Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Antiviral Drugs - Coggle Diagram
Antiviral Drugs
Virus
ลักษณะโครงสร้าง
บางชนิดมี envelope อยู่ชั้นนอกสุด
Capsid
กรดนิวคลิอิกแค่ 1 ชนิด
DNA เท่านั้น
RNA เท่านั้น
Virus replication
1.Penetration
ไวรัสที่เกาะเยื่อหุ้มเซลล์ของโฮสต์ และทำการเข้าเซลล์
2.Uncoating
ไวรัสปล่อย Genome ออกจาก Capsid
3.Assembly
อาศัยเอ็นไซม์ของโฮสต์ เพื่อเพิ่มอนุภาคของไวรัส
ยาที่มีผลกับเชื้อไวรัส
ออกฤทธิ์กับเอ็นไซม์ที่เกี่ยวข้องกับการแบ่งตัวของไวรัส
Transcriptase
Polymerase
ประสิทธิภาพของยาจะขึ้นกับความเข้มข้นของยาในเซลล์
Nucleoside analogues
กลไก
มีผลกับDNAหรือRNA
เข้าไปแทนที่เพื่อในสายพันธุกรรมทำให้เกิดความเสียหาย
ออกฤทธิ์เป็น Chain termination
ทำให้หยุดการแบ่งสาย
ทำให้การแบ่งสายเป็นไปอย่างผิดปกติ
หากเป็น Prodrug
ต้องผ่านการMetabolites ด้วยเอ็นไซม์ Kinase
แบ่่งตามประเภทตามชนิดเบสของ Nucleoside
Pyrimidine nucleoside analog
Idoxuridine
Prodrug
ออกฤทธิ์เมื่อถูก phosphotylate ในเซลล์
สามารถถูกทำลายด้วย enzyme nucleotidase
จึงใช้ได้ผลเฉพาะที่เท่านั้น
อนุพันธ์ของ thymidine
ใช้รักษา
Herpes Keratoconjunctivitis
Trifludine
ใช้รักษา
Keratoconjunctivitis
herpes type I
herpes type II
ใช้ในผู้ที่แพ้หรือไม่ตอบสนองต่อ Idoxuridine
Prodrug
ออกฤทธิ์เมื่อถูก phosphorylate
Purine nucleoside analog
Acyclovir
ยาในบัญชี ก.
ใช้รักษา
Herpes simplex I
Herpes Zoster
Herpes simplex II
กลไก
ออกฤทธิ์ยับยั้ง Vira' DNA Polymerase selective
วิธีใช้
ต้องรับประทานบ่อย
Bioavailabillity ต่ำ
ให้ 48 ชม.หลังมีอาการจะได้ผลดีที่สุด
ข้อควรระวัง
อาจทำให้คลื่นไส้
อาจทำให้ท้องเสีย
ไม่ได้ผลกับ Cytomegalovirus
เนื่องจากเป็นไวรัสที่ไม่มี Timedine kinase
ยาสามารถผ่านทางน้ำนมได้
ห้ามใช้ในหญิงให้นมบุตร
ห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์
Valacyclovir
เป็น Prodrug ของ Acyclovir
ที่มี Bioavailability เพิ่มขึ้น
ประสิทธิภาพเหมือนAcyclovir
แต่รักษา Herpes Zoster ดีกว่า
Penciclovir
เหมาะใช้เป็นยาทา
ตัวยาดูดซึมทางเดินอาหารน้อย
รักษา Herpes labialis
Famciclovir
Prodrug ของ Penciclovir
มีBioavailability สูง
ใช้รักษา
Herpes type II
Herpes type zoster
Herpes type I
Vidarabine
วิธีใช้
มักใช้ร่วมกับ Acyclovir ในผู้ติด Herpes รุนแรง
เป็นยาป้ายตา
ไม่ค่อยนิยมใช้
เพราะทำให้เม็ดเลือดขาวตก
Prodrug
อาศัยเอ็นไซม์ Deaminase เพื่อทำให้อยู่ในรูป Active
Ganciclovir
พัฒนามาจาก Acyclovir
ใช้รักษา
Cytomegalovirus
