Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

การพยาบาลทารกแรกเกิดที่มีภาวะแทรกซ้อน - Coggle Diagram

- - - - มารดาได้รับยารักษาในการรักษาโรคบางอย่าง เช่น Magnesium,Adrenergic blocking agents
      - ติดยาเสพติดหรือสุรา
      - มารดาเป็นโรคเบาหวาน
      - มีประวัติการตายในระยะเดือนแรกของชีวิต (neonatal death) ในครรภ์ก่อนๆ
      - อายุก่อนกำหนดหรือเกินกำหนด
      - PIH /Chronic hypertension
      - Post term gestation
      - Oligohydramnios /Polyhydramnios
      - ตั้งครรภ์แฝด
    - - การคลอดโดยการผ่าตัดทางหน้าท้อง
      - Meconium stain amniotic fluid
      - มารดาได้รับ sedative หรือยาแก้ปวด
      - จังหวะหรืออัตราการเต้นของหัวใจทารกในครรภ์ผิดปกติ
      - สายสะดือย้อย
      - การเจ็บครรภ์คลอดยาวนาน
      - การติดเชื้อ
      - ท่าก้นหรือส่วนน าผิดปกติ
    - - การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นเมื่อทารกขาดออกซิเจน ระยะแรกทารกจะหายใจเร็วขึ้นชั่วขณะแล้วจึงหยุดหายใจ
      - ระบบทางเดินหายใจ
        
        ทารกจะมีอาการหายใจหอบ เขียว
      - ระบบการไหลเวียนโลหิต
        
        ทารกจะมีหัวใจเต้นเร็ว ซีด หายใจเฮือกไม่สม่ำเสมอ (gasping) มี Metabolic acidosis และอุณหภูมิของร่างกายต่ำ
      - ทารกอาจมีอาการชักจากการเกิด
        hypoglycemia, hypocalcemia และ hyperkalemia
      - ระบบไหลเวียนโลหิต
        
        ความดันโลหิตต่ำ
      - การเปลี่ยนแปลงทาง Metabolic
        
        ถ่ายปัสสาวะเป็นเลือด (Hematuria) เนื่องจากการเกิดภาวะ Renal failure
        
        ทารกจะมีปัสสาวะน้อยลง หรือไม่ถ่ายปัสสาวะหรือ
      - ระบบประสาท
        
        ทารกจะซึม หยุดหายใจบ่อย หัวใจเต้นช้า ม่านตาขยายกว้างไม่ตอบสนองต่อแสง กล้ามเนื้อไม่มีแรง มีการชักที่เรียกว่า subtle seizure คือการทำมุมปากขมุบขมิบ กระพริบตาถี่ ต่อมามีชักเกร็ง กระตุก และกระหม่อมหน้าโป่งตึงเล็กน้อยระดับความรู้สึกผิดปกติไป ถ้าอยู่ในขั้นหมดสติ ทารกมักเสียชีวิต
      - ระบบทางเดินปัสสาวะ
        
        ทารกจะมีปัสสาวะน้อยลง หรือไม่ถ่ายปัสสาวะหรือ
      - ระบบทางเดินอาหาร
        
        มีอาการท้องอืด และมีการทำลายของเยื่อบุลำไส้ทำให้เกิดลำไส้เน่าอักเสบชนิด NEC (Necrotizing enterocolitis)
  - - - ทั้งนี้การพยาบาลในระดับปานกลาง (Moderate Birth Asphyxia: Apgar Score4-5) และระดับรุนแรง SevereBirth Asphyxia: Apgar Score 0-3) จะขอกล่าวในหัวข้อถัดไป
        
