Intarventricular hemorrhage with obstructive hydrocephalus

ผู้ป่วยหญิงไทย

obstructive hydrocephalus

Intarventricular hemorrhage

การรักษา

ข้อวินิฉัยทางการพยาบาล

การวินิจฉัย

อาการและอาการแสดง

พยาธิสภาพ

สาเหตุ

ความหมาย

ภาวะเลือดออกในโพรงสมอง

ภาวะเลือดออกในโพรงสมองทุติยภูมิ

ภาวะเลือดออกในโพรงสมองปฐมภูมิ

เกิดจากการกระทบกระเทือนต่อโพรงสมองโดยตรง เช่น อุบัติเหตุรุนแรงที่ศีรษะ เนื้องอกในเนื้อเยื่อโพรงสมอง

เกิดจากการแตกของหลอดเลือดในเนื้อสมอง และเลือดทะลุเข้าไปในโพรงสมอง

เกิดจากการที่ความดันโลหิตสูง แล้วไม่สามารถควบคุมได้ดี โดยผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงคือผู้สูงอายุ

มีเลือดออกในเนื้อสมองปริมาณมาก ทำให้เกิดก้อนเลือดขนาดใหญ่ออกอยู่ในเนื้อสมองส่วนลึกใกล้กับโพรงสมอง

ภาวะเลือดออกในโพรงสมอง คือ ภาวะที่มีเลือดออกในกะโหลกศีรษะ ในเนื้อสมองส่วนที่เป็นโพรงสมอง (Ventricle) เป็นที่อยู่ของน้ำหล่อเลี้ยงสมองและไขสันหลัง (Cerebrospinal fluid: CSF) โดยเลือดที่ออกในโพรงสมองนั้น อาจเกิดจากเลือดที่ออกโดยตรงในโพรงสมองหรือเลือดออกในโพรงสมองปฐมภูมิ (Primary intraventricular hemorrhage)หรือเกิดจากเลือดออกภายในเนื้อสมองก่อน แล้วแตกทะลุเข้าสู่โพรงสมอง/เลือดออกในโพรงสมองทุติยภูมิ(Secondary intraventricular hemorrhage) ซึ่งทั้ง 2 กรณี จะส่งผลให้การไหลเวียนของ CSF ถูกอุดกั้น ส่งผลเกิดความดันในกะโหลกศีรษะสูงขึ้น (Increased intracranial pressure: ICP) จึ่งมีอาการผิดปกติต่าง ๆ ทางระบบประสาท

รักษาด้วยเครื่องช่วยหายใจ

รักษาด้วยการใช้ยา

สังเกตอาการภาวะเลือดออกในโพรงสมอง

มีอาการชัก โดยไม่เคยมีประวัติโรคลมชักมาก่อน

ปวดศีรษะอย่างรุนแรงเฉียบพลัน

คลื่นไส้หรืออาเจียนอย่างรุนแรง กลืนสำบาก ลิ้นรับรสชาติผิดปกติ

แขนหรือขาอ่อนแรงเฉียบพลัน หมดสติ ไม่รู้สึกตัว ไม่ตอบสนอง มีการตื่นตัวน้อยลง ซึมลง

ตาพร่ามัว การตอบสนองของรูม่านตาไม่เท่ากันหรือตอบสนองช้า

พูดสื่อสารไม่รู้เรื่องหรือไม้เข้าใจสิ่งที่ผู้อื่นพูด มีบัญหาในการเขียนหรืออ่านหนังสือ

เวียนศีรษะ ความดันโลหิตสูง มีอาการปวดคล้ายเข็มทิ่ม

การเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อมัดเล็กปัญหา เช่น มีอาการมือสั่น

การตรวจร่างกาย

Investigation

การซักประวัติ

ประวัติอาการผิดปกติ เกิดขึ้นเมื่อไร มีอาการอย่างไร หมดสติหรือไม่ หลังจากนั้นมีความรู้สึกตัวดีหรือแย่ลง โรคประจำตัว ประวัติการรักษา ประวัติการใช้สิ่งเสพติด

การตรวจร่างกายทั่วไป

การตรวจทางระบบประสาท

กำลังของกล้ามเนื้อแขน ขา (Motor power)มี 6 ระดับ

Glasgow coma scale (GCS)

