Please enable JavaScript.
Coggle requires JavaScript to display documents.
ภาวะมีบุตรยาก (Infertility), สาเหตุฝ่ายชาย, นางสาว เอิญ รักษากุล เลขที่…
ภาวะมีบุตรยาก (Infertility)
ความหมายของภาวะมีบุตรยาก
คู่สมรสไม่สามารถมีการตั้งครรภ์ได้โดยมีความสัมพันธ์ทางเพศสม่ำเสมอแต่ไม่ได้คุมกำเนิดเป็นเวลา 1 ปี หรือ 6 เดือนในกรณีที่ฝ่ายหญิงมีอายุมากกว่า 35 ปีขึ้นไป
ประเภทของภาวะมีบุตรยาก
1.ภาวะมีบุตรยากปฐมภูมิ (Primary infertility) : ฝ่ายหญิงไม่เคยตั้งครรภ์หลังจากที่พยายามมานานกว่า 12 เดือน
2.ภาวะมีบุตรยากแบบทุติยภูมิ (Secondary infertility): ฝ่ายหญิงเคยตั้งครรภ์มาก่อนอาจจะสิ้นสุดด้วยการแท้งหรือคลอดก็ตาม หลังจากนั้นไม่มีการตั้งครรภ์อีกเลยนานกว่า 12 เดือน
สาเหตุของภาวะมีบุตรยาก
สาเหตุจากฝ่ายหญิง
การทำงานของรังไข่ผิดปกติ 40%
ท่อนำไข่ 30%
Endometriosis 20%
Immunological 5 %
Other 5%
ภาวะมีบุตรยากที่ไม่ทราบสาเหตุ (Unexplained infertility)
คือคู่สมรสมีบตุรยากที่ได้รับการตรวจหา สาเหตของการมีบุตรยากแล้วจนครบตาม มาตรฐานแล้วเช่นการประเมินการตกไข่ การตรวจวิเคราะห์น้ำอสุจิ การประเมินการอุดตันของท่อนำไข่แต่ไม่พบความผิดปกติ โดยจะพบได้ร้อยละ10 – 15 ของคู่สมรส ทั้งหมด
ความสามารถในการมีบุตร
อายุฝ่ายหญิง 21-25 ปี มีโอกาสสูง
ฝ่ายชายอายุมากกว่า 55 ปี จะมีความผิดปกติของอสุจิมากขึ้น
ความถี่ของการมีเพศสัมพันธ์ที่เหมาะสมคือ 2-3 ครั้ง/สัปดาห์
การวินิจฉัย
การวินิจฉัยการมีบุตรยากในฝ่ายหญิง
ซักประวัติ ได้แก่ประวัติการมีประจำเดือน การผ่าตัด การ แต่งงานและการมีบุตรการมีเพศสัมพนัธ์ การคุมกำเนิดลักษณะนิสัยบางประการ รูปแบบการดำเนินชีวิตลักษณะนิสัยส่วนตัว การได้รับยา รังสี สารเคมี การได้รับ อุบัตเิหตุและการผ่าตดั เป็นต้น
การตรวจทางห้องปฎิบัติการณ์
ตรวจเลือดทั่วๆ ไป ตรวจฮอร์โมน
การตรวจร่างกาย
ตรวจร่างกายทั่วไป เช่น Secondary sex โรคางอายุรกรรมทำให้มีบุตรยากเป็นต้น การตรวจต่อมไร้ท่อ เช่น
Hypothalamus, Pituitary, Thyroid
การตรวจเฉพาะระบบสืบพันธุ์สตรี ได้แก่1. การตรวจเยื่อพรหมจารีและช่องคลอด ได้แก่ PV, Wet smear , Culture 2.คอมดลูก 3.ตัวมดลูก 4.ท่อนำไข่
การประเมินท่อนำไข่ มดลูก และอวัยวะในอุ้งเชิงกราน
สาเหตขุองภาวะมีบตุรยากร้อยละ 30-50 ซึ่งส่วนใหญ่ของ ภาวะอุดตันของท่อนำไข่มักเกิดภายหลังการอักเสบติดเชื้อ ในอุ้งเชิงกรานจากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ไส้ติ่ง อักเสบ การทำแท้ง ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
การวินิจฉัย
Hysterosalpingogram(HSG) การฉีดสารทึบรังสีและเอก็ซเ์รย์
Endoscopy การส่องกล้อง Laparoscopy ตรวจในอุ้งเชิงกราน
Hysteroscopy ตรวจโพรงมดลูก
รy'ไข่ ไดแ้ก่ BBT, Cx mucous, Endometrium biopsy, Serum progesterone
เยื่อพังผืดในช่องเชิงกราน ไดแ้ก่ Laparoscope