        การช่วยฟื้นคืนชีพทารกแรกเกิด (Neonatal Resuscitation)
    - - ภายหลังช่วยเหลือถ้าอาการดีขึ้นประเมิน Apgar’s score ที่ 5 นาที จะเท่ากับ 8 ถ้าไม่ดีขึ้น มีอัตราการเต้นของหัวใจน้อยกว่า 100 ครั้ง/นาที ตอบสนองช้าต้องให้การช่วยเหลือแบบ moderateAsphyxia
- - - - Position the head และ Clear the airway
      - Stimulate breathing
      - ประเมินการหายใจของทารกและช่วยเหลือดังนี้
        
        หายใจปกติ: ให้สังเกตการหายใจต่อไป ตามด้วยการตกแต่ง cordและส่งเสริม Breast Feeding
        
        ประเมินทารกขณะช่วยหายใจ และช่วยเหลือดังนี้
        
        หายใจไม่ปกติ (หายใจเฮือก หรือไม่หายใจ): ช่วยหายใจด้วย bagand mask (PPV) วาง mask บนปลายคางก่อนแล้วค่อยวางครอบปากและจมูกบีบอัตรา40 ครั้ง/นาทีนับดังๆขณะช่วยหายใจ
      - ประเมินทารกขณะช่วยหายใจ และช่วยเหลือดังนี้
        
        หายใจปกติ: หยุดการช่วยหายใจ ให้สังเกตการหายใจต่อไป(หายใจมีเสียง grunting หรือ อกมี retraction) ตามด้วยการตกแต่ง cord และส่งเสริม Breast Feeding
        
        หายใจไม่ปกติ (หายใจเฮือก หรือไม่หายใจ): ช่วยหายใจด้วย bagand mask (PPV) ต่ออีก 1 นาที
      - หลังจากช่วยหายใจ (PPV) ไป 1 นาที ทารกยังไม่หายใจ ให้ประเมิน
        Heart rate โดยฟังชีพจรดยแนวทางการปฏิบัติมีดังนี้
        
        HR ≥ 100 ครั้ง/นาที PPV ต่อไปจนกระทั่งพบว่าทารกหายใจเองได้ดี แล้วค่อยๆลดอัตราการบีบ bag ให้ช้าลง (HR > 100 ครั้ง/นาทีทารกหายใจเองได้ดีให้หยุดช่วยหายใจ)
        
        HR < 100 ครั้ง/นาที ต้องใส่ท่อช่วยหายใจและให้ออกซิเจน หรือ
        กดหน้าอก (Chest compression) และให้ยา (Medication)
    - - สำหรับการประเมินและการช่วยเหลือทารกแรกคลอดที่มีภาวะขาดออกซิเจน
        
        อาการไม่ดีขึ้น พิจารณาใส่ Endotracheal tube
        
        ถ้า HR < 60/นาที ให้ท าchest compression สลับกับ PPV ในอัตรา 3:1
        คือ กดน้าอก 3 ครั้ง ต่อ PPV 1 ครั้ง หรือใน 1 นาที กดหน้าอก 90 ครั้ง PPV 30 ครั้ง
        
        ประเมินการหายใจ HR และ สีผิว
        
        Chest compression กดนวดหัวใจ ทำได้ 2 วิธีคือ
        
        Thumb finger technique
        
        ใช้นิ้วหัวแม่มือ 2 ข้าง กดลงบนกระดูกกลางหน้าอก(Sternum) บริเวณระหว่าง Nipple line กับกระดูก Xyphoid process
        
        นิ้วที่เหลือโอบประคองส่วนหลังของทารก ให้กดไปลึกประมาณ1/3 ของความหนาของทรวงอก แล้วปล่อยให้กระดูกเคลื่อนตัวกลับเอง
        
        กดในอัตรา 100-120 ครั้ง/นาที โดยที่นิ้วมือยังวางอยู่ที่เดิมโดยไม่ต้องยกนิ้วออก
        
        Two-finger technique
        
        ให้ทำการนวดหัวใจสัมพันธ์กับการช่วยหายใจในอัตราการนวดหัวใจ 3 ครั้งสลับกับ PPV 1 ครั้ง โดย 1 นาที ควรท าการนวดหัวใจ 90 ครั้ง และ PPV 30ครั้ง
        
