Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
4. กลุ่มยาระบบทางเดินหายใจ (Respiratory) - Coggle Diagram
4. กลุ่มยาระบบทางเดินหายใจ (Respiratory)
Dextrometrophan
รูปแบบ
ยาเม็ด 15 มิลลิกรัม
ยาน้้า 5 มิลลิกรัม / 5 มิลลิลิตร (ช้อนชา)
กลไกการออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์ที่ศูนย์ควบคุมการไอในสมองส่วนเมดุลลา (medulla) โดยเพิ่ม threshold ของศูนย์ควบคุม การไอ และยังกระตุ้นการหลั่งฮิสตามีนท้าให้มีสารเหลวออกมาในทางเดินหายใจเพิ่มขึ้น ลดอาการระคายเคืองได้
ข้อบ่งใช้
ใช้ระงับหรือบรรเทาอาการไอแห้ง ที่ไม่มีเสมหะ ซึ่งเกิดจากการระคายเคืองในทางเดินหายใจ
ขนาดและวิธีใช้
ขนาดการใช้ที่ปลอดภัย คือ 15 – 30 มิลลิกรัม ทุก 6 – 8 ชั่วโมง ขนาดยาสูงสุดต่อวันไม่เกิน 120 มิลลิกรัม
ผู้ใหญ่ ที่มีอายุมากกว่า 12 ปี ครั้ง 1 – 2 เม็ด หรือ 1 – 2 ช้อนชา (ขนาด 15 มิลลิกรัม / ช้อนชา) วันละ 3 – 4 ครั้ง
เด็ก
อายุ 2 – 6 ปี ครั้งละ ¼ ช้อนชา (ขนาด 15 มิลลิกรัม / ช้อนชา) วันละ 3 – 4 ครั้ง
อายุ 6 – 12 ปี ครั้งละ ½ - 1 ช้อนชา (ขนาด 15 มิลลิกรัม / ช้อนชา) วันละ 3 – 4 ครั้ง ไม่ควรเกินวันละ 60 มิลลิกรัม ไม่ควรใช้ในเด็กอายุต่้ากว่า 2 ป
ฤทธิ์ข้างเคียง และอาการไม่พึงประสงค์
คลื่นไส้ เวียนศีรษะ มึนงง ยาในขนาดสูงมีผล กดการทำงานของระบบประสาทส่วนกลาง เช่น ทำให้เกิดอาการง่วง เดินเซ อารมณ์เคลิ้มสุข รวมทั้งกดการหายใจ
ข้อควรระวัง
ห้ามใช้ในผู้ป่วย ที่มีอาการไอเรื้อรัง เช่น จากการสูบบุหรี่ โรคหืด โรคถุงลมโป่งพอง หรือการไอที่มี เสมหะมาก
ควรใช้ยาอย่างระมัดระวังในผู้ป่วยที่มีไข้สูง ผื่น ปวดศีรษะเรื้อรัง คลื่นไส้ อาเจียน ผู้ป่วยโรคหืด
ควรปรึกษาแพทย์ เมื่อคงมีอาการไออยู่ หลังจากใช้แล้วนาน 7 วัน หรือมีไข้สูง ผื่นขึ้นที่ผิวหนังหรือ มีอาการปวดศีรษะ ร่วมกับอาการไอ
คำแนะนำ
ไม่ควรใช้ยานี้ ส้าหรับผู้ป่วยที่มีอาการไอชนิดมีเสมหะ
ชืื่อทางการค้า
Dextroral , Romilar , Cortus
MIxt Tussis Scill
รูปแบบ
ยาน้ำกลุ่มที่มีฝิ่น (Opioids) เป็นส่วนผสมใน 1 ช้อนชา มีทิงเจอร์ ฝิ่น การบูร ผสมอยู่ 0.6 มล. ขนาดบรรจุ 180 มล.
