Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การพยาบาลสตรีที่มีโรคเลือดร่วมกับการตั้งครรภ์, นางสาวอมรรัตน์ ฟ้าแลบ…
การพยาบาลสตรีที่มีโรคเลือดร่วมกับการตั้งครรภ์
โรคโลหิตจางในสตรีมีครรภ์
ความหมาย
ภาวะที่สตรีมีครรภ์ มีระดับความเข้มข้นของ Hb ต่ำกว่า10 กรัม/ดล.
ประเภท
โลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก
เป็นภาวะโลหิตจางที่พบบ่อยที่สุดในสตรีมีครรภ์ เกิดจากการรับประทานธาตุเหล็กไม่พอเพียง ธาตุเหล็กที่สะสมไว้ก่อนตั้งครรภ์มีน้อยการเสียเลือดเรื้อรังจากพยาธิปากขอหรืออื่นๆ
อาการและอาการแสดง
ซีดมาก (Severe) Hb <7 g/dL
อ่อนเพลียและเหนื่อยแม้ในขณะพัก
ใจสั่น หนาวง่าย เบื่ออาหาร ปวดศีรษะ
ซีดปานกลาง (moderate) Hb7-9 g/dL
อ่อนเพลีย เหนื่อย ใจสั่น
เหงื่อออกมาก และหายใจลำบาก
ซีดเล็กน้อย (mild) Hb>9 g/dL
ไม่แสดงอาการในภาวะปกติ แต่เมื่อทำกิจกรรมต้องใช้แรงมากอาจมีอาการใจสั่น หายใจเหนื่อยหอบ
การวินิจฉัย
ถ้าค่า serum ferritin ต่ำกว่า 10-15 μg/L สามารถวินิจฉัยได้แน่นอนว่าเป็นโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก
ผลกรทบ
มารดา
หัวใจเต้นผิดปกติ
CHF
shock หรือไตล้มเหลว
Infection
รกลอกตัวก่อนกำหนด
Pre-eclampsia
ทารก
แท้ง
คลอดก่อนกำหนด
น้ำหนักน้อย -พิการแต่กำเนิด
เสียชีวิตในครรภ์
ตายคลอด
การรักษา
กินเหล็กวันละ 200มก.
ไม่นิยมให้เหล็กทางหลอดเลือด
ให้เลือดเฉพาะกรณีที่ต้องการเพิ่ม Hb อย่างรวดเร็ว
โลหิตจางจากการขาดโฟเลต
อาการและอาการแสดง
เหมือนการขาดเหล็ก
มีอาการทางประสาท เนื่องจากการเสื่อมของเส้นประสาทไขสันหลัง (Degeneration at Lateral& Posterior column of spinal cord) ทำให้เกิดอาการชา สั่น กล้ามเนื้อไม่มีแรง
การรักษา
รับประทานหรือฉีดโฟเลตวันละ 1 มก.
ตอบสนองต่อการรักษาประมาณวันที่ 4-7 หลังให้ยา
การขาดโฟเลต (serum folate <2.5-3 μg/mL) เป็นสาเหตุส่วนใหญ่ของ megaloblastic anemia (MCV>100fL)
ผลกระทบ
มารดา
ซีด ความดันโลหิตสูง รกลอกตัวก่อนกำหนด
ทารก
เกิดผลกระทบน้อยเนื่องจากทารกสามารถดึงโฟเลตจากมารดาได้ดี
โรคธาลัสซีเมียในสตรีมีครรภ์
ความหมาย
เป็นโรคที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรมแบบ autosomal recessive เกิดจากความผิดปกติของยีนที่ควบคุมการสร้าง globin chain บนโครโมโซมคู่ที่ 11 หรือ/และคู่ที่ 16
อาการและอาการแสดง
ชนิดรุนแรงปานกลาง
ระดับ Hb 7-9 g/dL (Hct 20-27%) ซีด ตัวเหลือง ตับโต ม้ามโต การเจริญเติบโตไม่เป็นไปตามอายุ
ชนิดรุนแรงน้อย
ระดับ Hb >9 g/dL (Hct >27%) ซีดเล็กน้อยถึงปานกลาง ม้ามโตเล็กน้อยหรือไม่โต
ชนิดรุนแรง
มีระดับHb <7.0 g/dL (Hct<20%) ซีดตัวเหลืองตับโต ม้ามโต มีใบหน้าแบบธาลัสซีเมีย
ชนิดไม่มีอาการ/ธาลัสซีเมียแฝง
ระดับ Hb ปกติ หรือต่ำเล็กน้อย ไม่มีอาการทางคลินิก
ผลกระทบ
มารดา
มีภาวะซีดมาก
เสี่ยงต่อการติดเชื้อง่าย
รกคลอกตัวก่อนกำหนด
ในรายที่ทารกเป็น Hb Bart’s hydrop fetalis ต้องเฝ้าระวังการเกิดภาวะ preeclampsia ซึ่งมักมีอาการรุนแรงคลอดยากจากภาวะทารกบวมน้ำ เสี่ยงต่อการคลอดติดขัดหรือตกเลือดหลังคลอดเพราะรกมีขนาดใหญ่ และมดลูกหดรัดตัวไม่ดี
ทารก
โรคสามารถถ่ายทอดสู่ทารก
ทารกเจริญเติบโตช้าในครรภ์
น้ำคร่ำน้อย
คลอดก่อนกำหนด
