Please enable JavaScript.

Coggle requires JavaScript to display documents.

Pituitary adenoma - Coggle Diagram

- - - - เนื้องอกในสมองที่เป็นเนื้อธรรมดา
        
        เกิดจากความผิดปกติของสารพันธุกรรมในเซลล์สมอง หรือการกลายพันธุ์ของเซลล์ ทำให้เซลล์มีการแบ่งตัวและเจริญเติบโตในอัตราที่ผิดปกติ เนื้อเยื่อที่เกิดจากเซลล์ที่ผิดปกติเหล่านี้ จึงก่อตัวเป็นเนื้องอกบริเวณสมอง ซึ่งอาจสร้างความเสียหายแก่สมองและระบบประสาทใกล้เคียง
        
        ไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด แต่จากผลการตรวจ CT brain ผู้ป่วยอาจจะเป็นเนื้องอกในที่เป็นเนื้อธรรมดา
        
        เนื้องอกในสมองที่เป็นเนื้อร้าย
        
        อาจเกิดจากเซลล์มะเร็งที่ก่อตัวขึ้นที่สมอง หรือมีเซลล์มะเร็งที่อวัยวะอื่น แล้วแพร่ลามเข้าสู่สมอง ทางกระแสเลือด ทำให้เกิดเป็นเนื้องอกที่เป็นเนื้อร้ายมีอัตราการเจริญเติบโตและสร้างความเสียหายแก่ร่างกายมากกว่าเนื้องอกธรรมดา
    - - เมื่อเนื้องอกต่อมใต้สมองมีขนาดโตขึ้นเนื้องอกจะไปกดเบียดเส้นประสาทตาที่อยู่ใกล้เคียงกับต่อมใต้สมองทำให้ผู้ป่วยมีตามัวลงมีลานสายตาแคบผิดปรกติโดยมองทางด้านข้างทั้งสองข้างไม่เห็น
        
        ผู้ป่วยบางรายมาพบแพทย์เนื่องจากมีเลือดออกในก้อนเนื้องอก (Pituitary apoplexy) ทำให้ผู้ป่วยมีอาการปวดหัวและตามัวลงฉับพลัน อาจมีหนังตาตก หรือระดับความรู้สึกตัวลดน้อยลง
        
        ในผู้ป่วยรายนี้เคยมีประวัติเป็นต้อกระจกบริเวณตาซ้าย
        ซึ่งอาจจะเกิดจากมีการกดเบียดของเนื้องอกสมอง
      - ต่อมใต้สมองส่วนหลัง
        (Posterior Pituitary)
        
        ไฮโปทาลามัสเป็นที่สร้างฮอร์โมน Antidiuretic hormone (ADH) หรือ vasopressin แล้วส่งผ่าน pituitary stalk ไปเก็บไว้ที่ต่อม pituitary ซึ่งจะปลดปล่อย ADH เข้าสู่กระแสโลหิตตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นโดยไปออกฤทธิ์ที่ไตทำให้มีการดูดกลับของน้ำไว้ในร่างกาย ดังนั้นเมื่อเกิดความผิดปกติดังกล่าว ทำให้เกิดความผิดปกติในการหลั่งฮอร์โมน ADH ทำให้เกิดโรคที่พบได้บ่อย คือ โรคเบาจืด (Diabetes Insipidus) และ Syndrome of Inappropriate ADH Secretion
        
        โรคเบาจืด (Diabetes Insipidus)
        หากต่อมใต้สมองบริเวณด้านหลังโตขึ้น จะส่งผลให้เกิดภาวะเบาจืด มีอาการกระหายน้ำ หิวน้ำบ่อย ปัสสาวะถี่ขึ้น
        
        ผู้ป่วยมีการขับถ่ายปัสสาวะ 100 ml สีเหลืองใส
      - ต่อมใต้สมองส่วนหน้า
        (Anterior Pituitary)
        
        สร้างฮอร์โมนได้มากเกินไป
        (Disorder of anterior pituitary
        hormone hypersecretion )
        
