Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
TRIỀU ĐẠI NHÀ LÝ *(1010-1225) - Coggle Diagram
TRIỀU ĐẠI NHÀ LÝ
*(1010-1225)
LÝ THÁI TỔ (1010-1028)
Lý Công Uẩn lớn lên tỏ rõ chí lớn khác thường. Ông đến Hoa Lư làm quan ở nhà Tiền lê và được phong đến chức Điện Tiền Đô chỉ huy sứ
Sau khi Lê Long Đĩnh mất. Lý Công Uẩn lên ngôi dươi sự suy tôn của nhân dân. Khi lên ngôi, ngài đã cho di chuyển Kinh Đô Hoa Lư sang đên thành Thăng Long của Hà Nội để phát triển kinh tế. Ông đã lấy con gái của vua Lê Đại Hành và Thái Hậu Dương Vân Nga là công chúa Phất Ngân để cùng nhau gây dựng sự nghiệp
Sinh năm 974, là người làng Cổ Pháp Từ Sơn Bắc Ninh.Sự ra đời của ông là 1 truyền thuyết.
Sinh được 5 hoàng tử;Thái Tông Phật (được phong làm thái tử) Mã,Dực Thánh Vương,Khai Quốc Bồ, Đông Chính Vương Lực, Võ Đức Vương Hoảng,Phật Mã
LÝ THÁI TÔNG (1028-1054)
Là người đức rộng tài cao, luôn dạy nhân dân, định rõ phép nước với mưc phạt nặng nhẹ. Năm nào đói kém vua đều giảm thuế cho dân, cung nữ trong cung còn được học nghề thêu,dệt,gấm voc,...
Thời ấy giặc nhiều, vua thân chinh đi đánh trận dẹp giặc. Năm 1044 chém được đầu vua Chiêm Thành.Vua thọ 55 tuổi trị vì 27 năm mất năm 1054
Sau khi vua Lý Thái Tổ băng , các vị hoàng tử đem quân tranh nhau đoạt ngôi được vua Thái Tông trừng trị răn đe sự phản nghịch " Làm con phải hiếu, làm tôi phải trung,ai bất hiếu bất trung, xin quỷ thần làm tội"
Có 2 hoàng tử là Thái tử Nhật Tông và hoàng tử Nhật Trung
LÝ THÁNH TÔNG (1054-1072)
Vua Lý Thánh Tông ra đời rất đặc biệt. Trong một đêm hoàng hậu Mai Thị mơ thấy mặt trăng rơi vào bụng và nhận thấy có điểm lành. ngày 25/2 thì hoàng tử được sinh ra ở cung Long Đức và có niên hiệu là Nhật Tôn. Năm năm sau người được lâp làm thái tử, lớn lên thì tinh thông võ nghệ, tỏ rõ hơn người . trước khi lên làm vua, người có 27 năm sống ở ngoại thành nên dễ dàng thấu hiểu mọi việc của nhân dân. năm 1054 người lrrn ngôi và lấy niên hiệu là Thánh Tông, đổi quốc hiệu là Đại Việt tự coi mình là cha mẹ, hết lòng thương dân
Vì muốn khai hoá cho dân. Vua cho xây dựng Văn Miếu thờ Khổng Tử và Chu Công cùng 72 vị tiên hiền. Ngoài ra vua còn rất quan tâm đến Đạo Phật, cho xây dựng nhiều chùa chiền và lập Phật giáo Thảo Đường
Niên hiệu Long Thuỵ Thái Bình. Người cũng như các vị vua trước. Yêu dân như con
năm 1072 vua mất đột ngột trị vì đc 17 năm thọ 50 tuổi
LÝ NHÂN TÔNG (1072-1127)
Nhờ sự giúp sức của Ỷ Lan và phụ quốc thái uý Lý Thường Kiệt giúp sức nên nước Đại Viêt rất hùng mạnh . Vua cho xây đắp đê điều giúp chống ngập lụt. Mở khoa thi Minh Kinh Bác Học tuyển chọn nhân tài . Cho mở Quốc Tử Giam đầu tiên của nước ta. Năm 1007 Triệu Tiết của quân Tống Triều đem binh sang xâm lược nước ta, dưới sự điều khiển của hoàng hậu Ỷ Lan và thái uý Lý Thường Kiệt thì Đại Việt đã chiến thắng vẻ vang. Vau mất năm 1127 trị vì đc 56 năm thọ 63 tuổi
NGUYỄN PHI Ỷ LAN
Năm ấy, vua Thánh Tông 40 tuổi mà chưa có con, khi về chùa Dâu tự cầu thì nên duyên với bà qua tiếng hát. Khi theo vua về triều được phong làm Phi, bà ko như những nữ nhân khác chau chuốt nhan săc mà toàn tâm toàn ý lo việc triều chính cùng vua, khổ công học tập, miệt mài đọc sách nên vua rất khâm phục bà là người có tài
Ỷ Lan được vua đích thân trao quyền nhiếp chính cho khi vua đích thân cầm quân đi đánh giặc Khi nước Đại Việt bị lụt lớn, bà đã có những kế sách cứu đuọc nhân dân thoát nạn nên đc nhân dân tôn thờ là Quan Âm nữ và lập bàn thờ bà
Tên thật là Lê Thị Yến, quê ở làng Thổ Lỗi sau đổi thành Siêu Loại Thuận Thành Bắc Ninh nay thuộc Gia Lâm HN,. Vì mẹ mất sớm nên cha lấy vợ kế, thân phận khổ sở như cô Tấm
