Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

CHƯƠNG V - HỌC THUYẾT GIÁ TRỊ THẶNG DƯ - Coggle Diagram

- - - - m là giá trị thặng dư
  - - - Là toàn bộ những năng lực, khả năng của con người có thể sử dụng vào sản xuất.
    - - 1. Người có SLĐ phải được tự do về thân thể
        
        Có quyền bán SLĐ của mình như một hàng hóa
      - 2. Người sở hữu SLĐ không có TLSX
        
        Muốn tồn tại phải bán SLĐ cho người khác sử dụng để có tiền công
    - - Giá trị
        
        Là hao phí XH cần thiết để tạo ra thể lực, trí lực, kỹ năng... của người LĐ
        
        Đó là những hao phí cơ bản
        
        Hao phí cho tiêu dùng cá nhân (ăn, ở, sinh hoạt,...)
        
        Hao phí cho giáo dục, đào tạo
        
        Giá trị HHSLĐ khác với HH thông thường ở chỗ
        
        Nó kết tinh yếu tố vật chất
        
        Kết tinh yếu tố tinh thần
        
        Mang tính lịch sử
      - Giá trị sử dụng
        
        Là công dụng của SLĐ được sử dụng vào sản xuất để tạo ra một HH nào đó
        
        GTSD của HHSLĐ khác với HH thông thường ở chỗ
        
        HH thông thường sau một quá trình sử dụng thì giá trị và giá trị sử dụng đều mất dần theo thời gian
        
        HH SLĐ khi sử dụng thì
        
        Tạo ra mọi hàng hóa
        
        Tạo ra giá trị và giá trị thặng dư
        
        Do đó, nó là nguồn gốc của mọi của cải và mọi giá trị (m).
  - - - CN làm thuê cho nhà TB và thu về 1 lượng tiền gọi là tiền công.
      - Tiền công chính là giá trị hay giá cả của HH SLĐ mà CN đã bán cho TB
      - Tiền công có hai hình thức cơ bản
        
        Tiền công tính theo thời gian
        
        Tiền công tính theo sản phẩm
    - - Tiền công danh nghĩa là số tiền mà người CN nhận được do bán SLĐ của mình cho nhà TB
      - Tiền công thực tế là số lượng hàng hóa và dịch vụ mà CN mua được bằng tiền công danh nghĩa
      - Quy luật cơ bàn của tiền công
        
        Tiền công của công nhân thường vận động theo các xu hướng
        
        Tiền công danh nghĩa có xu hướng tăng lên (tăng lương)
        
        Tiền công thực tế có xu hướng hạ xuống (mức sống khó khăn)
- - - - Tư bản là giá trị mang lại giá trị thặng dư bằng cách bốc lột công nhân làm thuê thông qua quá trình sản xuất.
    - - Trong quá trình sản xuất, tư bản bất biến (c) là điều kiện cần thiết không thể thiếu được để sản xuất ra giá trị thặng dư
        
        Máy móc, thiết bị, nhà xưởng, nguyên nhiên, vật liệu
      - Tư bản khả biến có vai trò quyết định trong quá trình sản xuất, và nó chính là bộ phận tư bản đó lớn hơn
        
        Tư bản khả biến (v) -> Sức lao động -> Giá trị thặng dư (m)
  - - - Tư bản tiền tệ
        
        Tư bản sản xuất (Mua sắm TLSX, thuê công nhân,..)
        
        Tư bản hàng hóa
    - - Thời gian chu chuyển của tư bản
        
        Thời gian TB nằm trong SX
        
        Thời gian TB nằm trong lưu thông
      - Tốc độ chu chuyển tư bản
        
        Là số vòng quay của tư bản trong một thời gian nhất định
        
        Ví dụ: Tư bản có 1 vòng tuần hoàn mất 6 tháng
        -> Tốc độ chu chuyển là: 2 vòng/ 1 năm
    - - Trong nền SXTBCN thì
        
        Nhà TB luôn tìm cách rút ngắn thời gian chu chuyển TB, tăng tốc độ vận động của TB đến tối đa để thu về m nhanh nhất.
        
        Một khâu nào đó của tuần hoàn TB bị gián đoạn thì sẽ gây khủng hoảng kinh tế.
      - Chu chuyển của tư bản
      - Tư bản cố định và tư bản lưu thông
      - Tỷ suất giá trị thặng dư, khối lượng giá trị thặng dư
        
        Ý nghĩa: Phản ánh mức độ bóc lột
        
        Khối lượng giá trị thặng dư
        
        Ý nghĩa: Phản ánh quy mô của sự bóc lột
      - Những đặc điểm của quá trình SX ra giá trị thặng dư trong CNTB
        
        Bản chất của SXTBCN chính là SX giá trị thặng dư song song với SX ra giá trị sử dụng
        
        Nhà TB tiến hành thuê mướn SLĐ của công nhân và kết hợp SLĐ đó với các TLSX của mình để tiến hành SX ra m .
        SXTBCN = SLĐ CN + TLSX >> HH >> m
        