เป็นที่นิยม
Herpes
ไม่เป็นที่นิยม
มีผลข้างเคียงสูง
ผลข้างเคียง
ทำให้เกล็ดเลือดต่ำ
Ribavirin
ยาพ่นจมูก
ใช้คู่กับยา Alpha 2 Beta agonist
เพื่อรักษาโรคตับอักเสบชนิด C แบบเรื้อรัง
ข้อควรระวัง
ห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์
เป็น Drug of Choice
สำหรับรักษาโรคติดเชื้อทางเดินหายใจ
Nucleotide analogues
Cidofovir
รูปแบบ
ยาฉีด
ยาทา
กลไก
ต้องผ่านกระบวนการ phosphorylations สองครั้ง
เกิดเป็น Cidofovir diphosphate (active form)
เป็น chain terminators
ใช้รักษาหูด
ผลข้างเคียง
nephrotoxicity
Cyclic amine
Amantadine
กลไก
ออกฤทธิ์โดยยับยั้ง Membrane Protein M2 ของไวรัส
ขัดขวางกระบวนการ Uncoating
ใช้รักษาและป้องกันการติดเชื้อ Influenza A เท่านั้น
Neuraminidase Inhibitors
Oseltamivir และ Zenamivir
โครงสร้างทางเคมีที่คล้ายคลึงกับ sialic acid
กลไก
เข้าแทนที่ sialic acid
ส่งผลให้ไวรัสไม่สามารถเคลื่อนที่ออกจากเซลล์เจ้าบ้านได้
ใช้รักษา
Inflienza A
H1N1
H7N9
Inflienza B
Severe Acute Respiratory syndrome
Foscarnet
กลไก
ยับยั้งเอนไซม์
DNA polymerase
Reverse transcriptase
ใช้รักษา
CMV retinitis
CMV infection
Herpes simplex
ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ neuraminidase
Docosanol
กลไก
ยับยั้งกระบวนการ penetration
ในการ fusion
viral envelope
host cell membrane
ใช้รักษา
orolabial herpes
Interferons
กลไก
inhibit viral penetration
inhibit viral uncoating
inhibit protein synthesis
inhibit viral assembly & release
ใช้รักษา
โรคตับอักเสบ B
โรคตับอักเสบ C
Some types of cancer
Kidney cancer
Malignant melanoma
Lymphoma
Leukemia
AIDS-related Kaposi’s sarcoma
คือ
protein ที่ virus- infected cell สร้างขึ้นมา
ทำให้บริสุทธิ์โดย วิธีการ Recombinant DNA
ADR
Flu-like symptoms
เกิดภายใน 2-3 ชม. หลังรับยา
Neurotoxicity
seizures
depression
Elevation of hepatic enzymes
ผมร่วง
ตัวอย่างยา
รูปแบบ IV
Pegylate IFN
polyethylene glycol
IFNα 2a
IFNα 2b
Conventional IFN- α
ข้อห้าม
ไม่ควรใช้ในผู้ป่วย
Hepatic failure
Autoimmune diseases
Pregnancy
Antiretroviral drugs
Protease inhibitors
Saquinavir
ถูกดูดซึมจากทางเดินอาหารเข้าสู่กระแสเลือดได้น้อยมาก
ADR
ท้องเสีย
คลื่นไส้
ไม่สบายในท้อง
ปวดหัว
อ่อนเพลีย
Ritonavir (Norvir)
เมื่อใช้รับประทานจะดูดซึมได้ดี
เมื่อใช้ยานี้ร่วมกับ AZT และ Lamivudine
ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อ HIV ได้ดีมาก
ADR
คลื่นไส้
ท้องเสีย
ปวดศีรษะ
