Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
การใช้ยาตามพระราชบัญญัติยา "กลูโคสและสารน้ำ" :beer_mugs:,…
การใช้ยาตามพระราชบัญญัติยา
"กลูโคสและสารน้ำ"
:beer_mugs:
Glucose 50%
รูปแบบ
เป็น hypertonic injection ใน 100 ml ประกอบด้วยตัวยา Dextrose 50 gm
กลไกการออกฤทธิ์
Dextrose เป็นน้ำตาลโมเลกุลเดี่ยว (Monosaccharide) ชนิดเดียวกันกับกลูโคส สกัดจากข้าวโพด
จัดเป็นยาในกลุ่มยาปราศจากเชื้ออื่นๆ สำหรับให้ทางหลอดเลือดดำเพื่อใช้เป็นแหล่งพลังงานและของเหลว
ทดแทนในผู้ป่วยระดับน้ำตาลในเลือดต้ำที่ไม่สามารถรับประทานอาหารหรือดื่มน้ำได้ กลไกการออกฤทธิ์ของ
ยา คือ ใช้เป็นแหล่งของอิเล็กโทรไลต์ พลังงาน และน้ำในผู้ป่วย
ข้อบ่งใช้
ภาวะ hypoglycemia
Hyperkalemia โดยใช้ร่วมกับ regular insulin
ขนาดและวิธีใช้
ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ
ผู้ใหญ่
หยดยาเข้าทางหลอดเลือดด้าปริมาณ 10-25 กรัม (40-100 มิลลิลิตร จากสารละลายความเข้มข้น
25 เปอร์เซ็นต์ หรือ 20-50 มิลลิลิตร จากสารละลายความเข้มข้น 50 เปอร์เซ็นต์)
อาจต้องใช้ยาซ้ำอีกครั้งในรายที่มีอาการรุนแรงมาก
เด็กอายุน้อยกว่าหรือเท่ากับ 6 เดือน
หยดยาเข้าทางหลอดเลือดด้าปริมาณ 0.25-0.5 กรัม/น้้าหนักตัว 1 กิโลกรัม/ครั้ง
เด็กอายุมากกว่า 6 เดือน
หยดยาเข้าทางหลอดเลือดดำปริมาณ 0.5-1 กรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม/ครั้ง
รายที่มีอาการรุนแรงมากอาจต้องใช้ยาซ้ำอีกครั้ง ปริมาณสูงสุดไม่เกิน 25 กรัม/ครั้ง
ภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง
ผู้ใหญ่
หยดยาเข้าทางหลอดเลือดดำปริมาณ 25-50 กรัม ร่วมกับให้อินซูลินปริมาณ 10 ยูนิต โดยให้ยาเป็นระยะเวลาประมาณ 30-60 นาที และอาจให้ยาซ้ำอีกครั้งหากจำเป็น
หยดยาเข้าทางหลอดเลือดดำ ปริมาณ 25 กรัม ร่วมกับให้อินซูลิน 5-10 ยูนิต โดยให้ยาเป็นระยะเวลาประมาณ 5 นาทีและอาจให้ยาซ้ำอีกครั้งหากจ้าเป็น
ฤทธิ์ข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์
อาการแพ้ยา เช่น ลมพิษ หายใจล้าบาก หน้าบวม ริมฝีปากบวม ลิ้นบวม และคอบวม
เหงื่อออก ผิวซีด เจ็บหน้าอก หายใจไม่อิ่ม
สับสน เวียนศีรษะ คล้ายจะหมดสติ
มือหรือเท้าบวม
มีไข้
คำแนะนำ
แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยา หากมีประวัติแพ้ข้าวโพดหรือผลิตภัณฑ์ข้าวโพด รวมถึงการแพ้ยา
อาหาร หรือสารใด ๆ
แจ้งให้แพทย์ทราบเกี่ยวกับโรคประจ้าตัวและยาทุกชนิดที่ผู้ป่วยกำลังใช้อยู่ เพื่อความปลอดภัยในการ
ใช้ Dextrose
ผู้ที่ตั้งครรภ์ วางแผนมีบุตร หรือกำลังให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์ถึงข้อดีและข้อเสียของการใช้ยานี้
5% Dextrose in NSS หรือ 5% D/NSS