        ใช้ปลายนิ้วชี้และนิ้วกลางตั้งฉากลงบนกระดูกกลางหน้าอกบริเวณระหว่าง Nipple line กับกระดูก Xyphoid process อีกมือวางบนบริเวณหลังของทารกความลึกในการกดและวิธีกดเหมือนวิธีแรก
        
        ในการปฏิบัติผู้ท าการกดหน้าอก พูด “หนึ่ง และ สอง และ สามและบีบ.......”
        
        ถ้าทารกยังไม่ตอบสนองดีให้ยาตามแผนการรักษาของแพทย์เช่น ยา Epinephrine 1:10,000 ขนาด 0.1-0.3 ml/kg ทางหลอดเลือดด า หรือ 0.3-1ml/kg ทางท่อช่วยหายใจ อาจให้ซ้ าได้ทุก 3-5 นาที ตามความจำ/เป็น
        
        ประเมินอัตราการเต้นของหัวใจทารกทุก 30 วินาที เมื่อ HR ≥60 ครั้ง/นาที จึงหยุดการนวดหัวใจ
  - - - เมื่อมีผู้ใกล้คลอด เตรียมผ้าปราศจากเชื้อ 2 ผืน ปูบนเครื่องแผ่รังสีความร้อน(Radian warmer) เพื่อท าให้ผ้าอุ่น พร้อมทั้งเปิดเครื่องและเตรียมผ้าห่อเด็กอีก 2 ผืน ปูไว้บริเวณภายใต้เครื่อง Warmer
    - - A: Open Air way หมายถึง ทำให้ทางเดินหายใจโล่ง
      - B: Initiate breathing หมายถึง การกระตุ้นให้ทารกหายใจ
      - C: Maintain circulation การรักษาความดันโลหิตให้อยู่ในระดับปกติ
- - - - ดูดเสมหะเมื่อประเมินว่าพบทางเดินหายใจของทารกมีเสมหะหลีกเลี่ยงRoutine suction เพราะจะทำให้เกิดหลอดลมเกร็ง (Bronchospasm) ขาดออกซิเจนและความดันในกะโหลกศีรษะสูง (Increased intracranial pressure) ซึ่งอาจท าให้ทารกเกิดเลือดออกในสมองได้
- - - - Caput succedaneum
        
        การคั่งของน้ำมีการบวมบริเวณ เนื้อเยื่อของหนังศีรษะ ขอบเขตไม่ชัดเจน กดบุ๋ม การบวมข้าม suture หายภายใน 36 ชั่วโมง
        
        การพยาบาล: อธิบายให้พ่อแม่ของทารกเข้าใจเพื่อคลายความวิตกกังวลว่าอาการนี้จะค่อยๆหายไปได้เองภายใน 2-3 วันแรก
    - - หมายถึงการมีเลือดออกใต้ชั้นเยื่อหุ้มกระดูกกะโหลกศีรษะ (subperiosteal hemorrhage) เลือดจะค่อยๆถูกดูดซึมภายใน 2-3 สัปดาห์ถึง 3เดือน ขึ้นอยู่กับขนาด สาเหตุจากศีรษะทารกถูกกด
      - การพยาบาล
        
        1.อธิบายให้มารดาทราบถึงลักษณะการเกิดว่าเกิดจากการคลอดและสามารถหายได้เองโดยไม่ต้องรับการรักษาเป็นพิเศษ จะค่อยๆหายไปเองได้ภายใน 3 เดือนไม่จำเป็นต้องเจาะเอาเลือดออกเพราะทำให้มี โอกาสติดเชื้อง่าย
        
        2.ให้มารดาดูแลทารกในการป้องกันภาวะตัวเหลือง เพราะทารกจะมีแนวโน้มเกิดขึ้นสูงถ้ามีอาการตัวเหลืองให้รีบมาพบแพทย์
        
