Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

ยาคุมกำเนิด - Coggle Diagram

- - - - 1.ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมแผงละ 21 เม็ด ทุกเม็ดจะมีตัวยาทั้งหมด (ไม่มีเม็ดแป้ง) รับประทานยาในเวลาเดียวกันทุกวัน วันละ 1 เม็ด จนหมดแผงแล้วหยุด7วันก่อนเริ่มแผงใหม่ หลังหยุดยา
        ประมาณ 1-3 วันจะเริ่มมีประจำเดือน
      - ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมแผงละ 28 เม็ด โดยทั่วไปมีตัวยาฮอร์โมนจำนวน 21 เม็ดและไม่มี
        ตัวยาหรือเรียกว่า“เม็ดแป้ง” อีก 7 เม็ด หรือเรียกว่าชนิดแผง 21/7 เม็ด
    - - ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมออกฤทธิ์ยับยั้งการตกไข่ซึ่งเป็นกลไกที่ส้าคัญและมีประสิทธิภาพสูง
        ในการป้องกันการตั้งครรภ์ แม้ว่าอาจมีการออกฤทธิ์อย่างอื่นได้บ้าง เช่น ลดการสร้างเมือกและเพิ่มความหนืด
        ของเมือกปากมดลูกซึ่งท้าให้ตัวอสุจิไม่อาจเดินทางไปปฏิสนธิกับไข่
    - - ใช้กินเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์แบบชั่วคราวประกอบด้วยฮอร์โมน 2 ชนิด คือ เอสโตรเจนและโปรเจสโตเจน
    - - การเริ่มรับประทานในครั้งแรก แนะนำให้เริ่มในวันแรกที่มีประจำเดือนหรือไม่เกินวันที่ 5
        นับตั้งแต่วันแรกที่มีประจ้าเดือนโดยไม่จ้าเป็นต้องใช้วิธีการคุมกำเนิดอย่างอื่นร่วมด้วยเมื่อมีเพศสัมพันธ์ผู้ที่เริ่ม
        รับประทานยาเป็นครั้งแรกเกินวันที่ 5 นับตั้งแต่วันแรกที่มีประจ้าเดือน แนะน้าให้หลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์
        เป็นเวลา 7 วัน หรือหากจะมีเพศสัมพันธ์ให้ใช้วิธีการคุมกำเนิดอย่างอื่นร่วมด้วย
      - การรับประทานในครั้งถัดไป ยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมแผงละ 21 เม็ด รับประทานยาในเวลา
        เดียวกันทุกวัน วันละ 1 เม็ด จนหมดแผงแล้วหยุด 7 วันก่อนเริ่มแผงใหม่ หลังหยุดยาประมาณ 1-3 วันจะเริ่ม
        มีประจำเดือน
      - หากลืมรับประทาน การลืมรับประทานยาเม็ดคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม หากเป็นเม็ดแป้งให้ทิ้งเม็ดที่ลืม
        นั้นและรับประทานเม็ดถัดไปในเวลาเดิม
    - - มีอาการปวดท้องอย่างรุนแรง
      - ตัวเหลืองตาเหลือง
      - ปวดศีรษะอย่างรุนแรง จะเป็นลม เวียนศีรษะ
      - ปวดตา ตาพร่า เห็นแสงวูบวาบให้สงสัยว่ายาคุมก้าเนิดท้าให้ไมเกรนเป็นมากขึ้น
    - - ควรกินยาคุมกำเนิดในเวลาเดิมทุกวัน หากลืมกินยาให้ทำตามคำแนะน้าข้างต้น
      - ควรกินยาคุมกำเนิดในเวลาเดิมทุกวัน หากลืมกินยาให้ทำตามคำแนะนำข้างต้น
      - ควรตรวจภายในร่วมกับการตรวจคัดกรองโรคมะเร็งปากมดลูกทุก ๆ 1-2 ปี
    - - ยาสมิน (Yasmin)
      - ยาส (Yaz)
      - ไดแอน (Diane)
      - แอนนา (Anna)
  - - - เม็ด
    - - ยับยั้งการตกไข่ ผ่านการยับยั้งการหลั่ง LH จาก anterior pituitary หาก progestin ออกฤทธิ์
        ควบคู่กับ estrogen จะสามารถยับยั้งการหลั่ง GnRH จาก Hypothalamus ได้อีกด้วย
      - ทำให้มูกปากมดลูกข้นเหนียว ไม่เหมาะต่อการเคลื่อนที่ของอสุจิ
      - ทำให้ท่อนำไข่เคลื่อนไหวผิดปกติ ซึ่งทำให้ไข่ เคลื่อนผ่านได้ยาก
      - ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกบางตัว ไม่เหมาะต่อการฝังตัวของตัวอ่อน
    - - ใช้ป้องกันการตั้งครรภ์เพื่อวางแผนครอบครัว
    - - โดยทั่วไป ยาคุมแบบฮอร์โมนเดี่ยวจะมาในรูปแบบแผงละ 28 เม็ด ผู้หญิงควรกินยา 1 เม็ดทุกวันเวลาเดิม ไม่มีการหยุดระหว่างแผง
    - - ประจำเดือนผิดปกติ ประจำเดือนกระปริดกระปรอย และ ไม่มีประจำเดือน
      - ปวดศีรษะ, อารมณ์เปลี่ยนแปลง, กังวล, หรือซึมเศร้า
      - มีสิว ผิวมัน ขนดก
    - - ยาคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนเดี่ยวไม่ควรใช้ในผู้หญิงที่เพิ่งคลอดบุตร และก้าลังให้นมบุตรในช่วง 6 สัปดาห์แรก
      - ผู้หญิงที่ใช้ยา barbiturates, carbamazepine, oxcarbazepine, phenytoin, primidone,
        topiramate, rifampicin, rifabutin, or ritonavir or ritonavir- boosted protease inhibitors.
      - มีภาวะลิ่มเลือดอุดตันในระดับลึกเฉียบพลันในส่วนของขาหรือปอด
      - มะเร็งทรวงอก (ในอดีตหรือปัจจุบัน)
    - - ควรกินยาทุกวันในเวลาเดิม ถ้าลืมกินยาช้าไป 3 ชม หรือมากกว่า (หรือ 12 ชม. ถ้าเป็นยา desogestrel
        (Cerazette) ยาจะมีประสิทธิภาพลดลงและมีโอกาสท้องได้
      - กินยาเม็ดที่เราลืมกินไปทันที
      - หลังจากนั้นกินยาเม็ดต่อไปตามปกติ (ซึ่งอาจจะหมายถึงกินพร้อมกัน 2 เม็ดในวันที่นึกขึ้นได้) ไม่ควรกินยา
        มากกว่า 2 เม็ดใน 1 วัน
      - ใช้ถุงยาง หรืองดเว้นการมีเพศสัมพันธ์หลังกินยาเม็ดทดแทนไปแล้วเป็นเวลา 48 ชม.
    - - Exluton
      - Cerazette
      - Dailyton
- - - - suspension for injection (3 mL vial)
    - - เมื่อตัวยาหรือฮอร์โมนถูกฉีดเข้าสู่ร่างกาย ฮอร์โมนจะซึมเข้าสู่กระแสเลือดอย่างช้าๆ และจะออกฤทธิ์
        ยับยั้งการตกไข่ ออกฤทธิ์ทำให้ปากมดลูกเหนียว
        