รูปแบบ
เป็น Hypertonic solution เป็นสารน้ำที่มีความเข้มข้นมากกว่าสารน้ำในร่างกาย
สารน้ำชนิดนี้จะดึงน้้าเข้าช่องว่างของหลอดเลือด (vascular space) ด้วยกระบวนการออสโมซิส (osmosis)
กลการออกฤทธิ์
กลไกการออกฤทธิ์ของยา คือ ใช้เป็นแหล่งของอิเล็กโทรไลต์ พลังงาน และน้ำในผู้ป่วย เนื่องจาก Dextrose ถูกดูดซึมได้อย่างรวดเร็วทำให้เป็นแหล่งพลังงานที่เหมาะสมสำหรับกระบวนการเมตาบอลิซึม ลดการสูญเสียของกล้ามเนื้อ เพิ่มการสะสมของไกลโคเจน ลดการเกิดภาวะระดับคีโตนในกระแสเลือดสูง
ข้อบ่งใช้
น้้าเกลือชนิดนี้เป็นคือน้ำเกลือนอร์มัลซาไลน์ที่มีส่วนผสมของน้ำตาลเดกซ์โทรสความเข้มข้น 5%
มักใช้ในเด็กที่มีภาวะขาดน้้า ช็อก อดอาหาร ระดับน้้าตาลในเลือดต่้า หรือเด็กที่เป็นไข้เลือดออก
ขนาดและปริมาณการใช้
ภาวะน้ำตาลในเลือด่ำ
ยารับประทาน
ผู้ใหญ่
รับประทานยาปริมาณ 10-20 กรัม วันละ 1 ครั้ง
อาจรับประทานยาอีกครั้งใน 10 นาทีถัดไป
เด็กอายุมากกว่า 2 ปี
ปีรับประทานยาปริมาณ 10-20 กรัม
อาจรับประทานยาอีกครั้งใน 10 นาทีถัดไป
ยาฉีด
ผู้ใหญ่
หยดยาเข้าทางหลอดเลือดด้าปริมาณ 10-25 กรัม (40-100 มิลลิลิตร จากสารละลายความเข้มข้น 25 เปอร์เซ็นต์ หรือ
20-50 มิลลิลิตร จากสารละลายความเข้มข้น 50 เปอร์เซ็นต์)
อาจต้องใช้ยาซ้้าอีกครั้งในรายที่มีอาการรุนแรงมาก
เด็กอายุน้อยกว่าหรือเท่ากับ 6 เดือน
หยดยาเข้าทางหลอดเลือดด้าปริมาณ 0.25-0.5 กรัม/น้้าหนักตัว 1 กิโลกรัม/ครั้ง
เด็กอายุมากกว่า 6 เดือน
หยดยาเข้าทางหลอดเลือดด้าปริมาณ 0.5-1 กรัม/น้้าหนักตัว 1 กิโลกรัม/ครั้ง
รายที่มีอาการรุนแรงมากอาจต้องใช้ยาซ้้าอีกครั้ง ปริมาณสูงสุดไม่เกิน 25 กรัม/ครั้ง
ภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง
ผู้ใหญ่
หยดยาเข้าทางหลอดเลือดด้าปริมาณ 25-50 กรัม ร่วมกับให้อินซูลินปริมาณ 10 ยูนิต
โดยให้ยาเป็นระยะเวลาประมาณ 30-60 นาทีและอาจให้ยาซ้ำอีกครั้งหากจำเป็น
หยดยาเข้าทางหลอดเลือดด้าปริมาณ25 กรัม ร่วมกับให้อินซูลิน 5-10 ยูนิต โดยให้ยาเป็นระยะเวลาประมาณ 5 นาที
อาจให้ยาซ้ำอีกครั้งหากจำเป็น
ผลข้างเคียงจากการใช้ยา
อาการแพ้ยา เช่น ลมพิษ หายใจลำบาก หน้าบวม ริมฝีปากบวม ลิ้นบวม และคอบวม
เหงื่อออก ผิวซีด เจ็บหน้าอก หายใจไม่อิ่ม
สับสน เวียนศีรษะ คล้ายจะหมดสติ
มือหรือเท้าบวม
มีไข้
คำแนะนำ
ผู้ป่วยต้องแจ้งให้แพทย์ทราบถึงประวัติทางการแพทย์และภาวะที่ก้าลังเผชิญอยู่ก่อนการให้น้้าเกลือเพื่อที่แพทย์จะได้ประเมินและวางแผนรักษาอย่างถูกต้องเหมาะสม
5% Dextrose in 1/2 NSS
ประเภท
Hypotonic solution เป็นสารน้ำที่มีความเข้มข้นน้อยกว่าสารน้ำในร่างกาย
ใช้เพื่อทดแทนสารน้ำที่ร่างกายสูญเสีย โดยที่ระดับของโซเดียมในพลาสมาไม่เพิ่มขึ้น