ขนาตรูม่านตาและปฏิกิริยาต่อแสงไฟฉาย

การลืมตา ( E= Eye Opening)

การตอบสนองต่อการเรียกหรือการพูด (V= Verbal)

การเคลื่อนไหวที่ดีที่สุด (M= Movement)

การตรวจทางห้องปฏิบัติการ

CBC

BUN

Cr

PT-PTT

INR

Electrolytes

การตรวจทางรังสี

CT-brain

Hct 39.9 %

HGB 12.4 g/dL

RBC 6.20 106/uL

MCV 64.3 fL

WBC 15.2 103/uL

MCH 19.9 pg

MCHC 31.0 g/dL

Mono 6%

Neu 32.3 %

Lymp 60.3 %

PLT 335 103/uL

Eosi 1.1 %

Baso 0.3%

BUN 11 mg/dl

PT 14.2 sec

Cr 0.82 mg/dl

control PT 13.0 sec

PTT 27.7 sec

control PTT 27 sec

Na 135.2 mEq/L

Cl 101.8 mEq/L

K 3.29 mEq/L

CO 21 mEq/L

INR 1.10

pupil 3 mm reaction to light both eye

grade 4

grade 0

ขาซ้าย

แขนซ้าย

แขนขวา

ขาขวา

E3

Vt

M6

Hyperdense of ICH at right thalamus about 3.1 x 1.8 x 3.5 in size. The hematoma was ruptured to bilateral lateral ventricles, third and fourth ventricles

The rest brain parenchyma are unremarkable

Moderate hydrocephalus

No midline shift

Clear the included PNS and mastoid air cells

Intact bony calvarium

เสี่ยงต่อภาวะความตันในกะโหลกศีรษะสูง
เนื่องจากมีภาวะเลือดออกในโพรงสมองจากเส้นเลือดในโพรงสมองแตก

พร่องกิจวัตรประจำวันเนื่องจากกล้ามเนื้ออ่อนแรงจากภาวะเลือดออกในโพรงสมอง

ยากันชัก

ยาละลายเสมหะ/ป้องกันการติดเชื้อทางเดินหายใจ

ยาลดความดันโลหิตสูง

On ET-tube with ventilators spontaneous mode PS 10 PEEP5 Fi02 0.4 02sat 95%

Cefazolin 1 gm vein q 6 hr

Nicardipine 20 mg in NSS 80 ml vein drip
3-30 ml/hr keep BP ≤140/90 mmHg

Dilantin 100 mg vein q 8 hr

อาการและอาการแสดง

การวินิจฉัย

พยาธิสภาพ

การรักษา

สาเหตุ

ข้อวินิจฉัยทางการพยาบาล

ความหมาย

ภาวะอุดตันของทางเดินของน้ำในโพรงสมอง

มาจากการขัดขวาการไหลของน้ำในโพรงสมอง (cerebrospinal กิuid) ซึ่งปกติไหลลงสู่ subarachnoid space

การสร้างมากเกิน เช่น เนื้องอกของChoroid plexus(Choroid plexus papilloma)

เลือดออกในโพรงสมองและเนื้อสมอง

ความพิการแต่กำเนิด(Aqueductal stenosis)

การติดเชื้อ เช่น พยาธิตืดหมูในสมอง(Neurocysticcercosis)

การอุดตันการไหลเวียนของน้ำหล่อสมองและไขสันหลัง (obstruetive hydrocephalus /non-communicating hydrocephalus) ทำให้การผลิตน้ำหล่อสมองและไขสันหลังมากขึ้น เนื่องจากมีการดูดซึมกลับของน้ำหล่อสมองและไขสันหลังทาง arachnoid granulations น้อยลงเพราะมีก้อนเนื้องอกที่บริเวณ choriod plexus น้ำหล่อสมองและไขสันหลัง จึงมีเลือดปนเม็ดเลือดไปอุดตาม arachnoid villi หรือไปอุดกั้นในทางเดินน้ำหล่อสมองและไขสันหลัง ทำให้น้ำหล่อสมองและไขสันหลังไม่สามารถดูดซึมกลับได้ ส่งผลให้โพรงสมองมีน้ำมากขึ้น รวมทั้งโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ (meningits) สมองอักเสบ (encephalitis) และฝีในสมอง (cerebral abscess)

