)
ชักเกิดช่วงสั้นๆ ไม่เกิน 15นาที
ก่อน-หลัง ชักไม่มีอาการทางระบบประสาท
ไม่มีการชักซ้ำในการเจ็บป่วยครั้งเดียวกัน
2.Complex febrile seizure
ชักแบบเฉพาะที่หรือทั้งตัว (Local or Generalized seizure)
ชักนานมากกว่า 15นาที
หลังชักจะมีความผิดปกติของระบบประสาท เด็กที่ชักชนิด complex มีอัตราเสี่ยงสูงที่จะเกิดโรคลมชัก แพทย์เลยให้ยาป้องกันการชัก เช่น Phenobarbital หรือ Valproic acid
โรคลมชัก
ทำให้เกิดอาการชักซ้ำๆอย่างน้อย 2ครั้งขึ้นไป
ชักครั้งที่2 ต้องห่างกันมากกว่า 24ชั่วโมง
สาเหตุ
1.ทราบสาเหตุ:
ติดเชื้อระบบประสาทส่วนกลาง,ภยันตรายระหว่างการคลอดหรือหลังคลอด,ภยันตรายที่ศรีษะ,ความผิดปกติของสมดุลเกลือแร่ในร่างกาย
2.ไม่ทราบสาเหตุ:
จากความผิดปกติของ Neurotransmission ซึ่งเกิดจากความผิดปกติขอยีน
3.หาสาเหตุไม่ได้:
มีพยาธิสภาพภายในสมอง จัดอยู่ในกลุ่ม Symtomatic epilepsy
อาการและอาการแสดง
Preictal period : ระยะก่อนชัก
1.อาการนำ Seizure prodromes :
มีอาการบางอย่างนำมาก่อนมีอาการชัก ไ่ม่มีอาการจำเพาะ
2.อาการเตือน Aura:
อาการเตือนแตกต่างกันตามตำแหน่งของสมอง
Ictal event / Peri-ictal period : ระยะเวลาตั้งแต่วินาที-นาที มักจะไม่นานเกินครึ่งชั่วโมง
1.เกิดขึ้นทันที
2.เกิดในระยาสั้น ไม่เกิน 5นาทีและหยุดเอง
3.เกิดขึ้นเอง แต่บางครั้งมีสิ่งกระตุ้น
Postictal peroid : ระยะการชักสิ้นสุดลง มีการเปลี่ยนแปลงคลื่นไฟฟ้าสมอง อาจเกิดนานหลายวินาที ไม่เกิน 24ชม.
1.Postical paralysis / Todd's กล้ามเนื้ออ่อนแรงเฉพาะที่
2.Automatism เคลื่อนไหวร่างกายอัตโนมัติขณะชักมีการเคลื่อนไหว
Interictal peroid : เริ่มตั้งแต่ระยะเวลาหลังการชักสิ้นสุดลงไปจนถึงเริ่มเกิดชักครั้งใหม่
เยื้อหุ้มสมองอักเสบ
เป็นการอักเสบเฉียบพลันเยื้อหุ้มในสมองชั้นในสุด พบในเด็กอายุต่ำกว่า 5ปี
เกิดจากเชื้อแบคทีเรีย 3ตัว คือ Haemophilus influenzae,Neisseria meningitidis,Streptococcus peumoniae
อาการและอาการแสดง
ไข้สูง หนาวสั่น ปวดศรีษะรุนแรง ปวดข้อ ชักและซึมลงจนหมดสติ
ตรวจพบ Kernig sing และ Brudzinski sing ให้ผลบวก
CSF
ค่าปกติของน้ำไขสันหลัง ปกติไม่มีสี
ไม่มีเม็ดเลือดแดงและเม็ดเลือดขาว
โปรตีน 15-45mg / 100ml
ความดันระหว่าง 75-180 มม.น้ำ 5-15 มม.ปรอท