Năm 1072 vua Lý Thánh Tông đột ngột qua đời triều đình rối ren nhưng khi bà trở thành Hoàng Thái Hậu nhiếp chính đã đưa nước Đại Việt khởi săc nhanh chóng
Là con trai của vua Thánh Tông và Nguyễn Phi Ỷ Lan lên ngôi khi mới 7 tuổi lấy niên hiệu là Lý Nhân Tông,
LÝ THẦN TÔNG (1128-1138)
Là con trai của Sùng Hiền hầu Dương Hoán, sau khi lên ngôi thì đổi tên thành Thần Tông. Do vua Nhân Tông không có con trai nối ngôi
Khi lên ngôi thì ông cũng đại xá cho các tù phạm trả lại ruộng đất cho nhân dân thực hiện chính sach ngụ binh ư nông nên nông nghiệp phát triển . ông làm vua đc 10 năm thọ 28 tuổi
Có 2 người con trai là Thiên Lộc và Thiên Tộ
LÝ ANH TÔNG (1138-1175)
Vì còn nhỏ, lên ngôi vua khi mới 3 tuổi nên việc triều chính do thái hậu Lê Thị cầm quyền nhiếp chính. bà tư thông với Đỗ Anh Vũ lộng hành triều chính và bị hắn ta giết hại. Thời bấy giờ có Tô Hiến Thành, Hoàng Nghĩa Hiền, Lý Công Tín là nhũng nguòi tôi giỏi đã giúp vua đánh Đông dẹp Bắc. Đại Việt lại trở nên hùng mạnh
Là thái tử Thiên Tộ sau khi vua Thần Tông mất được triều thần tôn lên làm vua và đổi niên hiệu là Anh Tông
Tô Hiến Thành lúc được vua phong là Thái phó Bình Chương, gia phong tước vương
LÝ CAO TÔNG (1176-1210)
Phò tá vua Cao Tông làm vua nhưng Tô Hiến Thành già rồi luôn đau yếu, triều đình lại ko nghe theo lời dặn của ông nên đã băt đầu suy yếu . Đến khi vua Cao Tông lớn trực tiếp cầm quyền thì lại ra sức vơ vét của dân, ham mê săn bắn...triều đình bấy giờ nổi loạn
Năm 1208 có côn đồ đi cướp phá của dân nên vua sai Bỉnh Di đi diệt. Vì quan trong triều bị đút lót nên đã vu cho Bỉnh Di là tạo phản và bị vua giết . Hay tin vậy tướng của Bình Di đem quân đi cứu vua Cao Tông thấy tình thế đó thì đưa gia quyến đi chạy trốn . Thái tử Sảm là con trai của vua chạy về Hải Ấp nấp vào nhà Trần Lý đánh cá. Thấy Trần Thị Dung xinh đẹp nên đã lấy làm vợ và phong chức tước cho anh em trong nhà Trần Lý. Được anh em họ triệu tập binh lính quay về cung đón Vua. Vua về kinh đc 1 năm thì mất, làm vua được 35 năm, thọ 38t
Vua Anh Tông mất, thái tử chưa đầy 3 tuổi, bà Chiêu Linh thái hậu muốn lập con cả của mình là Long Xưởng lên làm vua bèn mang vàng bạc đút lót cho vợ Tô Hiến Thành sửa đổi di chiếu nhưng ko đc
LÝ HUỆ TÔNG (1211-1224)
Vua thì mê sắc đẹp của Trần Thị Dung nên ko care việc gì cả khiến cho mọi việc trong triều đều do Trần Thủ Độ định đoạt. về cuối đời chỉ sinh được 2 công chúa là Thuân Thiên mang gả cho Trần Liễu- con cả của Trần Thừa và công chúa Chiêu Thánh mới 7 tuổi được lập làm thái tử và được truyền ngôi cho
LÝ CHIÊU HOÀNG (1225)
Vì vua còn nhỏ nên binh quyền và triều chính do Trần Thủ Độ nắm giữ. Trần Thủ Độ đưa con trai của mình là Trần Cảnh vào cung làm bạn với Lý Chiêu Hoàng rồi bén duyên vợ chồng. Sau khi lớn, bà nhường ngôi cho chồng
Tuy kết hôn nhưng bà vẫn không sinh nở gì . Trần Thủ Độ lo Tràn Cảnh không có người nối ngôi nên đã éo Trần Cảnh kết hôn với chị gái của bà , ép phải bỏ bà . lúc đó bà đau khổ ở ẩn trong cung toan dứt cục nợ trần
Khi bà tròn 40 tuổi , đánh tan được quân xâm lược Mông Nguyên, vua đã cho bà tái giá với Lê Phụ Trần-1 vị tướng tài và bà đã tìm lại được hạnh phúc của chính mình, hạ sinh được 2 người con. bà mất năm 60 tuổi
Sau khi vua mất, thái tử Sảm lên ngôi lấy niên hiệu là Huệ Tông đón Trần Thị Dung về và cho người nhà họ Trần nắm giữ binh quyền. Nhưng mẹ vua ko yêu thích Thị Dung nhiều lần xỉ vả và xúi dục Vua hạ độc vợ. Nhà họ Tràn thấy em mình bị đối xử tệ bạc nên muốn đem quân dước Trần Thị Dung đi và bị cho là tạo phản.