2.แบบเรื้อรัง(Chronic,Gradual onset slowly progressive deterioration) อาการค่อยเป็นค่อยไป

1.แบบเฉียบพลัน(Acute onset and deteriorate) อาการเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว

อาการแสดงของความดันในกะโหลกศีรษะสูง(Sign of increase intracranial pressure)

ความรู้สติเปลี่ยนแปลง(Conciousness change) สับสน,ซึมลง ,หมดสติ(Coma)

พฤติกรรมเปลี่ยนแปลง(Behavioral change)

ความผิดปกติในระบบประสาท(Focal neurological deficit depend on cause and lesion)

Investigation

การตรวจร่างกาย

อายุ 65 ปี

วัยสูงอายุ

ท่อระบายน้ำตีบ

ตรวจร่างกายทั่วไป

ตรวจทางระบบประสาท

ประเมินระดับความรู้สึกตัว

pupil

Motor power

Glasgow coma scale

การลืมตา ( E= Eye Opening)

การตอบสนองต่อการเรียกหรือการพูด (V= Verbal)

การเคลื่อนไหวที่ดีที่สุด (M= Movement)

E3

Vt

M6

pupil 3 mm reaction to light both eye

grade 0

grade 4

ขาซ้าย

แขนซ้าย

แขนขวา

ขาขา

การตรวจด้วยภาพทางรังสีวินิจฉัย

CT-brain, MRI

1.โพรงสมองโตกว่าปกติ

2.การบวมน้ำรอบโพรงสมอง(Periventricular edema periventricular low density on CT
Periventricular hyperintensity T2WI on MRI)

1.โพรงสมองส่วนTemporal โตกว่าปกติ(Dilate temporal horn > 2mm.)

2.โพรงสมองส่วนFrontal โตกว่าปกติ(Dilate Frontal horn of lateral ventricle)

3.การเปลี่ยนตำแหน่งของอวัยวะรอบโพรงสมอง เช่น เส้นเลือด ,ส่วนCorpus callosum โก่งตัวขึ้นบนSagittal MRI (upward bowing of Corpus callosum)

การเจาะหลัง(Lumbar puncture)

เพื่อการวินิจฉัยโรคติดเชื้อและเลือดออกใต้เยื่อบุสมอง(Subarachnoid hemorrhage)นำน้ำหล่อสมองและไขสันหลังไปตรวจ, เพื่อการรักษา Communicating hydrocephalus เมื่อยังไม่สามารถใส่สายระบายน้ำในโพรงสมองได้เพราะการติดเชื้อ,โปรตีนสูงเช่นการติดเชื้อวัณโรค มีเม็ดเลือดแดงมาก มีโอกาสเกิดการอุดตันภายในสายระบายน้ำในโพรงสมอง แต่มีข้อห้ามในNon communicating (Obstructive) hydrocephalus เนื่องจากเกิดBrain herniationมีอันตรายเสียชีวิตได้

การรักษาด้วยยา

ยาขับปัสสาวะ

การรักษาด้วยการผ่าตัด

การผ่าตัดใส่สายระบายน้ำในโพรงสมองออกนอกร่างกาย(ExternalVentricularDrainage,EVD,Ventriculostomy)

การผ่าตัดใส่สายระบายน้ำในโพรงสมองสู่ช่องในร่างกาย ผ่าตัดใส่สายระบายจาก

โพรงสมองลงช่องท้อง(Ventriculo-peritoneal shunt)

โพรงสมองลงช่องหัวใจ(Ventriculo-atrial shunt)

โพรงสมองลงช่องปอด(Ventriculo-pleural shunt)

โพรงสมองลงช่องใต้เยื่อหุ้มสมอง(Ventriculo- cistern magna shunt(Torkildsen shunt)

โพรงสมองทารกในครรภ์ลงถุงน้ำคร่ำ(Transabdominal percutaneous Ventriculo-amniotic shunt)

สายระบายน้ำในโพรงสมอง(CSF Shunt)

การผ่าตัดใส่สายระบายน้ำหล่อสมองและไขสันหลังจาก ช่องใต้เยื่อหุ้มไขสันหลัง(Spinal subarachnoid space)ไปยังช่องท้อง(Lumbo-perlitoneal shunt)