        Growth hormone : GH
        
        Giantism
        
        Acromegaly
        
        มีอาการกระดูกขยายออกด้านข้าง โดยจะพบว่ามี มือ เท้า ใหญ่และหน้าขึ้น ขากรรไกรล่างขยายออก คางใหญ่ ฟันล่างจะห่าง จมูกใหญ่ริมฝีปากหน้า ใบห้นาใหญ่ หน้าผากกว้าง ลิ้นใหญ่ เสียงพูดเปลี่ยน มือ เท้า นิ้ว และตัวใหญ่ขึ้น มี Metabolism สูงขึ้น จึงมีเหงื่อมาก ผิวหนังอุ่นชื้น และหนา GH มากระตุ้น ทำให้การขยายของเนื้อเยื่อเพิ่มขึ้น อวัยวะภายในใหญ่ขึ้น เช่น ตับ ไต ม้าม ธัยรอยด์ ต่อมหมวกไต หัวใจ BP จึงสูงได้ประมาณ 25% เนื้องอกขยายกินที่ใน sella พบว่าจะ ปวดศีรษะ ลานสายตาผิดปกติ ตาสู่แสงไมไ่ด้
        
        เกิดขึ้นเนื่องจากมีการหลั่ง GH ออกมามาก เกิดขึ้นก่อน puberty และ epiphyses ของกระดูกยาวไม่ปิด ทำให้เกิด gigangtism ได้ ผู้ป่วยจะมีรูปรา่งสูงใหญ่ เนื่องจากมีการเจริญเติบโตของกระดูกและกล้ามเนื้อมาก อาจสูงถึง 8-11 ฟุต ระยะแรกอาจมีอาการอ่อนเพลียไม่มีแรง ระยะท้ายๆ จะมีอาการขาดฮอร์โมน ของต่อม pituitary อ่อนเพลียมาก ประสาทรับความรู้สึกส่วนปลายเสียไป อายุสั้น
        
        Adrenocorticotrophin /
        adrenocorticotropic Hormone :
        ACTH
        
        Plolactin
        
        Hyperprolactinemia
        
        1 more item...
        
        Cushing's Disease
        
        ลำตัวอ้วน หน้าแดง ความดันโลหิตสูง ผู้หญิงจะมีขนขึ้นมาก ผู้ป่วยจะบ่นว่าอ่อนเพลีย ไม่มีแรง เหนื่อยง่าย น้ำหนักเพิ่ม ผิวหนังช้ำ หรือเลือดออกใต้ผิวหนังได้ง่าย ขาดประจำเดือน อารมณ์เปลี่ยนแปลง
        
        สร้างฮอร์โมนได้น้อยเกินไป
        (Hypopituitarism)
        
        Growth hormone : GH
        
        ถ้าเป็นก่อน puberty จะทำให้ผู้ป่วยรูปร่างเตี้ย แคระแกรน (dwarfism) ละระดับน้ำตาลในเลือดจะต่ำ
        
        Gonadothpin hormone
        
        คือการขาด LH และ FSH ทำให้เด็กเจริญเติบโตเข้าสู่ puberty ช้า หรือหยุดลง ในผู้หญิงประจำเดือนจะหายไป ไม่มีน้ำนมเลี้ยงลูกหลังคลอด ไม่มีขนบริเวณรักแร้ และอวัยวะเพศ ความรู้สึกทางเพศลดลง ในผู้ชายทำให้สมรรถภาพเพศลดลง (impotent) อัณฑะฝ่อทำให้ไม่มีเชื้ออสุจิ เกิดเป็นใหม่ได้
        
        Adrenocorticotrophin / adrenocorticotropic Hormone : ACTH
        
        Thyroid Stimulating Hormone : TSH
        
        2 more items...
        
        ทำให้ต่อมหมวกไตขาด ACTH ไปกระตุ้น เกิด adenal insufficiency ผู้ป่วยจะมีอาการอ่อนเพลีย น้ำตาลในเลือดต่ำ เบื่ออาหาร ผอมลง คลื่นไส้ อาเจียน ความดันโลหิตต่ำ อาการคล้าย Addison's disease แต่สีผิวจะไม่เหมือนกัน คือ ใน hypopituitarism สีผิวจาง ไม่ดำเหมือนพวก Addison's diseas เนื่องจากขาด MSH ด้วยและความไม่สมดุลของอิเล็กโทรไลต์และความดันโลหิตต่ำจะไม่รุนแรงเหมือน Addison's diseas เนื่องจาก aldosterone ไม่ได้ถูกควบคุมโดย ACTH ทั้งหมด แต่ยังถูกควบคุมโดยระบบอีกด้วย ดังนั้นระดับโซเดียมในเลือดของผู้ป่วย hypopituitarism จึงไม่ต่ำมาก ในผู้ป่วยที่มีเนื้องอกในสมองทำให้การหลั่ง ADH ไม่เป็นไปตามปกติคือออกมาตลอดเวลาทำให้มีการดูดกลับของน้ำที่ไตมากขึ้นน้ำข้างในร่างกายทำให้ระดับโซเดียมในเลือดต่ำเนื่องจากถูกจาง
  - - - การใช้ยา
        