กลไกการออกฤทธิ์
กลไกการออกฤทธิ์ของยา คือ ใช้เป็นแหล่งของอิเล็กโทรไลต์ พลังงาน และน้้าในผู้ป่วย เนื่องจาก Dextrose ถูกดูดซึมได้อย่างรวดเร็วท้าให้เป็นแหล่งพลังงานที่เหมาะสมส้าหรับกระบวนการเมตาบอลิซึม ลดการสูญเสียของกล้ามเนื้อ เพิ่มการสะสมของไกลโคเจน ลดการเกิดภาวะระดับคีโตนในกระแสเลือดสูง
ข้อบ่งใช้
ขาดน้้า (Dehydration) เนื่องจากท้องเดิน, อาเจียนรุนแรง, หอบ
น้้าตาลในเลือดต่ำ (Hypoglycemia) เนื่องจากอดอาหารนาน ๆ, ดื่มเหล้าจัด, ใช้ยารักษาเบาหวาน
เกินขนาด
หมดสติ หรือกินข้าวและน้้าไม่ได้นาน ๆ ควรให้น้ำเกลือที่มีเดกซ์โทรสผสมกับน้ำเกลือ
ผู้ป่วยที่อดอาหารและน้ำก่อนและหลังผ่าตัด ควรให้น้ำเกลือที่มีเดกซ์โทรสผสมกับน้ำเกลือ
ขนาดและวิธีใช้
ภาวะน้้าตาลในเลือดต่ำ
ยารับประทาน
ผู้ใหญ่
รับประทานยาปริมาณ 10-20 กรัม วันละ 1 ครั้ง
อาจรับประทานยาอีกครั้งใน 10 นาทีถัดไป
เด็กอายุมากกว่า 2 ปี
รับประทานยาปริมาณ 10-20 กรัม
อาจรับประทานยาอีกครั้งใน 10 นาทีถัดไป
ยาฉีด
ผู้ใหญ่
หยดยาเข้าทางหลอดเลือดด้าปริมาณ 10-25 กรัม (40-100 มิลลิลิตร จากสารละลายความเข้มข้น 25เปอร์เซ็นต์ หรือ 20-50 มิลลิลิตร จากสารละลายความเข้มข้น 50เปอร์เซ็นต์)
อาจต้องใช้ยาซ้ำอีกครั้งในรายที่มีอาการรุนแรงมาก
เด็กอายุน้อยกว่าหรือเท่ากับ 6เดือน
หยดยาเข้าทางหลอดเลือดดำปริมาณ 0.25-0.5 กรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม/ครั้ง
เด็กอายุมากกว่า 6 เดือน
หยดยาเข้าทางหลอดเลือดดำปริมาณ 0.5-1 กรัม/น้้าหนักตัว 1 กิโลกรัม/ครั้ง
ในรายที่มีอาการรุนแรงมากอาจต้องใช้ยาซ้ำอีกครั้ง ปริมาณสูงสุดไม่เกิน 25 กรัม/ครั้ง
ภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง
ผู้ใหญ่
หยดยาเข้าทางหลอดเลือดด้าปริมาณ 25-50 กรัม ร่วมกับให้อินซูลินปริมาณ 10 ยูนิต โดยให้ยาเป็น
ระยะเวลาประมาณ 30-60 นาที และอาจให้ยาซ้้าอีกครั้งหากจำเป็น
ฤทธิ์ข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์
มีอาการไข้และหนาวสั่น จากการแพ้น้้าเกลือ
ถ้าเครื่องใช้และน้ำยาไม่สะอาด หรือเทคนิคการให้ไม่ถูกต้อง อาจท้าให้เกิดการอักเสบ หรือติดเชื้อได้
ข้อควรระวัง
ผู้ป่วยที่เป็นโรคหัวใจ โรคไตวาย หรือมีอาการบวมทั่วตัว ควรระมัดระวังเป็นพิเศษ
และควรหลีกเลี่ยงการใช้น้ำเกลือที่มีความเข้มข้นของเกลือมาก
ผู้ป่วยที่เป็นโรคความดันโลหิตสูง ควรหลีกเลี่ยงการใช้น้ำเกลือที่มีความเข้มข้นของเกลือมาก (เช่นNSS,5%D/NSS) ยกเว้นในรายที่มีภาวะขาดเกลือร่วมด้วย
ถ้าใช้น้ำเกลือที่มีความเข้มข้นของเกลือมากกว่าความเข้มข้นของเกลือในเลือด
อาจเป็นอันตรายถึงตายได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเด็กเล็ก