การผ่าตัดเปิดช่องที่ฐานโพรงสมองช่องที่3 (3rd ventricle)ให้ต่อกับช่องใต้เยื่อบุสมองBasal cistern(Third Ventriculostomy) ผ่าตัดรักษาAqueductal stenosis และObstructive hydrocephalus

ผ่าตัดรักษาสาเหตุ

เปิดกะโหลกศีรษะ(Craniotomy remove mass)เอาก้อนเนื้องอก,ก้อนเลือดหรือสิ่งอุดตันออก

ผ่าตัดเปิดท่อAqueductโดยใช้กล้อง(Endoscope)

Lasix 200 mg vein stat

เสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนจากการ on external ventricular drainage เช่น secondary brain injury การติดเชื้อ

เสี่ยงต่อภาวะความตันในกะโหลกศีรษะสูง
เนื่องจากมีภาวะเลือดออกในโพรงสมองจากเส้นเลือดในโพรงสมองแตก

การตรวจพิเศษ

การฉีดสีเข้าเส้นเลือดสมอง(Cerebral angiography)พบว่ามีการเปลี่ยนแปลงตำแหน่งของหลอดเลือดรอบโพรงสมอง เช่น Thalamostriated vein ยกตัวถ่างขึ้นบน

การฉีดสีเข้าโพรงสมอง(Ventriculography)พบว่าโพรงสมองโตหรือมีการอุดตันในโพรงสมองจากก้อนเนื้องอก

ยากันชัก

Dilantin 100 mg vein q 8 hr

ผู้ป่วยได้รับการผ่าตัด ventriculostomy

Hyperdense of ICH at right thalamus about 3.1 x 1.8 x 3.5 in size. The hematoma was ruptured to bilateral lateral ventricles, third and fourth ventricles

The rest brain parenchyma are unremarkable

Moderate hydrocephalus

No midline shift

Clear the included PNS and mastoid air cells

Intact bony calvarium

ศาสนาพุทธ

สภาพ

รูปร่างท้วม ผิวขาว เคลื่อนไหวร่างกายได้น้อน E3VTM6 pupil 3 mm RTL BE Motor power แขนขาซ้ายgrade 0 แขนขาขวา Grade 4 มีแผลผ่าตัดศีรษะ ไม่มีdischarge ซึมOn EVD จุดหยดเหนือรูหู15 cmH2O CSF สีแดงสดOn ET-tube with ventilators spontaneous mode PS 10 PEEP5 FiO2 0.4 O2sat 95% On NG tube for feed BD(1:1) 300 ml x 5F On 0.9%NSS 1000 ml vein drip 120 ml/hr Retained foley’s cath with bag urine flow 450 ml สีเหลืองใส

การวินิจฉัย

การซักประวัติ

PH

PI

CC

มีอาการปวดศีรษะ แขนขาข้างซ้ายอ่อนแรง ปลุกไม่ตื่น 3 ชั่วดมงก่อนมาโรงพยาบาล

3 ชั่โมงก่อนมาโรงพยาบาล ผู้ป่วยมีอาการปวดศีรษะ ซึม แขนขาข้างซ้ายอ่อนแรง ปลุกไม่ตื่น ญาติจึงนำส่งโรงพยาบาล

ปฏิเสธการดื่มเหล้าและสูบบุหรี่

ปฏิเสธการใช้สารเสพติด

ปฏิเสธการแพ้ยาแพ้อาหาร

ปฏิเสธโรคประจำตัว

Investigation

การตรวจร่างกาย

V/S : T = 37.2 องศาเซลเซียส, P = 106/min, RR = 18/min, BP = 155/84 mmHg, SpO2 = 95%

E3VtM6 pupil 3 mm RTLBE motor power แขนขาข้างซ้าย grade 0 แขนขาข้างขวา grade 4

CT-brain

การตรวจทางห้องปฏบัติการ

Hyperdense of ICH at right thalamus about 3.1 x 1.8 x 3.5 in size. The hematoma was ruptured to bilateral lateral ventricles, third and fourth ventricles