การรับรสผิดปกติ
ระดับไขมันในเลือดสูงขึ้น
การทำงานของตับสูงขึ้น
Drug interaction
Alprazolam
Astemizole
Amiodarone
Cisapride
Clozapine
Encainide
Midazolam
Quinidine
Rifabutin
Indinavir(Crixivan)
ลดจำนวนเชื้อ HIV ได้ดีมาก
ADR
นิ่วในไต
คลื่นไส้
ผื่นที่ผิวหนัง
ปวดศีรษะ
ท้องเสีย
อ่อนเพลีย
การรับรสผิดปกติ
Drug interaction
Midazolam
Astemizole
Cisapride
Nelfinavir (Viracept)
ดูดซึมจากทางเดินอาหารได้ช้ามาก
ถูกเปลี่ยนแปลงที่ตับโดย
CYP3A4
CYP2C19
CYP2D6
ADR
ท้องเสีย
Atazanavir (Reyataz)
ADR
ค่าการทำงานของตับผิดปกติ
Elevation in indirect (unconjugated) bilirubin
Fosamprenavir (Lexiva)
Amprenavir
Protease
เอนไซม์ที่สำคัญของไวรัสในการแยก Gag-pol polyproteinให้เป็น
Integase
Reverse transcriptase protease
Fusion inhibitor
Enfuvirtide
กลไก
จับกับ gp 41 subunit ที่ envelope ของไวรัส
ยับยั้ง viral fusion ในการเข้าสู่เซลล์
เป็น short synthetic peptide
ยาฉีดเข้าใต้ผิวหนัง
ออกฤทธิ์ยับยั้งการหลอมตัวของไวรัสเข้ากับCell membrane
Nucleotide Reverse transcriptase inhibitors
Tenofovir
กลไก
ถูกเปลี่ยนแปลงเป็นอนุพันธ์ของ Adenine
ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ Reverse transcriptase
ทำให้การต่อสายของ DNA หยุดชะงัก
การใช้รักษา
สามารถให้ร่วมกับ emtricitabineหรือ lamivudine
สำหรับหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะ chronic hepatitis B infection
HIV-1 ที่รุนแรง
ADR
คลื่นไส้
อาเจียน
ท้องเสีย
ท้องอืด
Integrase inhibitors
ADR
Nausea
Headache
Diarrhea
กลไก
ออกฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ Integrase
ยับยั้งกระบวนการเพิ่มจำนวนของไวรัส HIV ในช่วง Viral replication5
ตัวอย่างยา
Raltegravir
Dolutegravir
Elvitegravir
Non-nucleoside reverse transcriptase inhibitors
Enfavirenz
Category D
โดยสามารถผ่านออกทางรกและขับออกทางน้ำนมได้
Clearance ค่อนข้างสูง
ถูกดูดซึมจากทางเดินอาหารได้ดี
จับกับพลาสมาโปรตีนได้ดีทำให้เข้าสู่ CSF ได้น้อย
ยานี้จะถูกเปลี่ยนแปลงที่ตับ
CYP3A4
CYP2B6
Nevirapine
ADR
Severe skin rash (Stevens Johnson syndrome)
Hepatotoxicity
เกิดได้ในรายที่มีระดับ CD4 counts >250 cells/microL รุนแรงกว่าคนทั่วไปถึง 9.8 เท่า
ท้องเสีย
คลื่นไส้
ปวดศีรษะ
ง่วง
อ่อนล้า
Liver failure
ยากลุ่ม nonnucleoside analog ตัวแรกที่ FDA ของสหรัฐอเมริกายอมรับให้ใช้ในผู้ป่วยโรค AIDS
โครงสร้างทางเคมีคล้ายคลึงกับยาในกลุ่ม Benzodiazepine nevirapine
ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ Reverses transcriptase
ยับยั้งการเกิด Duplication ของ Single-strand DNA
เฉพาะเจาะจงเชื้อ HIV-1
จับกับเอนไซม์ Nonsubstrate binding site
Delavirdine
เมื่อใช้ร่วมกับ ddIและ AZT ในการรักษาโรคเอดส์จะให้ผลดีกว่าใช้ AZT ตัวเดียว
ถูกดูดซึมจากทางเดินอาหารได้ดี
ทานร่วมกับอาหารที่มีไขมันจะลดการดูดซึม
ถูกเปลี่ยนแปลงที่ตับเอนไซม์ CYP3A4
ADR
ผื่น
แผลผุพอง
แผลในปาก
มีไข้
เยื่อตาอักเสบ
ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
ปวดข้อ
Chemokine coreceptor-55 antagonists
กลไก
แย่งจับกับ CCR5 coreceptor
เพื่อป้องกัน gp120 ของเชื้อเข้าจับ
เกิดกระบวนการเข้าสู่เซลล์เจ้าบ้านตามวงจรชีวิตปกติของเชื้อ HIV ได้
ตัวอย่างยา
Aplaviroc
Vicriviroc
Maraviroc
ADR
hepatic cirrhosis
myocardial infarction
การนำไปใช้ทางคลินิก
สำหรับผู้ป่วยที่ดื้อยา multiple antiretroviral agents
Nucleoside reverse transcriptase inhibitors
Zidovudine
Category C
ถูกเปลี่ยนให้อยู่ในรูป T AZT triphosphate
ยับยั้ง Reverse transcriptase ของเชื้อมากกว่า Cellular DNA polymerase ถึง 100 เท่า
โครงสร้างคล้ายคลึงกับ Thymidine
เข้าไปแทน Thymidine เป็นผลให้การสร้าง DNA ของเชื้อหยุดชะงักด้วย
ADR
คลื่นไส้
นอนไม่หลับ
ภาวะโลหิตจาง
เล็บมีสีเข้มขึ้น
กล้ามเนื้อเสื่อม(Myopathy)
เกิดพิษต่อตับ
Dianosine
ADR
ท้องเสีย
การอักเสบของเส้นประสาทส่วนปลายและตับอ่อน
ปวดศีรษะ
เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดภาวะ Fatal lactic acidosis
Category B
เปลี่ยนให้อยู่ในรูป 2',3'-dideoxyadenosine-5'-triphosphate (ddATP)
ไม่ทนต่อกรดในกระเพาะอาหาร ควรให้ร่วมกับยาลดกรด
Zalcitabine
การออกฤทธิ์เช่นเดียวกับ AZT และ ddI
ADR
เกิดการอักเสบเส้นประสาทส่วนปลายและตับอ่อน
เกิดแผลในหลอดอาหาร
ท้องเสีย
ผื่น
ไข้
กล้ามเนื้อหัวใจอ่อนแรง
Stavudine
ADR
ประสาทส่วนปลายอักเสบ
เพิ่มโอกาสเกิดภาวะ Fatal lactic acidosis
ถูกดูดซึมได้ดีจากทางเดินอาหาร
ผ่าน Blood brain barrier ได้ดีพอสมควร
ค่าครึ่งชีวิตของยาในเลือดประมาณ 1-2 ชม.
Abacavir
ADR
Serious hypersensitivity
แนะนำให้ตรวจ Testing for HLA-B*5701 ก่อนการใช้ยา
ไข้
ผื่นตามผิวหนัง
อ่อนเพลีย
คลื่นไส้
อาเจียน
ท้องเสียถ่ายเหลว
Emtricitabine
Lamivudine
(-) –enantiomer ของ 2',3' –dideoxycytidine
มีโครงสร้างคล้ายคลึงกับ 2',3' –dideoxycytidine
ความสามารถในการยับยั้งเชื้อ
HIV-2
มีประสิทธิภาพใกล้เคียงหรือดีกว่า(+)-enantiomer
HIV-1
มีดวามเป็นพิษต่อเซลล์น้อย
ควรใช้ร่วมกับ Zidovudine เพื่อป้องกันการเกิดเชื้อดื้อยา