        การผ่าตัด
        
        Transfrontal route
        การผ่าตัดเปิดสมองผ่านสมองส่วนหน้าเข้าไป
        
        Transphenoidal microsurgery
        การผ่าตัดผ่านโพรง sphenoid
        
        กล้องจุลทรรศน์ (Microscope)
        หรือใช้วิธีส่องกล้อง (Endoscope)
        
        ปัจจุบันการผ่าตัดมักทำผ่านทางโพรงจมูก โดยอาจใช้ในผู้ป่วย ที่มีเนื้องอกนั้นไม่ลุกลามใหญ่โตจนเกินไปนักก็มักจะสามารถผ่าตัดออกได้หมดเป็นส่วนใหญ่
        
        1 more item...
        
        ในผู้ป่วยที่เนื้องอกไม่ใหญ่และอยู่ใน sella
        
        ในผู้ป่วยที่มีเนื้องอกขนาดใหญ่และขยายออกไปเหนือ optic chiasm
      - การฉายรังสี
        
        การฉายรังสีมักจะเลือกใช้เป็นวิธีสุดท้ายเมื่อเนื้องอกนั้นไม่สามารถผ่าตัดออกได้หมดและไม่สามารถใช้ยาต้านฮอร์โมนได้ โดยการฉายรังสีจากช่วยชะลอหรือยับยั้งไม่ให้เนื้องอกนั้นโตกลับขึ้นมาใหม่
        ให้รังสี 4,500 rads หลังจากให้รังสีรักษา จะทำให้กดการเจริญเติบโตของเนื้องอก ผู้ป่วยจะต้องมาดูว่าขาดฮอร์โมนตัวใดอีก เพื่อจะได้ให้ฮอร์โมนทดแทนต่อไป
      - การใช้ยาต้านฮอร์โมนทดแทน
        
        ฮอร์โมนกระตุ้นต่อมน้ำนม
        (Prolactinoma)
        
        Bromocriptine
        เมื่อได้รับยานี้ ก้อนเนื้องอกมักจะมีขนาดเล็กลงหลังจากได้ยารวมทั้งน้ำนมที่ไหลก็จะหยุดไปและประจำเดือนสามารถกลับมาเป็นปรกติ แต่ทั้งนี้ผู้ป่วยจะต้องกินยาต่อเนื่องไปเรื่อยๆ เนื่องจากว่าเมื่อหยุดกินยาเนื้องอกก็จะโตกลับขึ้นมาใหม่
        
        ฮอร์โมนกระตุ้นการเจริญเติบโต
        Growth Hormone : GH
        
        Octreotide
        ใช้เป็นการเสริมหรือทดแทนการผ่าตัดได้ ผู้ป่วยต้องมาฉีดยาดังกล่าวเดือนละ 1-2 ครั้ง ปัจจุบันยายังมีราคาแพงมากเป็นอุปสรรคที่ทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถเข้าถึงการรักษาได้ และใช้ในเด็กที่เกิด hypopituitarism ก่อนเข้า puberty
        
        โรคเบาจืด (Diabetes Insipidus)
        
        Vasopressin tannate in oil ฉีด หรือ ให้รับประทาน เช่น chlopropamide, clofibrate, thiazide
        
        การให้ฮอร์โมนเพศ
        
        Testoserone ในผู้ป่วยเพศชาย
        
        Cyclic setrogen, Progesterone (ยาคุมกำเนิด) ในผู้ป่วยเพศหญิง
        
        Human gonadotropin,
        Chorionic gonadotropin, LHRH
        
        1 more item...
    - - โดยผู้ป่วยรายนี้แพทย์วินิจฉับว่าเป็น Pituitary adenoma คือ การมีเนื้องอกในต่อมใต้สมองส่วนหน้า
- - - - การเจาะเลือด
        
        เพื่อตรวจระดับฮอร์โมนซึ่งบ่งถึงการทํางานของต่อมใต้สมองเป็นวิธีช่วยวินิจฉัยที่สําคัญยิ่งเนื่องจากความผิดปกติหรือเนื้องอกชนิดอื่นบริเวณกระดูก sella อาจส่งผลให้เกิดอาการคล้ายเนื้องอกต่อมใต้สมองได้ และยากต่อการวินิจฉัยแยกโรค เช่น เนื้องอกของเยื่อหุ้มสมอง (meningioma), เนื้องอก craniopharyngiomas, เนื้องอกของ germ cell (germ cell tumors) ,และเส้นเลือดโป่งพอง (aneurysms)
        
