Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Renesans - Coggle Diagram
Renesans
Piotr Skarga: Kazania sejmowe
Gatunek
Kazanie - przemówienie wygłaszane przez duchownego do wiernych podczas nabożeństwa, komentujące Pismo Święte
Kompozycja
Utwór składa się z ośmiu kazań
Tematyka
Głównym tematem jest radykalny program polityczny przedstawiony przez Piotra Skargę
Nawiązania
T.Love ,,Wychowanie''
Retoryczność
Skarga łączy retorykę antyczną z cytatami i przykładami biblijnymi
Sztuka
Malarstwo
Cechy; wątki i tematy z mitologii, idealne kształty, klasyczny kanon piękna, proporcje i symetrie,realizm, perspektywa
Artyści; Sandro Botticelli,, Narodziny Wenus'', Rafael Santi,,Madonna Sykstyńska'', Leonardo da Vinci,,Mona Lisa'', Michał Anioł,
Tycjan, Pieter Bruegel, Jan van Eyck
pejzaże, portrety, akty
Rzeźba
Cechy; realizm, nawiązania do mitologii, formy nawiązujące do sztuki antycznej, przedstawianie nagiej postaci ludzkiej
artyści: Donatello,,Dawid'', Michał Anioł,,Dawid''
Architektura
stropy kasetowe
krużganki
podcienia
loggia
kopuła
pałace, wille, ratusze, hale targowe, kamienice mieszczan
harmonia, regularność
Przykłady; Zamek Chenonceau we Francji, Katedra Santa Maria del Fiore we Francji
Nawiązania; Basquiat: Mona Lisa
Jan Kochanowski
Psalmy
Psałterz Dawidów
Psalm - gatunek liryczny wywodzący się z Biblii. Uroczysta pieśń religijna o charakterze modlitwy lub hymnu
Humanizm chrześcijański - próba pogodzenia różnych rodzajów religijności, łagodząc różnice i szukając podobieństw między Bogiem jako groźnym Sędziom a dobrym Ojcem
Uniwersalizm religijny - dominacja religii chrześcijańskiej w całej niemal Europie
Parafraza - Kochanowski korzystał z wielu przekładów np. z różnych wersji łacińskich
Treny
Tren XIX albo sen
Emocje opadają, autor pogodził się z losem
Tren XIX zamyka cały cykl. Rożni się od innych trenów. Ukazuje on marzenie senne autora, w którym przychodzi do niego jego zmarła matka z Urszulką na rękach. Utwór składa się głownie z wypowiedzi zmarłej matki. Rozmowa przynosi mu pocieszenie i spokój
Tren X
Tren X zbudowany jest prawie w całości z pytań retorycznych. Istota polega na tym, że podmiot nie odpowiada na żadne z pytań
apogeum cyklu - autor zaczyna podważać zasady religii chrześcijańskiej , ukazując kryzys swojej religijności, emocje narastają
Autor rozważa o życiu pośmiertnym, odwołuje się do mitologii, biblijnego raju i czyśćca
Tren IX, XI
bohater – filozof, dojrzały człowiek podsumowujący życie, poeta, podmiot liryczny stylizowany na renesansowego mędrca
mądrość epikurejczyków i stoików nie zapewnia obrony w obliczu osobistej tragedii
Tren - gatunek liryki wywodzący się z antyku, obejmuje utwory wyrażające żal i smutek po stracie zmarłego, wysławiając jego zalety
Poezja żałobna/funeralna - zaliczano do niej tren jako gatunek. Sławiono zasługi zmarłej osoby i opłakiwano jej odejście. Mogły dotyczyć tylko wybitnych osobistości, które zasłużyły na takie wyróżnienie. Modyfikacja Kochanowskiego naraziła go na krytykę i spotkała się z niezrozumieniem.
Zbiór 19 trenów poświęcony pamięci zmarłej córki autora, wyrażający żal i smutek po jej stracie
Nawiązania;,,
*
Anka! to już trzy i pół roku... ''- W. Broniewski
bohaterowie 1. –
humanista przeżywający kryzys światopoglądowy, 2. dziecko
Pieśni
horacjonizm - postawa wobec życia i moralności stworzona przez poetę Horacego . Poszukiwanie złotego środka poprzez połączenie dwóch antycznych filozofii życia: epikureizmu i stoicyzmu
Parafraza - swobodna przeróbka tekstu lub tłumaczenia, która rozwija lub modyfikuje treść oryginału, zachowując jednak jego zasadniczy sens
Pieśni - gatunek literacki poezji lirycznej, o genezie związanej z obrzędami i muzyką. Twórcą gatunku był Horacy
Humanistyczny ideał człowieka - szczęście osiągane przez ograniczenie pragnień, zachowanie umiarkowania, praktykowanie cnoty, wiara w rozumny ład świata rządzonego przez Boga, zainteresowanie wszystkimi aspektami ludzkiej egzystencji.