ควรเตรียมเครื่องใช้ให้สะอาด ปราศจากเชื้อโรค และทำตามเทคนิคที่ถูกต้อง
คำแนะนำ
ผู้ที่ตั้งครรภ์ วางแผนมีบุตร หรือก้าลังให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์ถึงข้อดีและข้อเสียของการใช้ยานี้
ผู้ป่วยที่มีภาวะเลือดออกในกะโหลกศีรษะ เป็นโรคตับขั้นโคม่า
มีภาวะการดูดซึมกลูโคสกาแลกโทสผิดปกติ ควรระมัดระวังในการใช้ Dextrose
D5% N/3 หรือ 5% Dextrose in 1/3 NSS
รูปแบบ
เป็นน้ำตาลเดกซ์โทรสเข้มข้น 5% ผสมกับน้ำเกลือที่มีความเข้มข้น 0.3 %
ซึ่งเป็นน้ำเกลือที่มีความเข้มข้นเพียง 1 ใน 3 ของน้ำเกลือนอร์มัลซาไลน์
กลไกการออกฤทธิ์
Dextrose ถูกดูดซึมได้อย่างรวดเร็ว ท้าให้เป็นแหล่งพลังงานที่เหมาะสมสำหรับกระบวนการเมตาบอลิซึมลดการสูญเสียของกล้ามเนื้อเพิ่มการสะสมของไกลโคเจน ลดการเกิดภาวะระดับคีโตนในกระแสเลือดสูง
ข้อบ่งใช้
ใช้สำหรับผู้ใหญ่ที่มีภาวะขาดน้ำ ช็อก อดอาหาร หรือมีระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ
ห้ามใช้ในเด็กเล็กรวมทั้งผู้ที่มีภาวะหัวใจวาย ไตวาย ความดันโลหิตสูง หรือร่างกายบวม
ยกเว้นในบางรายที่มีภาวะขาดเกลือ
ขนาดและวิธีใช้
ปริมาณและระเวลาในการใช้ขึ้นอยู่กับอาการของผู้ป่วยและการตัดสินใจของแพทย์
ฤทธิ์ข้างเคียงและอาการไม่พึงประสงค์
อาการบวมน้ำ
เกิดลิ่มเลือดในหลอดเลือดดำ
หายใจเร็วกว่าปกติ
มีไข้
ภาวะขาดน้้าอย่างรุนแรงในผู้ป่วยโรคเบาหวาน
ข้อควรระวัง
ผู้ป่วยที่มีภาวะบวมน้ำ หรือเป็นโรคไตวาย จะต้องใช้อยู่ในความดูแลของแพทย์ ไม่ควรใช้น้ำเกลือที่มีความเข้มข้นมาก
คำแนะนำ
ผู้ป่วยที่มีภาวะบวมน้้า หรือเป็นโรคไตวาย จะต้องใช้อยู่ในความดูแลของแพทย์
Lactated ringer’s solution
รูปแบบ
สารละลายทึ่มีความเข้มข้นเท่าพลาสมา (Isotonic solution)
ประกอบด้วย
Cacl2, 2H2O, 0.162กรัม, NaCl 5.979, Sodium Lactate 3.17 มล. ขนาด 500 มล. 1,000 มล.
กลไกการออกฤทธิ์
เป็นสารละลายที่มีความเข้มขั้นเท่าพลาสมา ใช้เพื่อแก้ไขภาวะขาดน้ำและเกลือแร่โดย lactate จะถูกเปลี่ยนให้เป็น bicarbonate
ยังใช้รักษาภาวะกรดจากคีโตนตั่งในเลือดจากโรคเบาหวานและภาวะที่ได้รับ
ซาลิไซเลทมากเกินไป (salicylate overdose)
ข้อบ่งใช้
ใช้ทดแทนของเหลวและเกลือแร่ที่ร่างกายสูยเสียไป เนื่องจากอาเจียน ท้องเสีย ไฟไหม้ น้ำร้อนลวก
ขนาดและวิธีการใช้
ใช้หยดเข้าทางหลอดเลือดดำ ในปริมาณครั้งละ 500 – 1,000 มล. ในอัตราที่เหมาะสม
ข้อควรระวัง
ห้ามใช้ร่วมกับเลือด
ไม่ใช้ในการรักษา Lactic acidosis
ห้ามใช้ในรายที่มีภาวะโพแทสเซียมในเลือดสูง ที่มีโรคตับหรือมีภาวะกรดและด่างจากการเผาผลาญ (metabolic acidosis and alkalosis)
นางสาวสุพรรษา จันทร์ศร
รหัสนักศึกษา 602601105 เลขที่ 103