        Công nhân làm việc dưới sự tổ chức và kiểm soát chặt chẽ của nhà TB
        
        m do SLĐ của CN SX ra nhưng nhà TB sở hữu nó, làm giàu cho mình.
  - - - PP1: Tăng m bằng cách kéo dài ngày LĐ của CN trong điều kiện NSLĐ không đổi
        
        PP SX thặng dư tuyệt đối
        
        m ở đây gọi là m tuyệt đối
      - PP2: Tăng m bằng cách tăng NSLĐ khi ngày lao động không đổi
        
        PPSX m tương đối
        
        m ở đây gọi là m tương đối
    - - Là m thu được do áp dụng công nghệ mới làm cho NSLĐ cá biệt cao hơn NSLĐ xã hội
      - Giá trị thặng dư siêu ngạch là hình thái biến tướng của giá trị thặng dư tương đối
      - CHÚ Ý:
        
        m siêu ngạch dựa vào tăng NSLĐ cá biệt
        
        m tương đối dựa trên tăng NSLĐ xã hội
        
        Nhà TB nào cũng thích m siêu ngạch
  - - - Nhà TB luôn tìm kiếm m tối đa bằng cách không ngừng cải tiến sản xuất và bóc lột sức lao động của công nhân làm thuê
      - Đây là quy luật kinh tế tuyệt đối của CNTB
      - Nó là mục đích, là động cơ làm xuất hiện và phát triển CNTB
      - Mọi hoạt động của XHTB đều phục vụ cho việc tìm kiếm m
- - - - Là quá trình biến m thành tư bản (TB hóa m)
    - - Là do muốn có nhiều m hơn.
      - Tăng khả năng cạnh tranh.
      - Mở rộng SX.
    - - m
        
        m1: Tiêu dùng
        
        m2: Tái sản xuất
  - - - Là kết quả của tích lũy TB
      - Là tăng quy mô của TB
      - Nguồn của tích tụ TB là m
    - - Là tăng quy mô tư bản bằng cách liên kết nhiều tư bản khác nhau trong xã hội.
      - Nguồn của tập trung TB
        
        Các TB cá biệt liên kết vào
        
        Sát nhập, mua lại các TB khác
    - - Giống nhau
        
        Đều là tăng quy mô tư bản từ các nhà TB
      - Khác nhau
        
        Tích tụ TB có nguồn từ m
        Tập trung TB có nguồn từ TB cá biệt
        
        Tích tụ TB phản ánh mqh giữa nhà TB và CN làm thuê.
        Tập trung TB phản ánh mqh giũa TB với TB.
  - - - 1. Tích tụ TB có xu hướng tăng lên
        
        Nhà TB giàu lên, quy mô SXTB được mở rộng
        
        Công nhân bị bóc lột SLĐ nhiều lên
      - 2. Tập trung TB ngày càng có xu hướng tăng lên
        
        Một số nhà TB sẽ giàu lên, quy mô SXTB sẽ mở rộng
        
        Nhiều nhà TB khác đã bị phá sản hoặc bị sát nhập, phụ thuộc
      - 3. Tích tụ và tập trung TB tăng lên thì kết quả chung là
        
        Toàn bộ nguồn lực SX và của cải trong XH sẽ do một nhà TB lớn nắm giữ
        
        Độc quyền sẽ xuất hiện
        
        Phân hóa giàu nghèo rất sâu sắc
  - - - Phần lớn là khủng hoảng thừa
      - Mang tính chu kỳ và là căn bệnh kinh niên của CNTB trong lịch sử
      - Hậu quả: Gây biến động lớn cho xã hội, nhất là đời sống người lao động
    - - Sâu xa là do mẫu thuẫn giữa LLSX và QHSX
      - Do mất cân bằng giữa cung và cầu
      - Do thiếu kế hoạch hóa nền kinh tế (hay do áp dụng cạnh tranh cao độ)
    - - KHKT diễn ra theo quy luật
        
        1) Khủng hoảng >> tiêu điều >> phục hồi >> hưng thịnh
        
        2) Thời gian giữa các cuộc khủng hoảng có xu hướng rút ngắn lại.
- - - - Giá trị hàng hóa: w = c + v + m
      - k = c + v
        Chi phí sản xuất tư bản chủ nghĩa (k)
        (Tư bản ứng trước)
      - So sánh giữa w và k
        
        Về lượng
        
        w > k
        
        Về chất
        
        k: chi phí cơ bản
        w: chi phí lao động
    - - Do w > k, khi bán hàng hóa theo giá cả thị trường, nhà tư bản thu được một số tiền lời.
      - Số tiền lời này gọi là lợi nhuận và ký hiệu là p.
      - Tóm lại: Lợi nhuận là hình thái chuyển hóa của giá trị thặng dư do lao động sống làm ra, nhưng được quan niệm là do toàn bộ tư bản ứng trước (K) sinh ra.
        Khi m = p
        thì w = c + v + m => w = k + p
    - - P' = m/ (c + v) 100% = P/ k 100%
      - So sánh giữa P' và m
        
        Lượng
        
        P' < m'
        