กลไกการออกฤทธิ์
ออกฤทธิ์กดระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้ระดับความทน (threshold) ต่อการไอสูงขึ้น
ข้อบ่งใช้
บรรเทาอาการไอ จากการแพ้ หรือจากหวัด
ขนาดและวิธีใช้
ผู้ใหญ่ : ครั้งละ 1-2 ช้อนช้า เวลาไอวันละ 3-4 ครั้ง เด็ก : 6-12 ปี ครั้งละ 1/2 – 1 ช้อนชา วันละ 3-4 ครั้ง
ฤทธิ์ข้างเคียง
และอาการไม่พึงประสงค์
ง่วงนอน หรือซึมลง
มีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ท้องผูก
กดการหายใจ หัวใจเต้นช้าลง และอาจชักได้
ข้อควรระวัง
ผู้ที่มีอาการไอเรื้อรัง เนื่องจากมีเสมหะมากในทางเดินกายใจ เช่น โรคภูมิแพ้ ผู้ที่สูบบุหรี่ และโรคถุง ลมโป่งพอง ไม่ควรใช้เนื่องจากยานี้จะกดศูนย์การไอ
คำแนะนำ
หลีกเลี่ยงการขับรถหรือท้ากิจกรรมที่มีความเสี่ยง
หลีกเลี่ยงการดื่มสุราหรือเครื่องที่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์
ถ้ามีอาการหายใจลำบาก ง่วงซึมมาก ท้องผูก คลื่นไส้ อาเจียน หรือเสมหะเปลี่ยนเป็นสีเขียว หรือสี เหลือง ต้องรีบรายงานแพทย์
ชื่อการค้า
ยาแก้ไอน้ำดำ (Brown Mixture)
Ammon Mixt
รูปแบบ
ยาน้ำที่มีส่วนผสมของการบูร
กลไกการออกฤทธิ์
เภสัชพลศาสตร์ Opium เป็นยาในกลุ่ม opioid agonist ออกฤทธิ์กดการไอโดยตรงที่สมองส่วน medulla หรือ pons เภสัชจลนศาสตร์ ยาถูกแปลงสภาพที่ตับผ่านกระบวนการ glucuronidation ได้ metabolite หลักคือ morphine-6-glucuronide ซึ่งมีฤทธิ์แรงกว่า morphine และถูกก้าจัดออกทางปัสสาวะ
ข้อบ่งใช้
บรรเทาอาการไออย่างรุนแรง
ขนาดและวิธีใช้
ผู้ใหญ่กินครั้งละ 1 ช้อนโต๊ะ เด็กโตกินครั้งละ 1-2 ช้อนชา เด็กเล็กกินครั้งละ 1 ช้อนชา วันละ 3-4 ครั้งยา นี้มีรสเฝื่อน อาจกินยากสักนิดยานี้ตั้งทิ้งไว้จะตกตะกอนควรเขย่าขวดก่อนกินทุกครั้ง ราคาขวดเล็ก (180 ซี.ซี.) ขวดละ 5 บาท ขวดใหญ่ ( 450 ซี.ซี.)
ฤทธิ์ข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์
ระบบประสาท ง่วงซึม เวียนศีรษะ ปวดศีรษะ นอนไม่หลับ ความดันในกะโหลกศีรษะเพิ่มขึ้น ระบบหัวใจและหลอดเลือด ความดันเลือดต่้า ระบบหายใจ ภาวะกดการหายใจ ระบบทางเดินอาหาร ท้องผูก เบื่ออาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ท่อน้้าดีหดเกร็ง ผลทางห้องปฏิบัติการเกี่ยวกับการท้างานของตับผิดปกติ ระบบทางเดินปัสสาวะ ท่อไตหดเกร็ง การถ่ายปัสสาวะลดลง ท่อปัสสาวะหดเกร็ง ระบบกล้ามเนื้อและกระดูก อ่อนแรง ตา รูม่านตาหด
ข้อควรระวัง
ผู้ที่มีประวัติแพ้ยากลุ่มโอปิออยด์ (opioids)
ผู้ป่วยที่มีภาวการณ์ท้างานของตับหรือไตบกพร่อง
ผู้ป่วยที่มีภาวะการท้างานผิดปกติของต่อมไทรอยด์หรือต่อมหมวกไตหรือทางเดินน้้าดี