        การเปลี่ยนแปลงมูกปากมดลูก ยาฉีดคุมกำเนิดมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของเมือกบริเวณปากมดลูก โดยทำให้เมือกบริเวณนี้มีความเหนียวข้น ส่งผลทำให้การเคลื่อนที่ของเชื้ออสุจิที่ผ่านเข้าไปในโพรงมดลูกได้ยากขึ้น โดยยาฉีดชนิด DMPA จะออกฤทธิ์เปลี่ยนแปลงเมือกบริเวณปากมดลูกได้ดีน้อยกว่าชนิด NET-EN โดยเฉพาะในช่วงแรกของการใช้
        
        การเปลี่ยนแปลงเยื่อบุโพรงมดลูก หลังจากการฉีดยาคุมกำเนิดจะท้าให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเยื่อบุโพรงมดลูก โดยเยื่อบุโพรงมดลูกฝ่อ หรือ เยื่อบุมดลูกไม่มีการเปลี่ยนแปลงที่เหมาะสมกับการฝังตัวของไข่ที่ปฏิสนธิแล้ว ทั้งนี้ การเปลี่ยนแปลงดังกล่าวจะมีความสัมพันธ์กับชนิดของตัวยา ปริมาณยา และระยะเวลาที่ฉีด โดยยาฉีดชนิด DMPA จะออกฤทธิ์ท้าให้เกิดการเปลี่ยนแปลงได้ดีกว่าชนิด NET-EN
        
        การระงับการตกไข่ ยาฉีดคุมกำเนิดเป็นยาคุมกำเนิดที่มีฤทธิ์สูงกว่าโปรเจสเตอโรนตามธรรมชาติมาก ออกฤทธิ์ป้องกันการตกไข่ได้ดี โดยยาฉีดชนิด DMPA ออกฤทธิ์ป้องกันการตกไข่ได้สม่ำเสมอ และดีกว่าชนิด NET-EN โดยเฉพาะในช่วงแรกของการใช้
        