,, Czego chcesz od nas panie''(Pieśń XXV)
Deus artifex - Bóg artysta, stwórca, architekt, obraz świata – harmonijny,panteizm
Hymn - utwory utrzymane w uroczystym, podniosłym tonie, wysławiające bohatera, bóstwo.
liryka religijna - dotyczy relacji człowieka z Bogiem, jednostki z Absolutem, wiersz sylabiczny - stała liczba sylab w każdym wersie, Trzynastozgłoskowiec.
treść; manifest wyrażający poglądy renesansowych humanistów na relacje między Bogiem, człowiekiem, a światem. Poeta składa dziękczynienie Bogu oraz chwali świat jako boską kreację.
Pieśń o spustoszeniu Podola (Pieśń V)
Liryka patriotyczna - naród, ojczyzna
Utwór składa się z dwóch części; opisowej i apelu do rodaków
Najazd Tatarów na ziemie polskie w okresie bezkrólewia
Pieśń XXV
Parafraza pieśni Do Mecenasa
Utwór autotematyczny - utwór sztuki pisania lub bycia pisarzem
Nawiązania do Horacego
Pieśń IX
,, carpe diem '' - chwytaj dzień ( horacjańska maksyma)
Pieśń biesiadna, refleksyjna
Humanistyczny ideał człowieka - filozofia Epikura i stoików - szczęście osiągane przez ograniczenie pragnień, zachowanie umiarkowania, praktykowanie cnoty,
Odprawa posłów greckich
Dramat humanistyczny - oparty na mitologii greckiej i tragedii antycznej
Związek z antykiem; Reguła trzech jedności (miejsce, czas i akcja), uniwersalizm, zasada decorum, zachowanie budowy tragedii
Kompozycja;
PROLOG (wstępna mowa Atenora)
5 EPEJSODIÓW (scen)
3 STASIMONY (pieśni chóru)
EPILOG (scena informująca o nieuchronnym wybuchu wojny)
Bohaterowie
Król Priam
Kasandra
Atenor
Helena
Aleksander
Ikeaton
Charakterystyka epoki
Hasło Terencjusza ; ,,Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce''
,,carpe diem'' - nic co ludzkie nie jest mi obce
Filozofia
epikureizm - szczęście w przyjemności, stoicyzm -szczęścia przez wewnętrzną dyscyplinę moralną, antropocentryzm - człowiek centrum wszechświata
Główne prądy
Reformacja; Marcin Luter - niemiecki zakonnik, 1517 r. - 95 tez sprzeciwu sprzedaży odpustów, skutek; zdobycie zwolenników, odłam protestantyzmu Jan Kalwin - arianizm ( odłam protestantyzmu odrzucający Trójcę Świętą
Humanizm - ,, Człowiek jest miarą wszechrzeczy'', każda jednostka jest istotą wolną i twórczą, hasło Terencjusza. Wpływ humanizmu na życie człowieka; podstawy religijne, rola kościoła, naczelne wartości niezależność umysłu, wszechstronność zainteresowań, zdolności twórcze
zainteresowaniu życiem osobistym człowieka
kulcie sławy
odkrywaniu uroków życia doczesnego
podejmowaniu tematyki intymnej
krytycyzmie wobec autorytetów świeckich i religijnych
wrażliwości na niesprawiedliwość społeczną
szacunku dla owoców ludzkiej pracy
wyobrażeniu Boga
opoczuciu świadomości dumy narodowej ( dotyczy też języka narodowego)
główne wartości to cnota, sława, harmonia.
Michel de Montagne - nikt nie ma wiedzy absolutnej, sądy subiektywne, względne, Niccolo Machiavelli - człowiek ( władca ) czyni dobro + zło, Erazm z Rotterdamu - ewangeliczne zasady = zbawienie, głupota, nieuctwo i zabobon przeszkody do pokoju i szczęścia
Mikołaj Rej; Żywot człowieka poczciwego
,,A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają''
Człowiek poczciwy= łagodny, życzliwy, pracowity, w zgodzie z naturą, troskliwy, odważny, patriota
trzy księgi => rozdziały(kapitulum)
Chronologia epoki
1453 r.- zdobycie Konstantynopola/umowny początek renesansu ,1492 r.- odkrycie Ameryki,1450 r.- wynalezienie druku
Urodził się w Sycynie w powiecie radomskim. Pochodził ze średniozamożnej rodziny szlacheckiej. Uważany jest za najwybitniejszego poetę staropolskiego.Wiele podróżował na terenie Europy. Po powrocie do ojczyzny przez 10 lat służył na dworach. Ostatnie lata swojego życia Kochanowski spędził w Czarnolesie. Miał 6 dzieci, z których trójka zmarła w bardzo młodym wieku.
Poeta doctus - osoba wszechstronnie wykształcona, obeznana w literaturze, kulturze i sztuce antyku. W swoich utworach posługuje się łaciną i nawiązuje do obecnych w literaturze starożytnej tematów
Decorum - Kochanowski przestrzegał zasady decorum ; styl musi być dostosowany do treści utworu.