        3.สังเกตอาการซีด เจาะ hematocrit
        
        4.หากมีรอยถลอกให้ดูแลอาการและรักษาความสะอาด
        
        ให้ทารกนอนตะแคงด้านตรงข้ามกับก้อนโน เพื่อป้องกันการกดทับที่จะกระตุ้นให้เลือดออกมากขึ้น
    - - คลอดก่อนกำหนด การได้รับอันตรายรุนแรงจากการคลอด trauma, ภาวะขาดออกซิเจนเป็นเวลานาน CPD, Precipitate labor หรือการใช้เครื่องมือช่วยคลอดอาจทำให้เกิดเลือดออกในสมองได้ทั้งนี้อาการอารปรากฏทันทีหรือค่อยเป็นค่อยไปอาจพบอาการภายใน 2-3ชั่วโมงหลังคลอด จนถึง 2-3 วันหลังคลอด ได้แก่
      - อาการ
        
        moro reflex น้อยหรือไม่มีเลย (Absent moro reflex)
        
        ร่างกายอ่อนปวกเปียก (Poor muscle tone)
        
        เซื่องซึม (Lethargy)
        
        ร้องเสียงแหลม (High pitch city)
        
        หายใจผิดปกติ (Abnormal respiration) เช่น apnea
        
        กระหม่อมโป่งตึง (tense fontanelle)
        
        ชัก (Convulsion)
        
        ดูดกลืนไม่ดี อุณหภูมิร่างกายต่ า อาการที่แสดงว่ามีเลือดออกเพิ่มมากขึ้น คือ ซีดตัวเย็น ชีพจรเบา
      - การพยาบาล
        
        ดูแลให้ได้รับการพักผ่อนเพียงพอ หลีกเลี่ยงการกระตุ้นและรบกวนทารกโดยจัดห้องทารกให้เงียบและอุ่นหรือให้อยู่ในตู้อบ
        
        ดูแลทารกให้หายใจสะดวก และได้รับออกซิเจนเพียงพอ โดยจัดให้นอนราบ ศีรษะตะแคงไปด้านใดด้านหนึ่ง อาจจัดศีรษะให้สูงกว่าระดับสะโพกประมาณ 2-3 นิ้วเพื่อลดความดันในกะโหลกศีรษะและให้ปอดขยายได้สะดวก ห้ามให้ทารกนอนศีรษะต่ำ
        
        ดูแลให้ได้รับสารน้ำและอาหารเพียงพอ ตามความเหมาะสมและมีการบันทึกปริมาณน้ำและอาหารที่ทารกได้รับทุกครั้ง อาจให้อาหารทางสายยางเพื่อไม่ให้ทารกออกแรงในการดูดซึ่งเป็นการเพิ่มความดันในกะโหลกศีรษะ
        
        ป้องกันอันตรายที่เกิดจากการชัก โดยดูแลให้ได้รับยาระงับชัก (Anticonvulsants)
        ได้แก่ Phenobarbital ,Diazepam หรือ Chloralhydrate ตามแผนการรักษา
        
        ป้องกันการติดเชื้อ โดยให้ยาปฏิชีวนะตามแผนการรักษา
        
        ดูแลทารกด้านจิตใจ โดยสัมผัสอย่างนุ่มนวล พูดด้วยน้ำเสียงไพเราะ อุ้มทารกเมื่ออาการดีขึ้น และให้บิดา มารดาเยี่ยมทารก เพื่อเสริมสร้างสัมพันธภาพที่ดีระหว่างทารกและครอบครัว
        
        อธิบายให้บิดาและมารดาของทารกเข้าใจ และเกิดความอบอุ่นใจ แต่ควรแจ้งอาการในขณะนั้นให้ทราบตามจริง แม้ทารกจะมีอาการทรุดลงก็ตามการรักษา
    - - มีดังนี้
        