        การเปลี่ยนแปลงของหลอดมดลูก หลังจากการฉีดยาจะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของหลอดมดลูก ส่งผลต่อความสามารถในการเดินทางของเชื้ออสุจิ และการเคลื่อนที่ของไข่ไม่เป็นปกติ ท้าให้ไข่ และอสุจิไม่ได้รับการผสมกัน
    - - ปวดประจำเดือน ใช้ขนาด 2.5-10 มก ในวันที่2-5 ของรอบเดือนที่ประจ้าเดือนรอบละ 16-21 วัน ให้ 2 รอบเดือน
      - ฮอร์โมนทดแทนวัยทอง ขนาดที่ใช้เริ่มตั้งแต่ 1.5-5 มกต่อวัน
      - ใช้รักษา Endometriosis 50 mg ทุกสัปดาห์
      - การป้องกันการตั้งครรภ์ ใช้ขนาด Medroxyprogesterone 150 มก.ฉีดเข้ากล้ามทุก 3 เดือน
    - - ยาฉีดเป็นฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน โดยขนาดที่ใช้ 1 ขวด 3 มล. มียาอยู่ 150 มก. ให้เริ่มฉีดเข็มแรก
        ภายใน 5 วันแรก ของรอบเดือน หรือ ภายใน 1 สัปดาห์หลังแท้ง หรือ ทันทีหรือภายใน 4 สัปดาห์ หลังคลอด
    - - ซึมเศร้า
      - มีน้้าคั่ง บวมเท้า
      - ปวดศีรษะ มึนงง นอนไม่หลับ คลื่นไส้
      - เจ็บเต้านม
    - - ควรจะใช้อย่างระมัดระวังในผู้ป่วย ไมเกรน Migraine, โรคลมชัก epilepsy, โรคหอบหืด asthma,
        โรคหัวใจและหลอดเลือด CV, โรคไต renal dysfunction, โรคซึมเศร้า depression, โรคเบาหวาน DM
    - - ห้ามฉีดในปริมาณที่ใกล้เคียงกับปริมาณยาคุมกำเนิดชนิดรับประทาน
      - หากการหยุดฉีดเพื่อต้องการมีบุตร ต้องวางแผนล่วงหน้า 6-12 เดือน เพราะมีระยะเวลาของฤทธิ์ยา
        ประมาณ 3 เดือน และหลังหยุดฉีด ร่างกายต้องใช้เวลาในการปรับสมดุลฮอร์โมน
      - การฉีดจะต้องได้รับการปฏิบัติจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น โดยเข้ารับบริการได้ตามสถานพยาบาล
        ของรัฐ เอกชน หรือ คลินิก
    - - Contracep injection,
      - Depo-gestin,
      - Depo-m
  - - - เป็นอนุพันธ์สังเคราะห์ของ17-hydroxy progesterone มีลักษณะเป็นเกล็ดสีขาวขนาดเล็ก ละลาย
        ตกตะกอน ขนาด 150 มิลลิกรัม บรรจุใน ขวดขนาด 3 มิลลิลิตร
    - - ฮอร์โมนจากยาฉีดคุมกำเนิดจะทำให้ไม่มีไข่ตกในแต่ละเดือน ดังนั้น การฉีดยาคุมก้าเนิดเพื่อยับยั้ง การตกไข่ควรฉีดยาภายใน 5-7 วันแรกของรอบประจำเดือน การฉีดยาภายหลังวันที่ 7 ของรอบประจำเดือนจะไม่สามารถยับยั้งการตกไข่ได้ทั้งหมดท้าให้การคุมกำเนิดไม่มีประสิทธิภาพเท่าที่ควรและมีอัตราการตั้งครรภ์เพิ่มขึ้นในรอบการตกไข่ครั้งแรก หลังฉีดยา