ผู้ป่วยโรคที่ระบบทางเดินหายใจท้างานบกพร่อง โรคหืด โรคต่อมลูกหมากโต โรคลมชัก หรือโรคอ้วน
ผู้ป่วยที่มีอาการบาดเจ็บที่ศีรษะ
ผู้ที่มีประวัติการติดยาหรือสารเสพติด
ยานี้อาจท้าให้ง่วงซึมจึงไม่ควรขับขี่ยานพาหนะ ท้างานเกี่ยวกับเครื่องจักรกลหรือท้างานที่เสี่ยง อันตราย
หากใช้ยานี้ติดต่อกันนานอาจท้าให้ดื้อยาและเสพติดได้ ไม่ควรใช้ติดต่อกันนานนอกจากแพทย์สั่ง
คำแนะนำ
ห้ามใช้ในผู้ที่แพ้ยานี้
ห้ามใช้ยาในขนาดสูงหรือใช้ต่อเนื่องในสตรีมีครรภ์
ห้ามใช้ในผู้ที่มีอาการท้องร่วงเนื่องจากอาหารเป็นพิษจนกว่าจะก้าจัดพิษออกจากร่างกายจนหมด
ห้ามใช้ในเด็กอายุต่้ากว่า 6 ปี หากจ้าเป็นต้องใช้ให้อยู่ในดุลยพินิจของแพทย์
หากตั้งไว้เป็นเวลานาน ยาอาจตกตะกอน ควรเขย่าขวดทุกครั้งก่อนรับประทาน
ชื่อทางการค้า
ยาแก้ไอน้ำดำ
Guaifenesin
รูปแบบ
ยารับประทานชชนิดเม็ด ยาน้ำ
กลไกการออกฤทธิ์
อกฤทธิ์ขับเสมหะโดยเพิ่มปริมาณและลดความหนืดของสิ่งคัดหลั่งในท่อลมและหลอดลม ดังนั้น จึง อาจเพิ่มประสิทธิภาพของรีเฟล็กซ์ในการไอและการเคลื่อนตัวของสิ่งคัดหลั่งให้สะดวกขึ้น
ข้อบ่งใช้
บรรเทาอาการไออย่างรุนแรงอันเนื่องจากโรคหวัดและการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจส่วนต้น เมื่อ ได้ใช้ยาบรรเทาอาการไอกลุ่มยาละลายหรือขับเสมหะแล้วไม่ได้ผล
ขนาดและวิธีใช้
เด็กอายุ 4-5 ปี รับประทานยาครั้งละ 50-100 มิลลิกรัม ทุก 4 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ ปริมาณยาสูงสุดไม่เกิน 600 มิลลิกรัม/วันเด็กอายุ 6-11 ปี รับประทานยาครั้งละ 100-200 มิลลิกรัม ทุก 4 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ ปริมาณยาสูงสุดไม่ เกิน 1,200 มิลลิกรัม/วัน เด็กอายุ 12 ปีขึ้นไป รับประทานยาปริมาณเท่ากันกับผู้ใหญ่ ผู้ใหญ่ รับประทานยาครั้งละ 200-400 มิลลิกรัม ทุก 4 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ
ฤทธิ์ข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์
ระบบประสาท สับสน ภาวะวิตกกังวล ชัก ง่วงซึม เวียนศีรษะ ปวดศีรษะ มึนงง อ่อนเพลีย นอนไม่หลับ ภาวะกายใจไม่สงบ ระบบหัวใจและหลอดเลือด อาจเกิดอาการหน้าแดง อ่อนเพลียจนรู้สึกเหมือนจะเป็นลม ความดันเลือดต่้า หัวใจเต้นช้า ระบบหายใจ อาการหายใจล้าบาก ภาวะกดการหายใจ และหยุดหายใจ ระบบทางเดินอาหาร ท้องผูก คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร ปากแห้ง ท่อน้้าดีหดเกร็ง ระบบทางเดินปัสสาวะ ปัสสาวะคั่ง ถ่ายปัสสาวะล้าบาก ภาวะปัสสาวะน้อย ท่อไตหดเกร็ง ระบบกล้ามเนื้อและกระดูก กล้ามเนื้อหดเกร็ง กล้ามเนื้อกระตุก ผิวหนังและปฏิกิริยาแพ้ ผื่น คัน ลมพิษ มีเหงื่อออกมากผิดปกติ ตา รูม่านตาหด