การตรวจความผิดปกติของการตกไข่
การตรวจวัดระดับฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนในในกระแส เลือดที่กึ่งกลางของระยะลูเทียล (midluteal serum progesterone level)เจาะเลือดเพื่อตรวจในช่วงประมาณ 1 สัปดาห์ก่อนที่ประจำเดือนมา • ˃5 μ/dl = มีการตกไข่ • ˃10 μ/dl=มีการตกไข่คอร์ปัสลูเตียมทำงานปกติด้วย
การทำ post coital test
เพื่อดูมูกที่ปากมดลูกและดูความสามารถของอสจุิ ที่จะว่ายผ่านขึ้นไปสู่โพรงมดลูกระยะเวลาที่ เหมาะสมในการตรวจได้แก่ 1-2 วันก่อนการตกไข่ โดยให้คู่สมรสมีเพศสัมพันธ์ุกันหลังจากที่งด เพศสัมพันธุ์มาเป็นเวลา 2-3 วัน แล้วให้มารับการตรวจประมาณ9-24 ชั่วโมง
การวินิจฉัยการมีบุตรยากในฝ่ายชาย
การซักประวัติ ได้แก่ ประวัติการเจ็บป่วยในอดีต รูปแบบการดำเนินชีวิต การได้รับยา รังสี สารเคมี การมีเพศสัมพันธ์ุ ความถี่ การได้รับอุบัติเหตุ การผ่าตัดเป็นต้น
การตรวจร่างกาย
ได้แก่ การตรวจร่างกายทั่วไปและการตรวจระบบสืบพันธ์ุ เช่นหนังหุ้มปลายองคชาต ลักษณะและรเูปิดของท่อ ปัสสาวะ ลักษณะรูปร่างอัณฑะ หลอดเลือดขอด ในถุงอัณฑะ(Varicocele) Hydrocele
การตรวจทางห้องปฎิบัติการณ์ : ตรวจเลือดทั่ว ๆ ไป ตรวจฮอร์โมน ตรวจน้ำอสุจิ
การตรวจวิเคราะห์นำอสุจิ(WHO) • ปริมาตร (volume) ≥ 2มิลลลิติร • ความหนาแน่นของตัวอสุจิ ≥ 20ล้านตัวต่อมิลลลิิตร • จำนวนของตัวอสุจิท้ังหมด≥ 40ล้านตัว • การเคล่ื่อนที่ของตัวอสุจิ ≥ร้อยละ 50มีการเคลื่อนที่ไปข้างหน้ารูปร่าง ลักษณะ ≥ร้อยละ 14มีรูปร่างลักษณะปกติ • จำนวนเม็ดเลือดขาว <1 ล้านตัวต่อมิลลลิิตร • ความเป็นกรด-ด่าง (pH) = 7.2 หรือมากกว่า • การมีชีวิต (vitality)≥ ร้อยละ 75
การรักษาการมีบุตรยาก
การรักษาแบบขั้นต้น (Conventional)
การกำหนดระยะเวลาในการมีเพศสัมพันธ์ (Timing intercourse)
การกระตุ้นไข่ (Ovulation induction)
การผสมเทียม
คือ การใช้เครื่องมือฉีดเชื้ออสุจิเข้าไปภายใน อวัยวะสืบพันธุ์ของสตรี ในช่วงที่ไข่ตก เชื้ออสุจิอาจเป็นของ สามี หรือผู้บริจาค วิธิีนี้เหมาะกับผู้ชายที่เชื้ออ่อนแอ
การฉีดน้ำอสุจิเข้าสู่โพรงมดลูกโดยตรง Intra-uterine insemination (IUI)
คือ การนำน้ำอสุจิที่ได้รับการคัดแยกมาแล้วฉีดเข้า ไปในโพรงมดลูกขณะที่มีการตกไข่ ตัวอสุจิว่ายจากโพรงมดลูกไปทางท่อนำไข่และผสมกับไข่ด้วย ตัวเองต่อไปแพทย์ใช้ยา กระตุ้นให้มีไข่ตกมากกว่าหนึ่งใบเพื่อเพิ่มโอกาสการตั้งครรภ์ให้มากขึ้น
วิธีการนี้ไม่เหมาะกับ
ผู้หญิงที่มีปัญหาท่อนำไข่ตีบตันหรือมีพังผืด ขวางทางระหว่างไข่กับทางเข้าท่อนำไข่
ท่อนำไข่เสียหายเยื่อบมุดลูกเจริญผิดที่หรือปัญหา อื่นๆที่ทำให้ไข่ไม่สามารถตกเข้าท่อนำไข่ได้
ผู้ชายที่มีปัญหาเรื่องน้ำอสุจิ เช่นมีจำนวนน้อย เคลื่อนไหวผิดปกติ หรือมีปัญหาอื่นๆ
วิทยาการการช่วยเหลือการมีบตุร (assisted reproductive technologies: ART)
การกระตุ้นการตกไข่