        WBC 10.6103/uL
        RBC 4.35106/uL
        HGB 12.6g/dL
        Hct 38.6 %
        MCV 86.7fL
        MCH 29pg
        MCHC 32.7g/dL
        PLT 381103/uL
        Neu 74 %
        Lymp 16.8 %
        Mono 7.7 %
        Eosi 1.3 %
        Baso 0.2 %
        
        การตรวจลานสายตา
        
        การตรวจด้วยการให้ผู้เข้ารับการตรวจนับนิ้ว
        (Finger counting)
        
        ผู้เข้ารับการตรวจถอดแว่นและถอดเครื่อง
        แต่งกายที่อาจบดบังลานสายตาออก เช่น
        หมวกปีกกว้าง (ถ้ามี)
        
        การตรวจจะเริ่มต้นจากการตรวจพื้นที่การ
        มองรอบนอก (Peripheral field) โดยการ
        ที่ผู้เข้ารับการตรวจกับผู้ตรวจนั่งหันหน้าเข้า
        หากันในระดับความสูงที่ใกล้เคียงกัน
        โดยจะนั่งห่างกันประมาณ 1 เมตร
        
        ผู้เข้ารับการตรวจจะต้องใช้มือหรือใช้อุปกรณ์
        คล้ายช้อนปิดตาข้างที่ไม่ได้ตรวจไว้ (เนื่องจากจะ
        ต้องทำการตรวจตาทีละข้าง)ส่วนผู้ตรวจจะ
        หลับตาข้างที่ตรงข้ามกัน คือ ถ้าต้องตรวจตาข้าง
        ขวาของผู้เข้ารับการตรวจ ผู้ตรวจจะทำการ
        หลับตาขวาและลืมตาซ้าย เป็นต้น (ถ้าทำถูก
        ต้องตาข้างที่ลืมอยู่ของทั้งสองคนจะตรงกันพอดี)
        
        1 more item...
      - จะมีความไวต่อการตรวจหาก้อน, ขอบเขตของก้อน และความสัมพันธ์ของก้อนต่อเนื้อเยื่อข้างเคียงได้ดีกว่า
    - - ผล CT Brain พบ
        
        still seen of lobulated enhancing hyperdense mass in a pituitary fossa (now 2.6 x 1.9 x 2.1 previous 2.3 x 1.5 x 2.2 cm) without extension to prepontine cisterns anad left sphenoid sinus
        
        disappearance of a small ono-enhancing hyperdense lesion at midbrain
        
        normal of remaining brain paarenchyma
        
        normal ventricular systems remaining cisterns and cortical sulci
        
        no midline shift or hydrocephalus
        
        still seen bony defects at anterior wall of bilateral sphenoid sinuses
        
        clearing of sinuses and mastoids
        
        no new lesion
    - - ซักประัติเกี่ยวกับการเสียเลือดหลังคลอดและมีช็อคเกิดขึ้นด้วย
        
        มีน้ำนมหลัฃคลอดหรือไม่
        
        มีอาการอ่อนเพลีย ทำงานไม่ค่อยไหว ไม่มีแรง เชื่องช้า
      - ตรวจทางห้องปฏิบัติการ
        
        ตรวจภาพรังสีกะโหลกศีรษะ ดูว่า Sella turcica ขยายโตขึ้นหรือไม่
        
        การย้อมเซลล์เยื่อบุช่องคลอด (vaginal smear)
        
        การตรวจดูระดับฮอร์โมน
        
        Prolactin
        
        ไมค่อยจำเป็น
        
        Growth hormone : GH
        
        ใช้อินซูลืน 0.1 Unit/ 1 Kg. ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ (insuline induce hypoglycemia) เพื่อดูว่า GH ออกมาเป็นปกติหรือไม่
        
        Gonadotrophin : Gn
        
        1 more item...
        
        Antidiuretic hormone : ADH
        
        โดยการเก็บปัสสาวะหาออสโมลาลิตี้ หลัฃให้งดดื่มน้ำหลังเที่ยงคืน ถ้าออสโมลาลิตี้ของปัสสาวะต่ำกว่า 350 mosmol./ 1 kg. ควรทำ dehydration test
- - - - ปฏิบัติตัวไม่ถูกต้อง เนื่องจากขาดความรู้ในการปฏิบัติตัว ก่อนและหลังผ่าตัด