        กระดูกไหปลาร้าหัก (Clavicle Fracture): สามารถพบได้บ่อย แต่ส่วนใหญ่ไม่มีอาการถ้ากระดูกไม่แยกจากกัน หรืออาการไม่รุนแรง แต่หากคล่ำพบว่ามีกระดูกแยกจากกันหรืออาจเกยกัน ทารกจะปวดและร้องกวนมาก ส่วนใหญ่เกิดจากการคลอดติดไหล่ หรือคลอดท่าก้น
        
        กระดูกต้นแขนหัก (Humeral Fracture): เป็นการหักของกระดูกกลุ่ม Long bone สามารถพบในการคลอดแขนทารกที่คลอดท่าก้น
        
        กระดูกต้นขา Femoral Fracture: มักพบไม่บ่อย ส่วนใหญ่พบในการคลอดท่าก้น
      - การพยาบาล
        
        ในกรณีกระดูกไหปลาร้าหัก หากกระดูกไม่แยกจากกันไม่จำเป็นต้องทำอะไร เพราะกระดูกสามารถเชื่อมต่อเองได้ตามปกติภายใน 4-6 สัปดาห์ แต่หากพบว่ามีกระดูกหักแยกออกจากกันต้องเข้าเฝือกชั่วคราว หรือรัดไม่ให้แขนมีการเคลื่อนไหวแขนข้างนั้นได้ ส่วนในกรณีกระดูกต้นแขนหัก
        ให้ตรึงแขนที่หักแนบกับลำตัวเพื่อไม่ให้แขนเคลื่อนไหว ประมาณ 1-2 สัปดาห์กระดูกจะสามารถติดกันเองได้เป็นปกติ :และในกรณีกระดูกต้นขาอาจต้องเข้าเฝือกนาน 3-4 สัปดาห์
    - - มีดังนี้
        
        Erb – Duchene paralysis): เป็นการบาดเจ็บที่เกิดจากการยืดส่วนบนของBrachial Plexus (Upper roots)ส่วนใหญ่พบการบาดเจ็บของเส้นประสาทไขสันหลังระดับคอ ในระดับ C5-C6 ทำให้เกิดอัมพาตของกล้ามเนื้อ Deltoid และInterspinus ทำให้มีลักษณะแขนติดลำตัว
        
        การรักษาพยาบาล
        
        Facial nerve palsy: เป็นการบาดเจ็บของเส้นประสาทที่เลี้ยงใบหน้า (Facial nerve) อาจเกิดจากศีรษะทารกกดทับบริเวณกระดูก sacrum ของมารดาในระหว่างการคลอด หรือเกิดจากใช้คีมช่วยคลอด (forceps extraction) ส่วนใหญ่สามารถหายเองได้ภายใน 2-3 วัน
        
        Brachial Plexus injury: เกิดจากการยืดของเส้นประสาทไขสันหลังระดับคอ(Cervical nerve) ในระหว่างการคลอดยาก โดยเฉพาะคลอดติดไหล่ หรือทารกตัวใหญ่ ท าให้เกิดความผิดปกติในรูปแบบต่างๆตามระดับของเส้นประสาทไขสันหลังระดับคอที่ได้รับบาดเจ็บ
        
        Spinal injury: เป็นการบาดเจ็บที่เกิดจากการยืดของไขสันหลัง เช่นในรายที่คลอดท่าก้น หรือพบในรายที่มีการเคลื่อนหรือหักของกระดูกสันหลัง
      - พยายามให้ทารกไม่เคลื่อนไหวเป็นพักๆ ร้อยละ 80
        
        จะดีขึ้นภายใน 3-6 เดือน ส่วนใหญ่จะหายเองภายใน 12 เดือนหลังคลอด แต่ในรายที่
        
        เส้นประสาทขาดต้องได้รับการทำศัลยกรรมซ่อมประสาท (Neuroplast)