Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
Średniowiecze Hanna Kożuch - Coggle Diagram
Średniowiecze Hanna Kożuch
IDEE
UNIWERSALIZM; stworzenie jednolitej kultury we wszystkich chrześcijańskich krajach
DWUJĘZYCZNOŚĆ; łacina i rozwój języka narodowego
TEOCENTRYZM:doktryna, która stawia Boga w centrum ponad wszystkimi
ANONIMOWOŚĆ DZIEŁ;autorzy tworzą ku chwale Boga, a nie dla swojej sławy
FILOZOFIE
AUGUSTYNIN (św. Augustyn):
teocentrzym
człowiek składa się ze strefy materialnej i duchowej (dzusza uwięziona w ciele
nawołuje do ascezy (wyrzeczenie się dóbr i oddanie Bogu
oparty na platonie
FILOZOFIA DRAMATYCZNA
wybór między zbawieniem a pokusami
TOMIZM (św. Tomasz z Akwinu)
5 argumentów na istnienie Boga
drabina bytu
dusza i ciało tworzą jedność
oparty na Arystotelesie
SCHOLASTYKA
nurt filozoficzny, który tłumaczy wiarę
FILOZOFIA HARMONIJNA
hierarchia, harmonia duszy i ciała
FRANCISZKANIZM (św. Franciszek z Asyżu)
życie w ubóstwie
miłosierdzie i braterstwo
radość,miłość do drugiego człowieka, uwielbienie przyrody
SYMBOLIKA KATEDRY
strzelistość=blisko boga
3 nawy=trójca święta
pielgrzymowanie światła=wschód rozjaśniał wnętrze
świątynia=mikrokosmos
Bóg=światło
Bóg=architekt=matematyk
skierowany prezbiterium na wschód=w stronę światła/Boga
koło+kwadrat=plan centralny oktagon symbol połączenia władzy kościelnej i świeckiej, cezaropapizm
WZORCE OSOBOWE
WŁADCA
określał przymioty cechujące doskonałego monarchę rządzącego państwem, a więc odwagę, waleczność, mądrość, wierność wobec Boga i religii chrześcijańskiej oraz sprawiedliwość i troskę o poddanych. W literaturze przykładami idealnych władców byli Karol Wielki (Pieśń o Rolandzie) i Bolesław Chrobry (Kronika Galla Anonima).
RYCERZ
człowiekiem odważnym, bohaterskim, walecznym, kierującym się honorem. Wierny wobec przyjaciół i damy swego serca, za najwyższe wartości uznawał służbę Bogu, królowi i ojczyźnie oraz świętą walkę w obronie chrześcijaństwa. Najbardziej wyrazistą realizacją tego średniowiecznego wzorca osobowego był tytułowy bohater Pieśni o Rolandzie.
ASCETA/ŚWIĘTY
zobowiązany był porzucić dobra doczesne, rozpocząć życie w ubóstwie, skierować swoje myśli ku Bogu i skupić się na pokucie. Ważną częścią życia średniowiecznego ascety były także dobre uczynki, jednak priorytetem była całkowita koncentracja na Bogu.
POJĘCIA
ROMANS RYCERSKI
utwór o wykwintnym stylu, przedstawiający niezwykłe przygody i miłosne przeżycia rycerzy, którzy kochają i cierpią dla wybranej damy serca.
CARMEN PATRIUM
pieśń ojczyźniana powstała w średniowieczu. Przykładem carmen patrium jest Bogurodzica. Nawiązaniem do carmen patrium jest Pieśń o domu Marii Konopnickiej, w której autorka przy pomocy prostego języka odwołuje się do patriotycznych uczuć pojedynczego obywatela.
ETOS RYCERSKI
– zespół wartości i zasad, wykształconych w kręgu średniowiecznej kultury rycerskiej, którymi powinien charakteryzować się idealny wojownik – w życiu i na wojnie.
ARS MORIENDI
"sztuka umierania"popularne w średniowiecznej literaturze religijnej utwory, w których opisane są przygotowania człowieka do śmierci oraz związane z tym przemyślenia
HAGIOGRAFIA
– dziedzina piśmiennictwa
obejmująca żywoty świętych oraz legendy o życiu i czynionych przez nich cudach (legendy
hagiograficzne).
MOTYWY
STABAT MATER DOLOROSA
Motyw ten, wywodzi się z Biblii, a konkretnie z Ewangelii wg św. Jana. Jest to obraz cierpiącej matki stojącej pod krzyżem swojego syna. wiele nawiązań i wykorzystań tego motywu znajdziemy w literaturze średniowiecza, np; w pieśni "Lament Swiętokrzyski"(inna nazwa "Posłuchajcie bracia miła").
DEESIS
polegał na szczególnym przedstawieniu Chrystusa Tronującego. Po Jego obu stronach stali Maryja i Jan Chrzciciel, którzy wraz z Jezusem są pośrednikami między Bogiem i ludźmi. Sytuację taką przedstawiano na planie krzyża, przy czym szczególnie ważne było w takim wypadku przeciwstawienie góra – dół jako symbol moralny i religijny.
DANSE MACABRE
alegoryczny motyw w sztuce średniowiecznej: korowód ludzi prowadzonych przez śmierć mającą postać kościotrupa. Jest to wizja równości ludzi wszystkich stanów wobec nieuchronnego końca
TEKSTY DO OPRACOWANIA
legenda o świętym Aleksym
św. Franciszek
pieśń o Rolandzie
dzieje Tristana i Izoldy
Bogurodzica
Lament Świętokrzyski
Rozmowa Polikarpa ze śmiercią
kronika Galla Anonima
WIZERUNKI MARYJI
BOGURODZICA
w niebie,święta
wyjątkowa, radosna
uzyszkuje u syna łaski dla ludzi
daleko
obraz wzniosły, idealny
adresatka próśb
LAMENT ŚWIĘTOKRZYSKI
zwykły człowiek
smutna, cierpi
blisko
ona prosi
cierpiąca, prosty człowiek