BUN

Cr

CBC

Electrolytes

PT-PTT

INR

WBC 15.2 103/uL

RBC 6.20 106/uL

Hct 39.9 %

HGB 12.4 g/dL

MCV 64.3 fL

MCH 19.9 pg

MCHC 31.0 g/dL

PLT 335 103/uL

Lymp 60.3 %

Mono 6%

Eosi 1.1 %

Baso 0.3%

Neu 32.3 %

Low

High

Low

Low

Low

Low

High

BUN 11 mg/dl

Cr 0.82 mg/dl

K 3.29 mEq/L

Cl 101.8 mEq/L

Na 135.2 mEq/L

CO2 21 mEq/L

Low

Low

control PT 13.0 sec

PTT 27.7 sec

PT 14.2 sec

control PTT 27 sec

INR 1.10

The rest brain parenchyma are unremarkable

Moderate hydrocephalus

No midline shift

Clear the included PNS and mastoid air cells

Intact bony calvarium

การรักษา

ได้รับการผ่าตัด ventriculostomy

On EVD จุดหยดเหนือรูหู15 cmH2O CSF สีแดงสด

On NG tube for feed BD(1:1) 300 ml x 5F

On 0.9%NSS 1000 ml vein drip 120 ml/hr

Retained foley’s cath with bag urine flow 450 ml สีเหลืองใส

-NPO

-On ventilator spontaneous mode PS 10 PEEP10
FiO2 0.4

ยา

-Record v/s N/S

-Lasix 200 mg vein stat

-Cefazolin 1 gm vein q 6 hr

-Morpine 3 mg vein prn q 6 hr

-Dilantin 100 mg vein q 8 hr

-Nicardipine 20 mg in NSS 80 ml vein drip
3-30 ml/hr keep BP ≤140/90 mmHg

-Losec 40 mg vein OD

ภาวะเลือดออกในโพรงสมองร่วมกับภาวะอุดตันของทางเดินของน้ำในโพรงสมอง

ผู้ป่วยเป็นผู้สูงอายุ

ผู้มีอาการปวดศีรษะ ซึม แขนขาข้างซ้านอ่อนแรง ปลุกไม่ตื่่น

3 ชั่โมงก่อนมาโรงพยาบาล ผู้ป่วยมีอาการปวดศีรษะ ซึม แขนขาข้างซ้ายอ่อนแรง ปลุกไม่ตื่น ญาติจึงนำส่งโรงพยาบาล ปฏิเสธโรคประจำตัว ปฏิเสธการแพ้ยาแพ้อาหาร ปฏิเสธการใช้สิ่งเสพติดและสารเสพติด

ผู้ป่วยช่วยเหลือตนเองไม่ได้

ผู้ป่วยมีอาการปวดศีรษะ ซึม แขนขาข้างซ้ายอ่อนแรง ปลุกไม่ตื่น

เพื่อทราบถึงสภาวะสุขภาพของร่างกาย และความเสี่ยงต่อการเกิดโรค ซึ่งจะมีประโยชน์ในการป้องกันและรักษาโรคต่างๆ เช่น การตรวจเลือดเพื่อวินิจฉัย เพื่อค้นหาความผิดปกติในระยะแรกเริ่มจะเป็นประโยชน์สำหรับการป้องกัน และรักษาโรคได้ทันการ

เพื่อตรวจดูการทำงานของไต ช่วยประเมินผล และช่วยติดตามผลการรักษาในโรคไต

เพื่อตรวจสอบว่าไตยังทำหน้าที่ได้ตามปกติหรือไม่ และหากมีเหตุสำคัญหรือโรคร้ายแรงภายในไต หรือมีโรคหรือเหตุบกพร่องอื่น ๆ ที่มากระทบต่อเนื่องถึงไตแล้ว ไตของท่านจะยังแข็งแรงพร้อมที่จะรับมือกับเหตุร้ายแรงนั้น ๆ ได้มากน้อยเพียงใด

เพื่อจะทราบว่าค่าแร่ธาตุใดมีปริมาณสูงหรือต่ำกว่าเกณฑ์ปกติไปมากน้อยเพียงใด เนื่องจากความผิดปกติของแร่ธาตุตัวใดๆ นั้น อาจบ่งชีถึงความไม่เป็นปกติภายในร่างกายของผู้รับการตรวจเลือดได้

เพื่อตรวจสอบการสร้างลิ่มเลือดของบุคคลที่มีเลือดคน

เพื่อตรวจสอบการสร้างลิ่มเลือดของบุคคลที่มีเลือดคน