กลูโคส 50-75mg/100ml
คลอไรด์ 700-750mg/100ml
โรคไข้กาฬหลังแอ่น
เชื้อสาเหตุ
เชื้อแบคทีเรีย Neisseria meningitides
แบคทีเรียแกรมลบ
รูปร่างกลม คล้ายเม็ดถั่ว เรียงตัวกันเป็นคู่ๆ หันด้านเรียบเข้าหากัน
การเก็บและส่งตัวอย่างตรวจ
วิธีทางชีวเคมี และวิธี PCR (กรณีเก็บตัวอย่างเชื้อบริสุทธิ์)
วิธีตรวจหาค่า Minimum inhibition concentration (MIC)
วิธี Seminested-PCR
วิธีการติดต่อ
เชื้อนี้ติดต่อจากคนไปสู่คน เชื้อจะออกมาทางละอองน้ำมูก น้ำลาย จากปากหรือจมูกของผู้ที่เป็นพาหะ
ผู้ติดเชื้อไม่ไม่มีอาการ หรือผู้ป่วยโดยมีระยะฟักตัวประมาณ 2-10วัน (เฉลี่ย 3-4วัน)
อาการและอาการแสดง
1.Meningococcemia
ฉับพลันมีอาการปวดศรีษะ เจ็บคอและไอ อาการนำมาก่อนตามด้วยไข้สูง หนาวสั่น ปวดตามข้อและกล้ามเนื้อ ผื่นแดงจ้ำขึ้นเต็มตัว ใน 2-3 วัน และจะเปลี่ยนเป็นสีคล้ำจนสะเก็ดดำ
2.Meningitis
ไข้ ปวดศรีษะ คอแข็ง ซึมและสับสน อาการแย่อย่างรวดเร็ว จะมีจ้ำเลือดออกตามผิวหนัง
การรักษา
Glucocorticoid therapy ก่อนการให้ยาปฏิชีวนะ 15นาที
ยาปฏิชีวนะ เช่น Ceftriaxone/PGS/Chloramphenicol
รักษาแบบประคับประคองและตามอาการ
ภาวะไม่รู้สึกตัวร่วมกับความดันในสมองสูง
โรคอุทกเศียร : น้ำไขสันหลังคั่งในโพรงสมอง : ภาวะน้ำคั่งในกระโลกศรีษะ (Hydrocephalus)
อาการสำคัญ
ศรีษะโตแต่กำเนิด,กระหม่อมหน้าโป่ง,ศรีษะโตเพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับทรวงอก
การรักษา
ยาขับปัสสาวะ Acetazolamide ช่วยลดการสร้างน้ำหล่อสมองและไขสันหลัง ประมาณ 25-50%
การผ่าตัด
ผ่าตัดใส่สายระบายน้ำในโพรงสมองออกนอกร่างกาย
ผ่าตัดใส่สายระบายน้ำในโพรงสมองสู่ช่องในร่างกาย
โรคแทรกซ้อนจากการผ่าตัด
การทำงานผิดปกติขิงสายระบายน้ำในโพรงสมองมีการอุดตันหรือระบายมากเกิน
ติดเชื้อของสายระบายน้ำในโพรงสมอง
อุดตันสายระบายน้ำในโพรงสมอง
ระบายน้ำในโพรงสมองมากเกิน
เลือดออกในศรีษะ เกิดเลือดออกในโพรงสมอง
ไตอักเสบ
รักษา IICP
รักษาเฉพาะ
สาเหตุที่ทำให้เกิด IICP เช่น เนื้องอก การอุดกั้นทางเเดินน้ำไขสันหลัง
รักษาเบื้องต้น กรณี IICP สูงอย่างเฉียบพลัน
จัดท่านอนราบ ศรีษะสูง 15-30องศา
ซึม ไม่รู้สึกตัว แพทย์จะรักษาโดยการใส่ท่อหลอดลมคอและช่วยหายใจเพื่อลดความดัน PaCO2 ในหลอดเลือดแดงให้อยู่ระหว่าง 30-35mmHg