ข้อควรระวัง
ห้ามดื่มสุราหรือสิ่งที่มีแอลกอฮอล์ผสมอยู่ ในระหว่างการใช้ยานี้
ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มีภาวะกดการหายใจ ผู้ป่วยที่เป็นโรคระบบทางเดินหายใจบกพร่องอย่างรุนแรงหรือผู้ป่วยโรคหอบหืด
ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มีอาการบาดเจ็บที่ศีรษะ ภาวะความดันในกะโหลกศีรษะสูง หรือภาวะความดัน ในช่องไขสันหลังสูง
ห้ามใช้ในผู้ป่วยล้าไส้ไม่ท้างาน (paralytic ileus) หรือผู้ป่วยโรคล้าไส้อักเสบอย่างรุนแรง (severe inflammatory bowel disease)
ห้ามใช้ในผู้ป่วยโรคหัวใจวายที่มีสาเหตุจากโรคปอดเรื้อรัง หรือหัวใจเต้นผิดจังหวะ
ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่มีอาการสั่นเพ้อเหตุขาดสุรา (delirium tremens)
ห้ามใช้ในผู้ป่วยหลังการผ่าตัดระบบทางเดินน้้าดี หรือผู้ป่วยที่คาดว่าจะต้องได้รับการผ่าตัดช่อง ท้อง
ห้ามใช้ในเด็กอายุต่้ากว่า 12 ปี หากจ้าเป็นต้องใช้ให้อยู่ในดุลยพินิจของแพทย์
ข้อควรระวังการใช้เป็นพิเศษ สตรีมีครรภ์ สตรีระยะให้นมบุตร เด็ก และผู้สูงอายุ
ผู้ป่วยที่มีภาวะการท้างานของตับหรือไตบกพร่อง
ผู้ป่วยที่มีภาวะการท้างานผิดปกติของต่อมไทรอยด์หรือต่อมหมวกไต
ผู้ป่วยโรคหัวใจ โรคที่ระบบทางเดินหายใจท้างานบกพร่อง โรคพิษสุราเรื้อรัง โรคลมชัก หรือ โรคทางจิตเวช เช่น โรคจิต โรคอารมณ์ซึมเศร้า
ผู้ที่มีประวัติการติดยาหรือสารเสพติด
คำแนะนะ
ใช้ยาตามฉลากและตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด ไม่ใช้ยานี้ในปริมาณมากกว่า น้อยกว่า หรือ ติดต่อกันนานกว่าที่แพทย์กำหนด หากมีข้อสงสัยควรสอบถามแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยาเสมอ
ระหว่างที่ใช้ยานี้ควรดื่มน้ำให้มากเพื่อช่วยละลายเสมหะและช่วยให้คอชุ่มชื้น
รับประทานยานี้พร้อมอาหารเพื่อป้องกันอาการท้องไส้ปั่นป่วนซึ่งเป็นผลข้างเคียงจากยา
ก่อนรับประทานยาน้ำให้วัดปริมาณด้วยช้อนหรือถ้วยตวงยาโดยเฉพาะ หากไม่มีควรสอบถามเภสัชกร
รับประทานยาชนิดเม็ดโดยกลืนทั้งเม็ด ห้ามหัก บด หรือเคี้ยวยา หากผู้ป่วยมีปัญหาในการกลืนยา ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร
หากสงสัยว่าตนใช้ยาเกินกว่าปริมาณที่กำหนด ควรแจ้งให้แพทย์ทราบทันที
เก็บยาไว้ที่อุณหภูมิห้อง ให้พ้นจากแสงแดด ความร้อน และความชื้น
ปรึกษาเภสัชกรถึงวิธีการก้าจัดยาที่ไม่ได้ใช้แล้วอย่างเหมาะสม
ชื่อทางการค้า
Bronchonyl, Glycolate, Qualiton, Robitussin, Royalin, Salmol Expectorant, Tolbin Expectorant