เกิดfetal distress
เสียชีวิตในครรภ์
ตายคลอด
การตรวจคัดกรอง
DCIP precipitation test
One tube osmotic fragility test (OF Test)
การตรวจค่าดัชนีเม็ดเลือดแดง
ผู้ป่วยและส่วนใหญ่ของผู้ที่เป็นพาหะธาลัสซีเมีย จะมีค่า MCV น้อยกว่า 80 fL (normal 80-100 fL)
การแบ่ง Thalassemia : ตามความรุนแรง
Thalassemia Minor
: ผู้เป็นพาหะโรคธาลัสซีเมีย(trait heterozygous) จะไม่มีอาการทางคลินิกม่ต้องรับการรักษาสุขภาพเหมือนคนปกติ แต่ถ่ายทอดยีนผิดปกติไปสู่ลูกหลานได้
Thalassemia Major
: กลุ่มผู้ป่วยที่มีอาการ
รุนแรงที่พบในคนไทย
Homozygous β-thalassemia ซีดมาก Hb 3-4 g/dl ต้องได้รับเลือดประจำ อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนจากการให้เลือด ร่างกายเติบโตช้า บวม อาจเกิดภาวะหัวใจล้มเหลว
β-thalassemia/HbE(บางส่วน)
Hb Bart’s hydrops fetalis ตายก่อนคลอด เด็กจะซีด บวมตับม้ามโต รกใหญ่ แม่ของเด็ก Hydrops fetalisมักจะมีอาการครรภ์เป็นพิษ(Toxemia of pregnancy)
β-thalassemia/ β-thalassemia
Thalassemia Intermedia
: กลุ่มที่มีอาการปานกลางไม่จำเป็นต้องเติมเลือดเป็นประจำเช่น ซีดปานกลาง Hb~8-10g/dl. ตาเหลือง อาจมีนิ่วในถุงน้ำดีกระดูกพรุน/บาง
Thalassemia/HbE(บางส่วน) AE Bart’ ,Homozygous Hb Constant Spring และ Hb H disease การรักษาที่เหมาะสม : การให้เลือด การตัดม้ามและการให้ยาขับเหล็ก(iron chelator)ในภาวะที่มีเหล็กเกิน
Hb H disease : อาการไม่รุนแรง โดยทั่วไปมีการเติบโตปกติ รูปร่างหน้าตาปกติ ทำงานได้ดี ตับม้ามโตไม่มาก~ 2-3 ซม. ปัญหาแทรกซ้อนที่สำคัญคือ Hemolytic crisis โดยเฉพาะจากโรคติดเชื้อ
ความผิดปกติของ Hb
ความผิดปกติเชิงปริมาณ
ทำให้มีการผลิต globin chain ชนิดใดชนิดหนึ่ง (หรือมากกว่าหนึ่งชนิด) ลดลง เรียกว่า thalassemia
สร้าง α-globin ลดลง โครโมโซมคู่ที่ 16 เรียกว่า
α-thalassemia α มี gene 4 ต าแหน่ง α α / α α
สร้าง β-globin ลดลง โครโมโซมคู่ที่ 11 เรียกว่า
β-thalassemia β- มี gene 2 ต าแหน่ง β/β
ความผิดปกติเชิงคุณภาพ
มีการเรียงของ amino acid บน polypeptide chain ผิดปกติ ทำให้มี abnormal Hb ที่พบบ่อยและสำคัญในประเทศไทย คือ Hb E,Hb Contant Spring
การพยาบาลเพื่อป้องกันภาวะโลหิตจางจากการขาดเหล็กและโฟเลต
ระยะคลอด
ประเมินอาการและอาการแสดงของภาวะโลหิตจาง
จัดให้นอนศีรษะสูง
ดูแลให้ได้รับสารน้ำ
ดูแลบรรเทาความเจ็บปวด
ประเมินความก้าวหน้าของการคลอด
ประเมินFHSทุก 5 นาที
ประเมิน V/S ทุก 1-2 ชั่วโมง
ดูแลการคลอดให้ปลอดภัยและเสียเลือดน้อยที่สุด
ระยะหลังคลอด
เฝ้าระวังภาวะตกเลือดหลังคลอดและภาวะช็อก
ประเมินสัญญาณชีพ
ดูแลกระเพาะปัสสาวะให้ว่าง
ดูแลการได้รับสารน้ำ
รายงานแพทย์เมื่อพบความผิดปกติ
ดูแลให้นอนพักในช่วง 12 ถึง 24 ชั่วโมงแรกหลังคลอด
ให้คำแนะนำเรื่องการปฏิบัติตัวแนะนำการเลี้ยงบุตรด้วยน้ำนม
แนะนำการวางแผนครอบครัว
ระยะตั้งครรภ์
อธิบายให้สตรีมีครรภ์และครอบครัวเข้าใจ
ให้คำแนะนำเกี่ยวกับการปฏิบัติตัวในเรื่องต่างๆ เช่นรับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ มีธาตุเหล็กสูง โฟเลตสูง วิตามินซีสูง การพักผ่อน
การรักษาความสะอาด
การรับประทานยา
การนับการดิ้นของทารก
นางสาวอมรรัตน์ ฟ้าแลบ ชั้นปีที่ 3 เลขที่ 89