ให้ยาขับปัสสาวะทางหลอดเลือดดำ
Furosemide
Osmotic diuritics
Corticosteroids
Hypothermia
ภาวะไม่รู้สึกตัวร่วมกับกล้ามเนื้ออ่อนแรง
อาการสำคัญ
มีก้อนที่หลัง หรือหน้าผาก ขาอ่อนแรงทั้งสองข้า ปัสสาวะ อุจจาระ ตลอดเวลา
Spina Bifida
ความบกพร่องของกระดูกไขสันหลัง มีถุงยื่นผ่านจากกระดูกไขสันหลังออกมาตามตำแหน่งที่บกพร่อง พบ่อยสุดที่บริเวณ Lumbosacrum
การรักษา
ไม่จำเป็นต้องรักษา แต่ชนิด Cystica ต้องผ่าตัดภายใน 24-48ชม.หลังการเกิด เพื่อลดการติดเชื้อ
การป้องกัน
ให้กรดโฟลิคแก่หญิงตั้งครรภ์จะช่วยลดการเกิดโรคได้
ภาวะไม่รู้สึกตัวร่วมกับสติปัญญาบกพร่อง
อาการสำคัญ
ไม่รู้สึกตัว เกร็งเมื่อกระตุ้น หายใจไม่มีประสิทธิภาพ การดูดกลืนบกพร่อง เลี้ยงไม่โต ข้อติดแข็ง พัฒนาการล่าช้า
สมองพิการ CP: Cerebral palsy
1.กล้ามเนื้อหดเกร็ง
ความผิดปกติของกล้ามเนื้อแขนขาทั้ง 2ข้าง คอและลำตัวอ่อนผิดปกติ ศรีษะเล้ก น้ำลายไหล
ความผิดปกติของกล้ามเนื้อแขนขาทั้ง 2ข้าง ขาเป็นมากกว่าแขน
ผิดปกติที่แขนขาซีกใดซีกหนึ่ง
2.Extrayramidol cerebral palsy
การเคลื่อนไหวผิดปกติตลอดเวลาขณะตื่น บังคับส่วนต่างๆของร่างกายให้ไปในทิศทางที่ต้องการไม่ได้ กล้ามเนื้ออ่อนปวกเปียก
3.Ataxia cerebral palsy
เดินเซ
ล้มง่าย
กล้ามเนื้อตึงตัวน้อย
ทรงตัวได้ไม่ดี
สติปัญญาปกติ
4.หลายอย่างร่วมกัน
หลายอย่างร่วมกัน
อาการและอาการแสดง
มีการเจริญเติบโตและพัฒนาการช้า โดยเฉพาะด้านการเคลื่อนไหว การทรงตัวผิดปกติ
ปัญญาอ่อน
เป้าหมายการพยาบาลเด็กที่ไม่รู้สึกตัว
การทำงานทางเดินหายใจให้โล่ง
กิจกรรมการพยาบาล
จัดท่านอนของเด็กให้เหมาะสม นอนตะแคงข้างเพื่อป้องกันก่รสำลัก
ดูแลไม่ให้มีอาหารอยู่ในช่องปาก เพราะเด้กอาจสำลักได้
ดูดเสมหะให้เด็กเป็นระยะๆ
เตรียมอุปกรณ์ช่วยเหลือให้พร้อมหากมีปัญหาเกี่ยวกับการอุดกั้นทางเดินหายใจ จะได้ช่วยเหลือได้ทันที
แรงดันภายในสมองต้องไม่เพิ่มขึ้น
กิจกรรมการพยาบาล
นอนศรีษะสูง 15-30องศา
หลีกเลี่ยงท่านอน หรือกิจกรรม
จัดท่านอนให้ข้อสะโพกงอไม่เกิน 90องศา
ป้องกันไม่ให้ท้องผูก
ได้รับการดูแลขั้นพื้นฐานอย่างมีคุณภาพ
ด้านอาหาร
ดูแลให้เด็กได้รับสายอาหารอย่างครบถ้วน
ดูแลเด็กได้รับอาหารทางหลอดเลือดดำ