่โดยการให้ GnRH เป็นระยะ (ตาม การหลั่งของ GnRH ที่เป็นระยะ) กระตุ้นการผลิต FSH และ LH หรือให้ยาซึ่งเป็นฮอรโ์มนสังเคราะห์ไปกีด กันการทำงานของอีสโทรเจนไม่ให้ไปยับยั้งการทำงาน ของ GnRH ทำให้มีการผลิต FSH และ LH ออกมาจำนวนมากมีผลให้มีการตกไข่มากกว่า 1 ใบเพื่อเพิ่มโอกาสการปฏิสนธิหรือนำไข่ไปทำหัตถการต่าง ๆ
GIFT ( Gamete Intrafallopian Transfer)
โดยการนำเอาไข่ออกมาเลือกที่สมบรูณ์แล้วนำเครื่องมือที่นำอสจุิและเซลล์ไข่ใส่เข้าไปในท่อนำไข่เพื่อให้มีการผสมและตั้งครรภ์แบบธรรมชาติ แต่ในกรณีนี้ต้องไม่มีปัญหาที่ท่อนำไข่หรือมีท่อนำไข่ที่ปกติอย่างน้อย 1 ข้าง
ZIFT (Zygote Intrafallopian Transfer)
คล้ายกับการทำเด็กหลอดแก้ว
แต่ไข่และเชื้ออสจุิที่ผ่านการเตรียมแล้วจะถูกนำมาผสมกันและเพาะเลี้ยงในห้องปฏิบัติการ 1 วันถ้าเห็นว่าเกิดการปฏิสนธิแล้วจะใส่ตัวอ่อนกลับเข้าสู่ฝ่ายหญิงผ่านทางหน้าท้องใส่ไปในท่อนำไข่
IVF ( In Vitro Fertilization)
คือ การปฏิสนธินอกร่างกายและการย้ายตัวอ่อน หรือ ทั่วๆไปเรียกกันว่า เด็กหลอดแก้ว การทำคล้ายกับ GIFTแต่ไข่และเชื้ออสุจิที่ผ่านการเตรียมแล้ว จะถูกนำมาผสมกันเพื่อใหเ้กิดการปฏิสนธินอกร่างกายโดยเพาะเลี้ยงในห้องปฏิบตัิการ เพื่อให้มีการแบ่งตัวจนเป็นตัวอ่อนในระยะ 4-8 เซลล์ใช้เวลาเลี้ยงในห้องปฏิบัติการ ประมาณ 2-5 วันจากนั้นนำตัวอ่อนที่ได้ใส่เข้าไปในโพรงมดลูกเพื่อให้มีการเจริญเติบโตต่อไป
Micromanipulation
คือวิธิีการรักษาคู่สมรสที่มีบุตรยาก ซึ่งมักจะมีปัญหาทางด้านเชื้ออสุจิจำนวนน้อยมาก ไม่เคลื่อนไหวเป็นต้น โดยการใช้เข็มเล็กๆเจาะเปลือกไข่ แล้วให้เชื้ออสุจิวิ่งผ่านรูที่ เจาะ หรือการฉีดเชื้ออสุจิเข้าใต้เปลือกไข่ หรือแม้แต่การฉีดเชื้ออสุจิเข้า Ooplasm โดยตรงวิธิีนี้ต้องอาศัยเครื่องมือพิเศษ และประสบการณ์ความชำนาญของผู้ทำ
ICSI : Intracytoplasmic Sperm Injection
คือการฉีดอสุจิเข้าไปในเซลล์ไข่โดยตรงซึ่งทำ ภายใต้กล้องขยายกำลังสูงหลังจากเซลล์ไข่ถูก ฉีดอสุจิเข้าไปจะเกิดการปฏิสนธิเป็นตัวอ่อนขึ้น เนื่องจากวิธีนี้ทำให้อสุจิไม่ต้องว่ายไปหาไข่ไม่ ต้องเจาะผนังเซลล์ไข่เองทำให้อสจุิที่ไม่แข็งแรง สามารถปฏิสนธิกับไข่ได้
นิยมใช้สำหรับผู้ที่มีสเปริมน้อยมาก เคลื่อนไหวได้ไม่ดี และ รูปร่างผิดปกติ หรือทำการปฏิสนธิกันนอกร่างกายแล้วไมาสามารถทำได้
ข้อบ่งชี้
ท่อนำไข่ตีบตัน
มีเยื่อพังผืดในอุ้งเชิงกรานซึ่งขัดขวางการเดินทางของไข่เข้าสู่โพรงมดลูก
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
ความผิดปกติของปากมดลูก
ความผิดปกติของการตกไข่
สาเหตุจากฝ่ายชาย
ไม่มราบสาเหตุ
สาเหตุฝ่ายชาย
Sperm dysfunction 80% : เชื้ออสุจิผิดปกติ เช่น ปริมาณน้อย รูปร่างผิดปกติ เคลื่อนไหวน้อย
Sexual Factors 10% : Electile dysfunction
Other 10 %
นางสาว เอิญ รักษากุล เลขที่ 103 SEC: 2B รหัสนักศึกษา 613601212