โรคซิฟิลิส
สาเหตุ
เชื้อก่อโรค ได้แก่ Treponema Pallidum
แพร่เชื้อจากแม่สู่ลูกทางรกตั้งแต่ GA 6-10 wks +สัมผัสรอยโรคช่วงคลอด
อาการและอาการแสดง
ระยะฟักตัว 3 สัปดาห์
ระยะที่ 2
ระยะที่ 3
ระยะที่ 1
มีแผลริมแข็ง (chancre) ตุ่มนูนแดง เรียบ ขอบแข็งไม่เจ็บ
ต่อมน้ำเหลืองที่ขาหนีบโต
หายเอง 2-8 wk
หลังจากมีแผลริมแข็ง 4-10 สัปดาห์
มีผื่นแดงทั่วฝ่ามือ มีตุ่มนูนแดง ผิวมันที่บริเวณอวัยวะเพศ
ระยะเข้าข้อ ออกดอก
อ่อนเพลีย ปวดเมื่อยตามตัว
ต่อมน้ำเหลืองโต
อาจพบอาการของเยื่อหุ้มสมองอักเสบ ตับอักเสบ ความผิดปกติของไต การติดเชื้อที่ตา และเยื่อหุ้มกระดูกได
ระยะแฝง
หลังการติดเชื้อระยะที่ 1-2 และไม่ได้รับการรักษา
อาการต่างๆ จะหายไป แต่ยังพบการติดเชื้อที่กระแสเลือด
ระยะแฝงตอนต้น (early latent) < 12 เดือนหลังมีอาการ
ระยะแฝงตอนปลาย (late latent) > 12 เดือนหลังมีอาการ
ระยะหลัง มีการดำเนินโรคอย่างช้าๆ
มีการติดเชื้อที่อวัยวะต่างๆ แผลซิฟิลิสระยะที่ 3 + ซิฟิลิสระบบหัวใจและหลอดเลือด ระบบประสาท
มักไม่พบในหญิงวัยเจริญพันธุ์
ผลต่อการตั้งครรภ์
มารดา
ทารก
รกมีขนาดใหญ่และซีด น้้าหนักมากกว่า 1/5 ของน้้าหนักทารก
ติดเชื้อหลัง GA 18 wks ทารกพิการ
คลอดก่อนกำหนด
เมื่อถ้าเป็นในระยะที่ 1 -2 – ระยะแฝงตอนต้น พบติดเชื้อแต่กำเนิดร้อยละ 40-50
น้ำคร่ำมาก
ระยะแฝงตอนปลาย จะติดเชื้อแต่กำเนิด ร้อยละ 10
แท้งบุตร
ติดเชื้อซิฟิลิสแต่กำเนิด
ถ้าไม่ได้รับการรักษาซิฟิลิสแต่กำเนิดในระยะหลัง
DFIU
ทารกบวมน้ำ
ดั้งจมูกแบน
จมูกบี้
หน้าผากโหนก
ฟันมีรอยหยัก
ศีรษะรูปเหลี่ยม
มีผื่น
ต่อมน้้าเหลืองโต
น้้ามูก
ตับโต
ม้ามโต
ดีซ่าน
กระดูกและกระดูกอ่อนอักเสบ
จอประสาทตาอักเสบ
กระจกตาอักเสบ
หูหนวก
ฟันหน้าผิดปกติ
จมูกผิดรูป แข้งผิดรูป
มีความผิดปกติของระบบหลอดเลือดและหัวใจ
การตรวจคัดกรอง
- TPHA / TPPA / FTA-ABS หาภูมิต้านทานต่อเชื้อซิฟิลิส เป็นการตรวจยืนยันผลข้อ 1 ที่ให้ผลบวก (reactive)
- ลูก ตรวจ U/S พบทารกบวมน้ำ ตับม้ามโต รกหนา น้้าคร่้ามากผิดปกติ ตรวจน้้าคร่้าด้วยเทคนิค PCR หาเชื้อ T. Pallidum
- VDRL เมื่อมาฝากครรภ์ครั้งแรก และตรวจซ้ำเมื่อ GA 32 สัปดาห์
VDRL
ถ้าขึ้นน้อยๆ 1:2, 1:4 อาจให้ผลลวง ต้องตรวจเพิ่มด้วย TPHA
ถ้า titer สูงขึ้น 4 เท่า แสดงว่าติดโรคซ้ำ ต้องให้การรักษา
รายงานผลเป็น titer = ปฏิกิริยาการติดเชื้อ เช่น 1:8, 1:32
การตอบสนองต่อการรักษา ดูการลดลงจากเดิมอย่างน้อย 4 เท่า ภายใน3-4 เดือน
การดูแลรักษา
- F/U ANC + ตรวจ titer เดือนละครั้ง F/U 3, 6, 12 เดือนหลังคลอด หากพบ titer เพิ่ม 4 เท่า+มีอาการและอาการแสดงของซิฟิลิส เริ่มรักษาใหม
- ถ้าพบการติดเชื้อที่ทารก ให้รีบคลอดและรักษา
หลังคลอด
- ควรรักษาก่อนอายุครรภ์ 16 สัปดาห์ โรคระยะแรก
ให้ยา benzatinepenicillin 2.4 mu. im /wk x3 ครั้ง
- หลังการรักษา ผล VDRL titer ควรลดลงจากเดิม ≥ 4 เท่า ภายใน 6-12เดือน เช่น 1 : 32 ลดเป็น 1 : 8 TPHA/FTA-ABS จะให้ผลบวก (reactive) ไปตลอดชีวิตหลังรักษา
นางสาวองุ่น กาศสกุล เลขที่ 43
กิจกรรมการพยาบาล
ระยะคลอด
ระยะหลังคลอด
ระยะตั้งครรภ์
- ให้นมแม่ได้ถ้าไม่มีรอยแผลบริเวณหัวนม เต้านม เน้นรักษาความสะอาดร่างกาย ล้างมือ ก่อน-หลังสัมผัสทารก ระวังสัมผัสรอยโรค
- เน้นการมาตรวจตามนัดทั้งมารดาทารก
- แยกของใช้มารดาทารกที่มีการติดเชื้อ
- ระวังการติดเชื้อ/ แพร่เชื้อ
- เช็ดตา เช็ดตัวให้แห้ง สะอาด ป้ายตาทารกด้วย 1% terramycin ointment
- ระวังสัมผัสตำแหน่งรอยโรค
- ติดตามผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการ อาการและอาการแสดง/รอยโรค
- ให้ค้าแนะนำการปฏิบัติตัว การรักษาความสะอาด การป้องกันการแพร่เชื้อ ทานยาสม่ำเสมอ อาการผิดปกติที่ต้องพบแพทย์
- อธิบายโรค ภาวะแทรกซ้อน การแพร่กระจายเชื้อ แผนการรักษา
- สังเกตลูกดิ้น+บันทึก