      - ฮอร์โมนจากยาฉีดทำให้มูกที่ปากมดลูกข้นขึ้นตัวอสุจิไม่สามารถผ่านได้ และ DMPA จะไม่มี
        อันตรายต่อการตั้งครรภ์ของสตรี
      - ในระยะแรกที่ได้รับยาฉีดคุมกำเนิด เยื่อบุโพรงมดลูกจะมีลักษณะเปลี่ยนไป ทำให้อยู่ในภาวะไม่
        เหมาะสมต่อการฝังตัวของไข่ที่ผสมแล้ว หลังจากนั้นประมาณ 20 วัน เยื่อบุโพรงมดลูกจะฝ่อ
      - ยาฉีดคุมกำเนิด DMPA มีผลต่อเซลล์ในเยื่อบุของท่อน้าไข่ โดยมีการเปลี่ยนแปลงให้ไม่เหมาะสมต่อการผสมและการแบ่งตัวในระยะแรกของไข่ที่ได้รับการผสมแล้ว นอกจากนั้นการเคลื่อนไหวของ ท่อนำไข่จะช้าลง
    - - ใช้ฉีดเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์โดยคุมก้าเนิดได้นาน 3 เดือน
    - - การใช้ยาฉีดคุมกำเนิด ควรฉีดยาเข็มแรกภายใน 5-7 วันของรอบประจำเดือน ถ้าจ้าเป็นต้อง
        ใช้ ยาฉีด ภายหลังวันที่ 7 ของรอบประจ้าเดือน ควรงดการมีเพศสัมพันธ์หรือใช้ถุงยาง
        อนามัยไปอีก 7 วัน หลังจากฉีดยา
      - สตรีที่ใช้วิธีคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนอยู่ เช่น ยาเม็ดคุมกำเนิด แผ่นแปะผิวหนังคุมกำเนิดหรือ
        ห่วงอนามัยชนิดที่มีฮอร์โมนสามารถเปลี่ยนมาใช้ยาฉีดคุมกำเนิดได้ทันทีโดยไม่ต้องใช้ วิธี
        คุมกำเนิดชนิดอื่นอีก 7 วัน
      - สตรีที่ไม่มีประจำเดือนหรือประจำเดือนไม่ปกติควรได้รับคำแนะนำถึงอาการข้างเคียงของการ
        ใช้ยาฉีดคุมกำเนิด
      - สตรีหลังแท้งควรฉีดยาภายใน 7 วันหลังแท้ง
    - - ประจำเดือนกะปริดกะปรอย
      - มีประจำเดือนมากหรือมีนานกว่า 8 วัน
      - ไม่มีประจำเดือน
      - น้้าหนักตัว อาจขึ้นได้1-2 กิโลกรัม ใน 1 ปี
    - - ข้อห้ามโดยเด็ดขาด (absolute contraindication)
        
        มะเร็งเต้านม
        
        เลือดออกผิดปกติทางช่องคลอดที่ยังไม่ทราบสาเหตุ
      - ข้อห้ามเชิงสัมพันธ์ (relative contraindication )
        
        มารดาหลงคลอดใหม่ไม่ถึง 6 สัปดาห์ที่เลี้ยงบุตรด้วยนมมารดา ยังไม่ควรฉีดยาคุมก้าเนิดในช่วงนี้
        
        ความดันโลหิตสูงกว่า 160/100 มม.ปรอท และมีโรคของหลอดเลือด
        
        โรคเส้นเลือดอุดตัน
        
        โรคหัวใจขาดเลือด
        
        เคยเป็นมะเร็งเต้านมเกินกว่า 5 ปี
    - - DMPA
      - depo-subQ provera
      - depo provera