        Chất
        
        m' : Phản ánh trình độ bóc lột của tư bản đối với lao động làm thuê
        
        P' : Mức doanh lợi
        Khu vực đầu tư có lợi
    - - Thứ nhất, tỉ suất giá trị thặng dư (m')
      - Thứ hai, cấu tạo hữu cơ của tư bản (c/v)
      - Thứ ba, tốc độ chu chuyển tư bản
        
        Tốc độ chu chuyển của tư bản là số vòng (lần) chu chuyển của tư bản trong 1 năm
      - Thứ tư, tiết kiệm tư bản bất biến
  - - - Do
        Điều kiện xấu
        Điều kiện trung bình
        Điều kiện tốt
        GIÁ CẢ THỊ TRƯỜNG
      - CẠNH TRANH NỘI BỘ NGÀNH
        Kỹ thuật công nghệ
        Tổ chức sản xuất
        Quy mô sản xuất
        Trình độ tay nghề
        Sở hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất.
    - - Lợi nhuận bình quân được hình thành thông qua sự cạnh tranh giữa các nhà tư bản kinh doanh trong những ngành sản xuất khác nhau, nhằm giành giật nơi có lợi nhất.
      - Cuối cùng, tư bản kinh doanh trong các ngành khác nhau đều thu được tỷ suất lợi nhuận xấp xỉ nhau. Tỷ suất lợi nhuận đó gọi là tỷ suất lợi nhuận chung hay tỷ suất lợi nhuận bình quân.
        Ký hiệu là: P'
      - Tỷ suất lợi nhuận bình quân là con số trung bình tỷ suất lợi nhuận của các ngành
      - Lợi nhuận mà nhà tư bản thu được theo tỷ suất lợi nhuận chung đó, không kể cấu thành hữu cơ (c/v) nó như thế nào - gọi là lợi nhuận bình quân hay lợi nhuận trung bình
      - Lợi nhuận bình quân là lợi nhuận bằng nhau của những khoản đầu tư bằng nhau, dù đầu tư vào bất kỳ ngành nào
    - - Khi lợi nhuận chuyển thành lợi nhuận bình quân thì giá trị hàng hóa chuyển thành giá cả sản xuất:
        w = c + v + m
        => Giá cả sản xuất = k + p
  - - - Tư bản thương nghiệp là một bộ phận tách ra từ TB công nghiệp chuyên đảm nhận chức năng lưu thông hàng hóa
      - Dưới CNTB: Lợi nhuận thương nghiệp là số chênh lệch giữa giá mà nhà thương nhân mua của nhà công nghiệp (giá bán buôn công nghiệp) với giá mà nhà thương nhân bán cho người tiêu dùng (giá bán lẻ thương nghiệp). Nó ngang bằng với lợi nhuận bình quân
    - - Thứ nhất, tư bản thương nghiệp giúp cho quá trình sản xuất tiếp diễn liên tục
      - Thứ hai, tạo điều kiện nhà tư bản công nghiệp tập trung vốn cho sản xuất
      - Thứ ba, năng suất lưu thông tăng làm chi phí giảm => tỷ suất lợi nhuận bình quân tăng
    - - Nguồn gốc và bản chất Tư bản cho vay
        
        Trong CNTB, tư bản cho vay là một bộ phận của tư bản tiền tệ trong tuần hoàn của tư bản công nghiệp tách ra và vận động độc lập.
        
        Tư bản cho vay là tư bản tiền tệ nhàn rỗi mà người chủ của nó cho nhà tư bản khác vay để kinh doanh, sau một thời gian thu hồi về kèm với một số tiền lời, số tiền lời đó gọi là lợi tức
      - Lợi tức và tỷ suất lợi tức
        
        Z' = (Z / Tư bản cho vay) * 100%
    - - Thứ nhất, sự hình thành quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa trong nông nghiệp
        
        Giai cấp địa chủ
        
        Giai cấp tư bản nông nghiệp
        
        Công nhân nông nghiệp
      - Thứ hai, bản chất địa tô tư bản chủ nghĩa
        
        Lợi nhuận kinh doanh nông nghiệp
        
        Lợi nhuận bình quân
        
        Lợi nhuận siêu ngạch trong nông nghiệp
        
        Địa tô tư bản chủ nghĩa
        
        Như vậy, địa tô TBCN là phần lợi nhuận thu được trong nông nghiệp ngoài lợi nhuận bình quân chung mà nhà kinh doanh phải trả cho chủ đất để được quyền sử dụng đất đai của họ.
      - Thứ ba, các hình thức địa tô TBCN
        
        Địa tô chênh lệch
        
        Giá cả của SX HH công nghiệp được hình thành trong điều kiện trung bình.
        
        Còn trong nông nghiệp giá cả sản xuất của hàng hóa nông sản được hình thành trong điều kiện xấu nhất
        
        Địa tô độc quyền
        
        Địa tô đất xây dựng
        
        Địa tô hầm mỏ
      - Thứ tư, giá cả ruộng đất
        
        Tư bản
        
        Lợi nhuận
        
        Ruộng đất
        
        Địa tô tư bản chủ nghĩa
        
        Giá cả ruộng đất
        
        Địa tô được tư bản hóa