บันทึกปริมาณน้ำดื่ม และปัสสาวะทุกวัน
คำแนะนำในการรับประทานยากันชัก
รับประทานยากันชักสม่ำเสมอต่อเนื่องตามเวลา ห้ามหยุด/เพิ่ม/ลดยาเอง
ถ้าลืมรับประทานยากันชัก ทำอย่างไร
ลืมวันเดียว ให้กินทันทีที่นึกได้
ลืมข้ามวันแล้วมีอาการชัก ให้ไปพบแพทย์
ลืมข้ามวันไม่มีอาการชัก ให้กินยาต่อไป
ถ้ากินยาแล้วอาเจียนภายในหนึ่งชั่วโมง ให้กินยาซ้ำในขนาดเดิม ถ้าเกินครึ้งชั่วโมงไม่ควรให้ยาซ้ำอีก
เมื่อไม่สบายไม่ควรซื้อยารับประทานเอง
ด้านการขับถ่าย
ดูแลให้เด้กได้รับน้ำอย่างเพียงพอและสอคล้องกับแผนการรักษา
ถ้าเด็กมีสายสวนปัสสาวะ พยาบาลควรดูแลความสะอาดให้เพียงพอ
ทำความสะอาดผิวหนังทุกครั้งหลังการขับถ่ายทั้งปัสสาวะและอุจจาระ
ดูแลให้ยาระบาย เพื่อป้องกันอาการท้องผูกตามแผนการรักษา
ด้านความสะอาด
อาบน้ำให้เด็กทุกวัน
เปลี่ยนเสื้อผ้าให้เด็ก
สระผมให้เด้กบ่อยๆ
ดูแลความสะอาดของปาก ฟัน ผิวหนัง และเล็บ
ไม่มีภาวะแทรกซ้อนจากการไม่สามารถเคลื่อนไหวได้
ภาวะแทรกซ้อนระบบหายใจ
หมั่นพลิกตะแคงตัวเด็กทุก 2ชั่วโมง
ดูแลไม่ให้ผู้ที่มีอาการติดเชื้อทางระบบหายใจ เข้าไปใกล้ชิดเด็ก
ก่อนและหลังสัมผัสเด็ก ล้างมือให้สะอาดทุกครั้ง
ภาวะแทรกซ้อนเกี่ยวกับตา
สังเกตุและประเมินอาการที่บ่งชี้ว่า จะมีการระคายเคืองหรือการอักเสบของตา
อาจจะต้องใช้ผ้าปิดตา เพื่อไม่ให้ตาแห้ง
ถ้าตาแห้งต้องใช้น้ำตาเทียมหยอดตา
ภาวะแทรกซ้อนทางผิวหนัง
ประเมินสภาพผิวหนังเป็นระยะ
เปลี่ยนท่านอน หลิกตะแคงตัวบ่อยๆ
ดูแลผิวหนังให้สะอาดและชุ่มชื่นอยู่ตลอดเวลา
ครอบครัวผู้ป่วยเด็กได้รับความรู้และคำแนะนำเกี่ยวกับความเจ็บป่วย
กิจกรรมการพยาบาล
ประเมินความต้องการข้อมูลของครอบครัว
รับฟังปัญหาของครอบครัวอย่างตั้งใจและอดทน
ตอบคำถามที่ครอบครัวต้องการทราบอย่างชัดเจน
ให้ข้อมูลเกี่ยวกับแหล่งความช่วยเหลือที่ครอบครัวต้องการ
ให้กำลังใจและประคับประคองด้านจิตใจแก่ครอบครัว
แนะนำเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพ
รับประทานอาหารครบ 5หมู่
ออกกำลังกายที่เหมาะสมกับผู้ป่วย หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายที่หักโหมที่จะกระตุ้นให้อาการกำเริบ
พักผ่อนให้เพียงพอ
แพทย์สั่งเจาะเลือดหาระดับยากันชัก แนะนำงดยากันชักมื้อเช้าก่อนเจาะเลือด
